ΟΙ ΠΡΩΣΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙ ΠΡΟΑΡΜΟΓΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΡΑΣΕ, ΑΛΛΑ Η ΤΨΗΛΗ

2:Τ 27:Τ 27:Τ 2:Τ 2:Τ 29:Τ 29:Τ 2:Τ 2:Τ 2:Τ 2:Τ 22:Τ 22:Τ πρ'οβλεψθ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διεφθυνςη τρατηγικήσ και Οικονομικήσ Ανάλυςησ ΔΕΛΣΙΟ ΣΤΠΟΤ ΟΙ ΠΡΩΣΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙ ΠΡΟΑΡΜΟΓΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΡΑΣΕ, ΑΛΛΑ Η ΤΨΗΛΗ ΑΒΕΒΑΙΟΣΗΣΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΝΣΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΔΗΜΟΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΠΑΘΕΙΑ ΑΝΑΒΑΛΛΟΤΝ ΣΗΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΓΙΑ ΣΟ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΟΤ 22 Ενάμιςθ χρόνο μετά τθν ενεργοποίθςθ του μθχανιςμοφ ςτιριξθσ για τθν Ελλάδα, και τρία ςχεδόν χρόνια από τθν είςοδο τθσ οικονομίασ ςε φφεςθ, οι πρϊτεσ ενδείξεισ προςαρμογισ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ ςε ζνα πιο ανταγωνιςτικό και βιϊςιμο πρότυπο ζχουν αρχίςει να διαφαίνονται, καταδεικνφοντασ ότι οι κυςίεσ αρχίηουν να ζχουν αποτζλεςμα. Οι ςυντελοφμενεσ αλλαγζσ αποτυπϊνονται τόςο ςτθ διάρκρωςθ τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ, με ςυρρίκνωςθ τθσ κατανάλωςθσ και των ειςαγωγϊν, ζντονθ προςαρμογι τθσ αγοράσ εργαςίασ, βελτίωςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ κόςτουσ (ειδικά ςτον τουριςμό) και ανάκαμψθ των εξαγωγϊν. Η μετουςίωςθ αυτϊν όμωσ των ενδείξεων ςε βιϊςιμα ςυςτατικά ενόσ νζου αναπτυξιακοφ υποδείγματοσ και κυρίωσ θ αναςτροφι του εξαιρετικά δυςμενοφσ κοινωνικοφ και μακροοικονομικοφ περιβάλλοντοσ προχποκζτουν: i. Επιμονι ςτθν ζγκαιρθ και αποτελεςματικι προϊκθςθ τθσ δθμοςιονομικισ εξυγίανςθσ και των διακρωτικϊν μεταρρυκμίςεων που κα επιτρζψουν τθν επανάκτθςθ τθσ εμπιςτοςφνθσ για τθν ελλθνικι οικονομία, τόςο διεκνϊσ όςο και εγχωρίωσ, και τθν επάνοδο τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ ςε αναπτυξιακι τροχιά ii. Ομαλι εφαρμογι των αποφάςεων των θγετϊν τθσ Ευρωηϊνθσ τθσ 2 Ιουλίου -- ζςτω και με προςαρμογζσ ςτισ τρζχουςεσ ςυνκικεσ -- με ςυνζχιςθ τθσ βοικειασ από τουσ εταίρουσ για ζνα εφλογο μακροοικονομικά χρονικό διάςτθμα με αξιόπιςτο και διαχρονικά ςυνεπι τρόπο. iii. Παγίωςθ, το ταχφτερο δυνατό, μιασ αξιόπιςτθσ ςτρατθγικισ ςυνολικισ αντιμετϊπιςθσ τθσ κρίςθσ χρζουσ ςε ευρωπαϊκό επίπεδο 4 2-4 - - - Η αλάθακςε ηεο δξαζηεξηόηεηαο αλαβάιιεηαη γηα -4 ηξίκελα ΑΕΠ, εηήζηα κεηαβνιή ΑΕΠ ηξηκεληαία κεηαβνιή, εηεζηνπνηεκέλε Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και εκτιμήςεισ ΕΤΕ 4 2-4 - - - Οι υφεςιακέσ πιέςεισ αναμένεται να ςυνεχιςτοφν ςτο β εξάμηνο του έτουσ Οι περιςςότερεσ μακροοικονομικζσ προβλζψεισ ςτισ αρχζσ του ζτουσ είχαν βαςιςτεί ςε ςτακεροποίθςθ, τουλάχιςτον, του οικονομικοφ κλίματοσ και των ςυνκθκϊν ρευςτότθτασ. Οι εξελίξεισ των τελευταίων μθνϊν δείχνουν ότι το μεγαλφτερο τμιμα τθσ δθμοςιονομικισ προςαρμογισ για το ζτοσ πρζπει να επιτευχκεί ςε ζνα μόνο πεντάμθνο με τθ χριςθ επιπρόςκετων μζτρων άμεςθσ απόδοςθσ και άμεςου ςυςταλτικοφ αποτελζςματοσ για τθν οικονομικι δραςτθριότθτα.

