Γιατί διεξάγεται μια μελέτη;;;

Transcript

1

2 Γιατί διεξάγεται μια μελέτη;;; Διερεύνηση ενός νέου ερευνητικού ερωτήματος ή, αλλιώς, μιας νέας ερευνητικής υπόθεσης Διερεύνηση μιας υπάρχουσας ερευνητικής υπόθεσης, βελτιώνοντας όμως την ακρίβεια και την εγκυρότητα της μελέτης

3 Ποιο είναι το αντικείμενο μιας μελέτης;;; Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ ενός προσδιοριστή και μιας έκβασης, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη συγχυτών και τροποποιητών ή, λιγότερο συχνά Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ >1 προσδιοριστών και μιας έκβασης, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη συγχυτών και τροποποιητών

4 Μελέτες Ο στόχος των ερευνητών είναι η επιλογή του κατάλληλου είδους μελέτης για τη διερεύνηση ενός ερευνητικού ερωτήματος Εάν, για πρακτικούς ή ηθικούς λόγους, δεν είναι εφικτή η διεξαγωγή του κατάλληλου είδους μελέτης, τότε ίσως είναι προτιμότερο να μην διεξαχθεί η μελέτη. Π.χ., δεν πραγματοποιούνται μελέτες ασθενών-μαρτύρων για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών παρεμβάσεων

5

6

7

8

9 Δεν είμαι μάγος Δεν είμαι ο Θεός Δεν είμαι ο Αϊνστάιν Τότε, τι είμαι ;;;

10 Είμαι ένας ερευνητής, ο οποίος πρέπει να εφαρμόσει την κατάλληλη μεθοδολογία για να απαντήσει σε μια συγκεκριμένη υπόθεση με όσο το δυνατόν μικρότερο σφάλμα

11 Με την παρατήρηση σε διάφορα επιστημονικά πεδία, όπως π.χ. πειραματόζωα σε εργαστήρια, παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί, κλινικές παρατηρήσεις κ.ά. Το 1847, στη Βιέννη, ο Ούγγρος γυναικολόγος Ignaz Semmelweis παρατήρησε ότι η συχνότητα εμφάνισης επιλόχειου πυρετού ήταν πολύ μεγαλύτερη στην κλινική όπου συμμετείχαν φοιτητές ιατρικής σε σχέση με την κλινική όπου συμμετείχαν μαίες. Η διαφορά αυτή στις συχνότητες οφείλονταν στο γεγονός ότι οι φοιτητές προσέρχονταν στην κλινική έπειτα από την εκπαίδευσή τους στο νεκροτομείο του νοσοκομείου. Ο Semmelweis απολύθηκε άμεσα Ο νόμος της βαρύτητας του Νεύτωνα προέκυψε έπειτα από την παρατήρησή του πως τα μήλα πέφτουν από τα δέντρα (ίσως ένας ακόμη αστικός μύθος ). Βεβαίως ο Νεύτωνας ήταν ήδη φυσικός και μαθηματικός και γνώριζε τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου και τους νόμους του Κέπλερ. Το 1915, ο Αϊνστάιν πρότεινε τη γενική θεωρία της σχετικότητας για την αντικατάσταση της θεωρίας του Νεύτωνα για τη βαρύτητα. Η θεωρία του Αϊνστάιν επιβεβαιώθηκε πειραματικά το 1919 και το 1959

12 Ένας νεογνολόγος εργάζεται στη μονάδα εντατικής νοσηλείας νεογνών τόσο σε δημόσιο όσο και σε ιδιωτικό νοσοκομείο Παρατηρεί ότι οι Η2 ανταγωνιστές χορηγούνται συχνότερα στα πρόωρα νεογνά στο ιδιωτικό νοσοκομείο σε σχέση με το δημόσιο. Επιπλέον, παρατηρεί ότι η συχνότητα εμφάνισης της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας είναι μεγαλύτερη στο ιδιωτικό νοσοκομείο σε σχέση με το δημόσιο Το ερευνητικό ερώτημα που δημιουργείται είναι το εξής: υπάρχει σχέση μεταξύ των Η2 ανταγωνιστών και της συχνότητας εμφάνισης της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας στα πρόωρα νεογνά

