ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού 26 Μαρτίου 2002 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ XX(COS) ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά την πραγµάτωση µιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου µάθησης (COM(01) 678 C5-xx XX(COS)) Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού Εισηγήτρια: Kathleen Van Brempt Συντάκτης γνωµοδότησης (*): Herman Schmid, Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (*) ιαδικασία Hughes PR\463074.doc PE 312.519
PR\463074.doc 2/14 PE 312.519
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ... 4 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ... 5 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ... ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ... PR\463074.doc 3/14 PE 312.519
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Με την από 22ας Νοεµβρίου 2001 επιστολή της, η Επιτροπή διεβίβασε στο Κοινοβούλιο την ανακοίνωσή της που αφορά την πραγµάτωση µιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου µάθησης (COM(01) 678 XX(COS)). Κατά τη συνεδρίαση στις.. 2002, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι παρέπεµψε την ανακοίνωση αυτή, για εξέταση επί της ουσίας, στην Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού και, για γνωµοδότηση, στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, και στην Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καθώς και στην Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες (C5-xx). Κατά τη συνεδρίασή της στις 2002, η Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού όρισε εισηγήτρια την κ. Kathleen Van Brempt. Κατά τη συνεδρίασή της/τις συνεδριάσεις της στις, η επιτροπή εξέτασε την ανακοίνωση της Επιτροπής καθώς και το σχέδιο έκθεσης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση / από τις συνεδριάσεις αυτές, η επιτροπή ενέκρινε την πρόταση ψηφίσµατός µε... ψήφους υπέρ, ψήφους κατά... και αποχή/αποχές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές... (πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία), (και ), αντιπρόεδρος, αντιπρόεδρος,, εισηγήτρια,,... (αναπλ.),... (αναπλ. σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και.... Οι γνωµοδοτήσεις της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καθώς και της Επιτροπής για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες επισυνάπτονται στην παρούσα έκθεση. Η έκθεση κατατέθηκε στις.. Η προθεσµία για την κατάθεση τροπολογιών θα αναγράφεται στο σχέδιο ηµερήσιας διάταξης της περιόδου συνόδου κατά την οποία θα εξετασθεί η έκθεση/ορίσθηκε για τις στις. PR\463074.doc 4/14 PE 312.519
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά την πραγµάτωση µιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου µάθησης (COM(01) 678 C5-xx XX(COS)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, - έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής (COM(01) 678 C5-xx 1 ), - έχοντας υπόψη τα άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης ΕΚ, - έχοντας υπόψη το άρθρο 14 του Χάρτη Θεµελιωδών ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, - έχοντας υπόψη τα συµπεράσµατα των Ευρωπαϊκών Συµβουλίων της Λισσαβόνας, της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα, της Στοκχόλµης και της Βαρκελώνης, - έχοντας υπόψη το ψήφισµά του σχετικά µε την υλοποίηση, τα αποτελέσµατα και τη γενική αξιολόγηση του ευρωπαϊκού έτους δια βίου εκπαίδευσης 1996, - έχοντας υπόψη το ψήφισµά του σχετικά µε µνηµόνιο της Επιτροπής για την δια βίου µάθηση, - έχοντας υπόψη το άρθρο 47, παράγραφος 1, του Κανονισµού του, - έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού και τις γνωµοδοτήσεις της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καθώς και της Επιτροπής για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες (Α5-./2002), A. λαµβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής αποτελεί φιλόδοξη προσπάθεια για την προώθηση της δια βίου µάθησης λαµβάνοντας υπόψη ότι, παρά ταύτα, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αποσαφήνιση και την τελειοποίηση των πρωτοβουλιών πολιτικής που συνιστώνται σε αυτή, B. λαµβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη µέλη οφείλουν να υλοποιήσουν τη δια βίου µάθηση, τροποποιώντας κατάλληλα τα συστήµατα εκπαίδευσης και επαγγελµατικής κατάρτισης Γ. λαµβάνοντας υπόψη ότι εργοδότες και συνδικαλιστικές οργανώσεις οφείλουν να συνεργασθούν για τη δηµιουργία ευκαιριών δια βίου µάθησης, 1 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. PR\463074.doc 5/14 PE 312.519
. λαµβάνοντας υπόψη ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει συµφωνία ως προς την ερµηνεία του όρου βασικές δεξιότητες, E. λαµβάνοντας υπόψη ότι η αµοιβαία αναγνώριση των προσόντων, των γνώσεων και των δεξιοτήτων παραµένει ατελής και αποτελεί σηµαντικό ανασταλτικό παράγοντα όσον αφορά την κινητικότητα µεταξύ των κρατών µελών καθώς και τη δηµιουργία της πανευρωπαϊκής αγοράς εργασίας, ΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι η αναγνώριση και η δυνατότητα µεταφοράς των προσόντων της εξωσχολικής και της άτυπης µάθησης αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα της δια βίου µάθησης, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς, Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι ο καθορισµός από τα κράτη µέλη στόχων όσον αφορά τις δαπάνες για τη δια βίου µάθηση θα διευκόλυνε την αξιολόγηση από οµοτίµους της προόδου στον τοµέα αυτό, H. λαµβάνοντας υπόψη ότι, δεδοµένου ότι δροµολογούν τη συγχρηµατοδότηση στη µάθηση, οι προσωπικοί λογαριασµοί µάθησης αποτελούν χρήσιµο µέσο για την προώθηση της δια βίου µάθησης λαµβάνοντας υπόψη ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο λογαριασµών µάθησης (AP) παρέχει τη δυνατότητα ανταλλαγής δεδοµένων και ορθής πρακτικής, συνεκτιµώντας τους διάφορους πολιτισµούς και τις πρακτικές της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, Θ. λαµβάνοντας υπόψη ότι είναι σηµαντικό οι στρατηγικές που αναπτύσσουν τα κράτη µέλη να στοχεύουν στην ευρύτερη πρόσβαση στη δια βίου µάθηση, Ι. λαµβάνοντας υπόψη ότι µη κυβερνητικές οργανώσεις (συµπεριλαµβανοµένων οργανώσεων νεολαίας και εθελοντικών οργανώσεων) διαθέτουν σηµαντική εµπειρία στον τοµέα της εξωσχολικής εκπαίδευσης, την οποία θα µπορούσαν να αξιοποιήσουν οι κυβερνήσεις στο πλαίσιο της εφαρµογής µέτρων και στρατηγικών για τη δια βίου µάθηση, ΙΑ. ΙΒ. λαµβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει κίνδυνος οι δράσεις που παρουσιάζονται ως προσπάθειες για την προώθηση της δια βίου µάθησης να συνίστανται απλώς, στην πράξη, σε µετονοµασία των υφιστάµενων προγραµµάτων λαµβάνοντας υπόψη, ως εκ τούτου, ότι πρέπει να τεθούν συγκεκριµένοι στόχοι για τη δια βίου µάθηση, να θεσπισθούν σαφείς δείκτες προόδου και να δηµοσιεύονται σε τακτά διαστήµατα εκθέσεις σχετικά µε τη σηµειωθείσα πρόοδο, λαµβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή αποτελεί τον ενδεδειγµένο εταίρο για συνεργασία µε τα κράτη µέλη και διεθνείς οργανισµούς, όπως ο ΟΟΣΑ και το Συµβούλιο της Ευρώπης, για την προώθηση της ανάπτυξης δεικτών απόδοσης και τη διάδοση της βέλτιστης πρακτικής στον τοµέα της δια βίου µάθησης, µέσω µιας βάσης δεδοµένων δια βίου µάθησης και µέσω της αξιολόγησης από οµοτίµους, PR\463074.doc 6/14 PE 312.519
