Κάπνισμα και καρκίνος πνεύμονα μια ολέθρια σχέση Παπαθανασίου Μαρία Ειδικευόμενη Πνευμονολογίας Γ.Ν.Θ. Παπανικολάου ΠαπαθανασΙου Μαρία Ειδικευόμενη ιατρός Πνευμονολογικής κλινικής Ε.Σ.Υ Γ.Ν.Θ. Γ.Παπανικολάου Καστοριά 19 Δεκεμβρίου 2015
Εισαγωγή Παράγοντες κινδύνου καρκίνου του πνεύμονα Ιστορική αναδρομή Αιτιολόγηση πρόκλησης ca πνεύμονα Επιδημιολογικά δεδομένα Συσχέτιση ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος καρκίνου του πνεύμονα Τριτογενές κάπνισμα Ηλεκτρονικό τσιγάρο Διακοπή καπνίσματος
Το κάπνισμα είναι η πρώτη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί στον σύγχρονο κόσμο Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) το κάπνισμα είναι νόσος- πληρεί τα διαγνωστικά κριτήρια της εθιστικής συνήθειας Πρόκειται για παγκόσμια επιδημία Η σχέση καπνίσματος και καρκίνου του πνεύμονα είναι σαφώς τεκμηριωμένη
Κάπνισμα: ευθύνεται για το 90% περιπτώσεων ca πνεύμονα. 15% των καπνιστών θα αναπτύξουν ca πνεύμονα Ατμοσφαιρική ρύπανση Ακτινοβολία (ραδόνιο, ακτινοβολία χ και γ) Διατροφή Πνευμονοπάθειες (ΧΑΠ, πνευμονική ίνωση) Κληρονομικότητα Φύλο,φυλή, ηλικία Έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες ( χρώμιο, νικέλιο, αρσενικό, αμίαντος)
Μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (NSLCC). Πλακώδες καρκίνωμα (Squamous).(35-40%) Αδενοκαρκίνωμα (Adenocarcinoma). Βρογχοκυψελιδικός καρκίνος πνεύμονα Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα (5-10%). Aδενοπλακώδες καρκίνωμα Καρκινοειδείς όγκοι Μικροκυτταρικος καρκινος πνευμονα (SCLC) νευροενδοκρινικο καρκίνωμα (20%)
Μέχρι τον 19 αιώνα κάπνιζαν μόνο αριστοκράτες 1880 μαζική παράγωγη τσιγάρων Το 1912 αναφέρονται 374 περιστατικά καρκίνου πνευμονα παγκοσμίως στην ιατρική βιβλιογραφία (Adler) Μετά το 1930 πηρέ επιδημικές διαστάσεις 1929 αναγνωρίστηκε στη Γερμανία από τον γιατρό Fritz Lickint σχέση μεταξύ καπνίσματος και ca πνεύμονα 1950 μια μελέτη που επιβεβαιώνει τη συσχέτιση από Wynder και Graham στην Αμερική και μια στη Βρετανία 1951-2001 προοπτική μελέτη από τους Doll και Hill που περιλάμβανε 40.000 γιατρούς στην Αγγλία Το1962 το Royal College of Physicians δημοσίευσε την πρώτη επίσημη έκθεση που προσδιόριζε τους κινδύνους του καπνίσματος
1.600.000 νεα περιστατικά παγκοσμίως/ετος! 1.400.000 θάνατοι παγκοσμίως/ετος! Στην ηλικιακή ομάδα των 45-65 ετών εμφανίζεται η μεγαλύτερη επίπτωση της νόσου.
Περιέχει πάνω από 7000 χημικές ουσίες, οι 60 αποδεδειγμένα καρκινογόνες!!!
