Κρίνεται ότι η νομιμότητα της δαπάνης δεν επλήγη λόγω μη εγκρίσεως από αρμόδιο

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΜΗΜΑ VII ΠΡΑΞΗ 41/2018 Περίληψη Προμήθεια δημοτικού λεωφορείου. Κρίνεται ότι η νομιμότητα της δαπάνης δεν επλήγη λόγω μη εγκρίσεως από αρμόδιο όργανο συγκοινωνιακής γραμμής την οποία θα εξυπηρετούσε η χρήση του υλικού αντικειμένου της υπό κρίση προμήθειας, διότι δεν ορίζεται από το νόμο, ως απαραίτητη προϋπόθεση της νομιμότητας της λήψης απόφασης περί αγοράς λεωφορείου από δήμο η προϋφιστάμενη αυτής έγκριση από το αρμόδιο όργανο της Περιφέρειας συγκεκριμένης συγκοινωνιακής γραμμής, ενώ συνιστά στοιχείο λειτουργικότητας της οικείας δαπάνης η δυνατότητα διεξαγωγής μεταφορικού έργου από Ο.Τ.Α. α βαθμού, η οποία προβλέπεται από το οικείο νομοθετικό πλαίσιο, στο οποίο περιλαμβάνεται όχι μόνο η λειτουργία γραμμής, αλλά και η μεταφορά ηλικιωμένων και Α.Μ.Ε.Α.. Περαιτέρω, η αγορά του εν λόγω λεωφορείου (όπως και η θέση του σε κυκλοφορία) έτυχε εγκρίσεως από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ενώ έλαβε χώρα έκδοση και της προβλεπόμενης πράξης του αρμοδίου οργάνου της Περιφέρειας, με την οποία διαπιστώθηκε η μη εξυπηρέτηση του διαγραφόμενου, στη σχετικώς εκπονηθείσα μελέτη, συγκοινωνιακού έργου στην οικεία περιοχή. Δείτε το πλήρες κείμενο:

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΜΗΜΑ VII ΠΡΑΞΗ 41/2018 Αποτελούμενο από την Πρόεδρό του Ελένη Λυκεσά, Σύμβουλο, και τους Παναγιώτη Παππίδα, Πάρεδρο, και Ευάγγελο Φλωράτο, Εισηγητή (εισηγητή). Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνήλθε στο Κατάστημά του, στις 6.3.2018 και στις 12.6.2018, για να αποφανθεί αν πρέπει να θεωρηθεί το 93, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου... Αφού έλαβε υπόψη Τη 280/24.11.2017 έγγραφη γνώμη του Επιτρόπου Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο Αντωνίου Νικητάκη, σύμφωνα με την οποία το ως άνω χρηματικό ένταλμα προπληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί. Σκέφθηκε κατά το νόμο 1. Η Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμου Πειραιά αρνήθηκε, με τη 47/7.9.2017 πράξη της, να θεωρήσει το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα πληρωμής, ποσού 73.900,28 ευρώ, που εκδόθηκε από το Δήμο... και αφορά στην εξόφληση της προμήθειας λεωφορείου από το Δήμο για τις ανάγκες της δημοτικής συγκοινωνίας. Ως αιτιολογία της άρνησής της, η Επίτροπος προέβαλε ότι α) η εν λόγω δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι δεν προκύπτει η σύσταση συγκοινωνιακής γραμμής σύμφωνα με το άρθρο 83 του ν. 3463/2006 και β) δεν μπορεί να θεωρηθεί λειτουργική, διότι δεν προκύπτει σαφώς η συμβολή της χρήσης του λεωφορείου στους σκοπούς του Δήμου κατά το άρθρο 75 του ν. 3463/2006. Ο Δήμος

