Ε ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Κ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΥΔΔΗ ΑΛΛΖΛΔΠΗΓΡΑΖ ΜΔ ΣΟ ΠΟΗΝΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ ΚΑΗ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΤΜΒΑΖ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ Δπηβιέπνπζα: Υαξίηνπ ηπιηαλή πνπδάζηξηα: Βειίθε Γήκεηξα ΑΘΖΝΑ ΜΑΨΟ 2010
ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ παξνχζα εηζήγεζε πξαγκαηνπνηείηαη ζηα πιαίζηα ηνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ηεο Κ Δθπαηδεπηηθήο εηξάο ηνπ Σκήκαηνο Γεληθήο Γηνίθεζεο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο. Σν ζέκα ην νπνίν πξαγκαηεχεηαη είλαη ε δηαδηθαζία ηεο πεηζαξρηθήο δίσμεο θαζψο θαη ε ζρέζε πνπ δηακνξθψλεηαη κεηαμχ ηνπ πεηζαξρηθνχ θαη ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ, ελψ ηαπηφρξνλα πξαγκαηνπνηείηαη θαη κία πξψηε πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο εθαξκνγήο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ ππφ ην πξίζκα ηνπ άξζξνπ 6 παξ.1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ. Δπηρεηξείηαη ε πεξηεθηηθή παξνπζίαζε ηεο πεηζαξρηθήο δίσμεο, ησλ αξρψλ, ησλ νξγάλσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο, φπσο πξνθχπηνπλ απφ ηηο ζρεηηθέο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο θαη ηε λνκνινγηαθή πιεξνθφξεζε. Παξάιιεια, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα δνζεί κηα ζπλνπηηθή αιιά θαη ζαθήο εηθφλα ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ πεηζαξρηθνχ κε ην πνηληθφ δίθαην, ηεο ζρέζεο πνπ αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο πνηληθήο δίθεο θαζψο επίζεο θαη ηεο ελαξκφληζεο ηεο εζληθήο έλλνκεο ηάμεο κε ηηο λέεο εμειίμεηο αλαθνξηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ εγγπήζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ην άξζξν 6 παξ.1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ζε πεηζαξρηθνχ ραξαθηήξα δηαθνξέο. Απψηεξνο ζθνπφο ηεο ελ ιφγσ κειέηεο θαζίζηαηαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ αλαθνξηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηήξεζε ηεο λνκηκφηεηαο θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαηά ηε ιεηηνπξγία ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. Ζ ελαζρφιεζε κε ην πξνθείκελν ζέκα ππαγνξεχεηαη απφ ηε ζπρλφηεηα πνπ εκθαλίδεηαη ζηε λνκνινγία, ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθα κε ην Νφκν 3528/2007 θαη ηελ επηηαθηηθή αλάγθε λα θαηαζηεί πιήξσο θαηαλνεηφ, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί ε ηάμε ζην δεκφζην ηνκέα. Γεδνκέλεο ηεο επηθξάηεζεο ηνπ ππαιιειηθνχ- δηνηθεηηθνχ θξάηνπο θαζίζηαηαη εκθαλήο ε ζεκαζία ηεο εζσηεξηθήο επηαμίαο ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί κε ηνλ ηξφπν απηφ ε νξζή ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο παξάιιεια πάληνηε κε ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ.
Λέμεηο Κιεηδηά: Τπαιιειηθφο θψδηθαο, δεκφζηνο ππάιιεινο, εηδηθή ζρέζε εμνπζίαζεο, πεηζαξρηθφ δίθαην, εθαξκνγή θαλφλσλ θαη αξρψλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ, ζρέζε πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο κε πνηληθή δίθε, δίθαηε δίθε, δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο αζηηθήο θχζεο, θαηεγνξίεο πνηληθήο θχζεο, πεηζαξρηθή δηαδηθαζία, πεηζαξρηθφ παξάπησκα, παξάβαζε ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο, πεηζαξρηθή επζχλε, πνηληθή επζχλε, πεηζαξρηθή εμνπζία, πεηζαξρηθά φξγαλα, πξνθαηαξθηηθή εμέηαζε, έλνξθε δηνηθεηηθή εμέηαζε, πεηζαξρηθή δίσμε, πεηζαξρηθή αλάθξηζε, αλαθξηηηθέο πξάμεηο, απνινγία, πεηζαξρηθφ ζπκβνχιην, πεηζαξρηθή απφθαζε, πεηζαξρηθή πνηλή.
ABSTRACT The present paper is carried out during the Syllabus of the XX Educational Series of the National School of Public Administration. This thesis is dealing with the subject of the procedure of the disciplinary prosecution as well as the relations formed between the disciplinary procedure and the criminal trial, while at the same time an approach is made concerning the implementation of the disciplinary law in the context of the European Convention on Human Rights. It is attempted to present thoroughly the issue of the disciplinary prosecution, the principles, the bodies and the procedure, as it derives from the pertinent legislation and case-law information. At the same time, an effort is made to draw a concise but also clear picture of the interaction between the disciplinary and the criminal law, the relations formed between the disciplinary procedure and the criminal trial, as well as the harmonization of the internal law and order to the latest developments concerning the implementation of the guarantees that derive from article 6 para.1 of the European Convention on Human Rights in disciplinary cases. The ultimate goal of this thesis is to draw conclusions concerning the protection of the rights of civil servants in combination with the preservation of the legitimacy and the protection of the public interest in the function of civil services. The occupation with this issue is dictated by the frequency of its appearance in the case-law, the modification of the Code of Civil Servants by the Law 3528/2007 and the demanding need to become clearly understood, in order to safeguard the order in the public sector. Given the prevalence of the clericaladministrative state, the importance of internal order in the civil services is becoming very clear in order to safeguard the right function of the public administration while protecting the rights of civil servants.
Keywords: Code of civil servants, civil servant, special relation of power, disciplinary law, implementation of rules and principles of the criminal law, relation of the disciplinary procedure to the criminal trial, fair trial, rights and obligations of civil nature, accusations of criminal nature, disciplinary procedure, disciplinary offence, breach of clerical duty, disciplinary responsibility, criminal responsibility, disciplinary power, disciplinary bodies, preliminary examination, sworn administrative investigation, disciplinary prosecution, disciplinary interrogation, investigation acts, defense, disciplinary board, disciplinary decision, disciplinary penalty.
ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΑΔΗ ΓΝΜΓ ΓΝΠ ΓΑΠΓ Γ Δδ. ΔΓΓΑ ΔΓΔ Δ ΔΔΔπξΓ ΔηζΝΑΚ Δπ ΚΓΓ ΚΔΠ ΚΠνηλΓ ΚΠνιΓ Λ.ρ. Αλψηαην Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Γλσκνδφηεζε Γεκφζην Ννκηθφ Πξφζσπν Γηεζλέο χκθσλν Αηνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Γηθαησκάησλ Γηνηθεηηθφ πκβνχιην Δδάθην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ Έλνξθε Γηνηθεηηθή Δμέηαζε Δπξσπατθή Δπηηξνπή Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ Διιεληθή Δπηζεψξεζε Δπξσπατθνχ Γηθαίνπ Δηζαγσγηθφο Νφκνο Αζηηθνχ Κψδηθα Δπφκελα Δπξσπατθή χκβαζε Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο Κέληξν Δμππεξέηεζεο Πνιηηψλ Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο Κψδηθαο Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο Λφγνπ ράξηλ Ν. Νφκνο ΝνΒ ΝΠΓΓ ΝΚ ΟΣΑ ΠΓ Ννκηθφ Βήκα Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα
ΠΚ Πξβι Π.ρ. ηδ ΣΔΗ ΤΚ Πνηληθφο Κψδηθαο Παξάβιεπε Παξαδείγκαηνο ράξηλ πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο χληαγκα Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Τπαιιειηθφο Κψδηθαο
ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΡΟΛΟΓΟ... 1 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α ΔΗΑΓΧΓΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ... 4 ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΗΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ... 4 ΑΡΥΔ ΣΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΟΤ ΚΩΓΗΚΑ... 9 Ο ΓΖΜΟΗΟ ΤΠΑΛΛΖΛΟ ΚΑΗ Ζ ΥΔΖ ΣΟΤ ΜΔ ΣΟ ΚΡΑΣΟ... 12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β ΥΔΖ ΣΟΤ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΜΔ ΣΟ ΠΟΗΝΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ ΚΑΗ ΣΖΝ... 17 ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ- ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΑ ΠΑΡΑΠΣΩΜΑΣΑ ΚΑΗ ΠΟΗΝΔ... 17 ΓΗΑΚΡΗΖ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΚΑΗ ΠΟΗΝΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ... 24 ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΚΑΝΟΝΩΝ ΚΑΗ ΑΡΥΩΝ ΣΟΤ ΠΟΗΝΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ... 28 ΥΔΖ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΜΔ ΠΟΗΝΗΚΖ ΓΗΚΖ... 33 ΣΟ ΓΖΜΟΗΟ ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ ΤΠΟ ΣΟ ΠΡΗΜΑ ΣΟΤ ΑΡΘΡΟΤ 6 ΠΑΡ.1... 40 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ... 47 ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ... 48 ΓΗΩΞΖ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΩΝ ΠΑΡΑΠΣΩΜΑΣΩΝ... 50 ΑΚΖΖ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΓΗΩΞΖ ΚΑΗ ΠΑΡΑΠΟΜΠΖ ΣΟΤ ΚΑΣΖΓΟΡΟΤΜΔΝΟΤ... 52 ΠΡΟΚΑΣΑΡΚΣΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ... 55 ΔΝΟΡΚΖ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ... 57 ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΑΝΑΚΡΗΖ... 62 ΑΝΑΚΡΗΣΗΚΔ ΠΡΑΞΔΗ... 66 ΚΛΖΖ Δ ΑΠΟΛΟΓΗΑ... 70 ΑΠΟΛΟΓΗΑ... 75 ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΔΝΩΠΗΟΝ ΣΟΤ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΤΜΒΟΤΛΗΟΤ... 77 ΔΚΓΟΖ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΑΠΟΦΑΖ... 80 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 83 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΠΖΓΔ... 88 ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΗΑ... 91
ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΚΔ- ΔΗΖΓΖΣΗΚΔ ΔΚΘΔΔΗ... 92 ΓΗΔΤΘΤΝΔΗ ΣΟ ΓΗΑΓΗΚΣΤΟ (WEBSITES)... 93 ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ ΤΜΒΟΤΛΗΟΤ ΣΖ ΔΠΗΚΡΑΣΔΗΑ... 94 ΓΝΧΜΟΓΟΣΖΔΗ ΝΟΜΗΚΟΤ ΤΜΒΟΤΛΗΟΤ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ... 97 ΑΠΟΦΑΔΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟΤ ΓΗΚΑΣΖΡΗΟΤ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ... 99 ΑΠΟΦΑΔΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ... 100 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 101
ΠΡΟΛΟΓΟ Σν πεηζαξρηθφ δίθαην απνηειεί έλα ζχλνιν νπζηαζηηθψλ θαη δηθνλνκηθψλ θαλφλσλ δηθαίνπ πνπ αλάγνληαη ζην επξχηεξν δίθαην ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ζηνλ θιαζζηθφ ζεζκφ ηνπ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ. θνπφο ηνπ είλαη ε παξνρή εγγπήζεσλ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε νξζή απνλνκή δηθαηνζχλεο, κε γλψκνλα πάληνηε ηε δηαθχιαμε ηεο λφκηκεο θαη εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο. Γίλεηαη σζηφζν αδηαθηινλίθεηα δεθηφ φηη, εμαηηίαο ηνπ έληνλα θπξσηηθνχ ραξαθηήξα ηνπ, ην πεηζαξρηθφ δίθαην απνζθνπεί πιένλ θαη ζηελ πξνζηαζία θαη δηαζθάιηζε ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, ηα νπνία είλαη πηζαλφ λα ζίγνληαη ζε κία ελδερφκελε ζχγθξνπζε ηνπο κε ηα ζπκθέξνληα ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο. ην πιαίζην απηφ εληάζζεηαη θαη ν ζθνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ν νπνίνο ζπλίζηαηαη ζηελ αλαιπηηθή θαηαγξαθή θαη παξνπζίαζε ησλ ζηαδίσλ εμέιημεο ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο, φπσο απηά απνηππψλνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3528/2007, ζηε ζθηαγξάθεζε ηεο ζρέζεο πνπ αλαπηχζζεη ην πεηζαξρηθφ δίθαην κε άιινπο θιάδνπο ηνπ δηθαίνπ θαη θπξίσο κε ην πνηληθφ δίθαην θαζψο θαη ζηε δηεξεχλεζε ηεο δπλαηφηεηαο ππαγσγήο ηνπ ζηηο εγγπήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ην άξζξν 6 παξ.1 ηεο, κε απψηεξν ζηφρν ηε δηαπίζησζε ηεο δηαζθάιηζεο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ελλφκνπ αγαζνχ ηεο ζπλέρεηαο θαη επηαμίαο ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηαπηφρξνλε πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Δηδηθφηεξα, ζην πξψην θαη εηζαγσγηθφ θεθάιαην ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή θαη παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο εμέιημεο ηνπ δεκφζηνπ ππαιιειηθνχ δηθαίνπ απφ ην 1911 κέρξη ζήκεξα. Αθνινπζεί αλάιπζε ησλ ζεκειησδψλ αξρψλ πνπ εηζήγαγε ν Ν.2683/1999, νη νπνίεο επαλαιακβάλνληαη κε ξεηφ θαη ζαθή ηξφπν θαη ζην λέν ΤΚ (Ν.3528/2007). Δπηπξφζζεηα, επηρεηξείηαη ε απφδνζε ησλ βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ, ηεο ζρέζεο ηνπ κε ην θξάηνο θαζψο θαη ησλ πξφζζεησλ ππνρξεψζεσλ θαη πεξηνξηζκψλ πνπ απνξξένπλ απφ ηελ ηδηαίηεξε θχζε ηεο ππαιιειηθήο ηδηφηεηαο. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 1 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ην δεχηεξν θεθάιαην ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηείηαη θαηαξρήλ ε παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ, ε αλάιπζε ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ πξέπεη λα ζπληξέρνπλ πξνθεηκέλνπ λα ζηνηρεηνζεηεζεί ε ηέιεζε πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο ελψ επίζεο γίλεηαη αλαθνξά θαη ζηηο πξνβιεπφκελεο ζηνλ ΤΚ πεηζαξρηθέο πνηλέο. Αθνινχζσο επηρεηξείηαη ε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο πεηζαξρηθνχ θαη πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ε αλαιπηηθή απαξίζκεζε ησλ αξρψλ θαη θαλφλσλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ πνπ βξίζθνπλ αλάινγε εθαξκνγή θαη ζηα πιαίζηα ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο. Ηδηαίηεξεο αλάιπζεο ηπγράλεη ε ζρέζε πνπ πθίζηαηαη κεηαμχ ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο πνηληθήο δίθεο ζε πεξίπησζε ζπλδξνκήο πξνυπνζέζεσλ πνπ επηηξέπνπλ ηφζν πεηζαξρηθφ φζν θαη πνηληθφ θνιαζκφ, κε εθηελείο αλαθνξέο ζηε λνκνινγία ηνπ ηδ. Σν θεθάιαην νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξνπζίαζε ησλ εμειίμεσλ αλαθνξηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ ππφ ην πξίζκα ηεο θαη ηελ πξνζπάζεηα ππαγσγήο ησλ δηαθνξψλ πεηζαξρηθήο θχζεο ζηελ αξρή ηεο δίθαηεο δίθεο πνπ εηζάγεη ην άξζξν 6 παξ.1, κέζα απφ ηελ ελδεηθηηθή παξάζεζε αληηπξνζσπεπηηθψλ ππνζέζεσλ. Οη δηαηάμεηο ηνπ ΤΚ πεξί ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο, ηα πξνβιεπφκελα βήκαηα απφ ηελ θίλεζε ηεο πεηζαξρηθήο δίσμεο έσο ηελ έθδνζε ηεο πεηζαξρηθήο απφθαζεο θαζψο θαη νη ζεκειηψδεηο εγγπήζεηο πνπ παξέρνληαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ δησθνκέλνπ ππαιιήινπ θαηά ηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία απνηεινχλ ην αληηθείκελν κειέηεο ηνπ ηξίηνπ θεθαιαίνπ. πγθεθξηκέλα, πεξηγξάθεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν θηλείηαη θαη δηελεξγείηαη ε πεηζαξρηθή δίσμε, ηα ζηάδηα εμέιημεο ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο, αλάινγα κε ην φξγαλν πνπ δηαζέηεη ηελ πεηζαξρηθή δηθαηνδνζία φπσο επίζεο θαη ε δηαδηθαζία έθδνζεο ηεο πεηζαξρηθήο απφθαζεο. Γίλεηαη ηδηαίηεξε κλεία ζηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ θαηά ηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία, φπσο νη δηαδηθαζηηθνί ηχπνη θαη ε ρνξήγεζε αληηγξάθσλ ζηα πιαίζηα ηεο ΔΓΔ θαη ηεο αλάθξηζεο, πνπ δεκηνπξγνχλ δπζθνιίεο ιφγσ ηεο ζηάζκηζεο αληηηηζέκελσλ δηαηάμεσλ. Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλσηέξσ ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε παξαηίζεληαη ζην ηέηαξην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην. πγθεθξηκέλα, εθηίζεληαη ζπλνπηηθά νη βαζηθέο ξπζκίζεηο ηνπ ΤΚ θαη νη ζεκειηψδεηο δηαηάμεηο θαη δηθνλνκηθέο εγγπήζεηο πνπ δηαζθαιίδνπλ ηελ πξνζηαζία ησλ ππαιιήισλ ζηα πιαίζηα ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο, ελψ ηαπηφρξνλα ζπκβάιινπλ ζηελ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 2 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ηήξεζε ηεο λνκηκφηεηαο, ηεο ζπλέρεηαο θαη ηεο επηαμίαο ζηε ιεηηνπξγία ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. Παξάιιεια, γίλεηαη αλαθνξά ζηα πξνβιήκαηα θαη ηα θαηλφκελα θαθνδηνίθεζεο θαη δηαθζνξάο πνπ ηαιαλίδνπλ ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε θαη ζηνλ ηνκέα απνλνκήο πεηζαξρηθήο δηθαηνζχλεο, ελψ ε εηζήγεζε νινθιεξψλεηαη κε ηε δηαπίζησζε ηεο αλαγθαηφηεηαο εηζαγσγήο ξηδηθψλ αιιαγψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αδπλακηψλ θαη ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ, πάληνηε φκσο ππφ ην πξίζκα ηεο δηαθχιαμεο ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ θαη ηεο πξνζηαζίαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 3 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α ΔΗΑΓΧΓΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΙΣΟΡΙΚΗ ΔΠΙΚΟΠΗΗ ΣΟΤ ΓΗΜΟΙΟΤ ΤΠΑΛΛΗΛΙΚΟΤ ΓΙΚΑΙΟΤ Ζ αλαζεψξεζε ηνπ ηνπ 1864, ε νπνία πινπνηήζεθε κε ην ηνπ 1911 επέθεξε ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ. ηα πιαίζηα ηεο δηαδηθαζίαο αλαδηάξζξσζεο θαη εγθαζίδξπζεο «θξάηνπο δηθαίνπ» θαηνρπξψλεηαη γηα πξψηε θνξά ε κνληκφηεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ κε ην άξζξν 102 1911. 1 Οη ιφγνη θαζηέξσζεο ηεο κνληκφηεηαο εληνπίδνληαη ζηελ αλάγθε δηαζθάιηζεο ηνπ εξγαζηαθνχ θαζεζηψηνο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαζψο θαη αληηκεηψπηζεο ησλ εθδηθεηηθψλ εηο βάξνο ηνπο πξαθηηθψλ ελψ ηαπηφρξνλα ε λέα ξχζκηζε απνζθνπνχζε ζηελ θαζηέξσζε θαζεζηψηνο νπδεηεξφηεηαο θαη αλεμαξηεζίαο ησλ ππαιιήισλ απφ ηηο πνιηηηθέο επηξξνέο θαη ηνπο θνκκαηηθνχο αληαγσληζκνχο. Ζ νπζηαζηηθή πξνζπάζεηα θαηάξηηζεο Κψδηθα Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ μεθίλεζε ηελ πεξίνδν 1917-1923, θαηά ηελ νπνία ζπγθξνηήζεθαλ δχν εηδηθέο επηηξνπέο, πνπ εθπφλεζαλ πξνζρέδηα ΤΚ, ηα νπνία σζηφζν δελ ςεθίζηεθαλ νχηε ηέζεθαλ πνηέ ζε ηζρχ. Ζκεξνκελία ζηαζκφο ζηελ ηζηνξία ηεο δεκνζηνυπαιιειίαο ζεσξείηαη ε 15 ε Μαξηίνπ 1951 φηαλ ςεθίζηεθε ν Ν. 1811/1951 «πεξί Κψδηθνο Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ», ν νπνίνο βαζίζηεθε ζηα πξνζρέδηα πξνεγνχκελσλ επηηξνπψλ ηνπ 1917 θαη 1931 θαη δέρηεθε ζεκαληηθέο επηξξνέο απφ αληίζηνηρα επξσπατθά θείκελα. Δπξφθεηην γηα έλα εμαηξεηηθά ζπζηεκαηηθφ θαη πιήξεο γηα ηελ επνρή ηνπ λνκνζέηεκα, ην νπνίν αληαλαθινχζε ηηο πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο ηεο επνρήο θαη εηζήγαγε νξηζκέλεο βαζηθέο αξρέο πξνζηαζίαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. θνπφο ηνπ ήηαλ λα ελνπνηήζεη θαη λα γεληθεχζεη ηε ξχζκηζε δηαθφξσλ ζεκάησλ ηεο θαηάζηαζεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, πξνθεηκέλνπ λα 1 Πξβι άξζξν 102 1911 «Μεηά ηελ έλαξμηλ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο νη ππάιιεινη νχηνη απφ ηνπ νξηζηηθνχ απηψλ δηνξηζκνχ εηζί κφληκνη, εθ φζνλ πθίζηαληαη αη ζρεηηθαί ππεξεζίαη πιελ δε ησλ πεξηπηψζεσλ ηεο παχζεσο δπλάκεη δηθαζηηθήο απνθάζεσο, νχηε κεηαηίζεληαη άλεπ ζπκθψλνπ γλσκνδνηήζεσο νχηε απνιχνληαη ή ππνβηβάδνληαη άλεπ εηδηθήο απνθάζεσο θαηά λφκνλ νξγαλσκέλνπ θαη εθ κνλίκσλ ππαιιήισλ θαηά ηα δχν ηξίηα ηνπιάρηζηνλ απνηεινπκέλνπ ζπκβνπιίνπ» ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 4 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία απινπζηεχζεη ηελ εθαξκνγή ηνπο, λα εκπλεχζεη αίζζεκα δηθαηνζχλεο θαη ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ ππαιιήισλ θαη λα δεκηνπξγήζεη ηελ ηάμε θαη ην ξπζκφ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. 2 Σνλ ακέζσο επφκελν ρξφλν ηέζεθε ζε ηζρχ ην ηνπ 1952. χκθσλα κε ηνπο νξηζκνχο ηνπ άξζξνπ 11 1952 «Η απεξγία εηο ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο θαη εηο ηνπο ππαιιήινπο λνκηθώλ πξνζώπσλ θαη νξγαληζκώλ δεκνζίνπ δηθαίνπ απαγνξεύεηαη». Με ηελ ελ ιφγσ δηάηαμε εηζήρζε γηα πξψηε θνξά ε ζπληαγκαηηθή πξφβιεςε ηεο απαγφξεπζεο ηεο απεξγίαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Ωζηφζν, ε ζέζπηζε ηνπ ηνπ 1975 επέθεξε κεηαμχ άιισλ ξπζκίζεσλ θαη ηελ απειεπζέξσζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απφ ηα ζπληαγκαηηθά δεζκά, θαζψο κε ην άξζξν 23 παξ.2 ε απαγφξεπζε ηεο απεξγίαο πεξηνξίζηεθε κφλν ζηνπο δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θαη ζε φζνπο ππεξεηνχλ ζηα ζψκαηα αζθαιείαο. Καη ηα δχν σο άλσ ζπληαγκαηηθά θείκελα πεξηειάκβαλαλ ξπζκίζεηο γηα ηε κνληκφηεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. 3 Ζ άθξαηε πνιπλνκία είρε ήδε κέρξη ην 1975 αιινηψζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ην πεξηερφκελν ηνπ Ν. 1811/1951, ν νπνίνο είρε ηξνπνπνηεζεί επαλεηιεκκέλα, πξνθαιψληαο ζχγρπζε ζρεηηθά κε ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην. Γηα ην ιφγν απηφ επηρεηξήζεθε ε θσδηθνπνίεζε ησλ δηάζπαξησλ θαη ζπρλά αληηθαηηθψλ δηαηάμεσλ θαη ε έληαμή ηνπο ζε έλα εληαίν θείκελν, ε νπνία νδήγεζε ζην ΠΓ 611/1977. Θα πξέπεη σζηφζν λα δηεπθξηληζηεί φηη δελ επξφθεηην γηα θαηάξηηζε λένπ ΤΚ αιιά γηα απιή δηνηθεηηθή θσδηθνπνίεζε πθηζηάκελσλ δηαηάμεσλ. 4 Σελ πεξίνδν πνπ αθνινπζεί ζεζπίζηεθε κηα ζεηξά λφκσλ θαη επήιζαλ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε φπσο ι.ρ. ε θαζηέξσζε ηεο ηξηαθνπεληαεηίαο, ε νξηνζέηεζε ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ε ζχληκεζε ηεο δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο, ην ζχζηεκα πξνζιήςεσλ κε θνηλσληθά θξηηήξηα θαη ε εηζαγσγή εληαίνπ κηζζνινγίνπ γηα φινπο ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. 5 2 Πξβι Δηζεγεηηθή Έθζεζε ηνπ πξνζρεδίνπ ηεο 23/11/1947 θαη άξζξν 1 παξ.1 Ν.1811/1951. 3 Πξβι άξζξν 102 1952 θαη άξζξν 103 παξ.4 1975. 4 Πξβι Αηηηνινγηθή Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ άξζξνπ 31 παξ.6 Ν.2190/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκφζησλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ. 5 Πξβι α) Ν. 1264/1982 άξζξν 30 παξ.1, πνπ αλαθέξεηαη ζηε ξχζκηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο απεξγίαο θαη ηελ αλάινγε εθαξκνγή θαη ζηνπο έκκηζζνπο πνιηηηθνχο ππαιιήινπο ηνπ δεκνζίνπ, ζηνπο κφληκνπο ή κε ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 5 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία Οη επαλεηιεκκέλεο ηξνπνπνηήζεηο αιιά θαη ε εμέιημε ησλ ζπλζεθψλ θαηέζηεζαλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε, φρη πιένλ γηα κηα απιή θσδηθνπνίεζε, αιιά γηα ηελ θαηάξηηζε λένπ ΤΚ, κε ηνλ νπνίν ζα δηακνξθψλνληαλ εληαίνη θαη νκνηφκνξθνη θαλφλεο δηθαίνπ, πνπ ζα ξχζκηδαλ θαη ζα θαηνρχξσλαλ ηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ηνπ κφληκνπ πξνζσπηθνχ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ζ Πνιηηεία αληαπνθξίζεθε ζηελ αλάγθε απηή κε ηε ςήθηζε ηνπ Ν. 2683/1999 «Κχξσζε ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ ΝΠΓΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ο Ν. 2683/1999 ζηεξηδφηαλ σο πξνο ηελ φιε θνζκνζεσξία ηνπ ζην ζεζκφ ηεο κνληκφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ησλ ππαιιήισλ ησλ ΝΠΓΓ, θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 103 1975, θαζψο ν ελ ιφγσ ζεζκφο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ηήξεζεο ηεο αξρήο ηεο λνκηκφηεηαο θαη εγγπάηαη ηελ χπαξμε ζπληαγκαηηθνχ νξίνπ γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο ππέξ ηνπ ιανχ. Παξάιιεια, ν αλσηέξσ λφκνο δηεπφηαλ απφ ηηο αξρέο ηεο ζχκκεηξεο εθαξκνγήο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαη ηνπ αηνκηθνχ ζπκθέξνληνο ησλ ππαιιήισλ, σο αλζξψπσλ θαη πνιηηψλ. Καηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ επηκέξνπο δηαηάμεψλ ηνπ απνηέιεζαλ νη αξρέο ηεο αμηνθξαηίαο, ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο θαη ηεο κέγηζηεο απφδνζεο ηνπ ππαιιήινπ ζηελ εξγαζία ηνπ. 6 Ο λένο ΤΚ, Ν. 3528/2007 «Κχξσζε Καηάζηαζεο Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ ΝΠΓΓ», ήξζε λα αληηθαηαζηήζεη ην Ν.2683/1999 εμαηηίαο κηαο ζεηξά ιφγσλ εθ ησλ νπνίσλ νη βαζηθφηεξνη ήηαλ: Ζ ελαξκφληζε ηνπ ΤΚ κε ην θνηλνηηθφ δίθαην, ε απνζαθήληζε δηαηάμεσλ ησλ νπνίσλ ε εθαξκνγή είρε δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα, ε νξζνινγηθφηεξε αληηκεηψπηζε ζεκάησλ κε βάζε ηελ εκπεηξία ησλ πξνεγνχκελσλ ρξφλσλ, ε αλάγθε δηαζθάιηζεο αληηθεηκεληθφηεηαο, δηαθάλεηαο θαη αμηνθξαηίαο θαη ε ζεηεία ππαιιήινπο ΟΣΑ, ησλ ΑΔΗ, ησλ εθθιεζηαζηηθψλ ΝΠΓΓ, αθφκα θαη ζηνπο ππαιιήινπο κε ζρέζε ηδησηηθνχ δηθαίνπ πνπ θαηέρνπλ νξγαληθέο ζέζεηο β) Ν. 1586/1986 «Πεξί βαζκνινγηθήο δηάξζξσζεο ησλ ζέζεσλ δεκνζίνπ, ΝΠΓΓ, ΟΣΑ θηι» γ) Ν. 1735/1987 «Πξνζιήςεηο ζην δεκφζην ηνκέα, ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν ζηε δεκφζηα δηνίθεζε θηι» δ) Ν. 2062/1992 «Πεξί ξπζκίζεσο ζεκάησλ νξγάλσζεο θαη πξνζσπηθνχ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο» ε) Ν. 2190/1994 «Γηα ηε ζχζηαζε αξρήο γηα ηελ επηινγή πξνζσπηθνχ θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ δηνίθεζεο». 6 Πξβι Αλ. Σάρνο- Η. πκεωλίδεο, «Δξκελεία Τπαιιειηθνύ Κώδηθα», 2007, ζει.34. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 6 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία ελαξκφληζε δηαηάμεσλ κε ηελ πξφζθαηε λνκνινγία ηνπ ηδ θαη ησλ ινηπψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ φζνλ αθνξά ην πεηζαξρηθφ δίθαην. χκθσλα κε ηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ Ν. 3528/2007, κε ην λέν ΤΚ εηζάγεηαη αθελφο κηα ζεηξά εθηεηακέλσλ ηξνπνπνηήζεσλ θαη πξνζαξκνγψλ θαη αθεηέξνπ κηα ζεηξά θαηλνηφκσλ ξπζκίζεσλ, νη θπξηφηεξεο απφ ηηο νπνίεο είλαη νη εμήο: i. Ηζφηεηα θαη αμηνθξαηία ζε φια ηα ζέκαηα ηεο ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. ii. Αλψηαην φξην ειηθίαο δηνξηζκνχ. iii. Γηαθάλεηα ζηελ πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. iv. Απινχζηεπζε ηεο δηαδηθαζίαο κνληκνπνίεζεο. v. Κίλεηξα γηα επηκφξθσζε θαη κεηεθπαίδεπζε ησλ ππαιιήισλ. vi. Σαρχηεξε εμέιημε ζηνπο ππαιιήινπο θαηφρνπο δηδαθηνξηθψλ θαη κεηαπηπρηαθψλ ηίηισλ ζπνπδψλ. vii. Αλακφξθσζε ηνπ ζπζηήκαηνο επηινγήο πξντζηακέλσλ νξγαληθψλ κνλάδσλ κε ηελ εθαξκνγή πξαγκαηηθά αληηθεηκεληθψλ θξηηεξίσλ. Αλαπφζπαζην θνκκάηη ζε φιεο ηηο αλσηέξσ ηξνπνπνηήζεηο ππήξμε πάληνηε θαη ην πεηζαξρηθφ δίθαην. πγθεθξηκέλα, ν Ν.2683/1999 ζπζηεκαηνπνίεζε ζε κεγάιν βαζκφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαη επέθεξε έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ κεηαβνιψλ θαη θαηλνηνκηψλ κε ζηφρν ηελ πξνζαξκνγή ησλ ελ ιφγσ δηαηάμεσλ ζηα ζχγρξνλα λνκνινγηαθά δεδνκέλα θαη ηελ νξζνινγηθφηεξε θαηάηαμή ηνπο απφ άπνςε πεξηερνκέλνπ. 7 Δπηδηψρζεθε θπξίσο ε ελεξγνπνίεζε ηνπ πεηζαξρηθνχ ειέγρνπ, ε απινπνίεζε ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη ε παξνρή εγγπήζεσλ ζηνπο ππαιιήινπο απφ απζαίξεηεο θξίζεηο. 7 Πξβι Αηηηνινγηθή Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ άξζξνπ 31 παξ.6 Ν.2910/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ. Δπίζεο, Δηζεγεηηθή Έθζεζε Ν.2683/1999. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 7 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία Ο Ν. 3528/2007, σο αλαζεψξεζε ηνπ πξνεγνχκελνπ ΤΚ, δελ εηζήγαγε ζεκαληηθέο θαη δξαζηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. Δπεδίσμε ηελ απνηειεζκαηηθή πάηαμε ηεο δηαθζνξάο θαη ηεο θαθνδηνίθεζεο 8 κε ηελ εηζαγσγή δηαηάμεσλ νη νπνίεο αθνξνχζαλ θπξίσο ηε ζέζπηζε γηα πξψηε θνξά σο δηαθξηηνχ παξαπηψκαηνο ηε κε εμππεξέηεζε ηνπ πνιίηε θαη ηελ αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά πξνο απηφλ θαζψο θαη ηελ θαζηέξσζε σο πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο ηεο άξλεζεο ζχκπξαμεο, ζπλεξγαζίαο θαη ρνξήγεζεο ζηνηρείσλ ή εγγξάθσλ θαηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο, επηζεψξεζεο ή ειέγρνπ απφ ην Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηα ηδηαίηεξα ζψκαηα θαη ππεξεζίεο επηζεψξεζεο θαη ειέγρνπ. Δπηπξφζζεηα, πεξηιήθζεθαλ ξπζκίζεηο αλαθνξηθά κε ην δηθαίσκα άζθεζεο πεηζαξρηθήο εμνπζίαο εθ κέξνπο ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο επί ησλ ππαιιήισλ ηνπ δεκνζίνπ θαη ησλ ΝΠΓΓ γηα αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά πξνο ηνπο πνιίηεο θαη άξλεζε ζπλεξγαζίαο κε ηα ΚΔΠ. Σέινο, επαλαπξνζδηνξίζηεθε ν ηξφπνο ζπγθξφηεζεο ησλ ππεξεζηαθψλ ζπκβνπιίσλ πξνζβιέπνληαο ζε πεξηζζφηεξεο εγγπήζεηο αληηθεηκεληθφηεηαο θαη δηαθάλεηαο. 8 Πξβι Αηηηνινγηθή Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ άξζξνπ 14 παξ.1 Ν. 3242/2004 γηα ηελ αλαζεψξεζε ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ. Δπίζεο Δηζεγεηηθή Έθζεζε Ν.3528/2007. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 8 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία ΑΡΥΔ ΣΟΤ ΤΠΑΛΛΗΛΙΚΟΤ ΚΩΓΙΚΑ Σν άξζξν 1 ΤΚ ζηα πιαίζηα ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, ην νπνίν είλαη ηαγκέλνη λα ππεξεηνχλ νη δεκφζηνη ππάιιεινη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ δηθνχ ηνπο αηνκηθνχ ζπκθέξνληνο, θαζηεξψλεη ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ πξφζιεςε θαη ηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. «Σθνπόο ηνπ παξόληνο Κώδηθα είλαη ε θαζηέξσζε εληαίσλ θαη νκνηόκνξθσλ θαλόλσλ πνπ δηέπνπλ ηελ πξόζιεςε θαη ηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ησλ πνιηηηθώλ δηνηθεηηθώλ ππαιιήισλ, ζύκθσλα ηδίσο κε ηηο αξρέο ηεο ηζόηεηαο, ηεο αμηνθξαηίαο θαη ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγύεο θαη ηελ αλάγθε δηαζθάιηζεο ηεο κέγηζηεο δπλαηήο απόδνζεο θαηά ηελ εξγαζία ηνπο». 9 Σν ελ ιφγσ άξζξν θαζηεξψλεη θπξίσο ηηο αξρέο ηεο ηζφηεηαο, ηεο αμηνθξαηίαο, ηεο αιιειεγγχεο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο. Πξφθεηηαη γηα θαηεπζπληήξηεο εξκελεπηηθέο αξρέο, νδεγίεο ηνπ λνκνζέηε πνπ έρνπλ φκσο θαη δεζκεπηηθή ηζρχ. Κάπνηεο απφ απηέο έρνπλ ζπληαγκαηηθφ έξεηζκα, ελψ θάπνηεο άιιεο είηε πεξηθιείνληαη ζε λνκνζεηηθέο κφλν δηαηάμεηο είηε απνηεινχλ απφξξνηα εξκελεπηηθψλ θαη αμηνινγηθψλ δηεξγαζηψλ. Σν δηαθεξχζζεη ζην άξζξν 4 παξ.1 φηη «νη Έιιελεο είλαη ίζνη ελώπηνλ ηνπ λόκνπ». 10 Καηνρπξψλεη κε ηνλ ηξφπν απηφ φρη κφλν ηελ ηζφηεηα ελψπηνλ ηνπ λφκνπ, αιιά θαη ηελ ηζφηεηα ηνπ ίδηνπ ηνπ λφκνπ. 11 Ζ αξρή ηεο ηζφηεηαο αθνξά δειαδή φρη κφλν ηελ εθαξκνγή, αιιά θαη ηε ζέζπηζε ηνπ λφκνπ. Οξίδεηαη ε δέζκεπζε ηνπ λνκνζέηε απφ ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο θαη ε απαγφξεπζε ηεο λνκνζεηηθήο απζαηξεζίαο. Μηα απφ ηηο εηδηθφηεξεο κνξθέο ηεο ηζφηεηαο είλαη ε αξρή ηεο ηζφηεηαο ζηελ πξφζβαζε ζηηο δεκφζηεο ιεηηνπξγίεο, ε νπνία θαηνρπξψλεηαη ξεηά ζην άξζξν 4 παξ.4 Σ. «Μόλν νη Έιιελεο πνιίηεο είλαη δεθηνί ζε όιεο ηηο δεκόζηεο ιεηηνπξγίεο, εθηόο από ηηο εμαηξέζεηο πνπ εηζάγνληαη κε εηδηθνύο λόκνπο». Πξφθεηηαη γηα θαηνρχξσζε ελφο πνιηηηθνχ δηθαηψκαηνο ζπλαθέο κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ πνιίηε. Καλείο Έιιελαο δελ απνθιείεηαη εθ ησλ 9 Πξβι άξζξν 1 Ν. 3528/2007. 10 Πξβι Γ. Γαγηόγινπ, «Αηνκηθά Γηθαηώκαηα», 2005. 11 Πξβι Θ. Αληωλίνπ, «Ηζόηεηα εληόο θαη δηα ηνπ λόκνπ», 1998. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 9 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία πξνηέξσλ απφ θακία δεκφζηα ιεηηνπξγία. Γηα ηελ πξφζβαζε ζηηο δεκφζηεο ιεηηνπξγίεο δελ επηηξέπεηαη θακία δηάθξηζε πνπ λα αθνξά θχιν, ειηθία -κέζα ζε εχινγα πάληα πιαίζηα-, ζξεζθεπηηθέο πεπνηζήζεηο θαη άιιεο παξφκνηεο πξνζσπηθέο ηδηφηεηεο. Δμαηξέζεηο ζηελ αξρή απηή κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ π.ρ. ε επηθχιαμε ηεο ζέζεο ηνπ θαζεγεηή ησλ ζξεζθεπηηθψλ ζε πξφζσπν πνπ πξεζβεχεη ην ζξήζθεπκα πνπ δηδάζθεη φπσο επίζεο θαη ε πξνλνκηαθή πξφζιεςε νξηζκέλσλ θαηεγνξηψλ κφλν ζηηο πεξηπηψζεηο άζθεζεο εηδηθήο θξνληίδαο ηνπ θξάηνπο. Ζ απφιαπζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο ίζεο πξφζβαζεο ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη ε ζηαδηνδξνκία ζε απηέο πξέπεη λα δηέπεηαη απφ ηελ αξρή ηεο αμηνθξαηίαο. 12 χκθσλα κε ηελ αξρή απηή ε πξφζιεςε θαη φιεο νη ππεξεζηαθέο κεηαβνιέο πξέπεη λα δηελεξγνχληαη θαηά ην ιφγν ηεο πξνζσπηθήο αμίαο θαη ηθαλφηεηαο θάζε πξνζψπνπ κε ίζνπο φξνπο. 13 Ζ αξρή ηεο αμηνθξαηίαο απνηειεί έθθξαζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθήο ηζφηεηαο, ε νπνία νξίδεη φηη θαλέλαο Έιιελαο πνιίηεο δελ επηηξέπεηαη λα απνζηεξείηαη θαηάιεςε ζέζεο θαη παξακνλήο ζε απηή, φηαλ είλαη αλάινγε κε ηα πξνζφληα ηνπ. Πεξαηηέξσ, ζην άξζξν 1 ΤΚ πξνβιέπεηαη θαη ε αξρή ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο, ε νπνία εμαγγέιιεηαη ζην άξζξν 25 παξ.4 θαη εκθαλίδεηαη σο έθθξαζε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο. Πξφθεηηαη ζηελ νπζία γηα επηβνιή πεξηνξηζκψλ ησλ δηθαησκάησλ ησλ ππαιιήισλ ζηε γεληθφηεξε ππεξεζηαθή ηνπο θαηάζηαζε ή ππφ έλα δηαθνξεηηθφ νξηζκφ, είλαη έλα πιέγκα ππνρξεψζεσλ πνπ επηβάιιεηαη ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. Ζ θνηλσληθή αιιειεγγχε είλαη κηα απηνηειήο ππνρξέσζε, έλαο θνηλσληθφο πεξηνξηζκφο ησλ δηθαησκάησλ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεζηαθήο ηνπο ζηαδηνδξνκίαο. Ο πεξηνξηζκφο πνπ ζέηεη ε αξρή ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο έρεη θνηλσληθφ αληίθξηζκα θαζψο νη πεξηνξηζκνί θαη νη ππνρξεψζεηο ηίζεληαη ππέξ ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. θνπφο βέβαηα ηνπ έξγνπ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ είλαη ην δεκφζην ζπκθέξνλ θαη ε ζηαδηνδξνκία ηνπο δελ επηηξέπεηαη λα αληίθεηηαη ζε απηφ, γη απηφ είλαη θνξείο ππνρξεψζεσλ. Ζ αξρή ηεο θνηλσληθήο 12 Πξβι Η. Κνϊκηδόγινπ, «Ζ αξρή ηεο αμηνθξαηίαο ζην δεκόζην δίθαην», 2003. 13 Πξβι ηδ 4498/2005, ηδ 2396/2004. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 10 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία αιιειεγγχεο δε ζεζπίδεη λέεο ππνρξεψζεηο αιιά απνηειεί ην ζπλεθηηθφ ηζηφ ησλ ήδε ζεζπηζκέλσλ. ε θακία πεξίπησζε φκσο ε αξρή απηή δελ απνηειεί ηε δηθαηνινγεηηθή βάζε πξνζβνιήο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ. Ζ αξρή ηεο απνδνηηθφηεηαο πνπ αλαθέξεη ην άξζξν 1 ΤΚ έρεη ηελ έλλνηα ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ. Δίλαη απνηέιεζκα ησλ ηξηψλ άιισλ αξρψλ πνπ αλαιχζεθαλ αλσηέξσ, δειαδή ησλ αξρψλ ηεο ηζφηεηαο, ηεο αμηνθξαηίαο θαη ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο θαη ιεηηνπξγεί ηφζν ππέξ ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, 14 φζν θαη ππέξ ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, αθνχ απηνί ππεξεηνχλ ην δεκφζην ζπκθέξνλ. Ζ αξρή ηεο απνδνηηθφηεηαο αθνξά φιεο ηηο ππεξεζηαθέο κεηαβνιέο, δηφηη ζπλδέεηαη θαη πξνυπνζέηεη ηηο ππφινηπεο αξρέο πνπ αλαθέξεη ην άξζξν 1 ΤΚ. Δπίζεο ε κέγηζηε δπλαηή απφδνζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ νξζή εθαξκνγή ηνπ ΤΚ. Ζ αλαθνξά ησλ αξρψλ απηψλ απφ ηνλ ΤΚ δελ είλαη πεξηνξηζηηθή. Σν άξζξν 1 ΤΚ πξνβιέπεη «ηδίσο» απηέο ηηο αξρέο, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη δελ αγλνεί άιιεο αξρέο φπσο: ηεο εκπηζηνζχλεο, ηεο ρξεζηήο δηνίθεζεο, ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ηεο αζθάιεηαο δηθαίνπ. Βέβαηα, ε πξφζιεςε θαη ε ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ δηέπεηαη απφ ηελ θαιή πίζηε θαη ηα ρξεζηά ήζε. 14 Πξβι ηδ 3880/2002. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 11 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία Ο ΓΗΜΟΙΟ ΤΠΑΛΛΗΛΟ ΚΑΙ Η ΥΔΗ ΣΟΤ ΜΔ ΣΟ ΚΡΑΣΟ ην ειιεληθφ θξάηνο επηθξαηεί ην ππαιιειηθφ ζχζηεκα νξγάλσζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο κε θάπνηα ζηνηρεία, φπνπ είλαη εθηθηφ, ηνπ ιατθνχ. Σν ππαιιειηθφ ζχζηεκα έρεη σο πιενλέθηεκα ηελ χπαξμε ζπλέρεηαο θαη εηδίθεπζεο ζηε δξάζε ησλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ, ελψ σο κεηνλέθηεκα ηελ επίδεημε πνιιέο θνξέο κεησκέλνπ ελδηαθέξνληνο θαη πξσηνβνπιίαο γηα ηα θνηλά. ηα πιαίζηα απηνχ ηνπ ππαιιειηθνχ θξάηνπο ππεξεηνχλ νη δεκφζηνη πνιηηηθνί δηνηθεηηθνί ππάιιεινη θάησ απφ ηηο δηαηαγέο ηφζν ησλ θεληξηθψλ φζν θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ νξγάλσλ. Ο θαζνξηζκφο ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ ππήξμε θαηά ην παξειζφλ αληηθείκελν πνιιαπιψλ ζπδεηήζεσλ θαη ακθηζβεηήζεσλ. Ο αξρηθφο νξηζκφο ζηελ ειιεληθή επηζηήκε δηαηππψζεθε απφ ηνλ θαζεγεηή Θ. Αγγειφπνπιν 15 θαη ζηε ζπλέρεηα ελζσκαηψζεθε ζην άξζξν 1 Ν. 1811/1951, ην νπνίν φξηδε ηα εμήο: «Δεκόζηνη ππάιιεινη είλαη ηα έκκεζα, έκκηζζα όξγαλα ηνπ θξάηνπο, ηα δηαηεινύληα ελ πξναηξεηηθή, ακέζσ ππεξεζηαθή θαη πεηζαξρηθή πξνο απηό ζρέζε». Ο ηζρχνλ ΤΚ δελ πεξηιακβάλεη αληίζηνηρν νξηζκφ, σζηφζν ε έλλνηα θαη ε ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απνξξένπλ απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ (άξζξα 23 παξ.2 εδ.β, 29 παξ.3, 56, 103, 104), ηνπ ΠΚ (άξζξν 13 εδ.α ) θαη ηνπ ΤΚ (Ν. 3528/2007). πλεπψο, νη δεκφζηνη ππάιιεινη είλαη έκκεζα φξγαλα ηνπ θξάηνπο, ηα θπζηθά εθείλα πξφζσπα, ηα νπνία παξέρνπλ ηηο έκκηζζεο ππεξεζίεο ηνπο ζην ΓΝΠ ηνπ θξάηνπο, θαζψο ζπλδένληαη κε απηφ κε κία εηδηθή λνκηθή ζρέζε πνπ έρεη ζπλαθζεί πξναηξεηηθά, ζπλεπάγεηαη ηεξαξρηθή εμάξηεζε θαη πεηζαξρηθή επζχλε θαη δηέπεηαη απνθιεηζηηθά ή ελ κέξεη απφ εηδηθνχο θαλφλεο ηνπ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ. 16 15 Πξβι Θ. Αγγειόπνπινο «Γίθαην ηωλ πνιηηηθώλ ππαιιήιωλ ελ Διιάδη», 1923. 16 Πξβι Θ. Παλαγόπνπινο, «Τπαιιειηθό Γίθαην», 2003, ζει.18-19. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 12 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία Αθξνγσληαίνο ιίζνο ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ είλαη ε εηδηθή λνκηθή ζρέζε πνπ ηνλ ζπλδέεη κε ην θξάηνο. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο εηδηθήο απηήο ζρέζεο είλαη ηα αθφινπζα: 17 α) Έρεη ζπλαθζεί πξναηξεηηθά απφ κέξνο ηνπ θπζηθνχ πξνζψπνπ θαη κπνξεί λα ιπζεί νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή κεηά απφ δήισζή ηνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ απνθιείνληαη απφ ηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ ηα πξφζσπα εθείλα πνπ πξνζθέξνπλ ππνρξεσηηθά ηηο ππεξεζίεο ηνπο ζην θξάηνο, φπσο π.