Ένας ειδικός μεταβολίτης του βενζο(α)πυρενίου που παράγεται από την καύση του τσιγάρου προκαλεί βλάβη σε 3 θέσεις στο p-53 ογκοκατασταλτικό γονίδιο του ανθρώπινου DNA To γονίδιο βρίσκεται παθολογικό σε πάνω από το 60% των ασθενών με επιβεβαιωμένο ιστολογικά καρκίνο πνεύμονα Preferential formation of benzo(a)pyrene adducts at lung cancer mutational hotspots in p53, Mikhail F. Denissenko, Annie Pao, Moon-shong Tang,* Gerd P. Pfeifer
Η ποσοτική συσχέτιση είναι γραμμική Δλδ 3 πακέτα Χ 10 χρόνια = τριπλάσιος κίνδυνος σε σχεση με 1 πακέτο Χ 10 χρόνια Η χρονική συσχέτιση είναι εκθετική Δλδ 1 πακέτο Χ 30 χρόνια = 100 πλάσιος κίνδυνος σε σχέση με 1 πακέτο Χ 10 χρόνια ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : η μείωση της κατανάλωσης δεν αποτρέπει τον κίνδυνο! Cigarette smoking and bronchial carcinoma:dose and time relationships among regular smokers and lifelong non-smokers, R.Doll and R.Peto, Journal of Epidemiology and Community Health,1978
Νational Institutes of Health,2007
American cancer society, 2015
Surveillance,Epidemiology, and End Results Program, National Cancer Institute
Lopez et al, Tobacco Control, 1994
Η Ελλάδα κατέχει υψηλή θέση ανάμεσα στις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης στην κατανάλωση τσιγάρων
Source: The Greek tobacco epidemic. HARVARD School of public health. 2011
3.800.000 Έλληνες καπνίζουν και κάθε χρόνο 19.000 πεθαίνουν από αιτίες οφειλόμενες στο κάπνισμα Στην Ελλάδα το ποσοστό των ενηλίκων που καπνίζουν καθημερινά φτάνει το 40%, το οποίο αυξάνεται στο 50% στους έφηβους Κάθε μέρα πάνω από 53 έλληνες πεθαίνουν από ασθένειες σχετιζόμενες με το κάπνισμα.
Παθητικό κάπνισμα ονομάζεται η έκθεση σε καπνό τσιγάρου, που είναι μείγμα άμεσα εκπνεόμενου καπνού από τον καπνιστή και καπνού που απελευθερώνεται έμμεσα από το αναμμένο τσιγάρο,την πίπα, το πούρο κ.λπ. Ο καπνός που εισπνέουν οι παθητικοί καπνιστές περιέχει περισσότερες από 4000 τοξικές χημικές ουσίες, όπως μονοξείδιο του άνθρακα, νικοτίνη, αμμωνία και περισσότερες από 50 καρκινογόνες ουσίες, όπως χρώμιο, βινυλοχλωρίδιο και βενζόλιο
Παθητικό κάπνισμα Ενεργητικό κάπνισμα Αρκεί η έκθεση για >15 λεπτά/ημέρα για >1 ημέρα/εβδομάδα
Το 1980 επιβεβαιώθηκε για πρώτη φορά συσχέτιση μεταξύ παθητικού καπνίσματος και διαφόρων παθήσεων όπως καρκίνος του πνεύμονα και καρδιαγγειακή νόσος Περίπου 3000 άτομα πεθαίνουν στις H.Π.Α. λόγω παθητικού καπνίσματος Η συμβίωση ενός μη καπνιστή με έναν καπνιστή αυξάνει 20-30% την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα National Cancer Institute
40% των παιδιών, 33% των ανδρών - μη καπνιστών και 35% των γυναικών μη καπνιστών εκτέθηκαν στο παθητικό κάπνισμα. 603000 θάνατοι οφειλόμενοι στο παθητικό κάπνισμα εκ των οποίων οι 21400 από Ca πνεύμονα
Distribution of disease burden from second-hand smoke in non-smokers by age and sex in 2004 (A) Total deaths attributable to second-hand smoke. (B). Total DALYs attributable to second-hand smoke. DALY=disability-adjusted life-year. Worldwide burden of disease from exposure to second-hand smoke: a retrospective analysis of data from 192 countries, ΤHE LANCET.