επανυπέβαλε το χρηματικό ένταλμα προς θεώρηση, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της δαπάνης. Η Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στην άρνησή της, με αποτέλεσμα να ανακύψει διαφωνία, για την άρση της οποίας νομίμως απευθύνεται, με την από 21.11.2017 έκθεσή της, στο Κλιμάκιο. 2.1 Ο ν. 2963/2001 «Οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία, τεχνικός έλεγχος οχημάτων και ασφάλεια χερσαίων μεταφορών και άλλες διατάξεις» (Α 268) ορίζει στο άρθρο 2 ότι «1. Η εκτέλεση και εκμετάλλευση του συγκοινωνιακού έργου των τακτικών αστικών και υπερα-στικών επιβατικών γραμμών, υφισταμένων και νέων, ανατίθεται αποκλειστικά στους φορείς συγκοινωνιακού έργου που προβλέπει ο νόμος αυτός, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις αυτού, μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2019», στο άρθρο 6 ότι «1. Στους φορείς συγκοινωνιακού έργου του άρθρου 2 ανατίθεται η εκτέλεση και εκμετάλλευση: α. Των υφιστάμενων τακτικών, αστικών και υπεραστικών, επιβατικών γραμμών που κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου έχουν ανατεθεί στα Κ.Τ.Ε.Λ. και εκτελούνται από αυτά. β. των νέων τακτικών αστικών και υπεραστικών επιβατικών γραμμών, όπως αυτές καθιερώ-νονται με τις διατάξεις του άρθρου 7. γ. [ ]», στο άρθρο 7 ότι «1. Με απόφαση του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών καθορίζονται για την εφαρμογή του νόμου αυτού οι γενικοί όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως αστικής και μιας γραμμής ως αστικής ή υπερα-στικής, καθώς και οι όροι και οι προϋποθέσεις για τον καθορισμό των αφετηριών, τερμάτων, διαδρομών, στάσεων σταθμών, πρακτορείων εξυπηρέτησης, εκδοτηρίων εισιτηρίων και κάθε άλλου σχετικού θέματος. [ ] 2. Ο κατά την προηγούμενη παράγραφο χαρακτηρισμός των αστικών περιοχών γίνεται με αποφάσεις των οικείων Νομαρχιακών Συμβουλίων και ο χαρακτηρισμός γραμμών ως αστικών και υπεραστικών γίνεται με αποφάσεις των οικείων Νομαρχών. Με τις αποφάσεις των Νομαρχών καθορίζονται επίσης η αφετηρία, η διαδρομή, οι στάσεις και το τέρμα κάθε γραμμής. Ειδικά για το χαρακτηρισμό των αστικών περιοχών και των αστικών γραμμών, ζητείται η γνώμη

των οικείων Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού. 3. [ ] 4. Οι επιβατικές γραμμές που έχουν χαρακτηριστεί και λειτουργούν ως αστικές ή υπεραστικές κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού, διατηρούνται και μπορούν να τροποποιηθούν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 2. Για την τροποποίηση υφιστάμενης επιβατικής γραμμής απαιτείται απόφαση του αρμόδιου για το χαρακτηρισμό οργάνου. 5. [ ] 7. Οι νέες αστικές και ενδονομαρχιακές υπεραστικές γραμμές που καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, εκτελούνται υποχρεωτικά από τα οικεία Κ.Τ.Ε.Λ., για διάστημα έξι (6) μηνών από την ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της γραμμής, η οποία καθορίζεται από την ως άνω απόφαση. [ ] Αν η μέση πληρότητα αποδεικνύεται ότι είναι κατώτερη του 20%, το Κ.Τ.Ε.Λ, μπορεί: α) να αρνηθεί τη συνέχιση εκμετάλλευσης της γραμμής, β) να προτείνει στο αρμόδιο όργανο σχετική τροποποίηση της εκμετάλλευσης της γραμμής, ιδίως ως προς τη συχνότητα των δρομολογίων και την έναρξη και λήξη αυτών, γ) να προτείνει στον οικείο Ο.Τ.Α., εφόσον επιθυμεί τη συνέχιση λειτουργίας της γραμμής με τους ήδη καθορισμένους όρους, τη σύναψη σύμβασης για την κάλυψη των απωλειών εσόδων τουλάχιστον στο ποσοστό του 20%. Αν το Κ.Τ.Ε.Λ. αρνηθεί την εκμετάλλευση της νέας γραμμής, αυτή δύναται να ανατίθεται στον οικείο Ο.Τ.