ρ. νη έθεδξνη ζηηο έλνπιεο δπλάκεηο. β) Έρεη σο αληηθείκελν ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Ο δεκφζηνο ππάιιεινο έρεη ππνρξέσζε λα εθηειεί νξηζκέλα θαζήθνληα ζε ζπγθεθξηκέλε ππεξεζηαθή κνλάδα, ζηνηρείν πνπ ηνλ δηαρσξίδεη απφ ηα πξφζσπα ηα νπνία βάζεη εηδηθήο έλλνκεο ζρέζεο αλαιακβάλνπλ λα πξνκεζεχζνπλ θηλεηά πξάγκαηα ή λα θαηαζθεπάζνπλ ηερληθφ έξγν γηα ην δεκφζην. γ) Δηζάγεη ην δεκφζην ππάιιειν ζηελ νξγαληθή δνκή ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ θξάηνπο θαη ζπλεπάγεηαη ηελ ηεξαξρηθή ηνπ εμάξηεζε θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ θαη ηελ πεηζαξρηθή ηνπ επζχλε. Σν ζηνηρείν απηφ δηαθξίλεη ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο απφ ηα πξφζσπα πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο κε ζχκβαζε έκκηζζεο εληνιήο. δ) Γηέπεηαη απνθιεηζηηθά απφ θαλφλεο δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ. Ζ λνκηθή θχζε ηεο δεκνζηνυπαιιειηθήο ζρέζεο, σο εηδηθήο θπξηαξρηθήο ζρέζεο, απνξξέεη επζέσο απφ ην, ην νπνίν ζην άξζξν 103 παξ.1 νξίδεη φηη «Οη δεκόζηνη ππάιιεινη είλαη εθηειεζηέο ηεο ζέιεζεο ηνπ Κξάηνπο θαη ππεξεηνύλ ην Λαό, νθείινπλ πίζηε ζην Σύληαγκα θαη αθνζίσζε ζηελ Παηξίδα». Ζ δεκνζηνυπαιιειηθή ζρέζε είλαη κηα εηδηθή θπξηαξρηθή ζρέζε θαη κάιηζηα εθνχζηα, ζε αληίζεζε κε ηηο ππνρξεσηηθέο θαη αλαγθαζηηθέο θπξηαξρηθέο ζρέζεηο. Βαζίδεηαη ζην θαη ζην λφκν θαη ζεκειηψλεηαη ζε κνλνκεξή δηνηθεηηθή πξάμε. ην πιαίζην ηεο ζρέζεο απηήο ε εθάζηνηε δηνίθεζε απαηηεί νξηζκέλε 17 Πξβι Δπ. πειηωηόπνπινο- Υ. Υξπζαλζάθεο, «Βαζηθνί ζεζκνί δεκνζηνϋπαιιειηθνύ δηθαίνπ», 2007, ζει.19-23. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 13 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία ζπκπεξηθνξά απφ ηνπο ππαιιήινπο ηεο βάζεη λνκνζεηηθήο εμνπζηνδφηεζεο αιιά θαη κε εζσηεξηθέο δηαηαγέο ηνπ ηεξαξρηθψο πξντζηακέλνπ. Ζ ζεκειίσζε ηεο εηδηθήο θπξηαξρηθήο ζρέζεο ζπλεπάγεηαη ηελ επηβνιή ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο κηαο ζεηξάο ηδηαίηεξσλ θαη πξφζζεησλ ππνρξεψζεσλ θαη πεξηνξηζκψλ, πνπ δελ πθίζηαληαη γηα ηνπο ηδηψηεο θαη νη νπνίνη είλαη ζεκηηνί αλ ελαξκνλίδνληαη κε ην θαη αληαπνθξίλνληαη ζηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο. Οη δεκφζηνη ππάιιεινη εθπιεξψλνπλ νξηζκέλεο ππνρξεψζεηο θαη θαζήθνληα, 18 ηα νπνία πξνζηδηάδνπλ ζηελ ηδηφηεηά ηνπο. Απηά δηαθξίλνληαη αθελφο ζηα θαζήθνληα πξηλ απφ ηελ αλάιεςε ηεο ππεξεζίαο θαη ζπλίζηαληαη ζηε δφζε φξθνπ θαη ηελ εγγπνδνζία θαη αθεηέξνπ ζηα θαζήθνληα θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο ππεξεζίαο θαη ζπλίζηαληαη ηδίσο ζηε λνκηκνθξνζχλε, ηελ ππαθνή θαη ηελ πνιηηηθή νπδεηεξφηεηα. Ζ γεξκαληθήο πξνέιεπζεο ζεσξία ηεο εηδηθήο ζρέζεο εμνπζίαζεο αληηδηαζηέιιεη ηε ζρέζε απηή πξνο ηε ζρέζε πνπ βξίζθεηαη ν θαζέλαο πξνο ην θξάηνο, δειαδή ηε γεληθή ζρέζε εμνπζίαζεο θαη ζπλεπάγεηαη νπζηαζηηθά ηνλ εθηνπηζκφ ηεο ηδηφηεηαο ηνπ πνιίηε σο θνξέα ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ απφ ηελ ππαιιειηθή ηδηφηεηα. ηελ Διιάδα ε ζεσξία απηή δελ έγηλε πνηέ νπζηαζηηθά θαη θαζνιηθά απνδεθηή. 19 Αληηζέησο, ππνζηεξίδεηαη φηη νη δεκφζηνη ππάιιεινη είλαη ππνθείκελα ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ, 20 ελψ ε ηδηαίηεξε ππεξεζηαθή ηνπο θαηάζηαζε ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε κφλν ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο πνπ ε άζθεζε ζεκειηψδνπο δηθαηψκαηνο αθπξψλεη ηε δπλαηφηεηά ηνπο λα ιεηηνπξγήζνπλ σο θνξείο ηνπ ζεζκνχ ζηνλ νπνίν ππάγνληαη. Σν ίδην ην πξνβιέπεη ηδηαίηεξνπο πεξηνξηζκνχο νξηζκέλσλ δηθαησκάησλ. Σν άξζξν 23 παξ.2 θαη ην άξζξν 29 παξ.3 πξνβιέπνπλ ηελ επηβνιή πεξηνξηζκψλ ζηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο απεξγίαο θαη ηεο δξάζεο θαη εθδήισζεο ππέξ πνιηηηθνχ θφκκαηνο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ αληίζηνηρα. Ωζηφζν ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη νη ελ ιφγσ δηαηάμεηο ζα πξέπεη λα 18 Πξβι Αλ. Σάρνο «Γεκόζην Τπαιιειηθό Γίθαην», 1996, ζει. 150-151. 19 Πξβι. Λύηξαο, «Σν πεηζαξρηθό θαηλόκελν ζην ζύγρξνλν Διιεληθό Γεκόζην Γίθαην», 1989, ζει.37-42. 20 Πξβι Κ. Υξπζόγνλνο, «Αηνκηθά θαη θνηλωληθά δηθαηώκαηα», 2006 ζει.54επ. Ζ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ σο θνξέα ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ βξίζθεη ηζρπξά εξείζκαηα θαη ζηελ. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 14 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία εξκελεχνληαη ζηελά. Δπηπξφζζεηα έρεη γίλεη δεθηφ φηη ην άξζξν 14, ην νπνίν ζεκειηψλεη ην δηθαίσκα ηεο ειεχζεξεο έθθξαζεο, κπνξεί λα εθαξκνζηεί θαη ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. ηελ άζθεζε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο είλαη δπλαηή ε επηβνιή ηφζν γεληθψλ φζν θαη εηδηθφηεξσλ πεξηνξηζκψλ εθφζνλ φκσο δηθαηνινγνχληαη απφ ηε θχζε ηεο ππαιιειηθήο ζρέζεο θαη δελ αλαηξνχλ ζηελ νπζία ην δηθαίσκα. 21 Παξαηεξνχκε ζπλεπψο φηη ν δεκφζηνο ππάιιεινο ππφθεηηαη ζε ζπληαγκαηηθνχο θαη λνκνζεηηθνχο πεξηνξηζκνχο, θαζψο θαη είλαη θνξέαο δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ. Καηά ηελ άζθεζε ησλ ππεξεζηαθψλ ηνπ θαζεθφλησλ δελ είλαη άκνηξνο επζπλψλ. Αληηζέησο επσκίδεηαη ηεξάζηηεο θαη πνηθίιεο επζχλεο. Οη επζχλεο πνπ ππέρεη ν δεκφζηνο ππάιιεινο δηαθξίλνληαη ζε: α)πνηληθέο, νη νπνίεο πξνζηδηάδνπλ ζηελ ηέιεζε ελφο πνηληθνχ αδηθήκαηνο εθ κέξνπο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ θαηά ηελ άζθεζε ηεο ππεξεζίαο ηνπ (δσξνιεςία, δσξνδνθία, ππεμαίξεζε θ.α.) 22, β)αζηηθέο, φηαλ ν ππάιιεινο επζχλεηαη κφλν γηα ζεηηθή δεκία, ηελ νπνία πξνμέλεζε ζην Κξάηνο απφ δφιν ή απφ βαξεία ακέιεηα θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ 23 θαη γ)πεηζαξρηθέο, ζηελ πεξίπησζε πνπ ν ππάιιεινο ηέιεζε θάπνην πεηζαξρηθφ παξάπησκα. 24 Οη πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο πνπ επηβάιινληαη ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο ζπληζηνχλ πεξηνξηζκνχο ηεο αηνκηθήο θαη πνιηηηθήο ειεπζεξίαο ηνπο, δηαθνξνπνηψληαο ηε ζέζε ηνπο φζνλ αθνξά ηηο ζπλέπεηεο ησλ πξάμεσλ θαη ησλ παξαιείςεψλ ηνπο. Γηα ην ιφγν απηφ πξνβιέθζεθε έλα ζχζηεκα εηδηθψλ θπξψζεσλ θαζψο θαη ε δηαδηθαζία επηβνιήο ηνπο, κε ζθνπφ ηελ ηήξεζε ησλ εηδηθψλ θαλφλσλ πνπ θαζνξίδνπλ ηνπο πεξηνξηζκνχο θαη ηα θαζήθνληα ησλ ππαιιήισλ, εηζάγνπλ δειαδή ηελ πεηζαξρηθή ηνπο επζχλε απέλαληη ζην θξάηνο. 25 21 Πξβι Κ. Υξπζόγνλνο, «Αηνκηθά θαη θνηλωληθά δηθαηώκαηα», 2006 ζει.301επ. Ζ εμάξηεζε ηεο άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο έθθξαζεο απφ πξνεγνχκελε άδεηα ηεο πξντζηακέλεο αξρήο ζπληζηά αλεπίηξεπην πεξηνξηζκφ. 22 Πξβι άξζξα 235-263 α ΠΚ. 23 Πξβι άξζξν 38 Τ.Κ, άξζξα 104-106 ΔηζΝΑΚ. 24 Πξβι άξζξα 106-107 Τ.Κ 25 Πξβι Αλ. Σάρνο- Η. πκεωλίδεο, «Δξκελεία Τπαιιειηθνύ Κώδηθα», 2007, ζει.13-14. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 15 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Δηζαγσγηθά ηνηρεία Οη ζρεηηθέο δηαηάμεηο ζηνηρεηνζεηνχλ ην πεηζαξρηθφ δίθαην. Οη κνλαδηθνί απνδέθηεο ηνπ είλαη νη stricto sensu δεκφζηνη ππάιιεινη θαη ν ιφγνο χπαξμήο ηνπ αλάγεηαη ζηελ πξνζηαζία ηεο νξζήο θαη λφκηκεο ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηνρχξσζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ πεηζαξρηθψο δησθνκέλνπ ππαιιήινπ κε απψηαην θνηλφ παξνλνκαζηή ην δεκφζην ζπκθέξνλ. 26 Σν πεηζαξρηθφ δίθαην δηαθξίλεηαη ζε: α)νπζηαζηηθφ, πνπ πεξηιακβάλεη ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη ηηο επηβιεζείζεο πνηλέο θαη β)δηαδηθαζηηθφ, ην νπνίν αζρνιείηαη κε ηηο δηθαηνδνζίεο, ηηο δηαδηθαζίεο, ηα φξγαλα θαη ηα έλδηθα κέζα. 26 Πξβι Δκ. Γαξδέληαο «Σα κεγάια πξνβιήκαηα ηνπ πεηζαξρηθνύ δηθαίνπ». ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 16 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β ΥΔΖ ΣΟΤ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΜΔ ΣΟ ΠΟΗΝΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ ΚΑΗ ΣΖΝ ΠΔΙΘΑΡΥΙΚΟ ΓΙΚΑΙΟ- ΠΔΙΘΑΡΥΙΚΑ ΠΑΡΑΠΣΩΜΑΣΑ ΚΑΙ ΠΟΙΝΔ Σν πεηζαξρηθφ δίθαην απνηειεί ην ζχλνιν ησλ θαλφλσλ δηθαίνπ κε ηνπο νπνίνπο αζθείηαη ε πεηζαξρηθή εμνπζία ηεο Πνιηηείαο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο πεηζαξρηθήο επζχλεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ηελ επηβνιή ηεο θαηάιιειεο πνηλήο. 