ΙΓ. λαµβάνοντας υπόψη ότι επί του παρόντος τα θεσµικά όργανα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δεν αποδίδουν τη δέουσα προσοχή στη δια βίου µάθηση στο πλαίσιο των πολιτικών τους για τις προσλήψεις, την κατάρτιση του προσωπικού και τις προαγωγές, 1. χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι τα συγκεκριµένα µέτρα πολιτικής στο τοµέα της δια βίου µάθησης πρέπει να βασίζονται στις αρχές του εκδηµοκρατισµού και της ισότητας, στην προσωπική ανάπτυξη, στο δικαίωµα όλων στη δια βίου µάθηση, στην κοινή ευθύνη και στην ολιστική προσέγγιση της µάθησης 2. σηµειώνει το συµπέρασµα 45 του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Βαρκελώνης 3. εκφράζει λύπη για το γεγονός ότι, δύο χρόνια µετά το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Λισσαβόνας, ελάχιστη πρόοδος έχει επιτευχθεί σε επίπεδο κρατών µελών και σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά τη χάραξη σαφώς καθορισµένων και επαρκώς χρηµατοδοτούµενων στρατηγικών για την προώθηση της δια βίου µάθησης 4. φρονεί ότι ένας από τους στόχους των στρατηγικών της δια βίου µάθησης πρέπει να είναι η ισότητα όσον αφορά τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες για όλους υπογραµµίζει τη σηµασία της προσχολικής εκπαίδευσης, όπου παρατηρείται για πρώτη φορά η ανισότητα των εκπαιδευτικών ευκαιριών 5. καλεί την Επιτροπή να ορίσει, σε στενή συνεργασία µε τα κράτη µέλη, συγκεκριµένους στόχους για τη δια βίου µάθηση, που θα απευθύνονται ιδίως στα άτοµα που δεν έχουν ολοκληρώσει τον δεύτερο κύκλο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, στους ανειδίκευτους και στους πολίτες ηλικίας άνω των 50 ετών καλεί, επίσης, την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να συνεργασθούν στενά µε τον ΟΟΣΑ προκειµένου να καταρτίσουν δείκτες µέτρησης της προόδου όσον αφορά την επίτευξη των εν λόγω στόχων 6. καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει, σε στενή συνεργασία µε τα κράτη µέλη, ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο βασικών δεξιοτήτων, µε ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο µε τον οποίο η µάθηση της εκµάθησης θα συνδέεται µε άλλες βασικές δεξιότητες, καθώς και στον τρόπο µε τον οποίο οι προς επίτευξη στόχοι θα περιληφθούν στα προγράµµατα σπουδών υπογραµµίζει ότι οι πολιτικές για τη δια βίου µάθηση προϋποθέτουν ότι οι απόφοιτοι της σχολικής εκπαίδευσης έχουν ήδη γερές βάσεις όσον αφορά δεξιότητες και γνώσεις 7. χαιρετίζει την επιβεβαίωση εκ µέρους των κρατών µελών, στο συµπέρασµα 44 του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Βαρκελώνης, της δέσµευσής τους να διασφαλίσουν ότι οι απόφοιτοι της σχολικής εκπαίδευσης έχουν γλωσσική επάρκεια σε δύο ευρωπαϊκές γλώσσες πέραν της µητρικής τους γλώσσας (των µητρικών γλωσσών τους) 8. καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει, σε συνεργασία µε τα κράτη µέλη, περαιτέρω µηχανισµούς για τη µεταφορά πιστώσεων (συµπεριλαµβανοµένων πιστώσεων στους τοµείς της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης) και για τη συσσώρευση προσόντων PR\463074.doc 7/14 PE 312.519