Α., πρώτου βαθμού από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νόμου αυτού, εφόσον όμως δεν έχει αρνηθεί την πρόταση για κάλυψη των απωλειών εσόδων στο ποσοστό του 20%. 8. Στην περίπτωση χαρακτηρισμού νέας αστικής περιοχής, η εκτέλεση της αστικής συγκοινωνίας ανατίθεται κατά προτεραιότητα στο υπεραστικό Κ.Τ.Ε.Λ. που εξυπηρετούσε την εν λόγω περιοχή. Εάν αυτό αρνηθεί, οι οικείοι Ο.Τ.Α., αναλαμβάνουν το εν λόγω έργο σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νόμου αυτού. 9. [ ] και στο άρθρο 18 ότι «1. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού μπορούν, πλέον των περιπτώσεων των παραγράφων 7 και 8 του άρθρου 7, να διενεργούν μεταφορά για την εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες (A.M.Ε.Α), Κέντρων Απασχόλησης Ηλικιωμένων (Κ.ΑΠ.Η.) και εργαζομένων στον οικείο Ο.Τ.Α.. Μπορούν επίσης να διενεργούν μεταφορά για τη μετακίνηση κατοίκων των δημοτικών διαμερισμάτων από και προς το κέντρο του δήμου, εφόσον το εν λόγω

μεταφορικό έργο δεν εξυπηρετείται από υφιστάμενη γραμμή, όπως αυτό διαπιστώνεται από τον οικείο Νομάρχη. 2. Η εκτέλεση του προαναφερόμενου έργου γίνεται με ιδιωτικής χρήσης λεωφορεία ιδιοκτησίας Ο.Τ.Α..». 2.2 Στο άρθρο 75 παρ. 1 του κυρωθέντος, με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Κ.Δ.Κ. - Α 114) ορίζεται ότι «Οι δημοτικές [ ] αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων [ ] αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) Ανάπτυξης, [ ] β) [ ] γ) Ποιότητας Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων και των Οικισμών, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. Η εξασφάλιση και διαρκής βελτίωση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών στις πόλεις [ ] 2. Η συμμετοχή στο έργο της αστικής συγκοινωνίας και η διενέργεια μεταφοράς για τη μετακίνηση κατοίκων της περιοχής τους, καθώς και η μεταφορά για την εξυπηρέτηση και την αναψυχή αυτών, όπως ορίζεται στο άρθρο 83 και στη σχετική νομοθεσία. 3. [ ] και στο άρθρο 83 ότι «1. Οι Δήμοι [ ] μπορούν να ασκούν συγκοινωνιακό έργο για την εξυπηρέτηση της μετακίνησης των κατοίκων της περιφέρειάς τους, εφόσον το έργο αυτό δεν εξυπηρετείται από υφιστάμενη γραμμή, όπως τούτο διαπιστώνεται από τον οικείο Νομάρχη. Για την εκτέλεση του έργου αυτού επιτρέπεται, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η επιβολή κομίστρου, το οποίο έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και καλύπτει αποκλειστικώς λειτουργικές ανάγκες. 2. Μπορούν, επίσης, να διενεργούν μεταφορές για τη μετακίνηση: α) κατοίκων που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες, όπως ατόμων με αναπηρία, ηλικιωμένων και παιδιών, στους οποίους παρέχουν υπηρεσίες, β) των εργαζομένων στους οικείους Δήμους και Κοινότητες και στα νομικά πρόσωπα αυτών και γ) μαθητών στον τόπο που λειτουργεί το σχολείο, εφόσον η μετακίνησή τους δεν είναι δυνατή με μεταφορικά μέσα δημόσιας χρήσης. Για θέματα που προκύπτουν όταν η μεταφορά αναφέρεται σε μαθητές διαφορετικών Δήμων ή Κοινοτήτων, αποφασίζει η οικεία

