ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 2014-2020

Πιν. 10: Κατανομή μέσης αξίας ιστορικών δικαιωμάτων σε ορισμένες κατηγορίες των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων (έτος 2012) 8 Εκτακτη έκδοση - Μάρτιος 2014 / Κυκλοφορεί μαζί με την Agrenda Μέση αξία περιφερειακού Δικαιώματος ( / ha) Μέση αξία στις κατηγορίες επιλέξ. εκτάσεις ( / ha) Μέση αξία στις πεδινές περιοχές των δυν. επιλέξ εκτ. ( / ha) Μέση αξία στις ορεινές περιοχές των δυν. επιλέξ. εκτ. ( / ha) Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Περιφέρ. ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Κρήτη 588 1.061 203 1.093 287 1.054 202 Ιον. Νήσοι 463 796 119 475 435 800 119 ΠΟΛΙΤΙΚΗ Πελοπόννησος 419 573 122 723 113 486 123 2014-2020 Κ. Μακεδονία 415 577 164 741 181 496 162 Στ. Ελλάδα 411 573 152 664 193 513 150 Δυτ. Ελλάδα 379 614 183 742 229 503 178 Θεσσαλία 365 598 132 654 185 485 125 Αν. Μακ. & Θρ 334 486 141 619 186 445 139 Αττική 271 327 78 349 101 274 76 Δυτ. Μακεδονία 232 306 144 361 183 304 143 Τελευταία επεξεργασία πριν από τον Εθνικό Φάκελο Β. Αιγαίο 202 309 123 207 146 312 123 Ν. Αιγαίο 184 279 122 391 98 279 122 Ήπειρος 164 488 107 625 171 404 104 Σύνολο (μ. ο.) 372 578 149 699 190 515 146 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών. ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΙΜ ΓΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ, ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η διακύμανση της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης στις ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ αναφερόμενες κατηγορίες. ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΚΑΙ ΑΔΕΙΕΣ ΝΕΩΝ ΦΥΤΕΥΣΕΩΝ Γράφημα 6: Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης στις κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης στις κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων 700 699 / ha 600 578 / ha 515 / ha 500 400 Μέση αξία 372 / ha 300 200 100 190 / ha 149 / ha 146 / ha 0 Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Πεδινές εκτάσεις Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Συνολικές εκτάσεις Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Ορεινές εκτάσεις Βοσκότοποι (Πεδινές εκτάσεις) Βοσκότοποι (Συνολικές εκτάσεις) Βοσκότοποι (Ορεινές εκτάσεις) ΧΟΡΗΓΟΣ 31

Περιεχόμενα Πρόλογος 3 Εισαγωγή 4 Πρόλογος 3 Υφιστάμενη κατάσταση 8 1. Εισαγωγή 4 Βασικά στοιχεία κανονισμού άμεσων ενισχύσεων 18 2. Κυριότερα σημεία της πολιτικής συμφωνίας 6 Παραδοχές, μεθοδολογία 50 Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που το όριο των συνολικών δαπανών ενός ΠΔΠ μειώνεται σε σχέση με το προηγούμενο, ενώ οι πόροι που διατίθενται για τη βιώσιμη ανάπτυξη (τομέας 2, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι δαπάνες της ΚΑΠ) περιορίζονται στη νέα προγραμματική περίοδο κατά 47,5 δις ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε μείωση της τάξεως του 11,3% σε πραγματικούς όρους. 3. Επισημάνσεις 14 Συμπεράσματα 56 Όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί, το μεγαλύτερο μέρος των πόρων που διατίθενται την περίοδο 4. Υφιστάμενη κατάσταση 24 2014-2020 στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ-28 αφορά στις άμεσες ενισχύσεις (265,13 δις, με ποσοστό 71%). Ακολουθούν οι δαπάνες που αφορούν στην αγροτική ανάπτυξη (84,9 δις ευρώ, ποσοστό 23%), στα μέτρα αγοράς της ΚΑΠ (3%), στην αλιεία (2%), στο περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (πρόγραμμα Life+) και σε ορισμένες άλλες επιμέρους κατηγορίες. 5. Βασικά στοιχεία κανονισμού άμεσων ενισχύσεων 34 6. Παραδοχές, μεθοδολογία 66 Γράφημα 1: Κατανομή πόρων του τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ-28 κατά κατηγορία 7. Σενάρια περιφερειακής Πρόγραµµα κατανομής Life+ Οργανισµοί και σύγκλισης ενισχύσεων 72 8. Συμπεράσματα 90 Αγροτική Ανάπτυξη Αλιεία 1,76% 0,82% 0,09% Περιθώριο 0,11% Παράρτημα 22,76% 94 Μέτρα Αγοράς 3,41% Άµεσες Ενισχύσεις 71,05% β) Όπως επισημαίνεται σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 3 για τις δαπάνες της ΚΑΠ στο πλαίσιο της πολιτικής συμφωνίας για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, οι πόροι που προβλέπονται για την ευρωπαϊκή 3

2/26/14 4:36 PM ΤΡΑΚΤΕΡ Κυκλοφορεί δωρεάν µε την Agrenda ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ Σελίδα 12 ΟΚΙΜΗ ΤΡΑΚΤΕΡ Claas Axion 950 360 kw/416 hp ΤΕΥΧΟΣ ΝΟ 2 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Σελίδα 22 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΡΑΚΤΕΡ Same Virtus 120 Tier4i Σελίδα 49 24 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Όλο και λιγότερη συµπίεση Σελίδα 18 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΟΚΙΜΗ Χορτοδετική John Deere 900 Τεχνικές συµβουλές Φροντίδα ελαστικών Σελίδα 32 4

Πρόλογος Η Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το 2014 Ανάλυση Προτάσεων και Σεναρίων Κατανομής Άμεσων Ενισχύσεων Η έκθεση που ακολουθεί εκπονείται στο πλαίσιο δέσμης δράσεων που ανέλαβε να συντονίσει η ΠΑΣΕΓΕΣ, μετά από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 1, με σκοπό την ενημέρωση των γεωργών και των οργανώσεών τους ως προς τους στόχους της μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2014. Με το κείμενο αυτό, αλλά και με τις άλλες δράσεις που προβλέπεται να αναπτυχθούν σε περιφερειακό επίπεδο (ενημερωτικές ημερίδες, έκδοση έντυπου και ψηφιακού υλικού, δημοσιεύσεις, εκδηλώσεις κ.α.) επιδιώκεται η ευρύτερη δυνατή πληροφόρηση του αγροτικού κόσμου, αλλά και άλλων φορέων του χώρου (γεωτεχνικοί, επιχειρηματικοί, επιμελητηριακοί, φορείς αυτοδιοίκησης, πανεπιστήμια και λοιπά εκπαιδευτικά ιδρύματα, καταναλωτές κ.α.), έτσι ώστε να καταστούν περισσότερο σαφείς και κατανοητές οι επικείμενες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ που αναμένεται να επιδράσουν καθοριστικά στην εξέλιξη του αγροτικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο (2014-2020). Το κείμενο της έκθεσης αυτής επεξεργάστηκε από το Γενικό Διευθυντή της ΠΑΣΕΓΕΣ κ. Γιάννη Τσιφόρο, με τη συνεργασία και την υποστήριξη του Προϊσταμένου του Γραφείου Βρυξελλών κ. Γιάννη Κολυβά και του στελέχους κας Γεωργίας Σιμάτου. Αθήνα Φεβρουάριος 2014 1 Πρόκειται για την υλοποίηση δέσμης δράσεων, με συντονιστή την ΠΑΣΕΓΕΣ και εταίρους την Γεωργική Ανάπτυξη ΑΕ και τη διαφημιστική Εταιρεία Ανανάς ΑΕ, με τίτλο: Promoting Agricultural Society Objectives with CAP-PASO CAP (ΚΑΠ 2014-2020 -Προωθώντας τους Στόχους της Αγροτικής Κοινωνίας) που εγκρίθηκε με συγχρηματοδότηση κατά 50% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος 2012/C 223/04. Σημειώνεται ότι μεταξύ των 14 συνολικά προτάσεων που εγκρίθηκαν στην ΕΕ-27 για συγχρηματοδότηση, στο πλαίσιο της πρόσκλησης αυτής, η μοναδική που εγκρίθηκε όσον αφορά στην Ελλάδα, ήταν η πρόταση που υποβλήθηκε από την ΠΑΣΕΓΕΣ. 5