9. σηµειώνει την άποψη της Επιτροπής, σύµφωνα µε την οποία τα προγράµµατα SOCRATES, LEONARDO DA VINCI και YOUTH, καθώς και οι κοινές δράσεις µεταξύ αυτών, µπορούν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο όσον αφορά την προώθηση της δια βίου µάθησης υπογραµµίζει, ωστόσο, ότι τα εν λόγω προγράµµατα έχουν τους δικούς τους συγκεκριµένους και πιο περιορισµένους στόχους, η επίτευξη των οποίων δεν πρέπει να διακυβευθεί 10. καλεί τα κράτη µέλη να λάβουν τα απαιτούµενα µέτρα για την προώθηση του προσδιορισµού, της αξιολόγησης και της αναγνώρισης της εξωσχολικής και της άτυπης µάθησης, καθώς και να συνδράµουν την Επιτροπή στην κατάρτιση καταλόγου εθνικών πρακτικών στον τοµέα αυτό 11. φρονεί ότι η δια βίου µάθηση πρέπει να βασίζεται στη συνεργασία µεταξύ των δηµοσίων αρχών, των εργοδοτών, των κοινωνικών εταίρων και των ατόµων ζητεί τη σύναψη συµφωνιών που θα καθορίζουν την ευθύνη έκαστου εξ αυτών των φορέων υπογραµµίζει ότι οι συµφωνίες αυτές πρέπει να είναι συµβατές ως προς τους ποιοτικούς ελέγχους εκτιµά ότι η κοινή ευθύνη θα προωθήσει την απασχολησιµότητα, αλλά και την προσωπική ανάπτυξη και την ενεργό συµµετοχή 12. καλεί τα κράτη µέλη να συµφωνήσουν σε ένα συγκεκριµένο στόχο όπως αυτόν που συµφωνήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Βαρκελώνης για την έρευνα και την ανάπτυξη όσον αφορά τις ετήσιες δαπάνες για τη δια βίου µάθηση, και να παράσχουν φορολογικά και άλλα κίνητρα προκειµένου να ενθαρρύνουν εργοδότες και µεµονωµένους πολίτες να προβούν σε επενδύσεις στη δια βίου µάθηση 13. καλεί τα κράτη µέλη να θεσπίσουν έννοµο δικαίωµα 35 ωρών αδείας µετ αποδοχών ετησίως για όλους τους εργαζόµενους και τους υπαλλήλους που ασχολούνται µε τη δια βίου µάθηση µέσω αναγνωρισµένων κύκλων µαθηµάτων 14. φρονεί ότι οι προσωπικοί λογαριασµοί µάθησης και άλλα παρόµοια µέσα, που συνδυάζουν δηµόσιες δαπάνες και προσωπική δέσµευση, αποτελούν µέσο για την προώθηση της δια βίου µάθησης υπογραµµίζει το ρόλο που θα µπορούσαν να διαδραµατίσουν για την προώθηση της ισότητας των εκπαιδευτικών ευκαιριών φρονεί, ωστόσο, ότι στις περιπτώσεις στις οποίες η εγγραφή σε κύκλους µαθηµάτων υποστηρίζεται µέσω προσωπικών λογαριασµών µάθησης, τα µαθήµατα αυτά πρέπει να υπόκεινται σε ποιοτικό έλεγχο και να αποτελούν αντικείµενο διαδικασιών αναγνώρισης καλεί την Επιτροπή να προβεί σε συγκέντρωση και διάδοση των βέλτιστων πρακτικών στον τοµέα αυτό 15. χαιρετίζει την «Πρωτοβουλία Καινοτοµία 2000» της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, η οποία διευρύνει την εντολή της ΕΤΕπ κατά τρόπο ώστε να περιλαµβάνει χρηµατοδοτήσεις για την υποστήριξη της εκπαίδευσης καλεί την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να διευκολύνουν τη χορήγηση δανείων εκ µέρους της ΕΤΕπ για τη δια βίου µάθηση PR\463074.doc 8/14 PE 312.519
16. καλεί τα θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ενσωµατώσουν τη φιλοσοφία της δια βίου µάθησης στις πολιτικές τους για τις προσλήψεις, την κατάρτιση του προσωπικού και τις προαγωγές 17. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισµα στην Επιτροπή και στο Συµβούλιο, καθώς και στα κράτη µέλη, στις κυβερνήσεις των χωρών του ΕΟΧ, της EΖΕΣ και των υποψήφιων χωρών, στην Επιτροπή των Περιφερειών και στην Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή. PR\463074.doc 9/14 PE 312.519
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 1. Η παγκοσµιοποίηση της οικονοµίας, η ολοένα και µεγαλύτερη σηµασία των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών, η ταχεία γήρανση του πληθυσµού της Ευρώπης αποτελούν παράγοντες που αιτιολογούν το γεγονός ότι τα Συµβούλια της Λισσαβόνας και της Στοκχόλµης θεωρούν υψηλή προτεραιότητα τη δια βίου µάθηση. Στα συµπεράσµατά του το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Φέιρα αναφέρει ότι η δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση συνιστά ζωτική πολιτική για την ανάπτυξη της ιδιότητας του πολίτη, της κοινωνικής συνοχής και της απασχόλησης : καλεί επίσης τα κράτη µέλη, το Συµβούλιο και την Επιτροπή... εντός του πεδίου των αρµοδιοτήτων τους, να προσδιορίσουν συγκροτηµένες στρατηγικές και πρακτικά µέτρα ώστε να καταστεί προσιτή η δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση σε όλους...'. Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 2. Στην ανακοίνωση λαµβάνεται υπόψη η διαδικασία διαβούλευσης που δροµολογήθηκε µε το Υπόµνηµα σχετικά µε τη δια βίου µάθηση τον Οκτώβριο του 2000, καθώς και η εµπειρία που αποκτήθηκε στο πλαίσιο κοινοτικών προγραµµάτων, όπως το πρόγραµµα SOCRATES και το ευρωπαϊκό έτος δια βίου εκπαίδευσης 1996. 3. Η δια βίου µάθηση ορίζεται ως κάθε µαθησιακή δραστηριότητα που αναλαµβάνεται καθ όλη τη διάρκεια της ζωής µε σκοπό τη βελτίωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων, στο πλαίσιο µιας προσωπικής, κοινωνικής οπτικής και/ή µιας οπτικής που σχετίζεται µε την απασχόληση. Η Επιτροπή προσδιορίζει έξι δοµικά στοιχεία για την ανάπτυξη στρατηγικών για τη δια βίου µάθηση: µια προσέγγιση συνεργασίας µεταξύ όλων των αρµοδίων φορέων κατανόηση των αναγκών των µαθητευόµενων καθώς και των οργανισµών, των κοινοτήτων, της ευρύτερης κοινωνίας και της αγοράς εργασίας επαρκείς πόροι, που πρέπει να διατίθενται µε αποτελεσµατικό και διαφανή τρόπο ανάπτυξη της προσφοράς, ώστε να καταστεί εφικτή η µάθηση από οποιονδήποτε, οπουδήποτε και οποτεδήποτε (διευκόλυνση της πρόσβασης): ο επίσηµος τοµέας πρέπει να αναγνωρίσει και να αξιοποιήσει την εξωσχολική και την άτυπη µάθηση. δηµιουργία µαθησιακής κουλτούρας µε την αύξηση των ευκαιριών µάθησης, την αύξηση της συµµετοχής και την τόνωση της ζήτησης για µάθηση. προσπάθεια για αριστεία µέσω µηχανισµών για εξασφάλιση της ποιότητας, αξιολόγησης και ελέγχου. 4. Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή προτείνει έξι 'προτεραιότητες για δράση' ολοκληρωµένη νέα ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αποτίµηση της µάθησης: οι προτάσεις επικεντρώνονται στην αµοιβαία αναγνώριση σχολικών πιστοποιητικών και διπλωµάτων, καθώς και στον προσδιορισµό, στην αξιολόγηση και στην αναγνώριση της εξωσχολικής και της άτυπης µάθησης. PR\463074.doc 10/14 PE 312.519
η πληροφόρηση, ο προσανατολισµός και η παροχή συµβουλών θα διευκολύνουν την πρόσβαση στη µάθηση. επένδυση χρόνου και χρηµάτων στη µάθηση: τα συµπεράσµατα της Λισσαβόνας και η ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση καλούν τα κράτη µέλη να αυξήσουν τα συνολικά επίπεδα επενδύσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Η χρηµατοδότηση πρέπει να είναι καλύτερα στοχοθετηµένη και πρέπει να βρεθούν τρόποι για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων. η ανάπτυξη τοπικών κέντρων µάθησης, µαθησιακών κοινοτήτων, πόλεων και περιφερειών, και η εξέλιξη των τόπων εργασίας σε οργανισµούς µάθησης θεωρούνται βασικοί τρόποι προκειµένου η µάθηση να πλησιάσει τους µαθητευόµενους. τα θεµέλια της δια βίου µάθησης πρέπει να είναι προσβάσιµα σε όλους τους πολίτες, σε όλα τα στάδια της ζωής τους και όχι µόνο στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης: οι προτάσεις σχετικά µε την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων αντανακλούν αυτή την προτεραιότητα. καινοτόµοι παιδαγωγικές µέθοδοι αφορούν τη µετατόπιση της έµφασης από την απόκτηση γνώσεων στην ανάπτυξη ικανοτήτων, και στους νέους ρόλους που αυτό συνεπάγεται για δασκάλους και µαθητευοµένους. 