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. 3. Η εκτέλεση του έργου του άρθρου αυτού μπορεί να γίνεται και εκτός των διοικητικών τους ορίων, πραγματοποιείται δε είτε με ιδιόκτητα μέσα είτε με τη χρήση των συνήθων αστικών ή υπεραστικών μέσων είτε με μίσθωση τουριστικών Δ.Χ. λεωφορείων. Η πραγματοποίηση μεταφοράς παιδιών σύμφωνα με την περίπτωση α της προηγούμενης παραγράφου πραγματοποιείται με προδιαγραφές ασφαλείας που ισχύουν για τα αντίστοιχης κατηγορίας μεταφορικά μέσα. Κατά τα λοιπά ισχύουν οι διατάξεις των άρθρων 7, 10, 19 και 20 του ν. 2963/2001 (ΦΕΚ 268 Α ) και των σχετικών διατάξεων του ν.1566/1985 (ΦΕΚ 167 Α ).». 2.3 Ως εκ των ανωτέρω, δύνανται να συναχθούν τα εξής: Με το ν. 2963/ 2001 ορίστηκαν περιοριστικά οι φορείς στους οποίους ανατέθηκε η εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου των τακτικών αστικών και υπεραστικών επιβατικών γραμμών, υφιστάμενων και νέων, καθώς και οι προϋποθέσεις της εν λόγω ανάθεσης. Με τις διατάξεις του ίδιου νόμου ορίστηκε ο τρόπος χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως αστικής ή ως υπεραστικής και μιας γραμμής ως αστικής ή υπεραστικής (με Υπουργική Απόφαση), το αρμόδιο όργανο για τον εν λόγω χαρακτηρισμό (τα τότε Νομαρχιακά Συμβούλια, ως προς τις περιοχές, και οι οικείοι τότε Νομάρχες, ως προς τις γραμμές, καθώς και ως προς τον καθορισμό και την τροποποίηση της αφετηρίας, της διαδρομής, των στάσεων και του τέρματος κάθε γραμμής - βλ. και άρθρο 186 παρ. II περ. Ε αρ. 4 του ν. 3852/2010 - Α 87 - περί σχετικής νυν αρμοδιότητας επί υπεραστικών γραμμών του Περιφερειάρχη της οικείας Περιφέρειας - κατόπιν σύστασης των Περιφερειών ως αυτοδιοικούμενων κατά τόπο νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, αποτελούντων το β βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, βάσει του άρθρου 3 του ίδιου νόμου, πρβλ. και άρθρα 94 παρ. 1 και 2 αρ. 17, 95 παρ. 1 εδ. α του ν. 3852/2010 περί νυν αρμοδιότητας δήμων για τον καθορισμό των αστικών γραμμών λεωφορείων, της αφετηρίας, της διαδρομής, των στάσεων και του τέρματος των αντίστοιχων γραμμών - πρβλ. Ε.Σ. Πράξεις Κλ. Ζ 420, 414, 413, 389/2011) και ο γνωμοδοτικός ρόλος των οικείων Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού για

το χαρακτηρισμό των αστικών περιοχών και γραμμών. Περαιτέρω, ορίστηκαν οι ειδικές περιστάσεις υπό τις οποίες Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού δύνανται να αναλάβουν αστικές και υπεραστικές γραμμές (βλ. και άρθρο 186 παρ. II περ. Ε αρ. 28 και 29 του ν. 3852/2010 περί σχετικής αρμοδιότητας της Περιφέρειας για ανάθεση σε του εν λόγω αντικειμένου σε Δήμο) ή να συμμετάσχουν στην εκτέλεση αυτών (μέσω εταιρειών των δήμων ή μέσω σύναψης συμβάσεων - βλ. άρθρα 7, 10, 19 και 20 του ν. 2963/2001) και οι λοιπές περιπτώσεις στις οποίες δύνανται να εκτελούν μεταφορικό έργο (βλ. άρθρο 18). Ακολούθησε ο ν. 3463/2006, βάσει του άρθρου 75 σε συνδυασμό προς το άρθρο 83 του οποίου, παρέχεται η δυνατότητα εκτέλεσης μεταφορικού έργου, αφενός, για την εξυπηρέτηση κατοίκων της περιφέρειας Ο.Τ.Α. - υπό την προϋπόθεση της διαπίστωσης της μη εξυπηρέτησης της περιοχής από υφιστάμενη γραμμή με πράξη του οικείου επικεφαλής του οικείου Ο.Τ.Α. β βαθμού (τότε Νομάρχη) - και, αφετέρου, για τη μετακίνηση κατοίκων που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες που χρήζουν αυτής της εξυπηρέτησης, όπως ατόμων με αναπηρία, ηλικιωμένων και παιδιών, για τη μετακίνηση εργαζομένων στους οικείους Ο.