VAKXIKON.gr MEDIA GROUP Εκδόσεις Βακχικόν Ασκληπιού 17, 106 80 Αθήνα τηλέφωνο: 210 3637867 e-mail: info@vakxikon.gr web site: ekdoseis.vakxikon.gr Τίτλος Βιβλίου: Νομάδας Α Η έξοδος Συγγραφέας: Στέφανος Κωνσταντινίδης Επιμέλεια - Διορθώσεις: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν 2017 Εκδόσεις Βακχικόν & Στέφανος Κωνσταντινίδης Πίνακα Εξωφύλλου: Wassily Kandinsky (Composition IV) ISBN: 978-618-5286-07-1 Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Ελληνική Πεζογραφία Αριθμός Σειράς: 65/18 Πρώτη Έκδοση: Μάιος 2017 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βιβλιοπωλείο του Βακχικόν Ασκληπιού 17, 106 80 Αθήνα τηλέφωνο: 210 3637867
Ι Σ την Πενταλιά ανθίσαν οι αμυγδαλιές, Αλέξανδρε. Το Σαββατοκύριακο αποφάσισα να το περάσω στο χωριό. Πέρασαν τόσα χρόνια να ζήσω χειμώνα στον τόπο όπου γεννήθηκα. Τα καλοκαίρια ήταν όμορφα, μα έλειπε εκείνο το βαθύ πράσινο του χειμώνα, έλειπαν τα χρώματα της άνοιξης. Η ξεραΐλα έσπαγε βέβαια με τα αμπέλια και τα λιγοστά οπορωφόρα φορτωμένα φρούτα, τις ελιές κι άλλα σκόρπια δέντρα που αντέχουν χωρίς νερό. Μα ήταν άλλο πράγμα αυτή η άνοιξη με τις ανθισμένες αμυγδαλιές. Άλλο πράγμα οι μυρωδιές της φύσης, κι ας ήταν ακόμη Φλεβάρης. Μύριζε κιόλας άνοιξη, την έφερναν πρόωρα οι ανθισμένες αμυγδαλιές. Η θέα από το Λαόνι, τον μικρό λόφο στην κάτω άκρη του χωριού, από το σχολείο, ήταν εξαιρετική. Η πλαγιά, ένα κάτασπρο σεντόνι με φόντο πράσινο που το διέκοπτε ένα απαλό μωβ. Στο βάθος ο Σίντης και ο ποταμός Ξερός, καθώς από το Λαόνι η πλαγιά απλωνόταν ως τον ποταμό, όπου και το ερειπωμένο μοναστήρι του Σίντη. Και μετά μια άλλη πλαγιά ανηφόριζε από τον ποταμό Ξερό ως τα Κελοκέδαρα. Είχαν να λένε πως ένας τρομερός αρχικλέφτης πρόγονος καταγόταν από αυτό το χωριό. Ο ποταμός ήταν το σύνορο ανάμεσα στα δυο χωριά, αλλά και με αυτό που ήταν ανατολι-
4 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ κά, στη συνέχεια των Κελοκεδάρων, τη Σαλαμιού. Μόνο που η Σαλαμιού δεν φαινόταν από το Λαόνι, ήταν πίσω από τη βουνοκορφή. Σκαρφαλωμένη στην πλαγιά, από την κορυφή του βουνού που ήταν παλιά ο αρχαιολογικός συνοικισμός Σπήλιος ως το Λαόνι, η Πενταλιά έμοιαζε με αρχαίο θέατρο, ή τουλάχιστον θα μπορούσε εκεί όπου ήταν κτισμένο το χωριό να είχε λαξευτεί ένα θέατρο που θα θύμιζε αρχαιοελληνική ή ρωμαϊκή εποχή. Ποιος ξέρει άλλωστε αν δίπλα στον αρχαίο συνοικισμό του Σπήλιου δεν υπήρχε ένα τέτοιο θέατρο που θα ανακαλύψει μια μέρα η αρχαιολογική σκαπάνη. Φως, ήλιος, πολύ φώς... Κι ας ήταν Φλεβάρης! Ακόμη και τη θάλασσα μπορούσες να αγναντεύεις στο βάθος δυτικά, κάπου μετά τα Κούκλια, εκεί όπου η Αφροδίτη είχε κάποτε τον ναό της, εκεί στην Παλαίπαφο κάπου εκεί και το στόμιο του ποταμού Διαρίζου. Πολλά στριφογυρίζουν στο μυαλό μου. Ο δάσκαλος που μας πήγε εκδρομή και στον γυρισμό μάς έβαλε να γράψουμε καλλιγραφία με την πένα στο μελάνι: Η γη φόρεσε την καταπράσινη φορεσιά της. Η αίσθηση που είχα ως παιδί, όταν κοίταζα όλο αυτό το θέαμα, που τότε μου φαινόταν μια απεραντοσύνη, λευκό με μιαν ελαφριά δόση μωβ κάπου-κάπου. Οι αμυγδαλιές που τολμούσαν να τα βάλουν με τον Φλεβάρη και να χαμογελούν προκλητικά μέσα στο καταχείμωνο. Τα συναισθήματα τόσο έντονα, που μου ερχόταν να πιάσω να σφυρίζω το τραγουδάκι του Δροσίνη: Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά με τα χεράκια της κι εγέμισ' από άνθη η πλάτη η αγκαλιά και τα μαλλάκια της.