Το τριτογενές κάπνισμα είναι τα υπολείμματα της νικοτίνης και άλλων χημικών ουσιών που απομένουν από τον καπνό στις εσωτερικές επιφάνειες και αντιδρούν με τους κοινούς ρύπους των εσωτερικών χώρων δημιουργώντας ένα τοξικό μείγμα. Ο τριτογενής καπνός παραμένει για πολύ καιρό αφότου σταματήσει κανείς το κάπνισμα και δεν μπορεί να εξαλειφτεί από τον αερισμό των δωματίων Κινδυνεύουν πιο πολύ τα παιδιά Third hand Tobacco Smoke: Emerging Evidence and Arguments for a Multidisciplinary Research Agenda, Pubmed 31 May 2011
Σε έρευνα δημοσιεύτηκε η παρουσία του NNK στις επιφάνειες σε 33 από τα 37 σπίτια καπνιστών ενώ μόλις στα 3 από τα 19 των μη καπνιστών ανιχνεύτηκε Το NNK είναι ισχυρό καρκινογόνο που περιέχεται στον καπνό του τσιγάρου Πιθανοί αγοραστές η ενοικιαστές σπιτιων θα έπρεπε να ενημερώνονται αν οι προηγούμενοι ένοικοι ήταν καπνιστές Thirdhand tobacco smoke:a tobacco specific lung carcinogen on surfaces in smokers homes, pubmed 2013
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι μια ηλεκτρονική συσκευή διανομής νικοτίνης Μετατρέπει ένα υγρό που περιέχει νικοτίνη σε ατμό (vapor) που μπορεί να εισπνευσθεί Αθανασία Πατάκα,Παρασκευή Αργυροπούλου ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 25ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2012
Οι πληροφορίες για την ασφάλεια του είναι περιορισμένες Αναλύσεις του FDA (Οργανισμός τροφίμων και φαρμάκων των Η.Π.Α.) έδειξαν πως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να περιέχουν καρκινογόνες ουσίες όπως νιτροζαμίνες και διεθυλενική γλυκόλη Σε μια έρευνα από τη Νέα Ζηλανδία διαπιστώθηκε πως ένας τύπος ηλεκτρονικού τσιγάρου περιείχε υδράργυρο και ακεταλδεύδη Παρόλα αυτά από πολλές μελέτες προκύπτει ότι τα επίπεδα νιτροζαμινών στα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι 500-1400 φορές χαμηλότερα από το τσιγάρο Αθανασία Πατάκα,Παρασκευή Αργυροπούλου ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 25ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος
20-30 λεπτά Βελτιώνεται η αρτηριακή πίεση και οι παλμοί της καρδιάς 8 ώρες το CO του αίματος μειώνεται σημαντικά 48-72 ώρες Βελτιώνεται η γεύση και η όσφρηση 2 εβδ.- 3 μήνες Βελτιώνεται η λειτουργία των πνευμόνων 1 έτος H πιθανότητα εμφράγματος μειώνεται κατά 50% 5 έτη Ο κίνδυνος εγκεφαλικού γίνεται ίδιος με ενός μη καπνιστή 10 έτη Ο κίνδυνος καρκίνου πνεύμονα μειώνεται κατά 50% 15 έτη Ο κίνδυνος εμφράγματος και καρκίνου του πνεύμονα προσεγγίζει αυτόν ενός μη καπνιστή
Σε ασθενείς 65 ετών Πρώιμο NSCLC (1-3a) η 5ετής επιβίωση από 33% 70% με τη διακοπή του καπνίσματος Αρχικό στάδιο SCLC η 5ετής επιβίωση από 29% 63% με τη διακοπή του καπνίσματος σε σε ΆΡΑ σχεδόν διπλασιάζεται!
Το κάπνισμα αποτελεί μια παγκόσμια επιδημία που έχει κορυφωθεί στον αναπτυγμένο κόσμο στον αναπτυσσόμενο κόσμο σε ειδικούς πληθυσμούς (γυναίκες, παιδιά μέσω παθητικού καπνίσματος) Μέριμνα εκ μέρους της πολιτείας Χρέος όλων να σταματήσουμε την επιδημία του καπνίσματος!