Τ.Α. και στα νομικά πρόσωπα αυτών και για τη μετακίνηση μαθητών, εφόσον δεν δύνανται να εξυπηρετηθούν από μεταφορικά μέσα δημόσιας χρήσης - χωρίς να τίθεται εν προκειμένω ως προϋπόθεση η έκδοση αντίστοιχης πράξης Ο.Τ.Α. β βαθμού περί μη εξυπηρέτησης του ανωτέρω έργου. Συνεπώς, το εν λόγω κανονιστικό πλαίσιο ρυθμίζει τη συμμετοχή Ο.Τ.Α. α βαθμού στην εκτέλεση μεταφορικού έργου, χωρίς να διέπει καθ αυτήν την απόκτηση των μεταφορικών μέσων με τα οποία πρόκειται να διενεργηθούν οι εν λόγω μεταφορές. Εξάλλου, με τις σχετικές διατάξεις του προηγηθέντος π.δ. 967/1979 (Α 272 - βλ. ιδίως άρθρο 5), με το οποίο ρυθμίστηκε η συγκοινωνία επί άγονων γραμμών, συναρτήθηκε η αγορά λεωφορείου από δήμο με προηγούμενη έκδοση πράξης του τότε Νομάρχη (οργάνου της Κεντρικής Διοίκησης) ειδικώς για την εκτέλεση συγκεκριμένου παραχω-ρηθέντος, με την ανωτέρω πράξη, συγκοινωνιακού έργου («μικροσυγκοινωνίας»), και όχι για τη διενέργεια μεταφορικού έργου οιασδήποτε μορφής εκ των οριζόμενων στο ισχύον νομοθετικό καθεστώς. Τέλος, ούτε από το

οικείο καθεστώς που διέπει την κτήση και χρήση αυτοκίνητων οχημάτων του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και των εν γένει Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, δηλαδή από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 1 του ν.δ. 2396/1953 (Α 117), του άρθρου μόνου της 6400/2060/1984 απόφασης του Υπουργού Προεδρίας (Β 421), του άρθρου μόνου του π.δ. 330/1983 (Α 119), του άρθρου 1 του ν. 2647/1998 (Α 237), του άρθρου 10 παρ. 2 περ. β του ν. 2880/2001 (Α 9), των άρθρων 186, 280 και 282 του ν. 3852/2010, του άρθρου 28 παρ. 1 του ν. 4325/2015 (Α 47) και του άρθρου 24 του ν. 4368/2016 (Α 21) συνάγεται ότι τίθεται ως προϋπόθεση προμήθειας από το ελεύθερο εμπόριο λεωφορείου από Ο.Τ.Α. α βαθμού για την εκτέλεση μεταφορικού έργου η έγκριση συγκοινωνιακής γραμμής από όργανο Ο.Τ.Α. β βαθμού. 2.4 Σύμφωνα με την αρχή της δημοσιονομικής νομιμότητας (άρθρα 65, 77, 91, 92 και 129 του ν. 4270/2014 «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ) - δημόσιο λογιστικό και άλλες διατάξεις» - Α 143), για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης των δήμων, πέραν της ύπαρξης πίστωσης στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό τους, απαιτείται, επιπλέον, η δαπάνη αυτή να προβλέπεται ρητά από διάταξη νόμου. Κατ εξαίρεση, επιτρέπεται η διενέργεια δαπάνης που δεν προβλέπεται από το νόμο, όταν προκύπτει ότι έχει το χαρακτήρα «λειτουργικής δαπάνης» (βλ. ενδ. Ελ. Συν. Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 178/2017, 58/2016, 116/2015, 58/2014). Ειδικότερα, στο άρθρο 37 του ν. 3801/2009 «Ρυθμίσεις θεμάτων προσωπικού με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου και άλλες διατάξεις οργάνωσης και λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης» (Α 163), στο οποίο αποτυπώθηκε νομοθετικά γενική αρχή του δημοσιονομικού δικαίου (βλ. Ελ. Συν. VII Τμ. 220/2011, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 47/2018, 302, 301/2017, 210/2017, 178/2017, πρβλ. Ελ. Συν. Απόφ. VII Τμ. Ελ. Συν. 1614/2010), ορίζεται ότι «1. [ ] 2. α. Κατά τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) πρώτου βαθμού από τα αρμόδια όργανα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, θεωρείται για πληρωμή χρηματικό ένταλμα, όταν αυτό