5. Ορισµένες συγκεκριµένες δράσεις είναι οι εξής: έως το τέλος του 2002, η Επιτροπή θα αναπτύξει ένα σύστηµα χαρτοφυλακίου, που θα παράσχει τη δυνατότητα στους πολίτες να παρουσιάζουν τα τυπικά και λοιπά προσόντα τους οπουδήποτε στην Ευρώπη: στο εν λόγω σύστηµα θα περιλαµβάνεται το ευρωπαϊκό βιογραφικό σηµείωµα έως το τέλος του 2002, η Επιτροπή θα δηµιουργήσει µια πύλη πρόσβασης στο ιαδίκτυο σχετικά µε τις µαθησιακές ευκαιρίες ώστε να ενισχυθεί η πρόσβαση των µαθητευόµενων στις µαθησιακές ευκαιρίες και να προβληθεί περισσότερο η µάθηση η Επιτροπή καλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να υποστηρίξει τη δια βίου µάθηση στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για την καινοτοµία 2000». Το Ευρωπαϊκό Ταµείο Επενδύσεων θα µπορούσε να συµβάλλει στην εξεύρεση κεφαλαίων επιχειρηµατικού κινδύνου για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, π.χ. υποστηρίζοντας την πρόσβαση µικροµεσαίων επιχειρήσεων στη µάθηση ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταµείου, του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και της πρωτοβουλίας EQUAL για την υποστήριξη της δια βίου µάθησης η Επιτροπή θα χορηγεί σε εταιρίες ευρωπαϊκό σήµα προκειµένου να επιβραβεύσει και να δηµοσιοποιήσει τη βέλτιστη πρακτική στον τοµέα της δια βίου µάθησης. 6. Επόµενα βήµατα: Τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα, τα κράτη µέλη, ο ΕΟΧ και οι υποψήφιες χώρες, οι κοινωνικοί εταίροι, οι ΜΚΟ και οι διεθνείς οργανισµοί (π.χ. το Συµβούλιο της Ευρώπης, ο ΟΟΣΑ, η UNESCO) µπορούν να διαδραµατίσουν το δικό τους ρόλο. Οι υφιστάµενες διαδικασίες, προγράµµατα και µέσα θα προωθήσουν την ανταλλαγή της ορθής πρακτικής και των εµπειριών, και κατά συνέπεια, τον προσδιορισµό κοινών προβληµάτων, ιδεών και προτεραιοτήτων. Ειδικότερα: η Επιτροπή θα αναπτύξει µια βάση δεδοµένων για την ορθή πρακτική, την πληροφόρηση και τις εµπειρίες που αφορούν τη δια βίου µάθηση σε όλα τα επίπεδα. PR\463074.doc 11/14 PE 312.519
θα υπάρξει συνεργασία µέσω της συνέχειας που θα δοθεί στην έκθεση σχετικά µε τους συγκεκριµένους στόχους των συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. θα ενισχυθούν τα προγράµµατα Socrates, Leonardo da Vinci και Youth. θα εξετασθεί η δυνατότητα χρησιµοποίησης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταµείου (ΕΚΤ) και της κοινοτικής πρωτοβουλίας EQUAL του ΕΚΤ για τη στήριξη της δια βίου µάθησης. η πρόοδος θα αξιολογείται µέσω δεικτών απόδοσης και θα παρακολουθείται από τις υφιστάµενες οµάδες εµπειρογνωµόνων και από µια υψηλού επιπέδου οµάδα εκπροσώπων των υπουργείων που φέρουν την κύρια ευθύνη για τη δια βίου µάθηση. ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑΣ 7. Αρχές: Στην έκθεσή του σχετικά µε το υπόµνηµα για τη δια βίου µάθηση, το Κοινοβούλιο ζήτησε τα συγκεκριµένα µέτρα πολιτικής να βασίζονται σε πέντε αρχές: στον εκδηµοκρατισµό και στην αρχή της ισότητας στην προσωπική ανάπτυξη στο δικαίωµα στη δια βίου µάθηση στην προσωπική ευθύνη και σε µια ολιστική προσέγγιση της µάθησης. Το Κοινοβούλιο χαιρετίζει το γεγονός ότι η παρούσα ανακοίνωση της Επιτροπής αντικατοπτρίζει τις ως άνω αρχές. 8. Ορισµός των βασικών δεξιοτήτων: Το Συµβούλιο της Λισσαβόνας περιέλαβε τη γνώση στους τοµείς των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών, των ξένων γλωσσών, της επιστήµης και της επιχειρηµατικότητας, καθώς και τις κοινωνικές δεξιότητες, µεταξύ των βασικών δεξιοτήτων που πρέπει να διαθέτουν οι πολίτες σε µια κοινωνία της γνώσης. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν υπάρχει συµφωνία ως προς την έννοια του όρου βασικές δεξιότητες. Η Επιτροπή και τα κράτη µέλη πρέπει να θεσπίσουν ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο βασικών δεξιοτήτων. Η Επιτροπή καλείται να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο µε τον οποίο η µάθηση της εκµάθησης συνδέεται µε άλλες βασικές δεξιότητες να υποδείξει τον τρόπο µε τον οποίο οι προς επίτευξη στόχοι δεξιοτήτων µπορούν να περιληφθούν σε προγράµµατα σπουδών και να υπογραµµίσει το δικαίωµα στις βασικές δεξιότητες ως θεµελιώδες δικαίωµα για όλους. 