1. Εισαγωγή Όπως είναι γνωστό, στις 26 Ιουνίου του 2013, μετά από διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν περισσότερο από δύο έτη, επιτεύχθηκε μεταξύ των τριών ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) σχέδιο πολιτικής συμφωνίας ως προς τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μετά το 2013. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να εγκριθεί επισήμως από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη μορφή συμφωνίας σε πρώτη ανάγνωση, μόλις επισημοποιηθούν τα κείμενα σε όλες τις γλώσσες. Με βάση πάντως τις προτάσεις που διατύπωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2011, η πολιτική αυτή συμφωνία αφορά σε τέσσερις βασικούς κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Τους κανονισμούς για τις άμεσες ενισχύσεις, για την ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ), για την αγροτική ανάπτυξη και τον οριζόντιο κανονισμό που αφορά στη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και τον έλεγχο της ΚΑΠ. Σε σχέση εξάλλου με τις διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2014-2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε αμέσως μετά σε συμφωνία ως προς το ύψος των μέγιστων δυνατών δαπανών της επόμενης προγραμματικής περιόδου, προσδιορίζοντας και το ανώτατο όριο δαπανών της ΚΑΠ (373,18 δις ευρώ σε σταθερές τιμές 2011). Στο πλαίσιο αυτό και έπειτα από διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να επιτευχθεί η έγκριση των 75 περίπου νομοθετικών πράξεων που καλύπτει η δέσμη του ΠΔΠ, προβλέπεται ότι θα εξεταστούν χωριστά ορισμένα ζητήματα - ιδίως η μεταφορά κονδυλίων μεταξύ των άμεσων ενισχύσεων (1ος πυλώνας) και της αγροτικής ανάπτυξης (2ος πυλώνας), η κατανομή εθνικών κονδυλίων για τις άμεσες ενισχύσεις και την αγροτική ανάπτυξη, καθώς και τα ποσοστά συγχρηματοδότησης και το ζήτημα των ανωτάτων ορίων και της προοδευτικής μείωσης. Η συζήτηση ως προς τις προτάσεις αυτές επικεντρώνεται κυρίως στο υπό έκδοση νέο σχέδιο κανονισμού για τις άμεσες ενισχύσεις και συνδέεται με την ανακατανομή τους στο πλαίσιο των εισαγόμενων νέων καθεστώτων της πράσινης ενίσχυσης και της βασικής ενίσχυσης, αλλά και με ορισμένες κρίσιμες επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για την εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων. Πρόκειται για μια ευρύτατη σειρά επιλογών, όπως αυτές που αναφέρονται στη δυνατότητα χορήγησης αναδιανεμητικής ενίσχυσης, στον κατάλογο αποκλεισμού από τις ενισχύσεις δραστηριοτήτων που δεν εντάσσονται στο καθεστώς των ενεργών αγροτών, στο μέγεθος και τη μέθοδο κατανομής ενισχύσεων στους μικρούς καλλιεργητές, στα κριτήρια για την εφαρμογή του συστήματος οικολογικά ισοδύναμων μέτρων που αντικαθιστούν απαιτήσεις της πράσινης ενίσχυσης, στην προαιρετική εφαρμογή του καθεστώτος των συνδεδεμένων ενισχύσεων, στην προαιρετική ενίσχυση στις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, στο ποσοστό του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου που θα διατεθεί για το εθνικό απόθεμα, καθώς επίσης και σε επιλογές που αφορούν στην εσωτερική σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2019. 6

Οι επιλογές αυτές, προβλέπεται, πιθανότατα, να αποφασιστούν και να κοινοποιηθούν στην Επιτροπή από τα κράτη μέλη πριν από την 1η Αυγούστου του 2014. Το διάστημα συνεπώς που απομένει μέχρι την οριστική διαμόρφωση των αναφερόμενων κανονισμών, που προβλέπεται να διαρκέσει μέχρι τις αρχές του 2014, θεωρείται κρίσιμο για την προετοιμασία και την προσέγγιση εναλλακτικών προτάσεων και επιλογών. Στο πλαίσιο αυτό ιδιαίτερη σημασία αποκτά η επιλογή σεναρίων ως προς την εισαγωγή του καθεστώτος σύγκλισης των ενισχύσεων, που από το 2015 αντικαθιστά την ενιαία ενίσχυση του ιστορικού μοντέλου των ενισχύσεων. Η μετάβαση από το ιστορικό μοντέλο των ενισχύσεων, το οποίο εφαρμόζει η χώρα μας, στο νέο καθεστώς σύγκλισής τους, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, καθίσταται πλέον αναγκαία από το πρώτο έτος χορήγησης των ενισχύσεων, με δυνατότητα σταδιακής εφαρμογής μέχρι το 2019. Από το έτος αυτό και έπειτα το σύνολο της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης, ή τουλάχιστον το 60% της αξίας τους, σε εθνικό η περιφερειακό επίπεδο, πρέπει να προσαρμοστεί σε μια ενιαία μοναδιαία αξία (πλήρης εφαρμογή της περιφερειακής κατανομής των ενισχύσεων). Στο κείμενο που ακολουθεί αναφέρονται συνοπτικά οι προτάσεις του σχεδίου της πολιτικής συμφωνίας, όπως ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή 2, ορισμένες κρίσιμες επισημάνσεις, αλλά και στοιχεία που αφορούν στην υφιστάμενη κατάσταση. Βασικό ωστόσο αντικείμενο της ανάλυσης που ακολουθεί είναι η καταγραφή, παρουσίαση και αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων και επιλογών που συνδέονται με την προσαρμογή στα καθεστώτα που προβλέπονται, εξετάζοντας την αναδιανομή των ενισχύσεων από το ιστορικό μοντέλο στο περιφερειακό, σε επίπεδο χώρας, σε επίπεδο διοικητικών περιφερειών, αλλά και με κριτήρια γεωργικού-παραγωγικού δυναμικού. Ως βάση των υπολογισμών λαμβάνονται υπόψη στοιχεία των άμεσων ενισχύσεων που αναφέρονται στο 2012, μια και δεν υπάρχουν διαθέσιμα νεότερα στοιχεία. Για τον προσδιορισμό των ετήσιων ανώτατων ορίων στα νέα προτεινόμενα καθεστώτα, καθώς και για κάθε σενάριο που αναπτύσσεται, λαμβάνονται υπόψη ορισμένες παραδοχές που επιτρέπουν την υιοθέτηση προσεγγίσεων διαφορετικού χαρακτήρα, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγησή τους σε σχέση με την κατανομή των ενισχύσεων μεταξύ των Περιφερειών και των Νομών της χώρας, ανάλογα με τα σενάρια που επιλέγονται. 2 Βλ. Memo/13/621 της 26ης Ιουνίου 2013 7

4. Υφιστάμενη κατάσταση Πριν από την επεξεργασία των σεναρίων κατανομής των ενισχύσεων, κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί η τρέχουσα κατάσταση (ιστορικό μοντέλο) κατανομής των άμεσων ενισχύσεων τόσο ως προς την αξία τους, όσο και ως προς το πλήθος των δικαιούχων, ώστε να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση με βάση τα πλέον πρόσφατα διατιθέμενα στοιχεία. Ως βάση αναφοράς χρησιμοποιούνται τα στοιχεία της ενιαίας ενίσχυσης (αξία δικαιωμάτων) του έτους 2012 και η κατανομή τους σε κάθε διοικητική περιφέρεια της χώρας, αλλά και σε κάθε Νομό σε σχέση με ορισμένες κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων (ορεινές και πεδινές περιοχές, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκότοποι). Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των ενισχύσεων (438 εκατ. ) καλύπτοντας το 20,7% περίπου του συνόλου της χώρας. Ακολουθεί η Περιφέρεια της Θεσσαλίας (317 εκατ. ), με σημαντικά μικρότερο ποσοστό (14,9%) και έπεται η Κρήτη (301 εκατ., ποσοστό 14,2%). Πίνακας 6: Προσωρινά στοιχεία κατανομής μεγεθών ενιαίας ενίσχυσης (έτους 2012) Περιφέρειες Δικαιούχοι 14 Ύψος ενισχύσεων Πλήθος Ποσοστό Αξία Ποσοστό (Αριθμός) (%) ( ) (%) Κεντρικής Μακεδονίας 102.025 14,59 438.521.718 20,68 Θεσσαλίας 67.762 9,69 316.969.511 14,95 Κρήτης 121.214 17,33 301.103.618 14,20 Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης 55.211 7,89 221.274.149 10,44 Δυτικής Ελλάδας 77.694 11,11 210.207.169 9,91 Πελοποννήσου 100.142 14,32 202.397.203 9,55 Στερεάς Ελλάδας 57.379 8,20 177.361.883 8,37 Δυτικής Μακεδονίας 20.740 2,97 85.110.251 4,01 Ηπείρου 21.228 3,04 57.202.504 2,70 Ιονίων Νήσων 21.808 3,12 39.348.635 1,86 Βορείου Αιγαίου 29.976 4,29 39.242.482 1,85 Νοτίου Αιγαίου 18.653 2,67 22.166.911 1,05 Αττικής 5.552 0,79 9.370.721 0,44 Σύνολο 699.384 100,00 2.120.276.754 100,00 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών. 14 Σημειώνεται ότι το πλήθος των γεωργών που αναφέρονται στον πίνακα περιλαμβάνει μόνο εκείνους που ήταν δικαιούχοι ενιαίας ενίσχυσης. Το μέγεθος αυτό υπολείπεται του συνόλου των γεωργών οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση ενιαίας ενίσχυσης το 2012 που εκτιμάται ότι ανήλθε σε 764.207 περιπτώσεις. 8

