Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση

Επιµέλεια Βασίλης Ι. Κόµης Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήµιο Πατρών Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση Εισηγήσεις στο 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο µε ιεθνή Συµµετοχή Πάτρα, Οκτώβριος 2000

Χορηγοί του Συνεδρίου Πανεπιστήµιο Πατρών Επιτροπή Ερευνών Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών Βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου Discover Infosystem Σχεδίαση αφίσας συνεδρίου: Άννα Αρκουλάκη, anna@mmlab.uoc.gr

Οργάνωση Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήµιο Πατρών Συνδιοργανωτές Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ελληνική Εταιρεία Επιστηµόνων Η/Υ και Πληροφορικής ΠΤ Ε Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Σύλλογος Καθηγητών Πληροφορικής Ηπείρου Οργανωτική Επιτροπή Γκρίτση Φανή Γουµενάκης Γιάννης Καµπεζά Μαρία Κοζία Βασιλική Κόλλιας Ανδρέας Κόµης Βασίλης Κότσαρη Μαρία Ραβάνης Κώστας Σανταµούρη Κατερίνα Τζιµογιάννης Θανάσης Χαραλαµποπούλου Χ. Α /θµια Εκπαίδευση Π.Τ..Ε., Πανεπιστήµιο Κρήτης Β /θµια Εκπαίδευση Β /θµια Εκπαίδευση Επιστηµονική Επιτροπή Αβούρης Ν. Ηλ. Μηχ. & Τεχ. Υπ. Παν. Πατρών Γκρίτζαλης Σ. Τµ. Πληροφορικής, Τ.Ε.Ι. Αθηνών αγδιλέλης Β. Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας, ΑΠΘ ηµητρακοπούλου Α. Π.Τ.Ν. Πανεπιστηµίου Αιγαίου Ζαγούρας Χ. Τµ. Μαθηµατικών Παν. Πατρών & ΙΤΥ Καργιωτάκης Γ. Β /θµια Εκπαίδευση Κόµης Β. Π.Τ.Ν. Πανεπιστηµίου Πατρών Κουλαϊδής Β. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Πατρών Κυνηγός Π. Τµήµα Φ.Π.Ψ. Παν. Αθηνών Μακράκης Β. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Κρήτης Μικρόπουλος Α. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Μιχαηλίδης Π. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Κρήτης Μπακογιάννης Σ. Ε.Π.Υ. Παπαδόπουλος Γ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Παπαµιχαήλ Ι. Π.Τ.Ν. Πανεπιστηµίου Πατρών Πιντέλας Π. Τµήµα Μαθηµατικών Παν. Πατρών Πολίτης Π. Β /θµια Εκπαίδευση Ράπτης Α. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Αθηνών Σολοµωνίδου Χ. Π.Τ.Ν. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Σταυρίδου Ε. Π.Τ..Ε. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Τζιµογιάννης Θ. Β /θµια Εκπαίδευση Τραγανίτης Α. Τµήµα Επιστήµης Υπολογιστών, Πανεπιστήµιο Κρήτης Τσολακίδης Κ. Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Αιγαίου Χατζηλάκος Θ. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών Χατζηπαντελής Θ. Π.Τ..Ε. Α.Π. Θεσσαλονίκης

Κριτές εργασιών Αβούρης Νίκος Πανεπιστήµιο Πατρών Βούρος Γιώργος Πανεπιστήµιο Αιγαίου Βουτσινάς Βασίλης Πανεπιστήµιο Πατρών αγδιδέλης Βασίλης Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ηµάκος Ιωάννης Πανεπιστήµιο Πατρών ηµητρακοπούλου Αγγελική Πανεπιστήµιο Αιγαίου ίπλας Κώστας Πανεπιστήµιο Πατρών Εµβαλωτής Αναστάσιος Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Ζαχαράκης Ιωάννης Πανεπιστήµιο Πατρών Ζαχάρος Κώστας Πανεπιστήµιο Πατρών Ζόγκζα Βάσω Πανεπιστήµιο Πατρών Καµέας Αχιλέας Ι.Τ.