9. Αποτίµηση όλων των µορφών µάθησης: Η προώθηση της δια βίου µάθησης συνεπάγεται µια ολιστική προσέγγιση της µάθησης, στο πλαίσιο της οποίας αναγνωρίζονται και αποτιµώνται όλες οι µορφές της µάθησης. Σχολική µάθηση: Η αµοιβαία αναγνώριση (και, κατά συνέπεια, η µεγαλύτερη διαφάνεια και συγκρισιµότητα) των τυπικών προσόντων αποτελεί καίριο ζήτηµα. εδοµένου ότι ο συγκεκριµένος διάλογος διεξάγεται επί σειράν ετών, η ανακοίνωση απογοητεύει µε την ασάφειά της. Αφενός, ζητά την ανάπτυξη προαιρετικών ελάχιστων προτύπων ποιότητας για τη δηµιουργία µιας ισχυρότερης βάσης για αµοιβαία εµπιστοσύνη και αναγνώριση προσόντων και ικανοτήτων: η προσέγγιση αυτή έχει το χαρακτήρα µιας σταδιακής και ad hoc διαδικασίας. Αφετέρου, υπόσχεται την ανάπτυξη, έως το τέλος του 2002, ενός συστήµατος «χαρτοφυλακίου», το οποίο θα καταστήσει τους πολίτες ικανούς σε όλες τις φάσεις της εκπαίδευσης και της κατάρτισης να οµαδοποιούν και να παρουσιάζουν τα PR\463074.doc 12/14 PE 312.519
προσόντα και τις ικανότητές τους και την ανάπτυξη, έως το τέλος του 2003, ενός συστήµατος "αυτοτελών ενοτήτων" για τη συσσώρευση προσόντων που θα επιτρέπει στους πολίτες να συνδυάζουν εκπαίδευση και κατάρτιση από διάφορα ιδρύµατα και χώρες. Πώς συσχετίζονται αυτές οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις; Εξωσχολική µάθηση. Έως το τέλος του 2002, η Επιτροπή ανέλαβε να δροµολογήσει τη συστηµατική ανταλλαγή εµπειριών και ορθής πρακτικής και, έως το τέλος του 2003, ένα ευρετήριο µεθοδολογιών, συστηµάτων και προτύπων. Τα κράτη µέλη θα ενθαρρυνθούν να παράσχουν το νοµοθετικό πλαίσιο, ώστε να εφαρµόσουν... τον προσδιορισµό, την αξιολόγηση και την αναγνώριση της εξωσχολικής και της άτυπης µάθησης. Η αποτίµηση της εξωσχολικής µάθησης απαιτεί ριζική αλλαγή στάσης. 10. Ποιος θα επωµισθεί τις δαπάνες; Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι τα συνολικά ποσοστά των δηµοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων πρέπει να αυξηθούν. Τέτοιες αυξήσεις θα πρέπει να βασιστούν στην κοινή ευθύνη µεταξύ της κυβέρνησης, των δηµόσιων αρχών, των εργοδοτών, των κοινωνικών εταίρων και των πολιτών. Αυτή η δήλωση είναι εξαιρετικά ασαφής. Τα κράτη µέλη; Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι τα κράτη µέλη πρέπει να θέσουν εθνικούς στόχους προκειµένου να αυξήσουν τα συνολικά επίπεδα επενδύσεων στους ανθρώπινους πόρους. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Βαρκελώνης έθεσε ως στόχο για τις δαπάνες για την έρευνα το 3% του ΑΕγχΠ. Τα κράτη µέλη πρέπει να θέσουν στόχους όσον αφορά τις δαπάνες για τη δια βίου µάθηση. Θα ήταν σκόπιµη η ανάλυση του δείκτη Βέλτιστη χρήση των πόρων και η σαφέστερη διάκριση µεταξύ της σχολικής και της εξωσχολικής µάθησης. Οι εργοδότες; Οι εργοδότες και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις καλούνται να βρουν τρόπους για να αναβαθµίσουν την οργάνωση της εργασίας, µε σκοπό την αύξηση των επενδύσεων στη δια βίου µάθηση και την παροχή περισσότερου χρόνου για µάθηση. Ωστόσο, µολονότι οι µεγάλες εταιρίες εµφανίζονται πρόθυµες να συµµετάσχουν στη δια βίου µάθηση, οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις επιδεικνύουν λιγότερο ενθουσιασµό, µε το επιχείρηµα ότι αδυνατούν να αποδεσµεύσουν προσωπικό ενώ απασχολούν µικρό αριθµό εργαζοµένων. Χωρίς νοµικά κατοχυρωµένο δικαίωµα άδειας µετ αποδοχών (π.