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί, σε έξι Περιφέρειες το ποσοστό των ενισχύσεων κυμαίνεται σε πολύ μικρά ποσοστά, από 1 έως 4% περίπου στο σύνολο της χώρας, μεταξύ των οποίων, εκτός της Αττικής, περιλαμβάνονται ορισμένες, όπως η Δυτική Μακεδονία και η Ήπειρος που παρουσιάζουν, όπως είναι γνωστό, αναπτυξιακή υστέρηση. Οι διαφορές πάντως μεταξύ των Περιφερειών παρουσιάζουν σημαντική απόκλιση (από 20,7% έως 0,4%) και αυτό, όπως είναι αυτονόητο, οφείλεται στη διαφορετική παραγωγική τους διάρθρωση και μέγεθος, σε σχέση πάντοτε με το ύψος των ιστορικών δικαιωμάτων που κατοχυρώθηκαν σε κάθε ένα από τους επιμέρους κλάδους φυτικής και ζωικής παραγωγής. Γράφημα 3: Κατανομή Ενισχύσεων 2012 ανά Περιφέρεια υτ. Μακεδονία 4,0% Ιόνιοι Νήσοι 1,9% Ήπειρος 2,7% Β. Αιγαίο 1,9% N. Αιγαίο 1,0% Αττική 0,4% Κεντρ. Μακεδονία 20,7% Στερεά Ελλάδα 8,4% Πελοπόννησος 9,5% Θεσσαλία 14,9% υτική Ελλάδα 9,9% Αν. Μακεδονία και Θράκη 10,4% Kρήτη 14,2% Γράφημα 4: Σύγκριση Ενισχύσεων και Δικαιούχων 2012 ανά Περιφέρεια 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Kεντρική Θεσσαλία Kρήτη Aνατολική Δυτική Πελοπόννησος Στερέα Δυτική Ήπειρος Μακεδονία Μακεδονία Ελλάδα Ελλάδα Μακεδονία & Θράκη Iόνιοι Νήσοι Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Αττική Eνισχύσεις σε εκατ. Ευρώ Δικαιούχοι σε χιλιάδες 9

Η κατανομή των δικαιούχων παραγωγών σε κάθε Περιφέρεια αλλάζει την τρέχουσα εικόνα, όπως φαίνεται στο προηγούμενο γράφημα, στο οποίο παρουσιάζεται το επίπεδο των ενισχύσεων κάθε Περιφέρειας, μαζί με τον αντίστοιχο αριθμό παραγωγών. Όπως διαπιστώνεται, η Κρήτη διαθέτει το μεγαλύτερο πλήθος δικαιούχων (121.214 παραγωγοί που αποτελούν το 17,3% περίπου του συνολικού αριθμού) και ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία και η Πελοπόννησος. Σε σχέση πάντως με το επίπεδο των ενισχύσεων μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρουσιάζονται μεταξύ των Νομών της ίδιας Περιφέρειας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού πίνακα που αναφέρεται στο Παράρτημα, στη Στερεά Ελλάδα, για παράδειγμα, η Ευρυτανία εισπράττει πολύ μικρό ύψος ενισχύσεων (2,7 εκατ. περίπου) σε σχέση με το πολλαπλάσιο της Φθιώτιδας (92 εκατ. ). Σημαντικές διακυμάνσεις εξάλλου παρατηρούνται και σε άλλες Περιφέρειες, όπως στη Θεσσαλία, με σημαντική απόκλιση μεταξύ της Λάρισας (157 εκατ. ) και των Τρικάλων (41 εκατ. ), στο Βόρειο Αιγαίο (Λέσβος με 33 εκατ., έναντι των 2,4 εκατ. της Χίου) στην Κρήτη (Ηράκλειο με 149 εκατ., έναντι των 33 εκατ. του Λασιθίου) και σε άλλες. Σχετική ομοιογένεια παρουσιάζεται μόνο μεταξύ των Νομών της Ηπείρου. Όπως φαίνεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων εκτιμάται κατά το 2012 στο επίπεδο των 5.363 χιλ. εκταρίων, εκ των οποίων οι μισές περίπου (52%) αφορούν σε καλλιεργούμενες εκτάσεις (εκτός βοσκοτόπων) και οι υπόλοιπες θεωρούνται βοσκότοποι. Πίνακας 7: Κατανομή ενιαίας ενίσχυσης και επιλέξιμων εκτάσεων (έτους 2012) Περιφέρεια Αξία δικαιωμάτων (χιλ. ) Επιλέξιμες εκτάσεις πλην βοσκοτ. (χιλ. ha) Επιλέξιμες εκτάσεις βοσκοτ. (χιλ. ha) Σύνολο επιλέξιμων εκτάσεων (χιλ. ha) Μέση αξία συνόλου ( /ha) (1) (2) (3) (4) (5=3+4) (6=2:5) Κρήτη 301.104 216 264 480 628 Ιόν. Νησ 39.349 41 40 80 489 Πελπ/σος 202.397 305 159 464 436 Δυτ. Ελλ. 210.207 240 287 526 399 Στ.Ελλ. 177.362 250 155 405 438 Κ. Μακ. 438.522 613 393 1.006 436 Θεσσαλία 316.970 408 409 817 388 Αν. Μ.Θ. 221.274 350 277 627 353 Β. Αιγαίο 39.242 74 99 173 227 Ήπειρος 57.203 45 258 304 188 Αττική 9.371 20 6 26 355 Ν. Αιγαίο 22.167 41 63 105 212 Δυτ. Μακ. 85.110 191 158 349 244 Σύνολο 2.120.277 2.794 2.569 5.363 395 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών. 10

Σύμφωνα πάντως με τα αναφερόμενα στοιχεία η μέση ανά εκτάριο ενίσχυση σε επίπεδο χώρας ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων (δηλούμενων) εκτάσεων υπολογίζεται κατά το 2012 ίση με 395 ευρώ/ εκτάριο. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα κατανομής της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης, σημαντικές διακυμάνσεις ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων (δηλούμενων) εκτάσεων συναντώνται σε επίπεδο Περιφερειών, με το μεγαλύτερο μέγεθος να αντιστοιχεί στην Περιφέρεια Κρήτης (628 /εκτάριο) και το μικρότερο στην Ήπειρο (188 /εκτάριο). Γράφημα 5: Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης ανά Περιφέρεια (2012) 700 600 500 400 M.O. χώρας 395 / ha / ha 300 200 100 0 Kρήτη Iόνιοι Νήσοι Στερέα Ελλάδα Πελοπόννησος Kεντρική Μακεδονία Δυτική Ελλάδα Θεσσαλία Αττική Aνατολική Δυτική Μακεδονία Μακεδονία & Θράκη Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Ήπειρος Μεγαλύτερο ωστόσο εύρος διακύμανσης καταγράφεται μεταξύ των Νομών της χώρας, όπως φαίνεται στο διάγραμμα κατανομής που περιλαμβάνεται στο παράρτημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση ενίσχυση στις δυνητικά επιλέξιμες (δηλούμενες) εκτάσεις κυμαίνεται από 1.025,28 ευρώ/εκτάριο (Νομός Ζακύνθου), έως τα 104,93 ευρώ/εκτάριο (Νομός Χίου). Στο σύνολό τους, οι δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις που ανήκουν στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας 15 καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη αναλογία (79,4%) αποτελούμενες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από βοσκότοπους (57%). Στις πεδινές περιοχές οι επιλέξιμες εκτάσεις που δηλώνονται ως καλλιεργούμενες καλύπτουν τη μεγαλύτερη αναλογία (87%) ενώ το υπόλοιπο αναφέρεται στους πεδινούς βοσκότοπους, όπως φαίνεται χαρακτηριστικά στο διάγραμμα που ακολουθεί, το οποίο παρουσιάζει την υφιστάμενη κατανομή των επιλέξιμων εκτάσεων στις αναφερόμενες κατηγορίες. 15 Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι επιλέξιμες εκτάσεις που ανήκουν στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας, όπως ταξινομούνται σύμφωνα με το άρθρο 37 του κανονισμού 1698/2005. Επειδή, όπως είναι γνωστό, το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων αυτών είναι πραγματικά ορεινές, για λόγους συντομίας, όπου στο εξής του κειμένου αναφέρονται ορεινές εκτάσεις ή περιοχές εννοείται το σύνολο εκείνων που ανήκουν στην ταξινόμηση του κανονισμού 1698/2005. 11