Υ. Καρασαβίδης Ηλίας Κόλλιας Ανδρέας Πανεπιστήµιο Κρήτης Κόµης Βασίλης Πανεπιστήµιο Πατρών Κορδάκη Μαρία Πανεπιστήµιο Πατρών Κουτλής Μανώλης I.T.Y. Κυνηγός Χρόνης Πανεπιστήµιο Αθηνών Κωτσάνης Γιάννης Πληροφορική Τεχνογνωσία Μακράκης Βασίλης Πανεπιστήµιο Κρήτης Μικρόπουλος Τάσος Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Μιχαηλίδης Παναγιώτης Πανεπιστήµιο Κρήτης Παναγιωτακόπουλος Χρήστος Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Παπαµιχαήλ Ιωάννης Πανεπιστήµιο Πατρών Πιντέλας Παναγιώτης Πανεπιστήµιο Πατρών Πολίτης Τάκης ΤΕΙ Αθηνών Ραβάνης Κώστας Πανεπιστήµιο Πατρών Σακονίδης Χαράλαµπος Πανεπιστήµιο Θράκης Σαµψών ηµήτριος Ι.Π.Τ. Σολοµωνίδου Χριστίνα Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Σπηλιωτοπούλου Βάσω ΠΑΤΕΣ / ΣΕΛΕΤΕ Πάτρας Σταυρίδου Ελένη Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Τζιµογιάννης Θανάσης Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Χάλαρης Ιωάννης ΤΕΙ Αθηνών Χατζηπαντελής Θεόδωρος Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

Περιεχόµενα Προλεγόµενα... 10 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Εκπαιδευτική Πολιτική και Εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση Σφάλµα! εν έχει ορι Αρ. Ράπτης & Αθ. Ράπτη Teaching Virtual Reality Using Distance Education Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Veronica S. Pantelidis, and Larry Auld Νέες ικτυακές Τεχνολογίες στην Παιδεία: Προκλήσεις, Προϋποθέσεις και Αντίλογος Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ν.-X.Μαρκάτος, Β.Βεσκούκης Σ.Ρετάλης Eπιτάχυνση η διευκόλυνση; Μια εξέταση της επίδρασης ενός λογιστικού φύλλου στην επίλυση προβληµάτων συνάφειας... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ηλίας Καρασαββίδης Νέες Πρακτικές µε Νέα Εργαλεία στην Τάξη: Κατάρτιση Επιµορφωτών για τη ηµιουργία Κοινοτήτων Αξιοποίησης των ΝΤ στο Σχολείο Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Χρόνης Κυνηγός, Νικολέτα Ξένου Εκπαίδευση εκπαιδευτικών στην ΠΑ.ΤΕ.Σ Πάτρας στις εκπαιδευτικές εφαρµογές των ηλεκτρονικών υπολογιστών... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ηµήτρης Αλιµήσης Νέα µέσα στη διδασκαλία: Ένα πρόγραµµα συνεργασίας του Πανεπιστηµίου του Mainz µε γυµνάσια της περιοχής του Mainz... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Friedrich Kron, Alivisos Sofos Πτυχές της παιδαγωγικής αξιοποίησης της Τεχνολογίας Ελέγχου στην Σχολική Τάξη... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Κυνηγός Χρόνης, Φράγκου Στασινή Ταξινόµηση των εκπαιδευτικών τεχνολογικών µέσων µε βάση την υποστήριξη που παρέχουν στις φυσικές παρορµήσεις των παιδιών Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Α. Πέτρου-Μπακίρη, Γ. Φεσάκης, Φ. Καλαβάσης, Α. ηµητρακοπούλου ΜΕΡΟΣ ΕΥΤΕΡΟ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Η έννοια της µεταβλητής στον Προγραµµατισµό: δυσκολίες και παρανοήσεις µαθητών του Ενιαίου Λυκείου... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Τζιµογιάννης Αθανάσιος, Κόµης Βασίλης Η εισαγωγή στον προγραµµατισµό: ιδακτικές Προσεγγίσεις και Εκπαιδευτικά Εργαλεία... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Σ. Ξυνόγαλος, Μ. Σατρατζέµη, Β. αγδιλέλης AnimPascal: Ένα Εκπαιδευτικό Περιβάλλον για τη Στήριξη Εισαγωγικών Μαθηµάτων Προγραµµατισµού... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μ. Σατρατζέµη, Κ. Χατζηαθανασίου, Β. αγδιλέλης Οι περιορισµοί του µοντέλου υπολογισµού Von Neumann στο µάθηµα «ανάπτυξη εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον» και τα δίκτυα Petri Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκ Γ. Φεσάκης, Κ. Χαλάτσης, Φ. Καλαβάσης, Α. ηµητρακοπούλου