αφορά σε δαπάνη που δεν προβλέπεται μεν από το νόμο, αλλά είναι λειτουργική για τον οικείο Ο.Τ.Α., σχετίζεται δε, με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων εκ μέρους του Ο.Τ.Α., οι οποίες προάγουν τα κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά και οικονομικά συμφέροντα των δημοτών ή συμβάλλει στην ενεργό συμμετοχή τούτων για την προαγωγή των τοπικών υποθέσεων και δραστηριοτήτων του Ο.Τ.Α., εφόσον ανταποκρίνεται στο ανάλογο ή προσήκον μέτρο, χωρίς να υπερβαίνει τα εύλογα όρια που διαγράφονται με την τήρηση της αρχής της οικονομικότητας, ενόψει των συνθηκών πραγματοποίησης της. β. [ ]». 3. Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: 3.1 Με την 173/2016 απόφαση της 35/7.11.2016 συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου (Δ.Σ)..., αποφασίστηκε η αγορά από το Δήμο ενός λεωφορείου τύπου «mini bus», χωρίς η εν λόγω αγορά να συναρτηθεί προς τον ορισμό ακριβούς γραμμής, εισιτηρίων κ.λπ., ενόψει του ότι το λεωφορείο δεν επρόκειτο να δεσμευτεί εκ των προτέρων για την κάλυψη συγκεκριμένης ανάγκης, αλλά η μορφή αξιοποίησής του επρόκειτο προσδιοριστεί κατόπιν αξιολόγησης των σχετικών αναγκών και δυνατοτήτων. Η εν λόγω προμήθεια εγκρίθηκε με την 91643/33722/28.11.2016 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Ακολούθησε η 388/2016 απόφαση της 52/7.12.2016 συνεδρίασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, με την οποία εγκρίθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές της προηγηθείσας 11/2016 σχετικής μελέτης, η διάθεση πίστωσης ύψους 74.400 ευρώ (με Φ.Π.Α.) και οι όροι της διακήρυξης συνοπτικού διαγωνισμού. Το αποτέλεσμα του εν λόγω διαγωνισμού κατακυρώ-θηκε στην εταιρεία με την επωνυμία: «.», η οποία υπέβαλε προσφορά ύψους 73.900,28 ευρώ, με τη 45/2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, ενώ η σχετική σύμβαση υπεγράφη στις 29.5.2017. Η ανωτέρω 45/2017 απόφαση κρίθηκε νόμιμη, με την 22872/8340/17.3.2017 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ενώ με την 59925/22042/20.7.2017 απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, εγκρίθηκε η θέση σε κυκλοφορία

του εν λόγω οχήματος για την εξυπηρέτηση αναγκών του Δήμου... και ενεγράφη αυτό στη δύναμη των οχημάτων του Δήμου. Περαιτέρω, με την 106/2017 απόφαση του Δ.Σ...., αποφασίστηκε, κατ επίκληση του άρθρου 83 του Κ.Δ.Κ., η ίδρυση δημοτικής συγκοινωνίας για την εξυπηρέτηση της περιοχής Σφαιρίας, αφού ελήφθη υπόψη η ανάγκη μεταφοράς προσώπων, κατοίκων και επισκεπτών στη Σφαιρία και, κυρίως ηλικιωμένων και Α.Μ.Ε.Α. (από τους χώρους της περιμέτρου της προς το κέντρο - κέντρο παραλιακής κεντρικής οδού Οικισμού - Πλατεία Ηρώων - και προς την περιοχή της Πούντας, όπου η πρόσβαση είναι ιδιαιτέρως δυσχερής), καθώς και του γεγονότος ότι οι δύο κλάδοι της άγονης γραμμής που είχε οριστεί με την 512875/11.6.1980 ΦΕΚ 527 απόφαση του Νομάρχη (ένας προς Ασκέλι και ένας προς Νεώριο) δεν εξυπηρετούν τη μεταφορά προσώπων εντός της Σφαιρίας και, ειδικότερα, στον παραλιακό δρόμο αυτής, καθώς δεν προβλέπονται στάσεις εντός της Σφαιρίας, εκτός από την αφετηρία τους. Σύμφωνα με την ίδια απόφαση - κατά τη λήψη της οποίας ελήφθη υπόψη και η σχετική προηγηθείσα (από Απρίλιο 2016) μελέτη του γραφείου «Συγκοινωνιακές Λύσεις - Σ. Ευσταθιάδης & Συνεργάτες Ε.