Κατανομή επιλέξιμων εκτάσεων ανά κατηγορία (2012) ΠK 18% OB 45% ΠB 3% 52% 48% OK 34% Κ=Καλλιεργούµενες εκτάσεις Β= Βοσκότοποι Oρεινές 79,4% Πεδινές 20,6% ΠΚ=Πεδινές Καλλιεργούµενες ΟΚ=Ορεινές Καλλιεργούµενες ΠΒ=Πεδινοί Βοσκότοποι ΟΒ=Ορεινοί Βοσκότοποι Η αναλογία των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων ως προς τις δύο αυτές κατηγορίες (καλλιεργούμενες εκτάσεις - βοσκότοποι) στις πεδινές και στις ορεινές (και μειονεκτικές) περιοχές της χώρας κυμαίνεται ευρύτατα μεταξύ των Περιφερειών της χώρας, όπως προκύπτει από τα διατιθέμενα στοιχεία. Μεταξύ των Περιφερειών το μεγαλύτερο μέρος των ορεινών επιλέξιμων εκτάσεων αναφέρεται, κατά σειρά, στην Κεντρική Μακεδονία (18%), στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (12,4%), στη Θεσσαλία (12% περίπου), στην Κρήτη (10,3%) και στη Δυτική Ελλάδα (9%). Πίνακας 8: Κατανομή των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων σε ορισμένες κατηγορίες (έτους 2012) Περιφέρ. Δυνητικά Επιλέξιμες Εκτάσεις Χιλ. (ha) Πεδινές Περιοχές Δυν. Επιλέξ. Εκτάσεων Χιλ. (ha) Ορεινές Περιοχές Δυν. Επιλέξ. Εκτάσεων Χιλ. (ha) Καλ. Βοσκ. Συνολ. Καλ. Βοσκ. Συνολ. Καλ. Βοσκ. Συνολ. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) Κ. Μακεδονία 613 393 1.006 202 27 229 411 366 777 Θεσσαλία 408 409 817 273 46 319 135 363 498 Κρήτη 216 264 480 39 2 41 177 262 439 Αν.Μακ. Θράκη 350 277 627 83 15 98 267 263 529 Δυτ. Ελλάδα 240 287 526 111 28 140 128 258 387 Πελοπόννησος 305 159 464 112 7 120 193 152 345 Στ. Ελλάδα 250 155 405 99 7 106 151 148 299 Δ. Μακεδονία 191 158 349 5 1 6 185 157 342 Ήπειρος 45 258 304 17 11 28 28 248 275 Ιον. Νήσοι 41 40 80 0 0 1 40 40 80 Βορ. Αιγαίο 74 99 173 2 0 2 72 99 171 Νοτ. Αιγαίο 41 63 105 0 0 0 41 63 105 Αττική 20 6 26 14 0 15 6 6 12 Σύνολο 2.794 2.569 5.363 959 145 1.105 1.834 2.424 4.258 12

Από την άλλη πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος των επιλέξιμων πεδινών εκτάσεων συγκεντρώνεται στις Περιφέρειες της Θεσσαλίας (29%), της Κεντρικής Μακεδονίας (21%), της Δυτικής Ελλάδας (13%) και της Πελοποννήσου (11%). Ενδιαφέρον επίσης αποκτά η κατανομή της αξίας της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών στις δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις των ορεινών και πεδινών περιοχών της χώρας, αλλά και στις επιμέρους κατηγορίες (καλλιεργούμενες εκτάσεις-βοσκότοποι). Σύμφωνα με τα διατιθέμενα στοιχεία, το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας της ενιαίας (στρεμματικής) ενίσχυσης συνδέεται με τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι οποίες απορροφούν το 81% περίπου του συνολικού ύψους, ενώ το υπόλοιπο αναφέρεται στις εκτάσεις που δηλώνονται ως βοσκότοποι, όπως φαίνεται στο διάγραμμα που ακολουθεί. Κατανομή αξίας ενιαίας ενίσχυσης ανά κατηγορία (2012) OB 18% ΠK 34% 81% 19% ΠB 1% OK 47% Κ=Καλλιεργούµενες εκτάσεις Β= Βοσκότοποι Oρεινές 65% Πεδινές 35% ΠΚ=Πεδινές Καλλιεργούµενες ΟΚ=Ορεινές Καλλιεργούµενες ΠΒ=Πεδινοί Βοσκότοποι ΟΒ=Ορεινοί Βοσκότοποι Από τα στοιχεία της κατανομής της αξίας της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ ορεινών και πεδινών περιοχών, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο μέρος των ενισχύσεων συγκεντρώνεται στις ορεινές περιοχές, που καλύπτουν το 65% περίπου της συνολικής αξίας. Το υπόλοιπο αναφέρεται στις πεδινές περιοχές. Στις δύο αυτές μεγάλες κατηγορίες η επιμέρους αναλογία μεταξύ καλλιεργούμενων εκτάσεων και βοσκότοπων κλείνει σαφώς υπέρ των πρώτων, οι οποίες στις πεδινές περιοχές συγκεντρώνουν τη συντριπτική αναλογία των ενισχύσεων με τους πεδινούς βοσκότοπους ωστόσο να περιορίζονται σε μια μικρή αναλογία. Στις ορεινές ωστόσο περιοχές η αναλογία της αξίας των ενισχύσεων που αντιστοιχούν σε καλλιεργούμενες εκτάσεις είναι σημαντικά μεγαλύτερη (47%) εκείνης των βοσκοτόπων (18%). Στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται αναλυτικά η κατανομή της αξίας της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών της χώρας στις αναφερόμενες κατηγορίες. 13