6 Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση Τεχνικά και εργονοµικά χαρακτηριστικά των σχολικών εργαστηρίων Πληροφορικής. Μία µελέτη περίπτωσης.... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Αθανάσιος Τζιµογιάννης & Ευάγγελος Θεοδώρου ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Το ιαδίκτυο ως µια προσιτή µέθοδος επιµόρφωσης των εκπαιδευτικώνσφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδ Π. Γ. Μιχαηλίδης Συνεργασία ετερογενών υποδοµών τηλεδιάσκεψης για υποστήριξη εκπαιδευτικών διαδικασιών υψηλής διαδραστικότητας: Συµβολή από τη πειραµατική λειτουργία των δικτύων τηλεεκπαίδευσης ABL, AV & AW... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Γιώργος Μιαούλης, Χρήστος Σκουρλάς, Ιωάννης Χάλαρης ΤΗΛΕΪΣΤΩΡ: Ένα Ελληνικό Ολοκληρωµένο Εκπαιδευτικό Περιβάλλον Συγγραφής, ιαχείρισης και ιάθεσης Μαθηµάτων µέσω του ιαδικτύου Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελ Ι. Φεργαδιώτου, Κ. ούκας, Σ. Τεκές και. Σάµψων Ποιοτική και Ποσοτική Ανάλυση Κίνησης στο Ελληνικό Σχολικό ίκτυο Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελ Νίκος Αδαµόπουλος, Χρήστος Μπούρας ιαδικτυακές εφαρµογές γεωπονικής τηλεκπαίδευσης Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Κ. Κωστοπούλου, Κ. αλιάνη See Yoursefl IMprove, περιβάλλον παροχής εξατοµικευµένης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Αύγουστος Τσινάκος, Κωνσταντίνος Μαργαρίτης Ο γλωσσικός πολιτισµικός χρωµατισµός του διαδικτύου ως µέσου αναζήτησης επιµορφωτικού υλικού... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ηµήτρης Kουτσογιάννης, Φρειδερίκος Bαλετόπουλος, Mιχάλης Γεωργιάδης, Kώστας Nτίνας ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Γνωρίζοντας τους αρχαίους και σύγχρονους Ολυµπιακούς Αγώνες µέσα από ένα υπερµεσικό εκπαιδευτικό λογισµικό... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Βασίλης Μακράκης, Κυριάκος Παπαδάκης, Μιχάλης Κλεισαρχάκης Αλληλεπιδραστικά Πολυµέσα: Η περίπτωση των εγκυκλοπαιδικών εκδόσεων και της εκπαιδευτικής τους αξιοποίησης... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ελένη Ντρενογιάννη Are Web-based Adaptive Educational Systems suitable for constructivist instruction in Ill-Structured Knowledge Domains?. Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. C.M. Papaterpos & T.S. Papatheodorou On the Implementation of a Multi-Agent System for Computer Based Medical Education Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. A. G. Triantis, A.D. Kameas, G. Nikiforidis Towards a generic Multi-Agent Architecture of Computer Based Medical Education applications... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. A. G. Triantis, A.D. Kameas, I. D. Zaharakis, G. Kagadis, G. Sakellaropoulos, G. Nikiforidis, P. Pintelas