Ε.» -πρόκειται η γραμμή να έχει αφετηρία το νέο δυτικό λιμάνι και να κάνει στάσεις στην Πλατεία Ηρώων, στην πλατεία Σολομωνίδη, στο Δημοτικό Parking του Αγίου Στεφάνου και εκ νέου στην αφετηρία, το εν λόγω έργο να εκτελείται κατ αρχήν χωρίς επιβολή κομίστρου (δωρεάν), τα οχήματα να έχουν μηχανική ή αυτόματη ράμπα εξυπηρέτησης Α.Μ.Ε.Α., η συχνότητα των δρομολογίων να είναι ανά 20 περίπου λεπτά και το ωράριο λειτουργίας τη θερινή περίοδο και το δεκαπενθήμερο του Πάσχα να εκτείνεται από 09:00 έως 24:00, ενώ τις υπόλοιπες περιόδους να εκτελούνται δύο δρομολόγια στις 09:00 και στις 12:00 ημερησίως. 3.2 Εν συνεχεία, με τα 3784/21.6.2017 και 4473/18.7.2017 έγγραφα του Δήμου, διαβιβάστηκε η 106/2017 απόφαση του Δ.Σ.... για την ίδρυση δημοτικής συγκοινωνίας στην περιοχή της Σφαιρίας προς την Περιφέρεια Αττικής, ενημερώθηκε η εν λόγω αρχή για την ανάγκη δημιουργίας της ανωτέρω συγκοινωνιακής γραμμής, και ζητήθηκε να επιβεβαιωθεί η μη εξυπηρέτηση της

προτεινόμενης δημοτικής συγκοινωνίας από την υπάρχουσα άγονη γραμμή... - Μοναστηρίου. Επακολούθησε το 152160/26.7.2017 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιώς και Νήσων, στο οποίο διελήφθη ότι το συγκοινωνιακό έργο στη νήσο Πόρο παρέχεται κατά τις διατάξεις του π.δ. 967/1979 και, ειδικότερα, ότι α) με την 512875/11.6.1980 απόφαση του Νομάρχη Πειραιά, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την 524356/22.9.1980 όμοια, ορίστηκε άγονη γραμμή στον Πόρο με δύο κλάδους: 1. Πόρος - Μοναστήρι και 2. Πόρος - Νεώρειο, β) με τη 13800/ 2.6.1992 απόφαση του Νομάρχη Πειραιά, ελήφθησαν μέτρα ρύθμισης της κυκλοφορίας στον Πόρο και καθορίστηκε υποχρεωτικά η φορά κίνησης του λεωφορείου και γ) με τις 323840/31.7.1996 και οικ. 623653/30.7.1997 αποφάσεις του Νομάρχη Πειραιά με θέμα «Δημιουργία και εκμετάλλευση γραμμής από (ΔΗ.Τ.Ε.ΠΟΛ.) Δημοτική Επιχείρηση τουρισμού και πολιτισμού Δ....», εγκρίθηκε η δρομολόγηση λεωφορείου του Δήμου... για την εξυπηρέτηση της συγκοινωνιακής γραμμής Πόρος - Νεώρειο - Πόρος και Πόρος - Άγιος Νεκτάριος - Ναός Ποσειδώνος - Πόρος εντός της Σφαιρίας. Με το ίδιο έγγραφο σημειώθηκε ότι δεν προκύπτει από το αρχείο της Υπηρεσίας τροποποίηση ή κατάργηση της 13800/2.6.1992 απόφασης του (τότε) Νομάρχη Πειραιά ως προς τα προαναφερόμενα. 3.3 Κατόπιν, με την 156/2017 απόφαση του Δ.Σ.... καθορίστηκε από το Δ.Σ. η φορά κίνησης των λεωφορείων της άγονης γραμμής και στις 4.8.2017 έλαβε χώρα οριστική παραλαβή του λεωφορείου. Η ανωτέρω 156/2017 απόφαση κρίθηκε «εκτελεστή», με το 24760/10.4.2018 έγγραφο της Προϊσταμένης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Νομικών Προσώπων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, κατόπιν «σιωπηρής απόρριψης» των 69407/25551/22.8.2017 και 69748/25634/ 23.8.2017 στρεφόμενων κατά αυτής προσφυγών. 3.4 Κατόπιν του 267783/24.1.2018 εγγράφου της Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιώς και Νήσων, με το οποίο ζητήθηκε η υποβολή από το Δήμο πλήρους συγκοινωνιακής μελέτης, από την οποία