2 22 2 24 2 2 27 2 29 2 2 22 2 24 πρόβλεψθ Παράλλθλα, με τισ ςυνεχιηόμενεσ πιζςεισ ςτο τραπεηικό ςφςτθμα από τθν ςυρρίκνωςθ των κατακζςεων και τθ δυςχερζςτερθ προςφυγι ςτo Ευρωςφςτθμα, δεν προοιωνίηεται βελτίωςθ των ςυνκθκϊν ρευςτότθτασ ςε βραχυπρόκεςμο ορίηοντα. Σα πρόςφατα ςτοιχεία των πρόδρομων δεικτϊν οικονομικισ δραςτθριότθτασ -- μετά τθ μικρι βελτίωςθ που ςθμείωςαν κατά το Α τρίμθνο του 2 -- εμφανίηουν τάςεισ επιδείνωςθσ και κινοφνται προσ νζα ιςτορικά χαμθλά ςτα τζλθ του Γ τριμινου. ε αυτό το περιβάλλον, είναι βζβαιο ότι ςε τριμθνιαία βάςθ θ φφεςθ κα βακφνει το Β εξάμθνο (εποχικά διορκωμζνθ μεταβολι του ΑΕΠ ςε ςχζςθ με το προθγοφμενο τρίμθνο), ειδικά το τελευταίο τρίμθνο του ζτουσ οπότε και κα επικεντρωκεί ςθμαντικό τμιμα τθσ ταμιακισ επιβάρυνςθσ από τα νζα μζτρα. Εντοφτοισ, ο ρυκμόσ ςυρρίκνωςθσ του ΑΕΠ ςε ετιςια βάςθ αναμζνεται να είναι χαμθλότεροσ το Β εξάμθνο του 2, ςυγκριτικά με το Α εξάμθνο, κακϊσ αναμζνεται να ευνοθκεί ςτο ο τρίμθνο από τθν καλι πορεία του τουριςμοφ, ενϊ κατά το 4 ο τρίμθνο θ ςφγκριςθ με τθν αντίςτοιχθ περίοδο κα είναι ευνοϊκι, κακϊσ το αντίςτοιχο περυςινό τρίμθνο ιταν το χειρότερο τθσ φφεςθσ, με το ΑΕΠ να ςυρρικνϊνεται κατά,%. Κατά ςυνζπεια, εκτιμάται ότι θ ςτακεροποίθςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ κα κακυςτεριςει για -4 τρίμθνα προσ το Β εξάμθνο 22. Προσ τθν κατεφκυνςθ αυτι ςυντείνουν και θ περαιτζρω εξαςκζνθςθ τθσ οικονομικισ εμπιςτοςφνθσ εγχωρίωσ κακϊσ και θ επιδείνωςθ του οικονομικοφ περιβάλλοντοσ ςτθν Ευρωηϊνθ που αποτελεί μεταξφ άλλων και βαςικι πθγι ηιτθςθσ των ελλθνικϊν εμπορευματικϊν εξαγωγϊν κακϊσ και του τουριςμοφ. Για το ςφνολο του 2 θ ςυρρίκνωςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ αναμζνεται να είναι τθσ τάξθσ του.9%, ενϊ κατά το επόμενο ζτοσ ςτο.7% ολοκλθρϊνοντασ ζναν κακοδικό κφκλο 4. ετϊν κατά των οποίο θ ςωρευτικι ςυρρίκνωςθ του ΑΕΠ κα υπερβεί το 4%. ε τριμθνιαία βάςθ το ΑΕΠ αναμζνεται να ςτακεροποιθκεί ςτο Β εξάμθνο του 22, ενϊ ο ετιςιοσ ρυκμόσ ανάπτυξθσ να επανζλκει ςε κετικό ζδαφοσ το 4ο τρίμθνο του 22 (+.%), και κατά ςυνζπεια, διαφαίνεται ότι προςεγγίηουμε πλζον το ναδίρ του υφεςιακοφ κφκλου. 4 2 Ο εμνξζνινγηζκόο ηεο δηάξζξσζεο ηνπ ΑΕΠ ζπλερίδεηαη % ΑΕΠ Επελδύζεηο παγίωλ (αξηζη. άμνλαο) Εμαγωγέο (αξηζη. άμνλαο) Εηζαγωγέο (αξηζη. άμνλαο) Ιδηωη. Καηαλάιωζε (δεμίο άμνλαο) 9 7 4 Ο εξορκολογιςμόσ τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ αναγκαςτικά επιταχφνεται Σο μερίδιο τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ ςτο ΑΕΠ εκτιμάται ότι μειϊκθκε κατά 7 περίπου ποςοςτιαίεσ μονάδεσ τα τελευταία δυόμιςθ χρόνια, κυρίωσ εξαιτίασ τθσ μείωςθσ τθσ επενδυτικισ δαπάνθσ και τθσ δθμόςιασ κατανάλωςθσ και αναμζνεται να μειωκεί περαιτζρω ζωσ τα τζλθ του 22 μζςω κυρίωσ τθσ ςυνεχιηόμενθσ κάμψθσ τθσ ιδιωτικισ κατανάλωςθσ. 2

