Αναδιάρθρωση και εξορθολογισμός διδακτέας ύλης ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος
Ομάδα Εργασίας ΙΕΠ Συντονίστρια: Παπαδοπούλου Ελένη, Σύμβουλος Γ ΙΕΠ Μέλη: Μπίλλα Πολυξένη Μπίστα Κ. Πολυξένη Σαπουνά Αγγελική Χαριλάου Νεόφυτος 2
ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ/ΑΝΑΔΙΑΤΑΞΗ Βασίζεται στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και το πλαίσιο που έθεσε το ΙΕΠ. Αξιοποιεί βασικές παιδαγωγικές αρχές και θέσεις της διδακτικής. Υποστηρίζει σύγχρονες διδακτικές πρακτικές. 3
ΣΤΟΧΟΣ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Να δημιουργηθούν ευνοϊκότερες συνθήκες στη σχολική αίθουσα από άποψη διαθέσιμου διδακτικού χρόνου για την ενίσχυση ποικίλων γραμματισμών. 4
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να προωθηθεί η ανακαλυπτική/διερευνητική και η κοινωνική μάθηση καθώς και οι δημιουργικές δραστηριότητες μέσα στην τάξη, που θα κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών/-τριών και θα καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη. Να υπάρχει χρόνος για δραστηριότητες ανακεφαλαίωσης, αναπλαισίωσης της γνώσης, αναστοχασμού. Να γίνει εφικτό οι μαθητές/-τριες να μαθαίνουν στο σχολείο, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε εξωσχολική βοήθεια. 5
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ/ΔΕΔΟΜΕΝΑ 1. Τα ωρολόγια προγράμματα. 2. Τα δεδομένα σχολικά βιβλία και τα Α.Π. 3. Η ανάγκη συμβατότητας με τις προηγούμενες και τις επόμενες γνώσεις. 4. Οι πεποιθήσεις των Φιλολόγων για τον τρόπο κάλυψης της ύλης. 6
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Βλ. οδηγίες διδασκαλίας 2016-17, σ. 48-112. 7
Α. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Κριτήρια εξορθολογισμού Περιορισμός της ύλης με τη βέλτιστη αναδιάρθρωση του υλικού, ώστε να γίνει ελκυστικό, ενδιαφέρον για τους μαθητές και ευκολότερα προσπελάσιμο. Ανανέωση του μαθήματος μέσω της αλλαγής του τρόπου διδασκαλίας. Η προσέγγιση από το γνωστό στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία. 8
Στόχοι Οι μαθητές/-τριες: Να αντιληφθούν τη γλωσσική συνέχεια και την πολιτισμική διάσταση της Α.Ε. γλώσσας. Να παραλληλίζουν την αρχαία ελληνική με τη σύγχρονη φάση της γλώσσας μας. Να γνωρίσουν τα βασικά φαινόμενα του δομολειτουργικού συστήματος της αρχαίας γλώσσας για να προσεγγίσουν το νόημα των κειμένων. 9
Οι αλλαγές Αναδιάρθρωση της ύλης: αναδιάταξη των διδακτικών ενοτήτων. Διδασκαλία πολλών κειμένων (τα πιο κατάλληλα). Μέθοδος: κειμενοκεντρική (Αναγνώριση των μορφοσυντακτικών μέσα στο κείμενο). 10
Διδακτικές ώρες Α τάξη: 48 δ.ω. Β τάξη: 48 δ.ω. Γ τάξη: 34 δ.ω. + Αρριανός: 14 δ.ω. (Ημερήσια) (Εσπερινά: 19+7 δ.ω.) 11
Επισημάνσεις Οπισθοχωρητική μέθοδος για την Α τάξη: από τα κείμενα της λόγιας παράδοσης, από τα σύγχρονα κείμενα στα παλαιότερα. Δύσκολα κείμενα; από τη μετάφραση στο πρωτότυπο. Διαγνωστική αξιολόγηση Β, Γ τάξη: 1 δ.ω. (σκοπός, πλαίσιο). 12
