Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2018 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2018/0168 (COD) 9365/18 ADD 2 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: EF 147 ECOFIN 494 CODEC 865 SURE 27 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 25 Μαΐου 2018 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης SWD(2018) 248 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρότασης ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2009/103/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και τον έλεγχο της υποχρεώσεως προς ασφάλιση της ευθύνης αυτής Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - SWD(2018) 248 final. συνημμ.: SWD(2018) 248 final 9365/18 ADD 2 μκ DGG1 B
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.5.2018 SWD(2018) 248 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2009/103/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και τον έλεγχο της υποχρεώσεως προς ασφάλιση της ευθύνης αυτής {COM(2018) 336 final} - {SEC(2018) 248 final} - {SWD(2018) 247 final}
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης της Επιτροπής για την τροποποίηση της οδηγίας σχετικά με την ασφάλιση των αυτοκινήτων οχημάτων Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα; Μετά την αξιολόγηση της οδηγίας για την ασφάλιση των αυτοκινήτων, η οποία θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1972 και τροποποιήθηκε αρκετές φορές, διαπιστώθηκε ότι μολονότι η οδηγία λειτουργεί σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά, δύο πτυχές επηρεάζουν αρνητικά την αποτελεσματικότητά της: 1. Ανεπαρκής προστασία των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες: o Πρώτον, όταν μια εταιρεία ασφάλισης αυτοκινήτων καταστεί αφερέγγυα προτού πληρώσει τις ζημίες που απορρέουν από τους αντισυμβαλλομένους της, δεν υπάρχουν κανόνες σε επίπεδο ΕΕ που να διασφαλίζουν την άμεση αποζημίωση των θυμάτων, όταν μάλιστα ο ασφαλιστής παρέχει διασυνοριακές υπηρεσίες ασφάλισης αξιοποιώντας την ελευθερία της παροχής υπηρεσιών. Πρόσφατα σημειώθηκαν τέτοια περιστατικά αφερεγγυότητας και υπήρξαν καθυστερήσεις στην καταβολή της αποζημίωσης των θυμάτων. o Τα ελάχιστα υποχρεωτικά ποσά κάλυψης για την ασφάλιση των αυτοκινήτων, όπως προβλέπονται στην οδηγία από το 2005, δεν είναι τα ίδια σε όλα τα κράτη μέλη καθώς ισχύουν διαφορετικές περίοδοι αναφοράς στα επιμέρους κράτη μέλη, οι οποίες είναι πλέον παρωχημένες. 2. Διαφορετική μεταχείριση και καιροσκοπική συμπεριφορά επηρεάζουν αρνητικά τους αντισυμβαλλόμενους. Στην περίπτωση αυτή συνεκτιμώνται δύο παράγοντες: o o Όταν ένας αντισυμβαλλόμενος μεταφέρει τον τόπο της διαμονής του σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, το ιστορικό των ζημιών του (βάσει του οποίου ο ασφαλισμένος δικαιούται έκπτωση ασφαλίστρων λόγω μη εμπλοκής του σε ατύχημα ως υπαίτιος, σύστημα που ονομάζεται και «bonus-malus») δεν λαμβάνεται πάντα υπόψη από τις εταιρείες ασφάλισης αυτοκινήτων στο νέο κράτος μέλος διαμονής. Λόγω των υψηλών επιπέδων οδήγησης ανασφάλιστων οχημάτων, τα ασφάλιστρα που πρέπει να καταβάλλουν οι αντισυμβαλλόμενοι είναι υψηλότερα από αυτά που θα κατέβαλαν σε άλλη