2 2 22 2 24 2 2 27 2 29 2e 2f 22f πρόβλεψη Η ςυνειςφορά τθσ ιδιωτικισ κατανάλωςθσ ςτο ΑΕΠ ςταδιακά περιορίηεται ςε πιο υγιι επίπεδα - - -9 Η ηδησηηθή θαηαλάισζε πξνζαξκόδεηαη ζην ρακειόηεξν επίπεδν δηαζεζίκνπ εηζνδήκαηνο % ετθςίωσ Η ιδιωτικι κατανάλωςθ ζνα χαρακτθριςτικό παράδειγμα των ανιςορροπιϊν τθσ ελλθνικισ οικονομίασ -- αναμζνεται να υποχωριςει ςθμαντικά ςτο 7% του ΑΕΠ το 2 (από ςχεδόν 74% το 2) και χαμθλότερα από % το 2 ςθμειϊνοντασ ςωρευτικι μείωςθ άνω του,% ςε ςτακερζσ τιμζσ τθν πενταετία 29. Η ςυρρίκνωςθ τθσ κατανάλωςθσ είναι απόρροια τθσ ςωρευτικισ μείωςθσ του (αποπλθκωριςμζνου) ςυνολικοφ διακεςίμου ειςοδιματοσ του ιδιωτικοφ τομζα (θ οποία τθν τριετία 29 κα ανζλκει ςωρευτικά ςτο % περίπου, και κα ςυνεχιςτεί και το 22 με τθ μείωςθ να ανζρχεται ςτο % του ΑΕΠ). Η ςυρρίκνωςι τθσ ενςωματϊνει τθ ςυνολικι επίδραςθ από τθ μείωςθ τθσ απαςχόλθςθσ και τθσ αμοιβισ εργαςίασ, τθ φορολογικι επιβάρυνςθ και τθ μεταβολι του πλθκωριςμοφ, που μόνο μερικϊσ εξομαλφνονται μζςω τθσ χριςθσ αποταμιεφςεων του ιδιωτικοφ τομζα κακϊσ και μζςω τθσ παραοικονομίασ. Η επάνοδοσ τθσ ιδιωτικισ κατανάλωςθσ ςε κετικι τροχιά αναμζνεται το 2 υπό το βαςικό ςενάριο που υποκζτει περιοριςμό τθσ αβεβαιότθτασ αναφορικά με τθ βιωςιμότθτα του ελλθνικοφ χρζουσ και βελτίωςθ των ςυνκθκϊν ρευςτότθτασ ςτθν οικονομία. Η καταναλωτικι δαπάνθ του δθμοςίου αντανακλϊντασ τθ ςυνεχιηόμενθ προςπάκεια δθμοςιονομικισ προςαρμογισ με περιςτολι αμοιβϊν και λειτουργικϊν δαπανϊν -- ζχει υποςτεί επίςθσ ςθμαντικι διόρκωςθ τθσ τάξθσ του 2. % του ΑΕΠ ςε ςτακερζσ τιμζσ μεταξφ 29 και ου εξαμινου 2, το οποίο και διαμορφϊνεται πλζον ςε επίπεδο χαμθλότερο του μζςου όρου τθσ Ευρωηϊνθσ (οριακά χαμθλότερα του. % ζναντι 9.7% για τθν Ευρωηϊνθ), ενϊ αναμζνεται να περιοριςτεί ςε επίπεδο χαμθλότερο του 7% του ΑΕΠ τθν επόμενθ διετία. 7 4 - - -4-7 Ιδηωη. θαηαλάιωζε (ζε ζηαζ. ηηκέο, αξηζη. άμνλαο ) Πξαγκ. Δηαζέζηκν εηζόδεκα (δεμίο άμνλαο) Πηγζσ: AMECO, ΕΛΣΤΑΤ & εκτιμήςεισ ΕΤΕ..και θ επενδυτικι δαπάνθ ζχει ιδθ υποςτεί ςθμαντικι ςυρρίκνωςθ με τισ ελπίδεσ για ανακοπι τθσ πτωτικισ τθσ τάςθσ ςτο Β εξάμθνο του 22 να επικεντρϊνονται ςτισ επιχειρθματικζσ επενδφςεισ Οι επενδφςεισ παγίου κεφαλαίου υπζςτθςαν ςθμαντικι ςυρρίκνωςθ τθσ τάξθσ του 9% ετθςίωσ μζςα ςτθν τελευταία τριετία θ οποία περιόριςε τθ ςυνειςφορά τουσ ςτο ΑΕΠ ςε 4.% το Α εξάμθνο του 2 από περίπου 24% το 27, ςθμαντικά χαμθλότερα από το - ετι μζςο όρο (2%) και το μζςο όρο τθσ Ευρωηϊνθσ (9%). Η κάμψθ αναμζνεται να ςυνεχιςτεί και το 22 αντανακλϊντασ τθ ςυρρίκνωςθ τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ, τθν αβεβαιότθτα και τισ περιοριςτικότερεσ πιςτωτικζσ ςυνκικεσ τόςο μζςω τραπεηικοφ ςυςτιματοσ όςο και ςε επίπεδο δια-επιχειρθςιακϊν μορφϊν πίςτωςθσ (λχ μεταχρονολογθμζνεσ επιταγζσ). Παρόλα αυτά, εξωςτρεφείσ κλάδοι, όπωσ κλάδοι μετάλλων, χθμικϊν, φαρμακευτικϊν και μθ μεταλλικϊν ορυκτϊν κακϊσ και αυτόσ των τροφίμων,

Τ 27 Τ 27 Τ 2 Τ 2 Τ 29 Τ 29 Τ 2 Τ 2 Τ 2 Τ 2 Τ 22 Τ 22 Τ 2 Τ 2 κατάφεραν να πετφχουν ικανοποιθτικζσ εξαγωγικζσ επιδόςεισ προςαρμόηοντασ τθν εξαγωγικι τουσ ςτρατθγικι. Είναι χαρακτθριςτικό ότι τα περικϊρια κζρδουσ των ελλθνικϊν ειςθγμζνων επιχειριςεων (εκτόσ τραπεηικοφ και πετρελαϊκοφ κλάδου) περιορίςτθκαν ςτο.9% το Α εξάμθνο του 2 από.7% το 27 και.