ΝΟΜΑΔΑΣ: Α' Η ΕΞΟΔΟΣ 5 Αλλά και οι σολωμικοί στίχοι από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους στριφογύριζαν συνεχώς στη σκέψη μου. Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε... Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη η μαύρη πέτρα ολόχρυση καί το ξερό χορτάρι. Στην Πενταλιά ανθίσαν οι αμυγδαλιές. Η μάνα μου με περίμενε. Πόσα χρόνια, μου λέει, έχω να σε δω χειμώνα εδώ. Πολλά, πολλά, της απαντώ. Τώρα, μου λέει, είναι καλύτερα εδώ τον χειμώνα. Έχουμε θέρμανση, δεν είναι όπως τότε που ήσουν μιτσής 1 και παγώνατε. Ναι, μάνα είναι καλύτερα, το βλέπω. Μόνο που εγώ δεν μπορώ να είμαι εδώ τον χειμώνα. Είναι πολύ μακριά ο Καναδάς... Είναι πολύ δυνατός ο χειμώνας, λένε, στον Καναδά. Ναι, μάνα, είναι πολύ δυνατός. Έχουμε όμως καλή θέρμανση... Μην ανησυχείς. Ο πατέρας σιωπούσε. Με κοίταζε με ένα βλέμμα ελαφρά θλιμμένο. Θυμάμαι πως κάθε φορά που τον αποχαιρετούσα όταν έφευγα, επαναλάμβανε την ίδια φράση: Ποιος ξέρει αν την επόμενη φορά που θα έρθεις θα είμαστε ζωντανοί. Ο Καναδάς είναι πολύ μακριά... Είμαστε δραπέτες των ονείρων, των ονείρων που έμειναν να αιωρούνται στο απέραντο κενό ενός γλαυκού ουρανού ανάμεσα στην Πενταλιά της νήσου Κύπρου και την Αθήνα, ανάμεσα στην Πενταλιά και το Παρίσι, ανάμεσα στην Πενταλιά και το Μόντρεαλ. Καψαλισμένα δέντρα της νιότης, απολι- 1. Μιτσής: μικρός (κυπριακή διάλεκτος).
6 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ θώματα δεινοσαύρων, χρησμοί ανεκπλήρωτοι, συμμαζεμένα υπολείμματα από στάχτες και αποκαΐδια της ψυχής μας, όσα δεν ξέμειναν στις ακροποταμιές του Σίντη, στις παρυφές του μοναστηριού του Αγάθωνα, στις ακτές της λίμνης του Κουρνά, στις παρυφές του ουρανού, στις παρυφές του έρωτα, στις παρυφές της θλίψης. Είμαστε δραπέτες των ονείρων, ρυτιδωμένα βουνά της πολυκαιρίας, εραστές ποιημάτων που δεν θα γραφτούν ποτέ. Εδώ πρέπει να σταματήσω, κινδυνεύω να πέσω σε κοινοτοπίες, αν δεν είναι ήδη αργά. Κι όμως η Πενταλιά απλώνεται ολοζώντανη μπροστά μου. Δεν θυμάμαι τώρα ποιος συγγραφέας έγραψε κάπου πως όποιος θέλει να δώσει ένα νόημα στη ζωή του, στοχάζεται τουλάχιστον μία φορά στη διάρκειά της τη σημασία που έχουν γι αυτόν ο τόπος και η εποχή της γέννησής του. Τι σημαίνει να έχεις γεννηθεί σε αυτό τον τόπο και όχι σε έναν άλλον, από όλο τον κόσμο, και τι σημαίνει να έχεις γεννηθεί σε αυτήν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και όχι σε μιαν άλλη; Είναι σαν λαχείο που μας πέφτει και το ερώτημα είναι αν πρόκειται για δίκαιη κατανομή. Είναι αυτό που λένε τυχαιότητα και που μαζί με τις περιβάλλουσες κοινωνικές συνθήκες της εποχής καθορίζει το μέλλον και τη ζωή σου. Από την πλευρά μου δεν θα ήθελα να είχα γεννηθεί πουθενά αλλού, ούτε και σε καμιά άλλη εποχή. Γι αυτό και ο Αλέξανδρος μετά τον Γρανικό και την Κομμαγηνή γύρισε να πεθάνει στην Πενταλιά, όπως αναφέρει ένα παλιό συναξάρι. Το έγραψα κάποτε σε στίχους. Γι αυτό και μετέτρεψα την ημερομηνία γέννησής μου σε λόγο ποιητικό. Γεννήθηκα το 1941 π.χ. την ώρα που γεννιούνταν τα θανατερά μανιτάρια στο διπλανό πευκόδασο