Πίνακας 9: Κατανομή αξίας εκτατικών δικαιωμάτων 16 σε ορισμένες κατηγορίες δηλούμενων επιλέξιμων εκτάσεων (έτους 2012) Περιφέρ. Αξία εκτατικών δικαιωμάτων (χιλ. ) Στις πεδινές Στις ορεινές Στις δυνητικά περιοχές των δυν. περιοχές των δυν. επιλέξιμες εκτάσεις επιλέξ. εκτάσεων επιλέξ. εκτάσεων (χιλ. ) (χιλ. ) (χιλ. ) Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Κ. Μακεδονία 418.141 353.766 64.376 149.828 4.939 203.938 59.437 Θεσσαλία 298.200 244.193 54.007 178.634 8.568 65.559 45.439 Κρήτη 282.230 228.623 53.607 42.593 633 186.031 52.974 Αν. Μακ. - Θρ. 209.209 170.030 39.179 51.390 2.732 118.640 36.446 Δυτ. Ελλάδα 199.442 147.062 52.379 82.525 6.493 64.537 45.886 Πελοπόννησος 194.433 175.007 19.426 81.168 825 93.839 18.601 Στ. Ελλάδα 166.506 142.998 23.508 65.621 1.298 77.378 22.210 Δ. Μακεδονία 80.987 58.324 22.662 1.930 148 56.394 22.515 Ήπειρος 49.715 22.093 27.621 10.830 1.865 11.264 25.757 Ιον. Νήσοι 37.212 32.500 4.712 235 8 32.265 4.704 Βορ. Αιγαίο 35.042 22.796 12.246 407 8 22.389 12.238 Νοτ. Αιγαίο 19.231 11.500 7.731 32 1 11.468 7.730 Αττική 7.133 6.671 462 5.020 46 1.651 416 Σύνολο 1.997.482 1.615.565 381.917 670.214 27.565 945.351 354.352 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων της ΠΑΣΕΓΕΣ που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών. Με βάση τα προηγούμενα στοιχεία κατανομής της αξίας των ενισχύσεων στις δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις προσδιορίζεται η μέση αξία των ιστορικών δικαιωμάτων στις πεδινές και στις ορεινές περιοχές, αλλά και στις επιμέρους κατηγορίες εκτάσεων (καλλιεργούμενες - βοσκότοποι). Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, η μέση αξία των ιστορικών (εκτατικών) δικαιωμάτων ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων κάθε Περιφέρειας κυμαίνεται ευρύτατα, με το μεγαλύτερο μέγεθος να αντιστοιχεί στην Περιφέρεια της Κρήτης (588 /ha) και το μικρότερο στην Ήπειρο (164 /ha), ενώ σημαντικές αποκλίσεις από το μέσο όρο (372 /ha) παρουσιάζονται και στις άλλες Περιφέρειες. Ανάλογες αποκλίσεις της μέσης αυτής αξίας παρουσιάζονται και μεταξύ των Νομών κάθε Περιφέρειας, όπως φαίνεται στον πίνακα που αναφέρεται στο Παράρτημα. Η μέση αξία των ιστορικών δικαιωμάτων μεταξύ των επιλέξιμων εκτάσεων στις καλλιέργειες και τους βοσκότοπους παρουσιάζει επίσης σημαντική διακύμανση. Στις καλλιεργούμενες εκτάσεις η μέση αξία (578 /ha) είναι σχεδόν τετραπλάσια εκείνης των βοσκοτόπων (149 /ha), ενώ και στις δύο περιπτώσεις οι διαφορές μεταξύ Περιφερειών κυμαίνονται ευρύτατα. Προκειμένου για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις οι διαφορές κυμαίνονται από 1.061 /ha στην Κρήτη έως 279 /ha στο Νότιο Αιγαίο, ενώ στους βοσκότοπους το εύρος της διακύμανσης περιορίζεται (από 203 /ha στην Κρήτη, έως 78 /ha στην Αττική). 16 Η αξία δικαιωμάτων που αναφέρεται στον πίνακα 10 υπολείπεται εκείνης που αναφέρεται στον πίνακα 6 γιατί καλύπτει την αξία των εκτατικών δικαιωμάτων μόνο. 14

Πιν. 10: Κατανομή μέσης αξίας ιστορικών δικαιωμάτων σε ορισμένες κατηγορίες των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων (έτος 2012) Περιφέρ. Μέση αξία περιφερειακού Δικαιώματος ( / ha) Μέση αξία στις κατηγορίες επιλέξ. εκτάσεις ( / ha) Μέση αξία στις πεδινές περιοχές των δυν. επιλέξ εκτ. ( / ha) Μέση αξία στις ορεινές περιοχές των δυν. επιλέξ. εκτ. ( / ha) Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Κρήτη 588 1.061 203 1.093 287 1.054 202 Ιον. Νήσοι 463 796 119 475 435 800 119 Κ. Μακεδονία 415 577 164 741 181 496 162 Στ. Ελλάδα 411 573 152 664 193 513 150 Πελοπόννησος 419 573 122 723 113 486 123 Δυτ. Ελλάδα 379 614 183 742 229 503 178 Θεσσαλία 365 598 132 654 185 485 125 Αν. Μακ. & Θρ 334 486 141 619 186 445 139 Αττική 271 327 78 349 101 274 76 Δυτ. Μακεδονία 232 306 144 361 183 304 143 Β. Αιγαίο 202 309 123 207 146 312 123 Ν. Αιγαίο 184 279 122 391 98 279 122 Ήπειρος 164 488 107 625 171 404 104 Σύνολο (μ. ο.) 372 578 149 699 190 515 146 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η διακύμανση της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης στις αναφερόμενες κατηγορίες. Γράφημα 6: Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης στις κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων 700 699 / ha 600 578 / ha 515 / ha 500 400 Μέση αξία 372 / ha 300 200 100 190 / ha 149 / ha 146 / ha 0 Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Πεδινές εκτάσεις Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Συνολικές εκτάσεις Καλλιεργούµενη έκταση (πλην βοσκ.) Ορεινές εκτάσεις Βοσκότοποι (Πεδινές εκτάσεις) Βοσκότοποι (Συνολικές εκτάσεις) Βοσκότοποι (Ορεινές εκτάσεις) 15

Ανάλογο εύρος διακύμανσης της μέσης αξίας των ιστορικών δικαιωμάτων παρατηρείται μεταξύ των πεδινών και των ορεινών περιοχών, με μεγαλύτερο εύρος διαφορών να παρουσιάζεται - και στις δύο περιπτώσεις, στις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Από τα προηγούμενα στοιχεία συμπεραίνονται συνοπτικά τα ακόλουθα: α) Η αξία της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών της χώρας, σε απόλυτο μέγεθος, διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ τους, με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αναλογία ως προς το σύνολο να συγκεντρώνεται στην Κεντρική Μακεδονία (21% περίπου) και στη Θεσσαλία (15%), ενώ σημαντικά μικρότερα ποσοστά αναφέρονται στο Βόρειο Αιγαίο (1,9%), στο Νότιο Αιγαίο (1%) και στην Αττική (0,4%). Σημειώνεται ότι σε σχέση με το πλήθος των δικαιούχων, η μέση ενιαία ενίσχυση παραμένει υψηλότερη στη Θεσσαλία (4.678 ευρώ ανά δικαιούχο) και στη Κεντρική Μακεδονία (4.298 /δικαιούχο) και χαμηλότερη στο Βόρειο Αιγαίο (1.309 /δικαιούχο). Μεταξύ του συνόλου των Νομών της χώρας, αλλά και εκείνων εντός της ίδιας Περιφέρειας, το ύψος της ενίσχυσης, ως απόλυτο μέγεθος, διαφοροποιείται ευρύτατα. Το υψηλότερο μέγεθος αναφέρεται στο Νομό Λάρισας (157 εκατ. ) και ακολουθεί ο Νομός Ηρακλείου (148 εκατ. ), ενώ τα χαμηλότερα μεγέθη βρίσκονται στη Λευκάδα (2,2 εκατ. ), στη Χίο (2,4 εκατ. ) και στην Ευρυτανία (2,7 εκατ. ). Ανάλογη διακύμανση παρατηρείται και ως προς τη μέση ενίσχυση ανά δικαιούχο σε επίπεδο Νομών. Επισημαίνεται ότι οι αποκλίσεις αυτές μεταξύ των Περιφερειών και των Νομών της χώρας οφείλονται στη διαφορετική παραγωγική τους διάρθρωση και μέγεθος, σε σχέση και με το ύψος των ιστορικών δικαιωμάτων που κατοχυρώθηκαν την περίοδο αναφοράς (2000-2002) στους επιμέρους κλάδους φυτικής και ζωικής παραγωγής. β) Από τα στοιχεία κατανομής της μέσης ενιαίας ενίσχυσης ανά εκτάριο επιλέξιμων εκτάσεων με διοικητικά κριτήρια, διαπιστώνεται σημαντική απόκλιση μεταξύ των Περιφερειών σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας (395 /εκτάριο). Η μεγαλύτερη απόκλιση παρατηρείται στην Περιφέρεια Κρήτης, όπου η μέση ενίσχυση (628 /εκτάριο) παρουσιάζεται αυξημένη κατά 59% σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Αντίθετα, στην Ήπειρο (188 /εκτάριο) υπολείπεται κατά 52% και πλέον του μέσου όρου. Μεγαλύτερες εξάλλου αποκλίσεις παρατηρούνται μεταξύ των Νομών, με την υψηλότερη αναλογία να αναφέρεται στη Ζάκυνθο (1.025,28 ευρώ/εκτάριο), με μέγεθος που απέχει κατά 150% από το μέσο όρο, ενώ η χαμηλότερη αφορά στη Χίο (104,93 ευρώ/εκτάριο), μέγεθος που είναι τέσσερεις φορές μικρότερο του μέσου όρου. γ) Από τα στοιχεία κατανομής με αγρονομικά κριτήρια (καλλιεργούμενες εκτάσεις και βοσκότοποι) ενώ διαπιστώνεται σχεδόν ανάλογη συμμετοχή τους στο σύνολο των επιλέξιμων εκτάσεων (52% και 48% αντίστοιχα), το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης αναφέρεται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις (81%). Σημειώνεται επίσης ότι στις πεδινές περιοχές οι καλλιεργούμενες εκτάσεις ενώ καλύπτουν το 18% του συνόλου των επιλέξιμων εκτάσεων, απορροφούν σχεδόν διπλάσιο μέγεθος ενισχύσεων (34%). Εξάλλου, στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αποτελούν το 34% της επιλέξιμης έκτασης της χώρας, αλλά δέχονται σημαντικά υψηλότερο μέγεθος ενισχύσεων (47%). Από την άλλη πλευρά οι ορεινοί βοσκότοποι καλύπτουν το 45% της συνολικής επιλέξιμης έκτασης, αλλά απορροφούν ιδιαίτερα μειωμένη αναλογία ενισχύσεων (18%). Απόκλιση εξάλλου παρουσιάζεται και στους πεδινούς βοσκότοπους, οι οποίοι ενώ καλύπτουν το 3% της επιλέξιμης έκτασης δέχονται μόλις το 1% των ενισχύσεων. 16

δ) Η μέση αξία της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης στο σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων καλλιεργούμενων εκτάσεων εκτιμάται στο ύψος των 578 ευρώ/εκτάριο, μέγεθος αυξημένο κατά 55% ως προς το μέσο όρο της χώρας. Η μέση αυτή ενίσχυση αυξάνεται (κατά 21% περίπου) σε 699 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις πεδινές καλλιεργούμενες εκτάσεις, ενώ μειώνεται (κατά 11% περίπου) σε 515 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις των ορεινών περιοχών. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε επίπεδο Περιφερειών μεγεθύνεται σημαντικά, είτε πρόκειται για τις πεδινές περιοχές (από 1.093 /εκτάριο στην Κρήτη, έως 207 /εκτάριο στο Βόρειο Αιγαίο), ή για τις ορεινές (από 1054 /εκτάριο στην Κρήτη, έως 279 /εκτάριο στο Νότιο Αιγαίο). Ανάλογες, ή και μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρατηρούνται και σε επίπεδο Νομών. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε επίπεδο Νομών κυμαίνεται ευρύτατα, τόσο στις πεδινές περιοχές (από 1.710,95 /εκτάριο στο νομό Κεφαλληνίας, έως 205,43 /εκτάριο στο νομό Χίου), όσο και στις ορεινές (από 1.183,46 /εκτάριο στο νομό Ηρακλείου, έως 118,28 /εκτάριο στο νομό Χίου). ε) Η μέση αξία της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης στο σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων βοσκότοπων εκτιμάται στο ύψος των 149 ευρώ/εκτάριο, μέγεθος που υπολείπεται κατά 60% του μέσου όρου της χώρας. Η μέση αυτή ενίσχυση αυξάνεται (κατά 27% περίπου) σε 190 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στους πεδινούς βοσκότοπους, ενώ μειώνεται (κατά 2% περίπου) σε 146 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των βοσκότοπων, συγκριτικά με εκείνη των καλλιεργούμενων εκτάσεων, παραμένει περιορισμένο, τόσο μεταξύ των Περιφερειών, όσο και μεταξύ των Νομών. 17

5. Βασικά στοιχεία του νέου κανονισμού για τις άμεσες ενισχύσεις Μετά την υιοθέτηση της πρότασης αναθεώρησης της ΚΑΠ από το Συμβούλιο, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 20 Δεκεμβρίου 2013, ο νέος κανονισμός (1307/2013) που θεσπίζει τους κανόνες που θα ισχύσουν για τις άμεσες ενισχύσεις των γεωργών από την 1η Ιανουαρίου 2015. Επίσης, περιλαμβάνει έναν αριθμό συγκεκριμένων πλαισίων ενίσχυσης (ειδικά για τους νέους αγρότες, τους μικρούς καλλιεργητές και τους αγρότες που εργάζονται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς), αλλά και κανόνες για την καταβολή ενός περιορισμένου ποσού συνδεδεμένης ενίσχυσης (συνδεδεμένης με την παραγωγή). Τα βασικά στοιχεία του νέου κανονισμού συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία: Εθνικά ανώτατα όρια (άρθρο 6) Για κάθε κράτος μέλος και για κάθε έτος, προσδιορίζεται το εθνικό ανώτατο όριο, που αποτελείται από τη συνολική αξία όλων των χορηγούμενων δικαιωμάτων πληρωμών, του εθνικού αποθέματος, ή των περιφερειακών αποθεμάτων και των επιμέρους ανώτατων ορίων. Το εθνικά ανώτατο όριο από το έτος 2015 έως και το 2020 περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ του αναφερόμενου κανονισμού 17. Ενεργός γεωργός (άρθρο 9) 1. Δεν χορηγείται άμεση ενίσχυση σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων οι γεωργικές εκτάσεις των οποίων είναι κυρίως εκτάσεις διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και τα οποία στις εκτάσεις αυτές δεν ασκούν την ελάχιστη δραστηριότητα που έχει θεσπισθεί από τα κράτη μέλη. 2. Επίσης δεν χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων, που διευθύνουν αερολιμένες, σιδηροδρομικές εταιρείες, δίκτυα ύδρευσης, κτηματομεσιτικές εταιρείες, γήπεδα και υπαίθριους χώρους ψυχαγωγίας. Τα κράτη μέλη μπορούν, κατά περίπτωση, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, να αποφασίζουν να προσθέσουν στον κατάλογο του προηγούμενου εδαφίου οποιεσδήποτε άλλες ανάλογες μη γεωργικές επιχειρήσεις, ή δραστηριότητες και μπορούν να τις ανακαλούν εν συνεχεία. Πρόσωπο ή ομάδα που προβλέπεται στο πρώτο ή το δεύτερο εδάφιο θεωρείται, ωστόσο, ενεργός γεωργός εάν προσκομίσει εξακριβώσιμα στοιχεία, με τη μορφή που απαιτούν τα κράτη μέλη, τα οποία αποδεικνύουν οτιδήποτε από τα κατωτέρω: (i) Ότι το ετήσιο ποσό των άμεσων ενισχύσεων είναι τουλάχιστον το 5 % των συνολικών εσόδων που αποκτήθηκαν από μη γεωργικές δραστηριότητες κατά το πλέον πρόσφατο οικονομικό έτος για το οποίο υπάρχουν τέτοια στοιχεία 17 Προκειμένου για την Ελλάδα το ύψος του εθνικού ανώτατου ορίου παραμένει όπως αναφέρεται στον πίνακα 3 του κειμένου (από 2.039.122 χιλ. το 2015 σε 1.947.177 χιλ. το 2020). 18

(ii) Ότι οι γεωργικές του/της δραστηριότητες δεν είναι ασήμαντες (iii) Ότι ο κύριος επιχειρηματικός ή εταιρικός του/της σκοπός συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. 3. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίζουν, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, ότι δεν πρέπει να χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων: (i) Οι γεωργικές δραστηριότητές των οποίων δεν αποτελούν παρά ασήμαντο μέρος των συνολικών οικονομικών δραστηριοτήτων τους, ή/και (ii) H κύρια δραστηριότητα ή ο εταιρικός σκοπός των οποίων δεν συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. 4. Οι παράγραφοι 2 και 3 δεν ισχύουν για τους γεωργούς οι οποίοι απλώς έλαβαν άμεσες ενισχύσεις μη υπερβαίνουσες συγκεκριμένο ποσό κατά το προηγούμενο έτος. Τα ποσά αυτά καθορίζονται από τα κράτη μέλη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων όπως τα εθνικά ή περιφερειακά χαρακτηριστικά τους και δεν υπερβαίνουν ποσό 5.000 ευρώ.... 6. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 την προβλεπόμενη στις παραγράφους 2, 3 ή 4 απόφασή τους και, σε περίπτωση τροποποιήσεων, εντός δύο εβδομάδων από την ημερομηνία λήψης της απόφασης για την τροποποίηση. Ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λήψη άμεσων ενισχύσεων (άρθρο 10) 1. Τα κράτη μέλη αποφασίζουν τη μη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων σε γεωργούς σε μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: α) Όταν το συνολικό ποσό των ζητούμενων ή των προς καταβολή άμεσων ενισχύσεων προ της εφαρμογής του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για δεδομένο ημερολογιακό έτος δεν υπερβαίνει τα 100 ευρώ β) Όταν η επιλέξιμη έκταση της εκμετάλλευσης την οποία αφορούν οι ζητούμενες ή προς καταβολή άμεσες ενισχύσεις προ της εφαρμογής του άρθρου 65 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 δεν υπερβαίνει το ένα εκτάριο. 2. Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η δομή των γεωργικών οικονομιών τους, τα κράτη μέλη μπορούν 18 Σημειώνεται ότι για την Ελλάδα προκειμένου για την εφαρμογή του στοιχείου α) το κατώτερο όριο ορίζεται στα 400 ευρώ και για την εφαρμογή του στοιχείου β) ορίζεται σε 0,4 εκτάρια. 19