% το 2. οι καταςκευζσ κατοικιϊν αποτελοφν το πλζον ευάλωτο τμιμα τθσ επενδυτικισ δραςτθριότθτασ με το ςθμείο ανάκαμψθσ να παραμζνει αβζβαιο Η ελλθνικι αγορά ακινιτων βιϊνει τθ ςθμαντικότερθ φάςθ διόρκωςθσ τθσ τελευταίασ ετίασ κακϊσ θ ςυρρίκνωςθ του διακεςίμου ειςοδιματοσ, τθσ πιςτωτικισ επζκταςθσ και θ αυξθμζνθ φορολογικι επιβάρυνςθ των ακινιτων εξαςκενοφν περαιτζρω τθ δυνατότθτα απορρόφθςθσ του υφιςτάμενου αποκζματοσ νεόδμθτων ακινιτων. Εκτιμάται ότι το απόκεμα νεόδμθτων κατοικιϊν (καταςκευισ μετά το 2) υπερβαίνει τισ, κατοικίεσ, ενϊ με τθν προςκικθ νζασ προςφοράσ λόγω δυςκολιϊν ενοικίαςθσ ι φορολογικισ πίεςθσ ο αρικμόσ υπερδιπλαςιάηεται. Σο επίπεδο αυτό των αποφλθτων νεόδμθτων κατοικιϊν αντιςτοιχοφςε ςτο επίπεδο ηιτθςθσ περίπου μθνϊν, βάςει τθσ ικανότθτασ απορρόφθςθσ τθσ αγοράσ (αρικμόσ ςυναλλαγϊν) κατά τθν προθγοφμενθ δεκαετία. Σο 2 θ ικανότθτα απορρόφθςθσ τθσ αγοράσ αναμζνεται να περιοριςτεί ςε λιγότερο από το /4 του μζςου όρου 29, δθμιουργϊντασ εφλογθ αβεβαιότθτα ςχετικά με το χρόνο εξιςορρόπθςθσ τθσ αγοράσ. Η πτϊςθ των τιμϊν των ακινιτων (-2% από τθν κορφφωςθ των αποτιμιςεων το 2 εωσ και το 2 ο τρίμθνο του 2) αντανακλά τθν - προςπάκεια αναηιτθςθσ νζασ ιςορροπίασ ςε μια αγορά που ςυνεχίηει να χαρακτθρίηεται από ζνα ςχετικά υψθλό απόκεμα αποφλθτων κατοικιϊν και ςθμαντικά εξαςκενθμζνθ ηιτθςθ. Ωςτόςο οι αποτιμιςεισ των ελλθνικϊν ακινιτων δε χαρακτθριηόταν κατά μζςο όρο από υπερβολζσ -- τθσ ζκταςθσ άλλων χωρϊν τθσ Ευρωηϊνθσ -- ενϊ ςθμαντικό ποςοςτό των ςυναλλαγϊν γινόταν με αυτοχρθματοδότθςθ ςε αντιδιαςτολι με άλλεσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ που γινόταν, κατά βάςθ, μζςω τραπεηικοφ δανειςμοφ. Η περαιτζρω εξαςκζνιςθ όμωσ τθσ εγχϊριασ αγοραςτικισ δφναμθσ και θ πιςτωτικι ςτενότθτα αναμζνεται να δθμιουργιςουν νζα περικϊρια διόρκωςθσ των τιμϊν ενδεχομζνωσ περιςςότερο από ότι κα δικαιολογοφςαν τα κεμελιϊδθ μεγζκθ τθσ αγοράσ κατά επιπλζον -% πριν θ αγορά ςτακεροποιθκεί. Δεδομζνθσ τθσ ςυρρίκνωςθσ των οικοδομικϊν αδειϊν ςτο / του μζςου όρου τθσ δεκαετίασ προοιωνίηεται ςυνζχιςθ τθσ διόρκωςθσ κατά το 22 κυρίωσ ωσ προσ το ςκζλοσ τθσ προςφοράσ ενϊ θ προςδοκία ςτακεροποίθςθσ τθσ αγοράσ μετατίκεται για το 2. Οη ηηκέο ησλ αθηλήησλ ζα πηεζηνύλ πεξαηηέξσ θαη αλακέλεηαη λα αλαθάκςνπλ ην 2 Τιμζσ ακινήτων, ςε ετήςια βάςη Τηκέο αθηλήηωλ, ζύλνιν Νέα δηακεξίζκαηα Παιαηά δηακεξίζκαηα Πηγή:ΤηΕ & εκηιμήζεις ΕΤΕ - Η δθμόςια επενδυτικι δραςτθριότθτα κα μποροφςε να παράςχει το πρϊτο ζναυςμα για ανάκαμψθ τθσ επενδυτικισ δαπάνθσ 4

2:Τ 22:Τ 2:Τ 24:Τ 2:Τ 2:Τ 27:Τ 2:Τ 29:Τ 2:Τ 2:Τ Η δθμόςια καταςκευαςτικι δραςτθριότθτα ζχει περιοριςτεί ςθμαντικά εξαιτίασ τθσ δθμοςιονομικισ προςπάκειασ (κατά περίπου.2 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ ςτο 2. % του ΑΕΠ μεταξφ 2 και Α εξαμινου 2). Η πρόςφατθ απόφαςθ για περιοριςμό τθσ εκνικισ ςυμμετοχισ ςτο %, και θ επιτάχυνςθ των εκταμιεφςεων κονδυλίων κα μποροφςε να αυξιςει τισ ειςροζσ τθσ περιόδου 22 κατά. δις. παρζχοντασ, ςε ςυνδυαςμό με τισ ςυνζργιεσ με άλλεσ ιδιωτικζσ επενδφςεισ κακϊσ και μόχλευςθ μζςω κονδυλίων τθσ ευρωπαϊκισ τράπεηασ επενδφςεων, ςθμαντικι ϊκθςθ ςτθ επενδυτικι δαπάνθ (άνω του % του ΑΕΠ ετθςίωσ τθν ίδια περίοδο). Η ςυνολικι δαπάνθ για ειςαγωγζσ κακϊσ και θ διάρκρωςι τουσ εξορκολογίηονται Η ςυρρίκνωςθ τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ ςυντείνει όμωσ και ςτον περιοριςμό τθσ υπερβολικισ δαπάνθσ τθσ χϊρασ για ειςαγωγζσ. Σο ποςοςτό των ειςαγωγϊν ςτο ΑΕΠ, ςε αποπλθκωριςμζνεσ τιμζσ, ζχει περιοριςτεί κατά % ςυγκριτικά με το επίπεδό του 2. Η μείωςθ τθσ δαπάνθσ για ειςαγωγζσ διαρκϊν καταναλωτικϊν αγακϊν κακϊσ και