2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο µε ιεθνή Συµµετοχή 7 H Αρχιτεκτονική του Προσαρµοστικού Εκπαιδευτικού Συστήµατος INSPIRE Σφάλµα! εν έχει οριστε Παπανικολάου Κ., Γρηγοριάδου Μ., Μαγουλάς Γ., Κορνιλάκης Χ. On Experimenting with Data Mining in Education. Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. T. Gnardellis, B. Boutsinas Mία περίπτωση χρήσης εικονικού περιβάλλοντος στη διδασκαλία της ιστορίας Σφάλµα! εν έχει οριστ Παναγιώτης Κωστάκης, Χρήστος Ράµµος, Σοφία Βούρη, Τάσος Α. Μικρόπουλος ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Παιδαγωγικές και τεχνολογικές αρχές σχεδίασης ενός λογισµικού συνεργατικής εννοιολογικής χαρτογράφησης βασισµένο στο ιαδίκτυο Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Βασίλης Κόµης, Χρήστος Φείδας «Αβάκιο», ένα µαθησιακό περιβάλλον βασισµένο σε ψηφίδες λογισµικού Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελι Μ. Κουτλής, Χ. Κυνηγός, Γ. Τσιρώνης, Κ. Κυρίµης, M. εκόλη, Γ. Βασιλείου ΓΑΙΑ: Ένα ιερευνητικό Εκπαιδευτικό Λογισµικό µε Τρισδιάστατες Πολλαπλές Αναπαραστάσεις... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Αθανάσιος Παπαγεωργίου, ηµήτρης Σάµψων, Γιάννης Κωτσάνης, Νίκος απόντες Σύνθετο Εικονικό Περιβάλλον για τη διδασκαλία Θερµότητας-Θερµοδυναµικής Σφάλµα! εν έχει ορισ.ψύλλος, Π.Αργυράκης, Ι.Βλαχάβας, Ε.Χατζηκρανιώτης, Γ.Μπισδικιάν, Ι.Ρεφανίδης, Ι.Λεύκος, Κ.Κοροµπίλης,.Βράκας, Λ.Γάλλος, Ε.Πετρίδου, Ι.Νικολαϊδης Μεθοδολογία σχεδίασης εκπαιδευτικού λογισµικού ιστορίας και τέχνης µε υποστήριξη βάσης ιστορικών πηγών και διδακτικών σεναρίων Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Θ. Κάββουρα, Γ. Τσαγκάνου,. Κούτρα, Γ.Τελέλης, Μ. Γρηγοριάδου, Μ. Σαµαράκου, Χ. Σολοµωνίδου, Κ. Παπαδοπούλου Εκπαιδευτικό λογισµικό για τη διδασκαλία ορολογίας στο Λύκειο: η περίπτωση της ΛΕΞΙΠΛΟΗΓΗΣΗΣ... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Οικονόµου Κων/να, Ράπτης Σπύρος, Σταϊνχάουερ Γρηγόρης Αξιολόγηση ευχρηστίας λογισµικού υποστήριξης από-απόσταση εκπαίδευσης Σφάλµα! εν έχει οριστε Ν. Κ. Τσέλιος, Ν. Μ. Αβούρης, Ε. Φωτόπουλος Εργαλεία και µεθοδολογίες αξιολόγησης ανοικτών περιβαλλόντων µάθησης Σφάλµα! εν έχει οριστεί σ Μαρία Κορδάκη, Νίκος M. Αβούρης, Νίκος K. Τσέλιος ιαµορφωτική αξιολόγηση εικονικού εκπαιδευτικού εργαστηρίου laser Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδ Τάσος Α. Μικρόπουλος, Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης., Βασίλης Στρουµπούλης, Μελέτη των µεταγνωσιακών και συνεργατικών χαρακτηριστικών ενός δικτυακού περιβάλλοντος µάθησης... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Βασίλης Π. Κόλλιας, Μαρίνα Βλασσά, Νεκτάριος Μαµαλούγκος, Στέλλα Βοσνιάδου Μοντέλο αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισµικού - Η συµµετοχή του µαθητή ως αξιολογητή... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Σ. Μπακογιάννης, Μ. Γρηγοριάδου ΜΕΡΟΣ ΈΚΤΟ ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥ ΩΝ Η συµβολή των Νέων Τεχνολογιών στη ιδασκαλία των Φιλολογικών Μαθηµάτων : Ανάλυση Πειραµατικών ιδασκαλιών του έργου «Ο ΥΣΣΕΑΣ» Σφάλµα! εν έχει οριστ