χ. 35 ώρες ετησίως για δεόντως επικυρωµένη κατάρτιση), οι εργαζόµενοι και οι υπάλληλοι µπορεί να µη διαθέτουν αρκετό ελεύθερο χρόνο ώστε να επωφεληθούν των νέων προγραµµάτων για την προώθηση της δια βίου µάθησης. Η Επιτροπή πρέπει επίσης να αναφερθεί εκτενέστερα στο ρόλο που µπορούν να διαδραµατίσουν οι µη κυβερνητικές οργανώσεις στην προώθηση της δια βίου µάθησης. Οι µεµονωµένοι πολίτες; Το δικαίωµα στη δια βίου µάθηση είναι συνυφασµένο µε δαπάνες. Τα καινοτόµα σχέδια για την προώθηση της δια βίου µάθησης, για τα οποία απαιτείται η καταβολή διδάκτρων από τους µαθητευόµενους ή στα οποία εφαρµόζεται επιµερισµός του κόστους, πρέπει να υποστηρίζονται, π.χ. µέσω προσωπικών λογαριασµών µάθησης. Μια συνδυασµένη προσέγγιση;αυτή είναι η ενδεδειγµένη προσέγγιση. Ωστόσο, απαιτούνται σαφείς συµφωνίες, βάσει των οποίων θα καθορίζεται ο επιµερισµός του κόστους µεταξύ του κράτους, των εργοδοτών και των ατόµων. Απαιτούνται αυστηρά πρότυπα ποιότητας ώστε να λαµβάνεται υπόψη κατά πόσον τα προγράµµατα σπουδών PR\463074.doc 13/14 PE 312.519
προωθούν τόσο την απασχολησιµότητα όσο και την προσωπική ανάπτυξη και την ενεργό συµµετοχή. 11. Η δια βίου µάθηση και ο προϋπολογισµός της Κοινότητας: Ο ποσοτικός προσδιορισµός της στήριξης για τη δια βίου µάθηση στον προϋπολογισµό της Κοινότητας παραµένει προβληµατικός. Κατ αρχήν, θα µπορούσε να περιληφθεί το σύνολο του κεφαλαίου B3-1 (εκπαίδευση και επαγγελµατική κατάρτιση) του προϋπολογισµού της Επιτροπής: στον προϋπολογισµό του 2002, οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων ανέρχονται σε περίπου 523 εκατοµµύρια ευρώ (ποσοστό περίπου 0,5% του προϋπολογισµού της Επιτροπής). Η Επιτροπή υπολογίζει επιπροσθέτως περίπου 2 δισεκατοµµύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο ετησίως για την περίοδο 2000-2006. εν είναι σαφής η συµµετοχή του προγράµµατος πλαισίου για την έρευνα ούτε εκείνη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και της πρωτοβουλίας EQUAL. Υπάρχει σχεδιασµός για νέα, πραγµατικά πρόσθετα, κοινοτικά κονδύλια για την δια βίου µάθηση; 12. Στόχοι, δείκτες και αποτελέσµατα: Η δια βίου µάθηση καλύπτει όλες τις µορφές εκπαίδευσης και κατάρτισης (σχολική, εξωσχολική και άτυπη) σε όλες τις ηλικίες. Κατά συνέπεια, υπάρχει κίνδυνος οι δράσεις που παρουσιάζονται ως προσπάθειες για την προώθηση της δια βίου µάθησης στην πράξη να συνίστανται απλώς στη µετονοµασία των υφιστάµενων προγραµµάτων και δαπανών. Ο µόνος τρόπος για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο είναι ο καθορισµός συγκεκριµένων στόχων για τη δια βίου µάθηση και σαφών και µετρήσιµων δεικτών απόδοσης καθώς και η υποβολή τακτικών εκθέσεων σχετικά µε την επιτευχθείσα πρόοδο. Έχουν ήδη προσδιορισθεί συγκεκριµένες οµάδες στόχοι (άτοµα που εγκαταλείπουν πρόωρα τη σχολική εκπαίδευση, ανειδίκευτοι, άτοµα ηλικίας άνω των 55 ετών). Η σηµαντικότερη συνεισφορά της Επιτροπής στην προώθηση µιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου µάθησης συνίσταται στην παροχή συνδροµής για τον καθορισµό σαφών στόχων και δεικτών απόδοσης. 13. Θεωρία και πράξη: Τέλος, πολλά από τα σφάλµατα των εφαρµοζόµενων συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση, επαναλαµβάνονται από τα ίδια τα θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι διαδικασίες προσλήψεων βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε τυπικά προσόντα και γραπτές εξετάσεις οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αποκτήθηκαν σε προηγούµενες απασχολήσεις, πόσω µάλλον εκείνες που αποκτήθηκαν µε εξωσχολικό ή άτυπο τρόπο, δεν τυγχάνουν της δέουσας αναγνώρισης επίσης, ανεξάρτητοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η κατάρτιση του προσωπικού είναι µάλλον ανεπαρκής. Η Επιτροπή (και τα λοιπά θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης) θα µπορούσαν να υπογραµµίσουν την προσήλωσή τους στη δια βίου µάθηση εφαρµόζοντας στην πράξη τις θεωρίες τους. PR\463074.doc 14/14 PE 312.519