οριςμζνων κατθγοριϊν ειςαγόμενων κεφαλαιουχικϊν και μθ-διαρκϊν καταναλωτικϊν αγακϊν αναμζνεται να είναι ςε μεγάλο βακμό μόνιμθ αντανακλϊντασ μια αναπροςαρμογι των καταναλωτικϊν προτφπων -- παγιϊνοντασ τθ ςυρρίκνωςθ του μεριδίου των ειςαγωγϊν ςτο ΑΕΠ ςε επίπεδο χαμθλότερο του % ςυγκριτικά με % τθν προθγοφμενθ δεκαετία και επιταχφνοντασ τθν άμβλυνςθ των εξωτερικϊν ανιςορροπιϊν τθσ χϊρασ. Ενϊ οι εξαγωγζσ ανζκαμψαν τροφοδοτοφμενεσ και από τθ δυναμικι του τουριςτικοφ κλάδου δίνοντασ ελπίδα για ζναν πιο εξωςτρεφι μεταςχθματιςμό τθσ ελλθνικισ οικονομίασ Οι εμπορευματικζσ εξαγωγζσ που αντιςτοιχοφν πλζον ςτο 4% των ςυνολικϊν ελλθνικϊν εξαγωγϊν -- ςθμείωςαν ςθμαντικι ανάκαμψθ από το 2 ο εξάμθνο του 2 (+7% ςε ετιςια βάςθ) ευνοοφμενεσ από τθν ιςχυρι ηιτθςθ κυρίωσ από χϊρεσ τθσ Ευρωηϊνθσ, τθν Κεντρικι Ευρϊπθ και τισ αγορζσ τθσ Ρωςίασ και τθσ Σουρκίασ θ οποία ςυνεχίςτθκε και ςτο 7μθνο του 2 ( +2% ετθςίωσ ςε ονομαςτικοφσ όρουσ εκτόσ καυςίμων). Αν και ςε ςτακερζσ τιμζσ θ μεταβολι υπολείπεται ςθμαντικά των ονομαςτικϊν αυξιςεων εξαιτίασ των ανατιμιςεων προϊόντων πετρελαίου, χθμικϊν και μετάλλων -- το μερίδιο των εξαγωγϊν ςτο ΑΕΠ αυξικθκε ςωρευτικά κατά. % το 2 και το Α εξάμθνο του 2 (ςε ςτακερζσ τιμζσ) -- 4 2 Η αλάθακςε ησλ εμαγσγώλ ζπλερίδεηαη ππνβνεζνύκελε από ηνλ ηνπξηζκό % AEΠ, Εμαγωγέο ππεξεζηώλ Εμαγωγέο αγαζώλ Πηγζσ: ΕΛΣΤΑΤ & εκτιμήςεισ ΕΤΕ 4 2 αναςτρζφοντασ πλιρωσ τισ απϊλειεσ τθσ διετίασ 29. Είναι εξαιρετικά ενκαρρυντικό ότι ο τουριςτικόσ κλάδοσ το 2 ςθμείωςε εντυπωςιακι ανάκαμψθ ςτο 7μθνο του 2 με τισ αφίξεισ να αυξάνονται κατά.4%. Οι ταξιδιωτικζσ ειςπράξεισ όπωσ αποτυπϊνονται ςτο ιςοηφγιο τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν εμφανίηουν ακόμθ ιςχυρότερθ ανάκαμψθ που υπερβαίνει το 4%, θ οποία είναι αξιοςθμείωτθ δεδομζνου ότι θ ανταγωνιςτικότθτα κόςτουσ του ελλθνικοφ τουριςμοφ φαίνεται να

βελτιϊκθκε επίςθσ κατά τθν ίδια περίοδο. Η εντυπωςιακι αφξθςθ των εςόδων είναι ενδεικτικι τθσ προςζλκυςθσ υψθλισ ποιότθτασ τουριςτϊν κυρίωσ από τθν Ανατολικι Ευρϊπθ αλλά και από χϊρεσ του Ευρωπαϊκοφ Βορρά, που χαρακτθρίηονται από υψθλι κατά-κεφαλιν τουριςτικι δαπάνθ, και ςε κάποιο βακμό, είναι επίςθσ πικανό να αποτυπϊνει μία υποεκτίμθςθ των αφίξεων εκτόσ αεροδρομίων και ακτοπλοΐασ. Η ςθμαντικι αφξθςθ των αφίξεων υποδθλϊνει τθ ςθμαντικι βελτίωςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ του τουριςτικοφ κλάδου. Ειδικότερα, θ απόλυτθ τιμι ςε ευρϊ ενόσ ςτακμιςμζνου καλακιοφ προϊόντων και υπθρεςιϊν αντιπροςωπευτικϊν τθσ τουριςτικισ κατανάλωςθσ (με βάςθ τα ςτοιχεία τθσ Eurostat για το απόλυτο επίπεδο τιμϊν για ςυγκεκριμζνεσ κατθγορίεσ του ΔΣΚ) ςθμείωςε πτϊςθ τθσ τάξθσ του 9% τθν τελευταία διετία ανακτϊντασ ςχεδόν το % των απωλειϊν ανταγωνιςτικότθτασ κόςτουσ από τθν είςοδο τθσ χϊρασ ςτο ευρϊ (ευνοοφμενθ και από τθ μείωςθ του ΦΠΑ ςτθν παροχι καταλφματοσ τον Ιανουάριο). Ακόμθ ςθμαντικότερθ (% περίπου ςυγκριτικά με το 2) ιταν θ μείωςθ των τιμϊν διάκεςθσ ολοκλθρωμζνων πακζτων διακοπϊν μζςω διαδικτυακϊν τόπων μεγάλων ξζνων ταξιδιωτικϊν γραφείων. Παρά τθν αναμενόμενθ επιβράδυνςθ των οικονομιϊν τθσ Ευρωηϊνθσ το 22, οι προοπτικζσ του τουριςτικοφ κλάδου για τθν επόμενθ χρονιά παραμζνουν κετικζσ, δεδομζνων των ανταγωνιςτικϊν, πλζον, τιμϊν και τθσ αυξθμζνθσ διείςδυςθσ ςε ταχζωσ αναπτυςςόμενεσ αγορζσ όπωσ αυτζσ τθσ Ανατολικισ Ευρϊπθσ κυρίωσ Ρωςία Μζςθσ Ανατολισ και προςφάτωσ τθσ Κίνασ. Κατά ςυνζπεια θ ανάκαμψθ των τουριςτικϊν ειςπράξεων ωσ ποςοςτό του ΑΕΠ αναμζνεται να είναι τθσ τάξθσ του.7% του ΑΕΠ για το ςφνολο του 2 και επιπλζον.% το 22 με το ποςοςτό ςτο ΑΕΠ να υπερβαίνει το % υπερκεράηοντασ τισ απϊλειεσ τθσ περιόδου 2. αν και θ μεγάλθ κάμψθ ςτισ τιμζσ των ναφλων και κατ επζκταςθ ςτισ ναυτιλιακζσ ειςπράξεισ μετρίαςε τα κζρδθ από τουσ άλλουσ εξαγωγικοφσ κλάδουσ Ο ζτεροσ βαςικόσ εξαγωγικόσ κλάδοσ ςυνεχίηει να δζχεται ςθμαντικζσ πιζςεισ από το ςκζλοσ τθσ προςφοράσ με τισ τιμζσ των ςφνκετων ναφλων να παραμζνουν 47% περίπου χαμθλότερα από το μζςο όρο τθσ τελευταίασ δεκαετίασ. Παρά το γεγονόσ ότι ο ελλθνόκτθτοσ ςτόλοσ διατθρεί τθν θγετικι του κζςθ ςτον κλάδο, πρωτοςτατϊντασ ςτισ επιχειρθματικζσ κινιςεισ και παραγγελίεσ και κατά το 2 εντόσ ενόσ ευνοϊκοφ περιβάλλοντοσ για το παγκόςμιο εμπόριο (αφξθςθ.4% ςε ετιςια βάςθ το 2 ενϊ το εμπόριο μεταξφ των αναπτυςςόμενων αγορϊν εμφανίηει ακόμθ μεγαλφτερθ αφξθςθ τθσ τάξθσ του. % περίπου, τθν ίδια περίοδο), δεν μπορεί να απορροφιςει τον αντίκτυπο ςτα ναυτιλιακά ζςοδα από τθν ςυμπίεςθ των ναφλων, εξαιτίασ τθσ ειςόδου νζων πλοίων και τθσ επιβράδυνςθσ του παγκόςμιου εμπορίου κακϊσ και τθσ όξυνςθσ τθσ ελλθνικισ κρίςθσ. Κατά ςυνζπεια, θ μείωςθ των κακαρϊν ειςπράξεων από μεταφορζσ ςτο 7μθνο φαίνεται να αντιςτάκμιςε πλιρωσ τα κζρδθ από τισ αυξθμζνεσ τουριςτικζσ ειςπράξεισ όπωσ αποτυπϊνονται ςτο ιςοηφγιο τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν. Σα υφιςτάμενα περικϊρια ανάκαμψθσ των ςφνκετων ναφλων τθσ τάξθσ του % για το 22, υπό τθν προχπόκεςθ

2Q4 27Q2 27Q4 2Q2 2Q4 29Q2 29Q4 2Q2 2Q4 2Q2 ότι οι αποςφρςεισ πλοίων κακϊσ και οι ακυρϊςεισ/κακυςτεριςεισ παράδοςθσ νζων κα ςυνεχιςτοφν με το ρυκμό του 2 ου και ου τριμινου του 2, εκτιμάται ότι κα ςυνειςφζρουν ςτθ μείωςθ του ελλείμματοσ κατά ςχεδόν ποςοςτιαία μονάδα του ΑΕΠ. Η μείωςθ του ελλείμματοσ του ιςοηυγίου τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν επιβραδφνεται από τισ δυςμενείσ εξελίξεισ ςτισ ςχετικζσ τιμζσ εξαγωγϊν και ειςαγωγϊν (όροι εμπορίου) -7-2 Οη ζέζεηο εξγαζίαο ησλ πεξηζζόηεξν θαηαξηηζκέλσλ αηόκσλ είλαη πην αλζεθηηθέο ζηελ θξίζε ετιςια μεταβολι απαςχόλθςθσ Δεπηεξνβάζκηα θαη ηερληθή εθπαίδεπζε Τξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Πξωηνβάζκηα εθπαίδεπζε Πράγματι, θ μείωςθ του ελλείμματοσ του ιςοηυγίου τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν είναι εκ πρϊτθσ όψεωσ μικρότερθ από ότι κα ανζμενε κανείσ βάςει του μεγζκουσ τθσ φφεςθσ (θ εγχϊρια ηιτθςθ ςε πραγματικοφσ όρουσ μειϊκθκε κατά 7% περίπου τα τελευταία 2. χρόνια) ενϊ το ζλλειμμα αναμζνεται να μειωκεί μζχρι τα τζλθ του 2 κατά.