να προκύπτει ότι το έργο της αιτούμενης δημοτικής συγκοινωνίας δεν καλύπτεται, σύμφωνα με το άρθρο 83 παρ. 1 του ν. 3463/2006, και πλήρους οικονομοτεχνικής μελέτης, σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν. 2963/2001, περιλαμβάνουσας τη γραμμή, τις στάσεις, την προσδοκώμενη κίνηση, το απαιτούμενο προσωπικό και τα οικονομικά στοιχεία που θα διασφάλιζαν τη βιωσιμότητα της γραμμής, υποβλήθηκε η 5/2018 Μελέτη Σκοπιμότητας και Βιωσιμότητας της Δημοτικής Συγκοινωνίας Δήμου... Της ανωτέρω υποβολής επακολούθησε κοινοποίηση στο Δήμο της 71501/18.5.2018 πράξης του Αντιπεριφερειάρχη Νήσων, με την οποία διαπιστώθηκε ότι το συγκοινωνιακό έργο σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη δεν εξυπηρετείται στην περιοχή της Σφαιρίας. 4. Με τα δεδομένα αυτά η νομιμότητα της δαπάνης προς πληρωμή της οποίας εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν επλήγη λόγω μη εγκρίσεως από αρμόδιο όργανο συγκοινωνιακής γραμμής την οποία θα εξυπηρετούσε η χρήση του υλικού αντικειμένου της υπό κρίση προμήθειας. Τούτο, διότι δεν ορίζεται από το νόμο, ως απαραίτητη προϋπόθεση της νομιμότητας της λήψης απόφασης περί αγοράς λεωφορείου από δήμο η προϋφιστάμενη αυτής έγκριση από το αρμόδιο όργανο της Περιφέρειας συγκεκριμένης συγκοινωνιακής γραμμής, ενώ συνιστά στοιχείο λειτουργικότητας της οικείας δαπάνης η δυνατότητα διεξαγωγής μεταφορικού έργου από Ο.Τ.Α. α βαθμού, η οποία προβλέπεται από το οικείο νομοθετικό πλαίσιο, στο οποίο περιλαμβάνεται όχι μόνο η λειτουργία γραμμής, αλλά και η αναφερόμενη, στην 106/2017 απόφαση του Δ.Σ...., μεταφορά ηλικιωμένων και Α.Μ.Ε.Α.. Διάφορα της λειτουργικότητας της υπό κρίση προμήθειας και της νομιμότητας της ελεγχόμενης δαπάνης ζητήματα συνιστούν η νομιμότητα της τροποποίησης των προσδιορισθέντων, με πράξεις του τότε αρμόδιου Νομάρχη, όρων συγκοινωνίας και η νομιμότητα της διάθεσης του εν λόγω οχήματος για τη εκτέλεση συγκοινωνιακού έργου επί συγκεκριμένης γραμμής, η οποία, άλλωστε, δεν περιελήφθη ως αιτιολογία στην απόφαση αγοράς του λεωφορείου. Περαιτέρω, η αγορά του εν λόγω λεωφορείου (όπως και η θέση του σε κυκλοφορία) έτυχε

εγκρίσεως από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (πρβλ. Ε.Σ. Πράξεις VII Τμ. 33/2012, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. 345/2016), ενώ έλαβε χώρα έκδοση και της προβλεπόμενης, από την παρ. 1 του άρθρου 83 του Κ.Δ.Κ., ως προϋπόθεση της δυνατότητας των δήμων να ασκούν συγκοινωνιακό έργο για την εξυπηρέτηση της μετακίνησης των κατοίκων της περιφέρειάς τους, πράξη του αρμοδίου οργάνου της Περιφέρειας, με την οποία διαπιστώθηκε η μη εξυπηρέτηση του διαγραφόμενου, στη σχετικώς εκπονηθείσα μελέτη, συγκοινωνιακού έργου στην περιοχή της Σφαιρίας. 5. Κατ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι το 93, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου..., ποσού 73.900,28 ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΦΛΩΡΑΤΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