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στην Α Γυμνασίου Α, Β κλίση ουσιαστικών και επιθέτων Προσωπικές αντωνυμίες και δεικτική οὗτος, αὕτη, τοῦτο Οριστική ενεργητικής φωνής βαρυτόνων ρημάτων, απαρέμφατο και μετοχή Δομή απλής πρότασης Παραγωγή λέξεων 13
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στη Β Γυμνασίου Γ Κλίση ουσιαστικών και επιθέτων Αναφορικές, ερωτηματικές, αόριστες αντωνυμίες Οριστική μ.φ. βαρυτόνων ρημάτων, απαρέμφατο και μετοχή Υποτακτική, προστακτική ε.φ. και μ.φ. όλων των χρόνων των βαρυτόνων ρημάτων Συντακτική λειτουργία αντικειμένου Συντακτική λειτουργία απαρεμφάτου και μετοχής Συντακτική λειτουργία ονοματικών προσδιορισμών Σύνθεση λέξεων 14
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στην Γ Γυμνασίου Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων Ανώμαλα ουσιαστικά: ἡ γυνή, ὁ παῖς Οριστική - επαναληπτική αντωνυμία Ευκτική ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων Αόριστος β ε.φ. και μ.φ. Παθητικοί χρόνοι Ποιητικό αίτιο - παθητική σύνταξη Τα είδη του μορίου ἄν Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση προτάσεων Δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (είδη, εισαγωγή, συντακτική θέση). 15
Δομή πινάκων οδηγιών Ενότητες Διδακτικοί στόχοι Κείμενα Φαινόμενα (Λεξιλογικά, ετυμολογικά, γραμματοσυντακτικά) Προτεινόμενες ασκήσεις Διδακτικές ώρες 16
Επισημάνσεις Δραστηριότητες με βάση σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις και διδακτικές πρακτικές. Τα ήδη διδαχθέντα (φετινή Β και Γ τάξη): εκ νέου διδασκαλία για εμπέδωση. Γλωσσική αξιοποίηση λέξεων κειμένων (ομόρριζα) Διόρθωση ασκήσεων στην τάξη: αυτοαξιολόγηση μαθητών/-τριών Διδακτικό υλικό: έγκυρες ιστοσελίδες, αποθετήριο Πρωτέας 17
Β. Αρχαία Ελληνική Γραμματεία Πρόσθετο δεδομένο για τον εξορθολογισμό: Συνήθως δεν διδάσκονται τα βιβλία που έχουν προγραμματιστεί για το διάστημα Μάρτιος- Μάιος (Ηρόδοτος, Τόπος/Άνθρωποι, Ανθολόγιο). 18
Διδακτέα ύλη Α τάξη Οδύσσεια: 35 δ.ω. + Ηρόδοτος: 13 δ.ω. Β τάξη Ιλιάδα: 35 δ.ω. + Τόπος/Άνθρωποι: 13 δ.ω. Γ τάξη Ελένη: 35 δ.ω. + Ανθολόγιο: 13 δ.ω. Οι εισαγωγές όχι ανεξάρτητα από τα κείμενα 19
Δομή πινάκων οδηγιών Ενότητες Διδακτική επεξεργασία (διδακτικό υλικό: ψηφιακό σχολείο Εμπλουτισμένα βιβλία, έγκυρες ιστοσελίδες, αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων Πρωτέας ) Διδακτικές ώρες 20
Στόχοι Οι μαθητές/-τριες: Να αντιληφθούν ότι τα κείμενα από μετάφραση ανήκουν στην αρχαία ελληνική γραμματεία και όχι στη νεοελληνική. Να αποκτήσουν επίγνωση της ιδιοτυπίας που παρουσιάζει η αρχαία γραμματεία και στη μορφή και στο ιδεολογικό της περιεχόμενο. Να προσεγγίζουν τα κείμενα σε όσο γίνεται μεγαλύτερη έκταση, με τη βοήθεια του απολύτως απαραίτητου υπομνηματισμού. Να απολαμβάνουν την ανάγνωση. 21
Επισημάνσεις Ο Προγραμματισμός είναι ενδεικτικός. Οι Φιλόλογοι θα τον δοκιμάσουν στη σχολική τάξη και όπου πρέπει, θα τον τροποποιήσουν. (Διαγνωστική αξιολόγηση = οδηγός) Οι μαθητές/-τριες να αγαπήσουν τα Α.Ε. ; 22
23
και κουράγιο 24