% του ΑΕΠ (ςτο 9-9. % περίπου), γεγονόσ που ζχει δθμιουργιςει εφλογα ερωτιματα για τθ βελτίωςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ τθσ χϊρασ. φμφωνα με τισ εκτιμιςεισ μασ, θ εξζλιξθ των ςχετικϊν τιμϊν ειςαγωγϊν και εξαγωγϊν (που περιλαμβάνουν ςθμαντικό ποςοςτό ενεργειακϊν και πρωτογενϊν αγακϊν, με τισ ειςαγωγζσ αγακϊν όμωσ να είναι 2.7 φορζσ περιςςότερεσ από τισ εξαγωγζσ) κακϊσ και θ ςθμαντικι μείωςθ των τιμϊν τουριςτικϊν υπθρεςιϊν κακϊσ και των μεταφορικϊν ναφλων τθσ ποντοπόρου ναυτιλίασ, μείωςαν τθν προςαρμογι του ελλείμματοσ του ιςοηυγίου τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν κατά 2. % του ΑΕΠ, από ζνα δυνθτικό επίπεδο τθσ τάξθσ του.7-7. % ςτα τζλθ του 2 το οποίο ςταδιακά ςυγκλίνει προσ μακροχρόνια διατθριςιμα επίπεδα. Η προςαρμογι τθσ ελλθνικισ αγοράσ εργαςίασ είναι πολφ πιο απότομθ από ότι αρχικά αναμενόταν Σο ποςοςτό ανεργίασ ζχει αυξθκεί κατά. ποςοςτιαίεσ μονάδεσ τθν τελευταία τριετία, ενϊ ο ετιςιοσ ρυκμόσ μείωςθσ τθσ απαςχόλθςθσ ζχει επιταχυνκεί ςτο.% το ο εξάμθνο του 2, με τθ ςωρευτικι μείωςθ τθσ απαςχόλθςθσ από το 2 να ανζρχεται ςτο.%. Η εξαιρετικά ςτενι ςυςχζτιςθ (ςχεδόν προσ ) μεταξφ φφεςθσ και μεταβολισ απαςχόλθςθσ υποδθλϊνει διαρκρωτικζσ μεταβολζσ ςτθν αγορά εργαςίασ. Επιπλζον ζνδειξθ αυτϊν των διαρκρωτικϊν αλλαγϊν αποτελεί το γεγονόσ ότι -7-2 οι ευζλικτεσ μορφζσ απαςχόλθςθσ κερδίηουν ςυνεχϊσ ζδαφοσ ςτθν αγορά, ενϊ θ ςυρρίκνωςθ τθσ απαςχόλθςθσ ςε κάποιουσ κλάδουσ, όπωσ οι καταςκευζσ και θ μεταποίθςθ, ςυνεχίηεται για τζταρτο ςυνεχι χρόνο. Σομείσ όπωσ ο τουριςμόσ, ο μεταλλουργικόσ κλάδοσ κακϊσ και θ κατθγορία των απαςχολουμζνων με τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, εμφανίηονται λιγότερο ευάλωτοι ςτθν κρίςθ. Σο ποςοςτό ανεργίασ (μζςοσ όροσ τριμινου) αναμζνεται να κορυφωκεί λίγο πάνω από το 2% ςτα τζλθ του 22 ι ςτισ αρχζσ του 2 εφόςον δεν επιταχυνκεί θ ανάκτθςθ τθσ εμπιςτοςφνθσ, μεταξφ άλλων, μζςω τθσ επίτευξθσ των δθμοςιονομικϊν ςτόχων κακϊσ και των διαρκρωτικϊν αλλαγϊν, που κα επιτάχυναν τθ δθμιουργία νζων κζςεων εργαςίασ. 7

2 2 22 2 24 2 2 27 2 29 2 2 22 πρόβλεψη 24:Q 24:Q 2:Q 2:Q 2:Q 2:Q 27:Q 27:Q 2:Q 2:Q 29:Q 29:Q 2:Q 2:Q 2:Q ενϊ θ μείωςθ του κόςτουσ εργαςίασ είναι δυςτυχϊσ αναγκαία εξζλιξθ για τθν αποκατάςταςθ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ και τθν άμβλυνςθ των ςωρευτικϊν επιδράςεων ςτο επίπεδο τθσ ανεργίασ. 7 - - Μεξηθή αλαζηξνθή ησλ ζπζζσξεπκέσλ απσιεηώλ αληαγσληζηηθόηεηαο θόζηνπο έρεη ήδε ζπληειεζηεί εηήζια μεηαβολή Μνλ. θόζηνο εξγαζίαο Ειιάδα Πθγζσ: Eurostat & εκτιμιςεισ ΕΣΕ Επξωδώλε Η ςωρευτικι μείωςθ του μζςου μιςκοφ ανά εργαηόμενο ςτθν οικονομία από το 29 οπότε κορυφϊκθκε το μιςκολογικό κόςτοσ εκτιμάται ότι κα διαμορφωκεί ςτο 9.-% μζχρι το τζλοσ του 2 ποςοςτό που αντιςτοιχεί ςτο 4% περίπου τθσ ςωρευτικισ διαφοράσ μεταξφ μιςκολογικϊν αυξιςεων Ελλάδασ και Ευρωηϊνθσ τθν τελευταία δεκαετία. Η διόρκωςθ αυτι είναι ςτθν πραγματικότθτα μεγαλφτερθ αν ςυνυπολογιςτεί θ μείωςθ τθσ αμοιβισ εργαςίασ των αυτοαπαςχολουμζνων κακϊσ και οι ςθμαντικζσ μειϊςεισ μιςκϊν και εργάςιμων ωρϊν που λαμβάνουν χϊρα μζςω ατομικϊν ςυμβάςεων. Αν και θ μείωςθ τθσ παραγωγικότθτασ τθσ εργαςίασ εξαιτίασ τθσ ζνταςθσ τθσ φφεςθσ μειϊνει το ρυκμό βελτίωςθσ του μοναδιαίου κόςτουσ εργαςίασ ςυγκριτικά με τθν Ευρϊπθ, θ μείωςθ του τελευταίου είναι ςθμαντικι (-. % τθν περίοδο 2 και 2) και ζωσ τα τζλθ του 22 αναμζνεται να ανακτιςει τα 2/ των ςυςςωρευμζνων απωλειϊν ανταγωνιςτικότθτασ κόςτουσ μετά τθ ςυμμετοχι ςτο ευρϊ (δεδομζνου ότι ο μζςοσ μιςκόσ εκτιμάται ότι κα περιοριςτεί κατά % περίπου το 22). 