περίπτωση (τα εγγυητικά κεφάλαια διασφαλίζουν την αποζημίωση των θυμάτων σε αυτές τις περιπτώσεις αλλά χρηματοδοτούνται από ένα τέλος που επιβάλλεται στα ασφαλιστήρια συμβόλαια αυτοκινήτων και βαρύνει τους αντισυμβαλλόμενους). Επιπλέον, σε μια σειρά από πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει αποσαφηνιστεί σημαντικά το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (ποια οχήματα και ποιες καταστάσεις υπόκεινται στην υποχρεωτική κάλυψη ασφάλισης αυτοκινήτων). Όσον αφορά το θέμα αυτό, η επιλογή πολιτικής που προτάθηκε ήταν η κωδικοποίηση της υφιστάμενης νομολογίας και για τον λόγο αυτό, η επιλογή αυτή δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας εκτίμησης επιπτώσεων. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Με την πρωτοβουλία αναμένεται να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο προστασίας για τα θύματα τροχαίων ατυχημάτων και να διασφαλιστεί η δίκαιη μεταχείριση των συμβαλλομένων σε σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτων, και κυρίως των συμβαλλομένων που μετακινούνται σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Η οδηγία προστατεύει τόσο τα θύματα τροχαίων ατυχημάτων όταν αυτά βρίσκονται σε διαφορετικό κράτος μέλος της ΕΕ από το κράτος διαμονής τους, όσο και ημεδαπά θύματα ατυχημάτων που προκαλούνται από οδηγό από άλλο κράτος μέλος. Τα μέτρα που προβλέπονται μπορούν να εφαρμοστούν αποκλειστικά και μόνο σε επίπεδο ΕΕ καθώς αφορούν ασφαλιστές που παρέχουν διασυνοριακές υπηρεσίες ασφάλισης, αντισυμβαλλομένους σε συμβόλαια ασφάλισης αυτοκινήτων που μετακινούνται σε άλλα κράτη μέλη, καθώς επίσης και διασυνοριακούς ελέγχους ασφάλισης οχημάτων. Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; Δεδομένου ότι η οδηγία υπάρχει ήδη, η βασική επιλογή σε όλες τις περιπτώσεις ήταν να μην υπάρξει καμία αλλαγή στην οδηγία. Επιπλέον, το βασικό σενάριο αποσαφηνίστηκε περαιτέρω με διάφορες αποφάσεις του ΔΕΕ σχετικά με το πεδίο εφαρμογής, οι οποίες κωδικοποιούνται στην οδηγία. 1
Όσον αφορά την αφερεγγυότητα των ασφαλιστών, θέμα που δεν θίγεται επί του παρόντος στην οδηγία, η επιλογή που απορρίφθηκε ήταν να οριστεί ευθύνη για την αρχική αποζημίωση των θυμάτων χωρίς ωστόσο να εξεταστεί η τελική ευθύνη. Η επιλογή που προκρίθηκε ήταν να καθοριστούν και οι δύο ευθύνες, με την αρχική ευθύνη να βαρύνει το κράτος μέλος διαμονής του θύματος και την τελική ευθύνη το κράτος μέλος εγκατάστασης του αφερέγγυου ασφαλιστή. Όσον αφορά τα ελάχιστα ποσά κάλυψης, μία από τις επιλογές που απορρίφθηκαν ήταν να επιβληθούν υψηλότερα υποχρεωτικά ποσά κάλυψης για μεγαλύτερα οχήματα όπως π.χ. για φορτηγά και λεωφορεία. Η επιλογή που προκρίθηκε ήταν να εναρμονιστούν τα ποσά στο υψηλότερο υποχρεωτικό ελάχιστο επίπεδο που ισχύει επί του παρόντος στα κράτη μέλη. Όσον αφορά το ιστορικό ζημιών, μία από τις επιλογές που απορρίφθηκαν ήταν να εναρμονιστεί μόνο το πρότυπο για τις βεβαιώσεις ιστορικού ζημιών αλλά χωρίς να προβλεφθεί καμία υποχρέωση σχετικά με τη μεταχείριση αυτών των βεβαιώσεων από τους ασφαλιστές. Η επιλογή που προκρίθηκε ήταν να εναρμονιστεί η βεβαίωση του ιστορικού ζημιών και, παράλληλα, να επιβληθεί ενιαία μεταχείριση για τις εν λόγω βεβαιώσεις, ανεξαρτήτως του κράτους μέλους προέλευσης του ασφαλισμένου. Όσον αφορά την οδήγηση ανασφάλιστων οχημάτων, μία από τις επιλογές που απορρίφθηκαν ήταν να καταστούν υποχρεωτικοί οι διακριτικοί συνοριακοί έλεγχοι ασφάλισης. Η επιλογή που προκρίθηκε ήταν να επιτραπούν αυτοί οι έλεγχοι (που επί του παρόντος είναι απαγορευμένοι) σε προαιρετική βάση για τα κράτη μέλη. Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή; Όλες οι κατηγορίες των ενδιαφερομένων υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό την ανάληψη πρωτοβουλίας από την ΕΕ προκειμένου να διασφαλίζεται η ταχεία καταβολή αποζημίωσης στα θύματα των ατυχημάτων σε περίπτωση αφερεγγυότητας ασφαλιστή, ιδίως σε διασυνοριακό πλαίσιο. Η πλειονότητα των ενδιαφερομένων υποστηρίζουν την επιλογή ότι σε αυτές τις περιπτώσεις την τελική οικονομική ευθύνη φέρει το κράτος μέλος εγκατάστασης της υπό εξέταση επιχείρησης ασφάλισης αυτοκινήτου. Οι ενδιαφερόμενοι υποστήριξαν την εναρμόνιση των ελάχιστων ποσών κάλυψης για την ασφάλιση των αυτοκινήτων στο υψηλότερο επίπεδο, η οποία ισχύει ήδη σε πολλά κράτη μέλη. Ορισμένες οργανώσεις καταναλωτών υποστήριξαν την καθιέρωση υψηλότερου επιπέδου υποχρεωτικής κάλυψης για τα μεγαλύτερα οχήματα όπως π.χ. για φορτηγά και πούλμαν. Ωστόσο, στην πρόταση αυτή αντιτάχθηκε ο κλάδος των ασφαλιστών και εταιρείες εκμετάλλευσης φορτηγών και πούλμαν καθώς δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία που να δικαιολογούν ένα τέτοιο μέτρο, το οποίο θα οδηγούσε σε αύξηση του κόστους της ασφάλισης και σε ενδεχόμενη μετακύλισή της στους τελικούς καταναλωτές. Όσον αφορά τη διασυνοριακή φορητότητα των εγγράφων ιστορικού ζημιών, αρκετοί μεμονωμένοι πολίτες ανέφεραν τις αρνητικές τους εμπειρίες εν προκειμένω και ζήτησαν την παρέμβαση των αρχών προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες που μεταβαίνουν σε άλλα κράτη μέλη θα έχουν την ίδια μεταχείριση με τη μεταχείριση που επιφυλάσσεται στους υφιστάμενους μόνιμους κατοίκους των κρατών μελών όσον αφορά τις βεβαιώσεις του ιστορικού ζημιών που προσκομίζουν. Ο ασφαλιστικός κλάδος δεν υποστήριξε εν προκειμένω την καθιέρωση δεσμευτικών υποχρεώσεων για τους ασφαλιστές, καθώς το μέτρο αυτό κρίθηκε δυσανάλογο. Ωστόσο, ορισμένες οργανώσεις καταναλωτών υποστήριξαν την εναρμόνιση των βεβαιώσεων ιστορικού ζημιών και τη θέσπιση ρήτρας για την απαγόρευση των διακρίσεων προκειμένου να προστατεύονται οι πολίτες που μεταφέρουν τον τόπο της διαμονής τους σε άλλο κράτος μέλος. Όσον αφορά την οδήγηση ανασφάλιστων οχημάτων, δεν εκφράστηκαν αντιρρήσεις σχετικά με τη διενέργεια διακριτικών έλεγχων ασφάλισης. Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); 1. Η ταχεία και επαρκής αποζημίωση των θυμάτων, ακόμα και όταν ο ασφαλιστής του αυτοκινήτου καθίσταται αφερέγγυος, είναι το κύριο όφελος των επιλογών που προκρίθηκαν. 2. Η καλύτερη μεταχείριση των αντισυμβαλλομένων όσον αφορά το ιστορικό ζημιών που προσκομίζουν, και ενδεχομένως τα χαμηλότερα ασφάλιστρα, αν η οδήγηση ανασφάλιστων οχημάτων περιοριστεί. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); Το κόστος των προτεινόμενων επιλογών θα βαρύνει τους ασφαλιστές αυτοκινήτων. Οι ασφαλιστές θα πρέπει να καταβάλλουν εισφορές στους οργανισμούς που αποζημιώνουν θύματα στις περιπτώσεις στις οποίες ο ασφαλιστής καθίσταται αφερέγγυος. Αυτό ισχύει ήδη για τους περισσότερους ασφαλιστές στα περισσότερα κράτη μέλη, αλλά όχι πάντα για τους ασφαλιστές που παρέχουν διασυνοριακή ασφάλιση. Οι ασφαλιστές θα πρέπει επίσης να καθιερώσουν διαδικασίες οι οποίες θα διασφαλίζουν ότι οι βεβαιώσεις ιστορικού ζημιών που χορηγούνται σε άλλο κράτος μέλος αντιμετωπίζονται όπως ακριβώς και οι βεβαιώσεις ιστορικού ζημιών που χορηγούνται στο δικό τους κράτος μέλος. 2
Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Η πρόταση δεν επιφέρει συγκεκριμένο αντίκτυπο στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, εκτός από τις επιχειρήσεις που ασκούν ασφαλιστική δραστηριότητα ή τις επιχειρήσεις που είναι αντισυμβαλλόμενες σε συμβάσεις ασφάλισης αυτοκινήτων. Οι εταιρείες ασφάλισης αυτοκινήτων, περιλαμβανομένων εκείνων που είναι ΜΜΕ, θα επωμιστούν το κόστος που επισημαίνεται στο ανωτέρω πλαίσιο. Οι ΜΜΕ και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις θα επηρεαστούν ως χειριστές οχημάτων για τα οποία απαιτείται ασφάλιση. Αν οι εν λόγω επιχειρήσεις είναι εγκατεστημένες σε κράτη μέλη στα οποία τα ελάχιστα ποσά κάλυψης θα αναθεωρηθούν ελάχιστα προς τα πάνω, είναι πιθανό να υπάρξουν πολύ μικρές αυξήσεις στα ασφάλιστρα (το ίδιο ισχύει και για τους ιδιώτες που έχουν συνάψει ασφαλιστική σύμβαση και διαμένουν σε αυτά τα κράτη μέλη). Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; Δεν θα υπάρξει επίπτωση στους εθνικούς προϋπολογισμούς, εκτός αν ένα κράτος μέλος προκρίνει την επιλογή των διακριτικών ελέγχων ασφάλισης στα οχήματα με συνήθη στάθμευση σε άλλο κράτος μέλος, οπότε για τους ελέγχους αυτούς θα πρέπει να χρησιμοποιείται η τεχνολογία αναγνώρισης πινακίδων αριθμού κυκλοφορίας και να ανταλλάσσονται πληροφορίες με άλλα κράτη μέλη για το καθεστώς ασφάλισης των οχημάτων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν οργανισμό που θα είναι υπεύθυνος για την αποζημίωση των θυμάτων όταν προκύπτουν περιπτώσεις διασυνοριακής αφερεγγυότητας ασφαλιστών, αλλά αναμένεται ότι το έργο αυτό θα ανατεθεί επιπρόσθετα σε ήδη υφιστάμενους οργανισμούς (είτε σε κάποιο γενικό εγγυητικό κεφάλαιο ασφάλισης είτε στο εγγυητικό κεφάλαιο που προβλέπεται ήδη στην οδηγία για τις περιπτώσεις ατυχημάτων που προκαλούνται από οχήματα τα οποία είναι ανασφάλιστα ή αδύνατο να εντοπιστούν). Το κόστος θα χρηματοδοτηθεί από εισφορές των εταιρειών ασφάλισης αυτοκινήτων. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Δεν αναμένεται να υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις εκτός από τη βελτίωση της προστασίας των πολιτών σε περίπτωση τροχαίων ατυχημάτων. Η αυξημένη προστασία θα τονώσει την εμπιστοσύνη στη διασυνοριακή παροχή ασφάλισης αυτοκινήτων στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς. Επιπλέον, η ευκολότερη αποδοχή και εξακρίβωση της γνησιότητας των βεβαιώσεων ιστορικού ζημιών θα ωφελήσει τους πολίτες που μετακομίζουν εντός της ΕΕ. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Η νομοθεσία ορίζει ότι οι νέες διατάξεις θα αξιολογηθούν μετά από 5 χρόνια εφαρμογής. 3