27 Πξφθεηηαη γηα θαλφλεο δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ, πνπ απνζθνπνχλ γεληθά ζηε ξχζκηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, ησλ ΝΠΓΓ θαη ησλ ΟΣΑ πνπ αζθνχλ δηνίθεζε. Οη πεηζαξρηθέο πνηλέο δελ έρνπλ πνηληθφ ραξαθηήξα αιιά δηνηθεηηθφ θαη επηβάιινληαη απφ ηα φξγαλα ηεο δηνίθεζεο, αηνκηθά ή ζπιινγηθά. Σν πεηζαξρηθφ δίθαην αθνξά ζηα interna corporis ηεο δηνίθεζεο, ππεηζέξρεηαη ζηελ νξζή θαη λφκηκε άζθεζε ηνπ ππεξεζηαθνχ έξγνπ θαη ζπληειεί ζηελ πξφιεςε ηεο παξέθθιηζεο ησλ ππαιιήισλ απφ ηελ νξζή άζθεζε ηνπ έξγνπ ηνπο. Ωο εθ ηνχηνπ παξνπζηάδεη έληνλε εζσζηξέθεηα, είλαη δε βαζχηαηα λνκνινγηαθφ θαη πεξηπησζηνινγηθφ. Ζ πξνζηαζία ηνπ ελλφκνπ αγαζνχ ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο απνηειεί ην ιφγν χπαξμεο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ. Κιαζηθφ παξάδεηγκα, πνπ απαζρνιεί ζπρλφηαηα ηε λνκνινγία, είλαη ε ζχγθξνπζε κεηαμχ ησλ αξρψλ ηεο πνιηηηθήο νπδεηεξφηεηαο ησλ δεκφζησλ ππαιιήισλ θαη ηνπ αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο ηεο ειεχζεξεο έθθξαζεο. Ο δηθαζηήο νθείιεη αθελφο κελ λα πξνζηαηεχζεη ην δεκφζην ζπκθέξνλ, αθεηέξνπ δε ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα ηνπ πεηζαξρηθψο εγθαινπκέλνπ ππαιιήινπ. Γηάθνξεο εξκελεπηηθέο ππεξαπινπζηεχζεηο πνπ ζα έδηλαλ ην πξνβάδηζκα ζην δεκφζην ζπκθέξνλ, ηνπ νπνίνπ θνξέαο είλαη ζην πεηζαξρηθφ δίθαην ε δεκφζηα ππεξεζία, δελ είλαη δφθηκεο αθνχ ν πεηζαξρηθφο δηθαζηήο είλαη ν εθ ηνπ πξνζηάηεο θαη εγγπεηήο ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ ησλ δεκφζησλ ππαιιήισλ. 27 Πξβι Γ.Υ. Φζελάθεο, «Ζ πνιηηεία θαη ην δίθαην ηωλ δεκνζίωλ ππαιιήιωλ», 2000, ζει. 150. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 17 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη Σν ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ξπζκίδεη ηα ζέκαηα ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθφηεξα κέζα δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ο λένο ΤΚ πνπ θπξψζεθε κε ην Ν.3528/2007 εληάζζεηαη ζην πιαίζην κηαο γεληθφηεξεο πξνζπάζεηαο γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηελ αλαβάζκηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο. ην Μέξνο Δ αλαιχεηαη ην Πεηζαξρηθφ Γίθαην, ζην Σκήκα Α ηα Πεηζαξρηθά Παξαπηψκαηα θαη νη Πεηζαξρηθέο Πνηλέο θαη ζην Σκήκα Β ε Πεηζαξρηθή Γηαδηθαζία. ην άξζξν 106 παξ.1 ΤΚ παξαηίζεηαη ν νξηζκφο ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο. «Πεηζαξρηθό παξάπησκα απνηειεί θάζε παξάβαζε ππαιιειηθνύ θαζήθνληνο πνπ ζπληειείηαη κε ππαίηηα πξάμε ή παξάιεηςε θαη κπνξεί λα θαηαινγηζηεί ζηνλ ππάιιειν». Απφ ηα αλσηέξσ ζπλάγεηαη φηη ε έλλνηα ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ έλλνηα ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ χπαξμε πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο είλαη ε δηαπίζησζε παξάβαζεο ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο. Ο λφκνο νξίδεη ζπγθεθξηκέλα φηη ην ππαιιειηθφ θαζήθνλ πξνζδηνξίδεηαη ηφζν απφ ηηο θείκελεο δηαηάμεηο, νδεγίεο θαη εληνιέο, 28 νη νπνίεο επηβάιινπλ ζηνλ ππάιιειν νξηζκέλε ζπκπεξηθνξά, φζν θαη απφ ηε γεληθή ζπκπεξηθνξά ηνπ ππαιιήινπ κέζα θαη έμσ απφ ηελ ππεξεζία, 29 ψζηε λα κε ζίγεηαη ην θχξνο θαη ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο. Θα πξέπεη επίζεο λα επηζεκαλζεί φηη ην ππαιιειηθφ θαζήθνλ δε λνείηαη εθηφο ηεο αξρήο ηεο λνκηκφηεηαο, ζπλεπψο ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ δε κπνξεί λα αληίθεηηαη πξνδήισο πξνο ηηο δηαηάμεηο ηνπ θαη ησλ λφκσλ. 30 Ζ έλλνηα ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο σο παξάβαζε ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο φπσο απνδίδεηαη ζην γεληθφ νξηζκφ ηνπ άξζξνπ 106 ΤΚ δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ έλλνηα ηεο παξάβαζεο θαζήθνληνο θαηά ηνλ ΠΚ (άξζξν 259 ΠΚ). Απνηειεί επέθηαζε ηεο παξάβαζεο 28 Πξβι ηδ 2962/2001 Οη εγθχθιηνη δε ζπληζηνχλ επζέσο δηαηαγέο, δειαδή εθηειεζηέο δηνηθεηηθέο πξάμεηο θαη κάιηζηα θαλνληζηηθέο, ιφγσ ηνπ ζπκβνπιεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηνπο. 29 Πξβι ηδ 654/1996 Σν πεηζαξρηθφ παξάπησκα δε ζπλδέεηαη κφλν κε ηε δηαγσγή ηνπ ππαιιήινπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεζίαο θπξηνιεθηηθά, αιιά θαη κε ηε δηαγσγή ηνπ, ε νπνία ηειεί ζε απφιπηε ζπλάθεηα κε ηελ ππεξεζηαθή δξάζε ηνπ. 30 Πξβι Αλ. Σάρνο- Η. πκεωλίδεο, «Δξκελεία Τπαιιειηθνύ Κώδηθα», 2007, ζει.1193-1194. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 18 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη θαζήθνληνο ηεο ππεξεζίαο θαηά ηνλ ΠΚ έρνληαο ηηο ίδηεο πξνυπνζέζεηο, κε βαζηθφηεξε ηελ χπαξμε δφινπ. 31 Πξνθεηκέλνπ λα ζηνηρεηνζεηεζεί ε έλλνηα ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο, απαηηείηαη, ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ε ζσξεπηηθή ζπλδξνκή νξηζκέλσλ ζηνηρείσλ: 32 α) Παξάβαζε ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο κε ζπγθεθξηκέλε πξάμε ή παξάιεηςε. Σν ζηνηρείν απηφ απνηειεί ηελ αληηθεηκεληθή ππφζηαζε 33 ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο θαη πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ. 34 Γελ επηηξέπεηαη λα ζεκειησζεί πεηζαξρηθφ παξάπησκα εθφζνλ απφ ην θάθειν γελλψληαη ακθηβνιίεο ζρεηηθά κε ηελ πξαγκάησζε ηεο αληηθεηκεληθήο ππφζηαζεο ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο 35 ή ζε ζρέζε κε ην πξφζσπν ηνπ δησθνκέλνπ σο δξάζηε. 36 β) Τπαίηηα ζπκπεξηθνξά, δειαδή ε παξάβαζε λα νθείιεηαη ζε πξφζεζή ηνπ (δφινο) ή ζε κε επίδεημε εθ κέξνπο ηνπ ηεο απαηηνχκελεο αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο επηκέιεηαο (ακέιεηα). 37 Σν ζηνηρείν ηεο ππαηηηφηεηαο ζηνηρεηνζεηεί ηελ ππνθεηκεληθή ππφζηαζε ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο, ελψ ζε πεξίπησζε απνπζίαο ηνπ πξφθεηηαη γηα αλππαίηηα ππεξεζηαθή αλεπάξθεηα ή αθαηαιιειφηεηα ηνπ ππαιιήινπ, ε νπνία κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ ππεξεζηαθή ηνπ εμέιημε ή λα νδεγήζεη ζε ιχζε ηεο ππαιιειηθήο ζρέζεο, φρη φκσο θαη λα ραξαθηεξηζηεί σο πεηζαξρηθφ παξάπησκα. 38 Ζ ππαηηηφηεηα αίξεηαη ζε πεξίπησζε πνπ ν ππάιιεινο ελήξγεζε θάησ απφ ζπλζήθεο βίαο. γ) Καηαινγηζκφο, πνπ ζεκειηψλεηαη φηαλ ε πξάμε ή ε παξάιεηςε εμαξηάηαη, ζεηηθά ή αξλεηηθά, απφ ηε βνχιεζε ηνπ ππαιιήινπ. 39 Πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε 31 Πξβι ηδ 437/1987 Ζ πεηζαξρηθή ηηκσξία ππαιιήινπ ρσξίο λα θιεζεί πξνεγνπκέλσο λα απνινγεζεί ζπληζηά παξάβαζε ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο ηνπ πξντζηακέλνπ. 32 Πξβι Δπ. πειηωηόπνπινο- Υ. Υξπζαλζάθεο, «Βαζηθνί ζεζκνί δεκνζηνϋπαιιειηθνύ δηθαίνπ», 2007, ζει.133επ. 33 Πξβι ηδ 3608/1981. 34 Δάλ ην ππαίηην πξφζσπν κεηά ηελ ηέιεζε ηεο πξάμεο απέβαιιε ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ, ε πεηζαξρηθή δίθε πνπ είρε ήδε αξρίζεη ζπλερίδεηαη. 35 Πξβι ηδ 1186/2000. 36 Πξβι ηδ 3440/1989. 37 Πξβι ηδ 4185/2001. 38 Πξβι ηδ 563/1984. 39 Πξβι ηδ 715/1981. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 19 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη πλεπκαηηθήο σξηκφηεηαο, ςπρηθήο πγείαο θαη αδηαηάξαθηεο ζπλείδεζεο. Καηαινγηζκφο δελ ππάξρεη φηαλ ζπληξέρνπλ ςπρηθέο θαηαζηάζεηο πνπ επεξεάδνπλ ηε βνπιεηηθή ηθαλφηεηα, 40 φπσο αζζέλεηα, αλππαίηηα θαηάζηαζε κέζεο ή αλππαίηηα παξαθνξά. 41 Ζ έλλνηα ηεο ππαηηηφηεηαο νδεγεί ζηνλ θαηαινγηζκφ, ν νπνίνο φκσο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην εθιακβάλεηαη κε επξχηεξε έλλνηα απφ εθείλε πνπ ζπλήζσο ιακβάλεηαη ζην ππφςε ζην πνηληθφ. Απηφ φκσο ζεκαίλεη φηη κπνξεί λα απαιιαγεί ν ππάιιεινο γηα αδίθεκα ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ αιιά λα ζεσξεζεί φηη ζην πεηζαξρηθφ δίθαην πξέπεη λα ηηκσξεζεί. 