7 - - Η επίτευξθ των δθμοςιονομικϊν ςτόχων κα απαιτιςει εντατικοποίθςθ τθσ δθμοςιονομικισ προςπάκειασ ςτο υπόλοιπο του ζτουσ και κατά το 22-4 -9-4 Η δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή ζπλερίδεηαη κε νμπκέλεο όκσο ηηο πξνθιήζεηο από ηε ζπλερηδόκελε ύθεζε % ΑΕΠ πκ Πξωηνγελέο ηζνδύγην Γελ. Κπβέξλεζεο Πξωηνγελεο ηζνδύγην Γελ. Κπβέξλεζεο δηνξζωκέλν γηα ηνλ νηθ. θύθιν Πηγές: Προζχέδιο Προϋπολ. 22, ΔΝΤ, ΕΛΣΤΑΤ -4-9 -4 Η επίτευξθ του ανακεωρθμζνου ςτόχου του προχπολογιςμοφ για ζλλειμμα γενικισ κυβζρνθςθσ. % το 2 και κάτω από το 7% του ΑΕΠ το 22, υποςτθρίηεται από δθμοςιονομικά μζτρα που ιςοδυναμοφν ςε 4.% του ΑΕΠ για το τελευταίο πεντάμθνο του ζτουσ και περίπου.% το 22. Σα μζτρα αυτά φαίνονται να ζχουν αρχίςει να αποδίδουν καρποφσ οδθγϊντασ ςε διψιφια αφξθςθ των ςυνολικϊν εςόδων του κράτουσ το επτζμβριο (ςφμφωνα με προςωρινι εκτίμθςθ) αλλά επιτείνουν τισ υφεςιακζσ πιζςεισ αφαιρϊντασ περίπου 2. ποςοςτιαίεσ μονάδεσ από το ΑΕΠ ςτο Β εξάμθνο του 2 και περίπου 2 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ το 22. Είναι ςθμαντικό να τονιςτεί ότι το 22 αναμζνεται να είναι θ πρϊτθ χρονιά επίτευξθσ πρωτογενοφσ πλεονάςματοσ ςε επίπεδο Γενικισ Κυβζρνθςθσ τθσ τάξθσ του.% του ΑΕΠ

γεγονόσ που αναμζνεται να αποτελζςει ζνα αποφαςιςτικό βιμα για τθν αποκατάςταςθ τθσ δθμοςιονομικισ ιςορροπίασ και τθν ανάκαμψθ τθσ εμπιςτοςφνθσ ςτθν ελλθνικι οικονομία. υνολικά, θ μείωςθ του ελλείμματοσ Γενικισ Κυβζρνθςθσ μεταξφ 29 και 22 κα προςεγγίςει τισ 9 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΠ (από. % του ΑΕΠ το 29 ςτο.% το 22). Είναι αξιοςθμείωτο ότι παρά το πρωτόγνωρο μζγεκοσ τθσ δθμοςιονομικισ προςπάκειασ αυτι τθν τριετία (δθλ. τθσ ςυνδυαςμζνθσ προςπάκειασ αφξθςθσ εςόδων και μείωςθσ δαπανϊν), που κα υπερβεί τισ ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΠ (πρωτοφανζσ ςε διεκνζσ επίπεδο), το ζλλειμμα τελικά κα μειωκεί περίπου κατά το ιμιςυ, ιτοι κατά 9 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΠ, κακϊσ τα δυνθτικά ζςοδα κα μειωκοφν κατά ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΠ λόγω τθσ φφεςθσ και οι πλθρωμζσ τόκων κα αυξθκοφν κατά ποςοςτιαίεσ μονάδεσ του ΑΕΠ. Ωςτόςο, θ προαναφερόμενθ δθμοςιονομικι προςπάκεια προφανϊσ κα εντείνει τθν πτϊςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ κατά 2. % του ΑΕΠ, κατά μζςο όρο ετθςίωσ, τθν ίδια περίοδο, καταδεικνφοντασ τθ μεγάλθ δυςκολία επίτευξθσ δθμοςιονομικισ προςαρμογισ αυτοφ του μεγζκουσ ςε μια περίοδο βακιάσ φφεςθσ. Η πρόκλθςθ αυτι δθμιουργεί ζνα προφανζσ δίλθμμα ςχεδιαςμοφ και εφαρμογισ τθσ οικονομικισ πολιτικισ, υπογραμμίηοντασ τθν ανάγκθ εςτίαςθσ τθσ δθμοςιονομικισ προςπάκειασ προσ τθν κατεφκυνςθ μζτρων με μικρότερθ υφεςιακι επίδραςθ και πιο δίκαια κοινωνικά, όπωσ θ καταπολζμθςθ τθσ φοροδιαφυγισ και ο περαιτζρω περιοριςμόσ τθσ κρατικισ ςπατάλθσ, αναγνωρίηοντασ όμωσ τισ δυςκολίεσ υλοποίθςθσ αυτϊν των μζτρων δεδομζνων και των αδυναμιϊν του κρατικοφ μθχανιςμοφ. Επίςθσ, μια ποιο αποτελεςματικι και ζγκαιρθ υλοποίθςθ του προγράμματοσ ςτακεροποίθςθσ κα βοθκοφςε αποφαςιςτικά ςτθν ανάκαμψθ τθν εμπιςτοςφνθσ ςπάηοντασ το υφεςιακό φαφλο κφκλο. Ολόκληρο το κείμενο τησ μελζτησ (ςτα αγγλικά) μπορεί να ανευρεθεί ςτην ακόλουθη ηλεκτρ. διεφθυνςη: http://www.nbg.gr /PRESS/PUBLICATIONS/Economic and Financial Bulletin Αθήνα, 2 Οκτωβρίου 2 9