8 Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση ρ. Αντωνίου Ι., ρ. Γκίκα Ε., Λαλιώτου Ε., ρ. Τριαντοπούλου Θ. Η εικονική αρχαιολογική ανασκαφή µε χρήση Η/Υ ως µαθησιακό περιβάλλον για διερεύνηση στην Ιστορία: µελέτη του λόγου των µαθητών και της διδακτικής οργάνωσης του διαλόγου µέσα στην τάξη... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ευαγγελία Β. ηµαράκη Ένα ανοιχτό εκπαιδευτικό περιβάλλον για τη διδασκαλία θεµάτων από τις κοινωνικές επιστήµες... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Φίλιππος εληγιάννης, Νεοκλής Σαρρής, Παναγιώτης Κωστάκης, Χρήστος Ράµµος, Άνθιµος Χαλκίδης OrtoWeb: from contents as an IT based learning environment for Orthodox Religion Education... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Mr. Risto Aikonen Οι κατανοήσεις των παιδιών για την έννοια της µεταβλητής κατά την εµπλοκή τους σε διερευνητικές δραστηριότητες σε υπολογιστικό περιβάλλον Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδεί Κολέτσος Θεόδωρος Εκπαιδευτική πράξη και µαθηµατικά υπολογιστικά εργαλεία: Η πρακτική την οποία διαµόρφωσαν δάσκαλοι µε εµπειρία στη χρήση τους. Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μ. Αργύρης, Χ. Κυνηγός Γεωµετρικές κατασκευές µε αναλογίες σε περιβάλλοντα σχεδιασµένα για διερευνητική µάθηση στα µαθηµατικά µε τη χρήση ανάλογων υπολογιστικών εργαλείων... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Χρόνης Κυνηγός, Γιώργος Ψυχάρης ιερεύνηση όψεων της αποτελεσµατικότητας εργαστηριακών ασκήσεων υποστηριζόµενων από Συγχρονικές ιατάξεις σε µαθητές Λυκείου Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκ Καράνης Γ.,Τσώνος Χ., Μπισδικιάν Γ., Ψύλλος. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης.: Ένα ιαθεµατικό Πολυµεσικό Εκπαιδευτικό Λογισµικό... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μαρία Καραβελάκη, Γιώργος Παπαπαναγιώτου, Σταύρος ηµητριάδης Εκπαιδευτικό λογισµικό για τη µελέτη και τη µοντελοποίηση της θερµικής διαστολής και των αλλαγών φυσικής κατάστασης σωµάτων Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ε. Σταυρίδου, Χ. Σολοµωνίδου, Μ. Σαµαράκου, Μ. Γρηγοριάδου,. Μητρόπουλος, Α. Ρηγούτσος Enabling Technology for Inclusion... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Theodora Papatheodorou, Mike Blamires ΜΕΡΟΣ ΈΒ ΟΜΟ ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Σχεδιασµός διδακτικών παρεµβάσεων για την επίδραση των εικονικών περιβαλλόντων στην αντίληψη του χώρου από παιδιά προσχολικής ηλικίας Σφάλµα! εν έχει οριστεί σ Άννα Σαριδάκη, Τάσος Α. Μικρόπουλος Εκπαιδευτική καθοδήγηση και συγκρότηση γεωµετρικών εννοιών στην πρώτη σχολική ηλικία: η περίπτωση της γωνίας... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Φιλιππάκη Νίκη Μεθοδολογικές επιλογές κατά τη διαδικασία ανάπτυξης ενός µαθησιακού περιβάλλοντος για την επεξεργασία της έννοιας του µήκους από παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μαρία Παπανδρέου

2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο µε ιεθνή Συµµετοχή 9 Έννοιες συµβολικής αναπαράστασης και συστηµάτων αναφοράς σε έναν µικρόκοσµο κατασκευής και χρήσης χάρτη`... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Χρόνης Κυνηγός, Νικολέτα Γιαννούτσου ΜΕΡΟΣ ΌΓ ΟΟ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αναπαραστάσεις µαθητών του δηµοτικού για τις νέες τεχνολογίες όπως αναδύονται από τη χρήση εννοιολογικών χαρτών και κειµένων Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Ανδρέας Κόλλιας, Αθανασία Μαργετουσάκη, Βασίλης Κόµης, Γιάννης Γουµενάκης Όψεις της σκέψης των µαθητών κατά τη διεργασία της ανάλυσης προβλήµατος Σφάλµα! εν έχει ορισ Αντωνόπουλος Βασίλειος, Κολόµβος Γιώργος, Σπηλιωτοπούλου Βασιλική Αντιλήψεις καθηγητών Πληροφορικής σχετικά µε τη φύση του αντικειµένου και τον τρόπο εισαγωγής του στην Εκπαίδευση... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μαρία Κορδάκη, Βασίλης Κόµης Αξιολόγηση της επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών στα πλαίσια του Έργου Ο ΥΣΣΕΑΣ Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ρ. Παναγιώτης Πολίτης Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης., ρ. Πέτρος Ρούσσος Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης., Μιχάλης Καραµάνης Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης., ρ. Γιάννης Τσαούσης Οι απόψεις των καθηγητών του «Οδυσσέα» για τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Π. Κυνηγός,. Καραγεώργος, Α. Βαβουράκη, Κ. Γαβρίλης Απόψεις των Νηπιαγωγών για τη χρήση του υπολογιστή στην πρώτη σχολική ηλικία... Σφάλµα! εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Γκρίτση Φανή, Καµπεζά Μαρία, Κότσαρη Μαρία Investigating second language teachers knowledge: implications for ICT training Σφάλµα! εν έχει ορ Angeliki Polyzou, Keith C. Postlethwaite Κατάλογος Συγραφέων... 617

10 Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση Προλεγόµενα Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, λόγω του εγκάρσιου χαρακτήρα τους, διαπερνούν πλέον το σύνολο του κοινωνικού ιστού και καθιστούν καταλυτική την παρουσία τους σε όλο το φάσµα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Επιπρόσθετα, οι τεχνολογίες αυτές βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε µια διαδικασία ένταξης και ενσωµάτωσής τους στα διάφορα εκπαιδευτικά συστήµατα και σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. Αντικείµενο ή µέσο διδασκαλίας και µάθησης, τρόπος σκέψης ή κοινωνικό φαινόµενο, η Πληροφορική και οι εφαρµογές της (όπως τα πολυµέσα και τα δίκτυα) δεν αµφισβητούνται πλέον στο χώρο της εκπαίδευσης. Πώς όµως οι Τεχνολογίες αυτές εντάσσονται στην εκπαίδευση; Ποιές αλλαγές φέρνουν και τι αλλάζει (ή µπορεί να αλλάξει) στα προγράµµατα σπουδών, στις σχολικές πρακτικές, στη διδακτική και στη µαθησιακή διαδικασία; Συµβάλλουν άραγε και πώς στο να µαθαίνουµε καλύτερα και γρηγορότερα; Αλλάζουν τους τρόπους που επικοινωνούµε και συνεργαζόµαστε στο σχολείο και έξω από αυτό; ιευρύνουν τα χωρικά και τα χρονικά όρια της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Πώς σχεδιάζονται και πώς αξιολογούνται οι εκπαιδευτικές εφαρµογές των τεχνολογιών; Ποιές στάσεις και αναπαραστάσεις σχηµατίζουν για αυτές οι µαθητές και οι εκπαιδευτικοί; Πώς εντάσσονται και τι αλλαγές επιφέρουν ειδικότερα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα; Αµβλύνουν ή οξύνουν, µε την ενσωµάτωσή τους στην εκπαίδευση, τις κοινωνικές ανισότητες και τους αποκλεισµούς; Συντελούν άραγε θετικά στην επανένταξη των ατόµων µε ειδικές δυνατότητες; Κάποιες απαντήσεις δόθηκαν το Μάη του 1999 στο 1 ο πανελλήνιο συνέδριο στα Ιωάννινα µε τίτλο «Πληροφορική και Εκπαίδευση» καθώς και σε άλλα επιστηµονικά συνέδρια και διηµερίδες γενικότερης θεµατολογίας που διεξήχθησαν τελευταία στη χώρα µας. Η ανάγκη εντούτοις µιας ενιαίας θεώρησης των διαφόρων επιστηµονικών και ερευνητικών προβληµατισµών καθώς και οι διαρκείς εξελίξεις στον κατεξοχήν διεπιστηµονικό χώρο που οριοθετείται από τον τίτλο Τεχνολογίες