να προσαρμόζουν τα κατώτατα όρια που προβλέπονται στα στοιχεία α) και β) εντός των ορίων που παρατίθενται στο παράρτημα ΙV 18. 3. Όταν ένα κράτος μέλος που έχει αποφασίσει να εφαρμόσει κατώτατο όριο έκτασης δυνάμει της παραγράφου 1 στοιχείο β) εφαρμόζει εντούτοις το στοιχείο α) της ιδίας παραγράφου στους γεωργούς που λαμβάνουν συνδεδεμένη στήριξη σχετιζόμενη με ζώα όπως προβλέπεται στον τίτλο IV και οι οποίοι έχουν λιγότερα εκτάρια από το κατώτατο όριο έκτασης. 4. Τα οικεία κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να μην εφαρμόζουν την παράγραφο 1 στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και τα μικρά νησιά του Αιγαίου. Μείωση ενισχύσεων (άρθρο 11) 1. Τα κράτη μέλη μειώνουν το ποσό των άμεσων ενισχύσεων που πρέπει να χορηγηθούν σε γεωργό δυνάμει του τίτλου ΙΙΙ κεφάλαιο 1 του παρόντος κανονισμού για ένα δεδομένο ημερολογιακό έτους κατά 5 % τουλάχιστον για το μέρος του ποσού που υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ. 2. Πριν εφαρμόσουν την παράγραφο 1 τα κράτη μέλη μπορούν να αφαιρούν τους μισθούς που συνδέονται με γεωργική δραστηριότητα και οι οποίοι έχουν πραγματικά καταβληθεί και δηλωθεί από το γεωργό κατά το προηγούμενο έτος, συμπεριλαμβανομένων των φόρων και κοινωνικών εισφορών λόγω απασχόλησης, από το ποσό των ενισχύσεων προς χορήγηση στο γεωργό σύμφωνα με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 1 του παρόντος κανονισμού εντός δεδομένου ημερολογιακού έτους. Όπου δεν είναι διαθέσιμα στοιχεία για τους μισθούς που έχουν πραγματικά καταβληθεί και δηλωθεί από το γεωργό κατά το προηγούμενο έτος, χρησιμοποιούνται τα πλέον πρόσφατα στοιχεία.... 6. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 τις αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με το παρόν άρθρο και το εκτιμώμενο προϊόν των μειώσεων για τα έτη 2015 έως 2019. Ευελιξία μεταξύ πυλώνων (άρθρο 14) 1. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να διαθέσουν ως πρόσθετη στήριξη για μέτρα στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 έως το 15 % των ετήσιων εθνικών ανώτατων ορίων για το ημερολογιακό έτος 2014 όπως ορίζεται στο παράρτημα VΙΙ του κανονισμού (EK) αριθ. 73/2009 και των ετήσιων εθνικών ανώτατων ορίων για τα ημερολογιακά έτη 2015-2019, όπως ορίζονται στο Παράρτημα II του παρόντος κανονισμού. Κατά συνέπεια, το αντίστοιχο ποσό δεν διατίθεται πλέον για τη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων. Η απόφαση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο κοινοποιείται στην Επιτροπή έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013. Η εν λόγω απόφαση ορίζει το ποσοστό που αναφέρεται σε αυτό το εδάφιο το οποίο μπορεί να διαφέρει από το ένα ημερολογιακό έτος στο άλλο. Τα κράτη μέλη που δεν κάνουν χρήση του πρώτου εδαφίου για το ημερολογιακό έτος 2014 μπορούν, πριν από την 1η Αυγούστου 2014, να λάβουν τη σχετική απόφαση, όσον αφορά τα ημερολογιακά έτη 2015 έως 2019. Κοινοποιούν στην Επιτροπή τυχόν παρόμοια απόφαση έως την εν λόγω ημερομηνία. 20

Τα κράτη μέλη μπορούν να αναθεωρήσουν τις αποφάσεις που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο με ισχύ από το ημερολογιακό έτος 2018. Η αναθεώρηση αυτή δεν μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του ποσοστού που κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή σύμφωνα με το πρώτο, δεύτερο και τρίτο εδάφιο. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις εν λόγω αποφάσεις αναθεώρησης έως την 1η Αυγούστου 2017 19. Ανώτατο όριο βασικής ενίσχυσης (άρθρο 22) 1. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τη θέσπιση, για κάθε κράτος μέλος του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης αφαιρώντας από το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο που ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ τα μέγιστα ποσά που ορίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 42 (αναδιανεμητική ενίσχυση) 47 (πράσινη ενίσχυση) 49 (ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς) 51 (ενίσχυση για νέους γεωργούς) και 53 (συνδεδεμένες ενισχύσεις). Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2. 2. Για κάθε κράτος μέλος, το ποσό που υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να αυξάνεται κατ' ανώτατο όριο μέχρι 3% του οικείου ετήσιου ανώτατου ορίου, όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ, μετά την αφαίρεση του ποσού που προκύπτει από την εφαρμογή του ποσοστού που ορίζεται στο άρθρο 47 παράγραφος 1 (το 30% της πράσινης ενίσχυσης) για το αντίστοιχο έτος. Όταν ένα κράτος μέλος εφαρμόζει τέτοια αύξηση, αυτή λαμβάνεται υπόψη από την Επιτροπή κατά τον καθορισμό του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου. Για το σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή, μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, τα ετήσια ποσοστά κατά τα οποία πρέπει να αυξηθεί το ποσό που υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου. 3. Τα κράτη μέλη μπορούν να επανεξετάζουν κάθε χρόνο την απόφασή τους που αναφέρεται στην παράγραφο 2 και να ενημερώνουν την Επιτροπή για κάθε απόφαση βασιζομένη σε μια τέτοια αναθεώρηση μέχρι την 1η Αυγούστου του προηγούμενου της εφαρμογής της έτους. 4. Για κάθε κράτος μέλος και για κάθε έτος, η συνολική αξία του συνόλου των δικαιωμάτων ενίσχυσης και του εθνικού αποθέματος ή των περιφερειακών αποθεμάτων ισούται με το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο που θεσπίζει η Επιτροπή δυνάμει της παραγράφου 1. Περιφερειακή χορήγηση των εθνικών ανώτατων ορίων (άρθρο 23) 1. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν, μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, να εφαρμόσουν το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση, προσδιορίζουν τις περιφέρειες με αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια, όπως τα γεωπονικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά τους και το περιφερειακό γεωργικό δυναμικό τους ή η θεσμική ή διοικητική δομή τους. 19 Σημειώνεται ότι η απόφαση μεταφοράς ποσοστού από το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο άμεσων ενισχύσεων, που πρέπει να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, για να δοθεί πρόσθετη στήριξη μέτρου στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, παρέχει, στην περίπτωση της Ελλάδος, τη δυνατότητα μεταφοράς ενός ποσού από τις άμεσες ενισχύσεις (1ος πυλώνας) στην αγροτική ανάπτυξη (2ος πυλώνας) με σκοπό τη στήριξη των καπνοπαραγωγών που απώλεσαν το 2010 το 50% των ενισχύσεών τους. Το ζήτημα αυτό έχει ήδη τεθεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. 21

Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36 (καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης) μπορούν να λάβουν την απόφαση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο μέχρι την 1η Αυγούστου του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής του βασικού καθεστώτος πληρωμών. 2. Τα κράτη μέλη διαιρούν το εθνικό ανώτατο όριο για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης που προβλέπεται στο άρθρο 19 παράγραφος 1 (ενισχύσεις Κροατίας) μεταξύ των περιφερειών βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων. Τα κράτη μέλη που δεν εφαρμόζουν το άρθρο 30 παράγραφος 2 (δημιουργία περιφερειακού αποθέματος), πραγματοποιούν τη διαίρεση αυτή μετά την εφαρμογή της γραμμικής μείωσης που προβλέπει το άρθρο 30 παράγραφος 1. 3. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν ότι τα περιφερειακά ανώτατα όρια υπόκεινται σε ετήσιες σταδιακές τροποποιήσεις σύμφωνα με προκαθορισμένα ετήσια στάδια και αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια, όπως το γεωργικό δυναμικό ή περιβαλλοντικά κριτήρια. 4. Στον βαθμό που απαιτείται για την τήρηση των εφαρμοστέων περιφερειακών ανώτατων ορίων που ορίζονται σύμφωνα με την παράγραφο 2 ή 3, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε γραμμική μείωση ή αύξηση της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε καθεμιά από τις σχετικές περιφέρειες. 5. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 μπορεί να αποφασίσουν την παύση της εφαρμογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο από ημερομηνία που ορίζουν τα ίδια. 6. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 πρώτο εδάφιο κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 την απόφαση που αναφέρεται στο ανωτέρω εδάφιο και τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 δεύτερο εδάφιο κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου του συγκεκριμένου έτους την απόφαση που αναφέρεται στο προαναφερθέν εδάφιο και τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 κοινοποιούν στην Επιτροπή την απόφαση που αναφέρεται στην παράγραφο 5 έως την 1η Αυγούστου του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής της απόφασης αυτής. Πρώτη χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης (άρθρο 24) 1. Δικαιώματα ενίσχυσης χορηγούνται στους γεωργούς που δικαιούνται να λάβουν άμεσες ενισχύσεις σύμφωνα με το άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού εφόσον: α) υποβάλουν αίτηση χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης 22

έως την τελική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων εντός του 2015 που πρέπει να καθοριστεί σύμφωνα με το άρθρο 78 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, εκτός από περίπτωση ανωτέρας βίας ή εξαιρετικών περιστάσεων, και β) είχαν το δικαίωμα να λάβουν ενίσχυση, πριν από τυχόν μείωση ή αποκλεισμό που προβλέπεται στον Τίτλο ΙΙ κεφάλαιο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009, σε ό,τι αφορά αίτηση ενίσχυσης για άμεσες ενισχύσεις ή μεταβατική εθνική ενίσχυση ή συμπληρωματικές εθνικές άμεσες ενισχύσεις σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 73/2009 για το 2013. Το πρώτο εδάφιο δεν εφαρμόζεται σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 21 παράγραφος 3 του παρόντος κανονισμού (πρόκειται για τα νέα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 και εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης). Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν δικαιώματα ενίσχυσης σε γεωργούς που δικαιούνται αμέσου ενισχύσεως κατά το άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού, πληρούν τον όρο του στοιχείου α) του πρώτου εδαφίου και: α) δεν έλαβαν για το 2013 ενισχύσεις σε συνάρτηση με αίτηση ενίσχυσης όπως αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο της παρούσης παραγράφου, οι οποίοι, την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013: i) σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης, παρήγαν φρούτα, λαχανικά, εδώδιμα γεώμηλα, γεώμηλα για σπορά, διακοσμητικά φυτά και το έπραξαν σε ελάχιστη έκταση εκφραζόμενη σε εκτάρια, εάν το συγκεκριμένο κράτος μέλος αποφασίσει να θεσπίσει σχετική προϋπόθεση, ή καλλιεργούσαν αμπελώνες ή ii) σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, διέθεταν μόνο γεωργική γη η οποία στις 30 Ιουνίου 2003 δεν ήταν σε καλή γεωργική κατάσταση όπως προβλέπεται στο άρθρο 124 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 ή β) σε γεωργούς οι οποίοι, κατά το 2014, έλαβαν δικαιώματα ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα βάσει του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 41 ή 57 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 ή γ) ουδέποτε είχαν ή μίσθωναν δικαιώματα ενίσχυσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 73/2009 ή τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 και οι οποίοι υποβάλλουν επαληθεύσιμα αποδεικτικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία, κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013, επιδόθηκαν στην εκτροφή ζώων ή παρήγαγαν ή καλλιέργησαν γεωργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένης της συγκομιδής, της άμελξης, της αναπαραγωγής ζώων και της εκτροφής ζώων για γεωργική εκμετάλλευση. Τα κράτη μέλη μπορούν να προσθέσουν οικεία αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια επιλεξιμότητας για την εν λόγω κατηγορία γεωργών όσον αφορά κατάλληλα προσόντα, εμπειρία ή κατάρτιση. 23

2. Εκτός από περίπτωση ανωτέρας βίας ή εξαιρετικών περιστάσεων, ο αριθμός των δικαιωμάτων ενίσχυσης που χορηγούνται ανά γεωργό το 2015 ισούται με τον αριθμό επιλέξιμων εκταρίων, τον οποίο δηλώνει ο γεωργός στην αίτηση ενίσχυσής του σύμφωνα με το στοιχείο α) του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για το 2015 και τα οποία έχει στη διάθεσή του κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος. Η εν λόγω ημερομηνία δεν είναι μεταγενέστερη της ημερομηνίας που έχει καθορίσει το εν λόγω κράτος μέλος για την τροποποίηση της αίτησης ενίσχυσης.... 6. Κατά παρέκκλιση εκ της παραγράφου 2 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να εφαρμόσουν, με σκοπό τον καθορισμό του αριθμού των δικαιωμάτων ενίσχυσης που μπορεί να λάβει ένας γεωργός, συντελεστή μείωσης όσον αφορά τα επιλέξιμα εκτάρια που αναφέρονται στην παράγραφο 2 τα οποία αποτελούνται από μόνιμους βοσκότοπους που βρίσκονται σε περιοχές με δύσκολες καιρικές συνθήκες, ιδίως λόγω υψομέτρου και άλλων φυσικών περιορισμών, όπως η χαμηλή ποιότητα του εδάφους, η κλίση του και η παροχή ύδατος 7. Κατά παρέκκλιση εκ της παραγράφου 2 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν ότι ο αριθμός των δικαιωμάτων ενίσχυσης προς χορήγηση στον γεωργό ισούται με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων που αναφέρεται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου τα οποία δεν ήταν εκτάρια αμπελώνων κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013 ή εκτάρια αρόσιμης γης σε μόνιμα θερμοκήπια. 8. Σε περίπτωση πώλησης ή μίσθωσης της εκμετάλλευσής τους ή τμήματος αυτής, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που τηρούν τις διατάξεις της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορούν, με συμβόλαιο υπογεγραμμένο πριν από την τελική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων εντός του 2015 που ορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 78 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, να μεταβιβάσουν το δικαίωμα λήψης δικαιωμάτων ενίσχυσης σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου σε έναν ή περισσότερους γεωργούς υπό τον όρο ότι ο γεωργός ή οι γεωργοί αυτοί πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού. 9. Ένα κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει να καθορίσει ελάχιστο μέγεθος ανά εκμετάλλευση, εκφραζόμενο σε επιλέξιμα εκτάρια, για το οποίο είναι δυνατόν να ζητηθεί η χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης. Αυτό το ελάχιστο μέγεθος δεν υπερβαίνει τα κατώτατα όρια που ορίζονται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) σε συνδυασμό με την παράγραφο 2 του εν λόγω άρθρου. 10. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν, όταν χρειάζεται, την Επιτροπή για τις αποφάσεις του παρόντος άρθρου έως την 1η Αυγούστου 2014. 11. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό κανόνων για τις αιτήσεις χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης που υποβάλλονται κατά το έτος χορήγησης των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε περίπτωση που τα εν λόγω δικαιώματα ενίσχυσης δεν μπορούν να καθορισθούν ακόμη οριστικά και η χορήγησή τους επηρεάζεται από ειδικές περιστάσεις. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2. 24