13 Με την παρατήρηση μεταβολών της συχνότητας εμφάνισης μιας έκβασης (συνήθως, νόσου ή θανάτου) με το πέρασμα του χρόνου, ιδιαίτερα όταν οι μεταβολές αυτές συμβαίνουν σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα Π.χ., η εξαιρετικά αυξημένη συχνότητα σπάνιων συγγενών ανωμαλιών σε βρέφη στο χρονικό διάστημα οδήγησε τον Αυστραλό γυναικολόγο William McBride στη σκέψη ότι υπάρχει κάποιος νέος προσδιοριστής. Ο προσδιοριστής αυτός αποδείχτηκε πως ήταν το φάρμακο «θαλιδομίδη», το οποίο αποσύρθηκε από την κυκλοφορία το 1967

14 Το 1950, οι Sir Richard Doll και Sir Austin Bradford Hill θεώρησαν πως η πίσσα (νέο υλικό της τότε εποχής που χρησιμοποιείται για την ασφαλτόστρωση) ή η ατμοσφαιρική ρύπανση, που προκαλείται από τους ρύπους των αυτοκινήτων, σχετίζονταν με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα Πραγματοποίησαν μια μελέτη ασθενών-μαρτύρων με εξομοίωση σε 20 νοσοκομεία του Λονδίνου και βρήκαν πως το κάπνισμα σχετίζονταν με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα. Πιο συγκεκριμένα, βρήκαν ότι η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα ήταν 50 φορές μεγαλύτερη σ αυτούς που κάπνιζαν καθημερινά >25 τσιγάρα σε σχέση με τους μη καπνιστές

15 Δεκάδες μελέτες διεξήχθησαν μετέπειτα για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα Οι μελέτες αυτές αφορούσαν διαφορετικούς μελετώμενους πληθυσμούς και απέβλεπαν στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση του τυχαίου και του συστηματικού σφάλματος Οι ίδιοι ερευνητές Doll και Hill, 4 χρόνια αργότερα από την πρώτη μελέτη ασθενών-μαρτύρων, πραγματοποίησαν μια μελέτη παρακολούθησης με περίπου ιατρούς, βρίσκοντας και πάλι πως το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα

16 Με την παρατήρηση μεμονωμένων ή ασυνήθιστων περιπτώσεων νόσου ή θανάτου Π.χ., το 1981, στις ΗΠΑ, σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών και σε ομοφυλόφιλους άντρες εμφανίζεται μια νέα νοσολογική οντότητα, που προκαλεί βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος, συμπτώματα πνευμονίας από πνευμονοκύστη και μια σπάνια μορφή καρκίνου του δέρματος (σάρκωμα Kaposi). Η νέα αυτή νοσολογική οντότητα, αποδόθηκε το 1982 με τον όρο AIDS

17 Με παρατηρήσεις που οδηγούν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα Π.χ., οι νοσηλευτές σε άσυλα, σε αντίθεση με τους τρόφιμους, δεν εμφάνιζαν πελάγρα. Αργότερα βρέθηκε ότι η πελάγρα οφείλονταν στην περιορισμένη λήψη της νιασίνης (βιταμίνης Β3) και όχι σε ιούς

18 Χρησιμοποιώντας κατάλληλα την υπάρχουσα βιβλιογραφία ή, αλλιώς, την υπάρχουσα ένδειξη Οι περισσότεροι ερευνητές βασίζονται στην προϋπάρχουσα βιβλιογραφία, δηλαδή στις μελέτες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, και διερευνούν υπάρχουσες ερευνητικές υποθέσεις, προσπαθώντας να τις επεκτείνουν ή/και να βελτιώσουν τις αντίστοιχες μελέτες. Η επέκταση μπορεί να αφορά π.χ. το ότι η μελέτη διεξάγεται σε διαφορετικό μελετώμενο πληθυσμό ή σε διαφορετική χώρα κ.ά. Η βελτίωση αφορά τη μείωση του τυχαίου και του συστηματικού σφάλματος Ιδιαίτερα η πιο πρόσφατη βιβλιογραφία αποτελεί ιδανική πηγή για τους πιο πρόσφατα μελετημένους προσδιοριστές και τις εκβάσεις