42 ην άξζξν 107 ΤΚ παξαηίζεληαη ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα ζε ελδεηθηηθή θαη φρη πεξηνξηζηηθή απαξίζκεζε, ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ε πιήξεο απαξίζκεζε ζα ήηαλ εθ ησλ πξαγκάησλ αλέθηθηε. Αθφκα έλαο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα δελ απαξηζκνχληαη πεξηνξηζηηθά είλαη πσο ζε αληίζεζε κε ην πνηληθφ δίθαην, ζην πεηζαξρηθφ δίθαην δελ ηζρχεη ν βαζηθφο ζπληαγκαηηθφο θαλφλαο «nullum crimen nulla poena sine lege», ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν «έγθιεκα δελ ππάξρεη νχηε πνηλή επηβάιιεηαη ρσξίο λφκν πνπ λα ηζρχεη πξηλ απφ ηελ ηέιεζε ηεο πξάμεο θαη λα νξίδεη ηα ζηνηρεία ηεο». Απηφ δηθαηνινγείηαη γηαηί ν ζθνπφο ησλ πεηζαξρηθψλ πνηλψλ είλαη ε ηήξεζε ηεο εζσηεξηθήο επηαμίαο. πκθέξνλ ηεο ππεξεζίαο είλαη ν λφκηκνο ραξαθηεξηζκφο σο πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο θάζε πξάμεο, ε νπνία γίλεηαη επί δεκηά ησλ ζπκθεξφλησλ ηεο, έζησ θαη αλ δελ έρεη πξνβιεθζεί ξεηψο απφ ηνλ ηζρχνληα λφκν. Δμάιινπ, ε ελδεηθηηθή απαξίζκεζε ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ είρε σο ζθνπφ ηελ θαηαγξαθή νξηζκέλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πεξηπηψζεσλ, ηνλ θαζνξηζκφ ηδηαίηεξνπ βαζκνχ ππαηηηφηεηαο, ηελ ελεκέξσζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ηελ θαζνδήγεζε ησλ πεηζαξρηθψλ νξγάλσλ γηα ηελ επηβνιή ησλ πνηλψλ. Παξάιιεια κε ηα αλσηέξσ ελδεηθηηθψο αλαθεξφκελα πεηζαξρηθά 40 Πξβι ηδ 2278/1983 Ζ θαηαθαλήο κέζε αίξεη ηελ ηθαλφηεηα γηα θαηαινγηζκφ εθηφο ηεο ακειείαο εμαηηίαο ηεο νπνίαο πεξηήιζε θαλείο ζ απηήλ ηελ θαηάζηαζε ελψ ε νιηγνήκεξε θαζπζηέξεζε πξνζέιεπζεο ζηελ ππεξεζία ιφγσ άγλνηαο ηεο κεηαβνιήο ηνπ σξαξίνπ θαζψο ν ππάιιεινο έιεηπε ζε ππεξεζηαθή απνζηνιή ζηελ αιινδαπή, δελ ζπληζηά πεηζαξρηθφ παξάπησκα ιφγσ έιιεηςεο ζαθνχο γλψζεσο ηεο ζρεηηθήο ππνρξέσζεο. 41 Πξβι ηδ 1068/2001 «.Δζηεξείην ηεο ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ, πξάγκα ην νπνίν ζπκβαίλεη θαη φηαλ ν ππάιιεινο θαηά ηνλ θξίζηκν ρξφλν έπαζρε απφ ςπρηθή λφζν ε νπνία ηνλ θαζηζηνχζε αλίθαλν λα αληηιεθζεί ηνλ παξαβαηηθφ ραξαθηήξα ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ.» 42 Πξβι Υ. Φζελάθεο, «Ζ πνιηηεία θαη ην δίθαην ηωλ δεκνζίωλ ππαιιήιωλ», 2000, ζει.153. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 20 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη παξαπηψκαηα εμαθνινπζνχλ λα ηζρχνπλ φζα εθ ησλ εηδηθψλ παξαπησκάησλ δελ έρνπλ θαηαξγεζεί. Ζ πνηλή ζην πεηζαξρηθφ δίθαην είλαη ην κέζν κε ην νπνίν ε δηνίθεζε ζα εθδειψζεη ηελ απαμία ηεο γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ππαιιήινπ θαη ζα ηνλ κέκςεη γη απηή. Μέζσ ηεο πνηλήο ζα ηηκσξήζεη ηελ αληηπεηζαξρηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ, ζα ηνλ ζπλεηίζεη θαη ζα ηε ρξεζηκνπνηήζεη γηα παξαδεηγκαηηζκφ θαη γηα λα απνθαηαζηήζεη ηελ ηάμε ζηελ ππεξεζία. Ζ πεηζαξρηθή πνηλή πνπ επηβάιιεηαη πξέπεη λα πξνβιέπεηαη ζην λφκν ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο. 43 Απηφ ζεκαίλεη φηη ε δηνίθεζε δελ επηηξέπεηαη λα επηβάιιεη ζηνλ ππάιιειν πνηλή, ε νπνία δελ πξνβιέπεηαη ζην λφκν, είηε απηή είλαη δπζκελέζηεξε είηε επκελέζηεξε. Δπίζεο απαγνξεχεηαη λα δησρζεί ν ππάιιεινο δπν θνξέο γηα ην ίδην αδίθεκα ή λα ηνπ επηβιεζνχλ πεξηζζφηεξεο ηεο κηαο πνηλήο γηα ην ίδην αδίθεκα, ζχκθσλα κε ηελ αξρή non bis in idem. Οη πεηζαξρηθέο πνηλέο νξίδνληαη θιηκαθσηά, αλάινγα κε ηε βαξχηεηα ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο, ζην άξζξν 109 ΤΚ. Ο λφκνο νξίδεη ηηο πεηζαξρηθέο πνηλέο πεξηνξηζηηθά, δειαδή ε δηνίθεζε κπνξεί λα επηβάιιεη κφλν φζεο πνηλέο νξίδνληαη ξεηά ζην θείκελν ηνπ λφκνπ. Δπηπξφζζεηα, φπσο έρεη ήδε πξναλαθεξζεί, ζην ππαιιειηθφ δίθαην δελ ππάξρεη αληηζηνηρία πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ θαη πεηζαξρηθψλ πνηλψλ, φπσο ηζρχεη ζην πνηληθφ δίθαην, ιφγσ αθξηβψο ηεο κε δπλαηφηεηαο πεξηνξηζκνχ ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ, παξά κφλν αξλεηηθά, πξνθεηκέλνπ γηα ηελ πνηλή ηεο νξηζηηθήο παχζεο, ε νπνία κπνξεί λα επηβιεζεί κφλν ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Έηζη, ηα πεηζαξρηθά φξγαλα έρνπλ ηελ επρέξεηα λα επηιέμνπλ ζπλεθηηκψληαο ηελ απαμία ηνπ αδηθήκαηνο, ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ δξάζηε, ηηο ζπλέπεηεο ζηελ ππεξεζία θαη άιια ζηνηρεία, πνηα πνηλή είλαη θάζε θνξά ε θαηαιιειφηεξε λα επηβιεζεί ζηνλ απείζαξρν ππάιιειν, ψζηε λα επηηεπρζεί θαιχηεξα ν ζθνπφο ηνπ πεηζαξρηθνχ ειέγρνπ. Θεσξεηηθά ινηπφλ, είλαη δπλαηφ λα επηβιεζεί νπνηαδήπνηε πνηλή γηα νπνηνδήπνηε παξάπησκα. Γηα ην ιφγν απηφ ν λνκνζέηεο ζηελ παξ.2 ηνπ 43 Πξβι ηδ 1634/2000. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 21 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ρέζε Πεηζαξρηθνχ Γηθαίνπ κε Πνηληθφ Γίθαην θαη άξζξνπ 109 ΤΚ πεξηφξηζε εκθαλψο ηηο πεξηπηψζεηο γηα ηηο νπνίεο ν πεηζαξρηθφο δηθαζηήο δχλαηαη λα επηβάιιεη ηελ πνηλή ηεο νξηζηηθήο παχζεο κφλν ζε νξηζκέλα ζνβαξά παξαπηψκαηα φπσο ε παξάβαζε θαζήθνληνο θαηά ηνλ ΠΚ, ε δσξνιεςία, ε ραξαθηεξηζηηθψο αλαμηνπξεπήο ζπκπεξηθνξά, ε εμαηξεηηθψο ζνβαξή απείζεηα θαη νη ππφινηπεο πεξηνξηζηηθψο αλαθεξφκελεο. Αθφκα κε πνηλή νξηζηηθήο παχζεο ηηκσξείηαη ν ππάιιεινο γηα νπνηνδήπνηε παξάπησκα εάλ: α) θαηά ηελ πξνεγνχκελε ηεο δηάπξαμεο δηεηία ηνπ είραλ επηβιεζεί ηξεηο πεηζαξρηθέο πνηλέο αλψηεξεο ηνπ πξνζηίκνπ απνδνρψλ ελφο κελφο ή β) θαηά ην πξνεγνχκελν ηεο δηάπξαμήο ηνπ παξαπηψκαηνο έηνο είρε ηηκσξεζεί γηα ην ίδην αδίθεκα κε πνηλή αλψηεξε ηνπ πξνζηίκνπ απνδνρψλ ελφο κελφο. Αθφκα φκσο θαη ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ λνκνζέηε θαηά ηελ επηβνιή ηεο «εζράηεο ησλ πνηλψλ» ζην δεκφζην ππάιιειν ηα απαξηζκνχκελα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα είλαη ηφζν γεληθνχ ραξαθηήξα θαη ξεπζηνχ πεξηερνκέλνπ, κε ζπλέπεηα λα ρνξεγνχλ ζηνλ πεηζαξρηθφ δηθαζηή δηαθξηηηθή επρέξεηα γηα λα απνθαζίζεη. Ζ θξίζε ηνπ είλαη αληηθείκελν ειέγρνπ απφ ην ηδ, φηαλ ην ηειεπηαίν δηθάδεη ηελ ππφζεζε θαη νπζία, νπφηε έρεη θαη ηελ αξκνδηφηεηα ηξνπνπνίεζεο ηεο επηβιεζείζαο πνηλήο. Σν πεηζαξρηθφ φξγαλν απνθηά δηαθξηηηθή επρέξεηα γηα ηελ επηκέηξεζε ηεο πνηλήο, αλάινγα κε ηε βαξχηεηα ηνπ αδηθήκαηνο. Ζ δηαθξηηηθή απηή επρέξεηα, φπσο εμάιινπ θαη ζε φζεο πεξηπηψζεηο ε δηνίθεζε έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα, 44 δε κπνξεί λα αζθείηαη απζαίξεηα αιιά κέζα ζηα άθξα φξηά ηεο. Ζ ππέξβαζε ησλ άθξσλ νξίσλ ηεο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο, ζπληζηά θαθή ρξήζε ηεο θαη απνηειεί πεξίπησζε παξάβαζεο θαη νπζία λφκνπ. Σν πεηζαξρηθφ φξγαλν αζθεί ηε δηαθξηηηθή ηνπ επρέξεηα κε βάζε ηε ινγηθή, ηελ θνηλή πείξα θαη ηελ αληίιεςε ησλ αξρψλ ηεο ρξεζηήο δηνίθεζεο θαη ηεο αλαινγηθφηεηαο, κέζα ζην πιαίζην ηεο 44 Πξβι «Γηαθξηηηθή επρέξεηα ή εμνπζία ππάξρεη φηαλ νη θαλφλεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ αξκνδηφηεηα, δελ πξνθαζνξίδνπλ αθξηβψο ηελ ελέξγεηα ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ, αιιά ηνπ αθήλνπλ πεξηζψξηα δξάζεο. Ζ αξκνδηφηεηα έρεη ην ραξαθηήξα ηεο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο, φηαλ ην φξγαλν: α) κπνξεί αιιά δελ ππνρξενχηαη λα εθδψζεη ηε δηνηθεηηθή πξάμε ή β) πξέπεη λα εθδψζεη ηελ πξάμε, κπνξεί φκσο λα θαζνξίδεη θαηά ηελ θξίζε ηνπ ην ρξνληθφ ζεκείν ηεο έθδνζεο ηεο ή γ) κπνξεί λα επηιέμεη κεηαμχ πεξηζζφηεξσλ ιχζεσλ. «Οδεγόο θαιήο ζπκπεξηθνξάο ηωλ δεκνζίωλ ππαιιήιωλ», Δγθύθιηνο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζωηεξηθώλ, Απνθέληξωζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο ζε ζπλεξγαζίαο κε ην πλήγνξν ηνπ πνιίηε. ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - 22 ΒΕΛΙΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