και Εκπαίδευση οδήγησε στην απόφαση για τη δηµιουργία ενός θεσµού, του συνεδρίου «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση». Στόχος του συνεδρίου είναι να αποτελέσει ένα βήµα συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων όλων εκείνων που ενδιαφέρονται για την ένταξη των τεχνολογιών στη διδασκαλία και στη µάθηση και ταυτόχρονα έναν χώρο έκφρασης της υπό διαµόρφωση κοινότητας όλων αυτών που ασχολούνται επιστηµονικά σε όλο το φάσµα των εφαρµογών της Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση. Το συνέδριο αυτό συνεπώς απευθύνεται σε όλους τους ερευνητές και τους µεταπτυχιακούς φοιτητές που εργάζονται στο χώρο της Πληροφορικής στην εκπαίδευση, στους εκπαιδευτικούς πληροφορικής καθώς και στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθµίδων, στους φοιτητές παιδαγωγικών τµηµάτων και τµηµάτων πληροφορικής και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τις εφαρµογές των τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Για παρουσίαση στο συνέδριο υποβλήθηκαν 119 εργασίες από έλληνες και ξένους ερευνητές. Από αυτές τις εργασίες οι 101 έγιναν δεκτές µετά από κρίση ώστε να παρουσιαστούν κατά τις εργασίες του συνεδρίου και 61 κρίθηκαν ώριµες ώστε να αποτελέσουν το κύριο τµήµα των έντυπων πρακτικών του που συναπαρτίζουν τον παρόντα τόµο.

2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο µε ιεθνή Συµµετοχή 11 Ο τόµος αυτός περιλαµβάνει οκτώ µεγάλες ενότητες που αντικατοπτρίζουν όσο γίνεται πιο σφαιρικά τις οµιλίες και τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Το εύρος της θεµατολογίας αλλά και η ετερογενής προέλευση των οµιλητών καταδεικνύουν αφενός το αυξανόµενο ενδιαφέρον για το αντικείµενο του συνεδρίου και αφετέρου την εξαιρετική δυσκολία και τους (ερευνητικούς και επιστηµολογικούς) κινδύνους που ενέχει αυτή η προσπάθεια. Το πρώτο µέρος αφορά στις γενικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις για την θέση της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση ενώ περιλαµβάνει αποτελέσµατα πιλοτικών εφαρµογών και κάποιες ενδιαφέρουσες µελέτες περίπτωσης που δεν υποστηρίζουν πάντα τη θετική επίδραση της τεχνολογίας. Το δεύτερο µέρος έχει ως θέµα την Πληροφορική ως αντικείµενο διδασκαλίας και ασχολείται συνεπώς µε την προβληµατική της ιδακτικής της. Στη χώρα µας, παρότι η Πληροφορική έχει τη δική της αυτόνοµη θέση στο Πρόγραµµα Σπουδών, οι έρευνες που αφορούν στη συγκρότηση του γνωστικού πεδίου που µελετά τις σχέσεις που αναπτύσσονται στην τάξη της Πληροφορικής, το πέρασµα από την επιστηµονική στη διδαχθήσα γνώση, τα προϋπάρχοντα νοητικά µοντέλα των µαθητών και τις διαδικασίες αλλαγής τους, δεν βρίσκονται παρά στις απαρχές τους. Το τρίτο µέρος, που συγκεντρώνει ποσοτικά και τις περισσότερες ανακοινώσεις στο συνέδριο, ασχολείται µε τις εκπαιδευτικές εφαρµογές του ιαδικτύου και την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Οι απόψεις που αναπτύσσονται καθιστούν προφανές ότι η σύγκλιση τριών µέχρι πρόσφατα διακριτών τεχνολογιών της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και των σύγχρονων οπτικοακουστικών µέσων µπορούν να αλλάξουν ριζικά το τοπίο της εκπαίδευσης και της δια βίου κατάρτισης. Το τέταρτο µέρος έχει ως αντικείµενο κάποιες σηµαντικές εφαρµογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Μαθησιακή ιαδικασία: Υπερµέσα, Έµπειρα Συστήµατα ιδασκαλίας και Μάθησης, Εικονική Πραγµατικότητα. Η έµφαση δίνεται είτε στον παιδαγωγικό ή τεχνολογικό σχεδιασµό τέτοιων εφαρµογών είτε στα αποτελέσµατα της χρήσης τους σε πραγµατικές συνθήκες. Το πέµπτο µέρος αναφέρεται σε ένα από τα πιο κρίσιµα, από διδακτική, µαθησιακή και επιστηµολογική άποψη, θέµατα της εφαρµογής των τεχνολογιών στην εκπαίδευση: το σχεδιασµό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Λογισµικού. Στο µέρος αυτό αναδεικνύεται αυτό που για πολλούς δεν είναι προφανές: η αναγκαιότητα για το πέρασµα από τις εµπειρικές προσεγγίσεις στη διεπιστηµονική θεώρηση του όλου εγχειρήµατος. Το έκτο µέρος επικεντρώνεται στη θέση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στα Προγράµµατα Σπουδών µέσα από τη µελέτη περιπτώσεων σε ποικίλα γνωστικά αντικείµενα, όπως στη ιδασκαλία των Θεωρητικών Επιστηµών (µε τις περισσότερες µάλιστα ανακοινώσεις), στη ιδασκαλία των Μαθηµατικών και των Φυσικών Επιστηµών καθώς και στην Ειδική Αγωγή. Το έβδοµο µέρος, για πρώτη φορά ίσως στον ελληνικό χώρο, ενδιαφέρεται για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Πρώτη Σχολική και την Προσχολική Ηλικία: οι ενδιαφέρουσες θεωρητικές προσεγγίσεις και εµπειρικές µελέτες δείχνουν ότι σκέψη και γλώσσα στα πρώτα χρόνια της ζωής µπορούν να διαµεσολαβηθούν αποτελεσµατικά και µε τα σύγχρονα κατασκευάσµατα (artifacts) που µας προσφέρει η τεχνολογία. Το όγδοο, και τελευταίο µέρος, περιλαµβάνει τη θέση των τελικών χρηστών κάθε εκπαιδευτικής εφαρµογής της τεχνολογίας: Μέσα από µια σειρά µελετών και ερευνητικών προσεγγίσεων αναδύονται οι αντιλήψεις, τα νοητικά µοντέλα και οι αναπαραστάσεις των µαθητών καθώς και οι στάσεις και πεποιθήσεις των εκπαιδευτικών για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας.

12 Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση Το όλο εγχείρηµα της διοργάνωσης του συνεδρίου στηρίχθηκε σχεδόν 100% στην ηλεκτρονική επικοινωνία και αλληλογραφία. Και παρά τους εγγενείς κινδύνους που ενείχε αυτή πρακτική λειτούργησε αποτελεσµατικά φέρνοντας στο φως και την παραγνωρισµένη από πολλούς διοικητική επικουρία της τεχνολογίας και τον υψηλό βαθµό αποτελεσµατικότητάς της. Είναι αυτονόητο ό,τι το συνέδριο αυτό δεν θα µπορούσε να λάβει χώρα και να ολοκληρωθεί επιτυχώς χωρίς την συµβολή των προσώπων της οργανωτικής επιτροπής, της επιστηµονικής επιτροπής, των κριτών των εργασιών (κάτω από τις αντίξοες συνθήκες των καλοκαιρινών διακοπών) και των φορέων που ενίσχυσαν οικονοµικά τις εργασίες του. Ιδιαίτερες ευχαριστίες αξίζουν στη Βάσω Κοζία για τη µεθοδική γραµµατειακή υποστήριξη, στη Φανή Γκρίτση, Μαρία Καµπεζά, Μαρία Κότσαρη και Χριστίνα Χαραλαµποπούλου για όλες τις διοικητικές και τεχνικές υποχρεώσεις, την Κρυσταλλία ρυστέλλα (Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών) για την ειλικρινή βοήθεια, τις ιδέες και τη µεταφορά εµπειρίας, τον Τάκη Πολίτη για τη βοήθεια στην έκδοση των πρακτικών και του CD-Rom και το Γιάννη Γουµενάκη για τη σχεδίαση και τη συντήρηση του δικτυακού τόπου του συνεδρίου. Βασίλης Ι. Κόµης Πάτρα, Οκτώβριος 2000 Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών Πανεπιστήµιο Πατρών komis@upatras.gr