19 Μην προσπαθείς να κερδίσεις σήμερα το βραβείο Νόμπελ. Μπορείς να περιμένεις λίγο ακόμη Όμως, η φροντίδα υγείας δεν μπορεί να περιμένει. Το ακριβές και έγκυρο αποτέλεσμα και της δικής σου μελέτης είναι απαραίτητο για να ασκήσουμε φροντίδα υγείας με ορθολογικό τρόπο και βασιζόμενοι στην ένδειξη

20 Δεν χρειάζεται να είσαι ο πρώτος ερευνητής που θα απαντήσει σε μια ερευνητική υπόθεση Στηρίξου στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και έπειτα σχεδίασε και πραγματοποίησε μια μελέτη καλύτερη από τις υπάρχουσες Σ ευχαριστώ που υπάρχεις PubMed

21 Η ερευνητική υπόθεση προηγείται του σχεδιασμού και της πραγματοποίησης μιας μελέτης και ποτέ δεν έπεται Η ερευνητική υπόθεση στηρίζεται στη βιβλιογραφία ή στην παρατήρηση Η ερευνητική υπόθεση σου φαίνεται προφανής, αλλά δεν είναι. Προφανής (ή όχι) γίνεται μόνο όταν στηρίζεται στα αποτελέσματα των μελετών

22 Τα βήματα διαμόρφωσης μιας ερευνητικής υπόθεσης

23 Διαβάζω τη βιβλιογραφία στο επιστημονικό πεδίο που με ενδιαφέρει Ορίζω την ερευνητική υπόθεση, ορίζω δηλαδή τον προσδιοριστή και την έκβαση Ορίζω την ερευνητική υπόθεση με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια Διατυπώνω καταφατικά (και όχι ερωτηματικά) τη σχέση μεταξύ προσδιοριστή και έκβασης Προσδιορίζω την κατεύθυνση της σχέσης που πιστεύω ότι θα βρω. Προφανώς, δεν είναι βέβαιο ότι θα βρω αυτό που πιστεύω Δημιουργώ την ερευνητική υπόθεση με σκοπό να μπορεί να ελεγχθεί σε μια μελέτη Αναζητώ και διαβάζω ΟΛΗ τη βιβλιογραφία για την ερευνητική μου υπόθεση Σχεδιάζω και πραγματοποιώ μια μελέτη, έστω και λίγο, καλύτερη (με μικρότερο σφάλμα) από τις προηγούμενες Δημοσιεύω τη μελέτη σε ξενόγλωσσο περιοδικό που αποδελτιώνεται σε διεθνείς βάσεις δεδομένων (π.χ. PubMed) Ο επόμενος ερευνητής θα συμπεριλάβει τη μελέτη μου στη συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση που θα κάνει πριν ξεκινήσει τη μελέτη του

24 Καπνιστική συνήθεια και καρδιαγγειακά νοσήματα Προσδιοριστής είναι η καπνιστική συνήθεια και έκβαση το έμφραγμα του μυοκαρδίου Σχέση μεταξύ αριθμού πακετοετών τσιγάρων και συχνότητας εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου σε λευκούς άντρες >50 ετών Υπάρχει σχέση μεταξύ αριθμού πακετοετών τσιγάρων και συχνότητας εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου Πιστεύω ότι η αύξηση του αριθμού πακετοετών τσιγάρων σχετίζεται με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου Η μελέτη μου δεν περιλαμβάνει Αφρικανούς, γυναίκες ή παιδιά Αναζητώ και διαβάζω ΟΛΗ τη βιβλιογραφία για τη σχέση μεταξύ καπνιστικής συνήθειας και εμφράγματος του μυοκαρδίου Περισσότεροι συμμετέχοντες, καλύτερη μέτρηση της καπνιστικής συνήθειας, εξουδετέρωση περισσότερων συγχυτών κ.ά. Δημοσιεύω τη μελέτη σε ξενόγλωσσο περιοδικό που αποδελτιώνεται σε διεθνείς βάσεις δεδομένων (π.χ. PubMed) Ο επόμενος ερευνητής θα συμπεριλάβει τη μελέτη μου στη συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση που θα κάνει πριν ξεκινήσει τη μελέτη του

25 Σχεδιασμός των μελετών