ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2002/2034(COS) 3 Απριλίου 2002 ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά την ενδυνάµωση της τοπικής διάστασης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (COM(2001) 629 C5-0076/ /2034(COS)) Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Εισηγητής: Herman Schmid PR\ doc PE

2 PE /15 PR\ doc

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ... 4 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ... 5 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ... PR\ doc 3/15 PE

4 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Με την από 6ης Νοεµβρίου 2001 επιστολή της, η Επιτροπή διεβίβασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ανακοίνωσή της που αφορά την ενδυνάµωση της τοπικής διάστασης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (COM(2001) /2034(COS)). Κατά τη συνεδρίαση στις 27 Φεβρουαρίου 2002, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι παρέπεµψε την ανακοίνωση αυτή στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, για εξέταση επί της ουσίας και, για γνωµοδότηση, στην Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες (C5-0076/2002). Κατά τη συνεδρίασή της στις 4 εκεµβρίου 2001, η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων όρισε εισηγητή τον κ. Herman Schmid. Κατά τη συνεδρίασή της /τις συνεδριάσεις της στις, η επιτροπή εξέτασε την ανακοίνωση της Επιτροπής καθώς και το σχέδιο έκθεσης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση / από τις συνεδριάσεις αυτές, η επιτροπή ενέκρινε την πρόταση ψηφίσµατός µε... ψήφους υπέρ, ψήφους κατά, και αποχή/αποχές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές... (πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία), (και ), (αντιπρόεδρος, (αντιπρόεδρος, (εισηγητής),,... (αναπλ. ),... (αναπλ. σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και.... Η γνωµοδότηση της Επιτροπής για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες επισυνάπτεται στην παρούσα έκθεση η Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού αποφάσισε στις 22 Ιανουαρίου 2002 να µην γνωµοδοτήσει. Η έκθεση κατατέθηκε στις.. Η προθεσµία για την κατάθεση τροπολογιών θα αναγράφεται στο σχέδιο ηµερήσιας διάταξης της περιόδου συνόδου κατά την οποία θα εξετασθεί η έκθεση. PE /15 PR\ doc

5 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά την ενδυνάµωση της τοπικής διάστασης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (COM(2001) 629 C5-0076/ /2034(COS)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής (COM(2001) 629 C5-0076/2002) 1, έχοντας υπόψη τα άρθρα 128 και 129 της Συνθήκης ΕΚ, έχοντας υπόψη το άρθρο 6 του κανονισµού (EΚ) αριθ. 1262/1999 της 21ης Ιουνίου 1999 σχετικά µε το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο 2, έχοντας υπόψη την απόφαση του Συµβουλίου της 18ης Φεβρουαρίου 2002 σχετικά µε τις κατευθυντήριες γραµµές για τις πολιτικές των κρατών µελών για την απασχόληση το , έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συµβουλίου της 18ης Φεβρουαρίου 2002 σχετικά µε την εφαρµογή των πολιτικών των κρατών µελών για την απασχόληση 4, έχοντας υπόψη τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή ιακυβέρνηση (COM(2001) 428, 27 Ιουλίου 2001) 5 έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά µε την ατζέντα κοινωνικής πολιτικής (COM(2000) 379) 6, έχοντας υπόψη το ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 30ης Νοεµβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής «Τοπική δράση για την απασχόληση Η τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση» (COM(2000) 196) 8, έχοντας υπόψη το νοµοθετικό ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Οκτωβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά τις «Κατευθυντήριες γραµµές της πολιτικής των κρατών µελών για την απασχόληση το 1 ΕΕ C... 2 ΕΕ L 161 της , σελ ΕΕ L 60 της , σελ ΕΕ L 60 της , σελ ΕΕ C287 της , σελ. 1 6 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 7 ΕΕ C228 της , σελ εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 9 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. PR\ doc 5/15 PE

6 2002» (COM(2001)0511) 1, έχοντας υπόψη το ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Οκτωβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά το «Σχέδιο κοινής έκθεσης για την απασχόληση 2001»(COM(2001)0438) 3, έχοντας υπόψη το ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Οκτωβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής που αφορά την «Υλοποίηση καινοτόµων µέτρων σύµφωνα µε το άρθρο 6 του κανονισµού του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταµείου για την προγραµµατική περίοδο » (COM(2000) 894) 5, έχοντας υπόψη το νοµοθετικό ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2001 σχετικά µε την κοινή θέση του Συµβουλίου για την έκδοση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου περί «µέτρων ενθάρρυνσης στον τοµέα της απασχόλησης» COM(2000)0459 6, έχοντας υπόψη το ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6ης Ιουλίου σχετικά µε το σχέδιο κατευθυντήριων γραµµών της Επιτροπής για τα διάφορα είδη καινοτόµων µέτρων στο πλαίσιο του άρθρου 22 του γενικού κανονισµού (EΚ) αριθ /1999 της 21ης Ιουνίου 1999 Καινοτόµα µέτρα σύµφωνα µε το άρθρο 6 του κανονισµού ΕΚΤ 8, έχοντας υπόψη τη γνωµοδότηση της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής της 19ης Οκτωβρίου και της Επιτροπής των Περιφερειών της 20ης Σεπτεµβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής «Τοπική δράση για την απασχόληση Η τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση», έχοντας υπόψη τη γνωµοδότηση της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής της 28ης Φεβρουαρίου και τη γνωµοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών της 13ης εκεµβρίου σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής περί µέτρων ενθάρρυνσης στον τοµέα της απασχόλησης, έχοντας υπόψη το άρθρο 47, παράγραφος 1, του Κανονισµού του, 1 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 2 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 3 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 4 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 5 εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 6 ΕΕ C337 της , σελ ΕΕ C121 της , σελ εν δηµοσιεύθηκε ακόµη στην ΕΕ. 9 CES 1215/2000. ΕΕ C14 της , σελ CDR0187/2000. ΕΕ C22 της , σελ CES233/2001. ΕΕ C139 της , σελ CDR0310/2000. ΕΕ C144 της , σελ. 30 PE /15 PR\ doc

7 έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (και τη γνωµοδότηση της Επιτροπής για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες) (A5--.../2002), A. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι κατευθυντήριες γραµµές για την απασχόληση αναφέρονται ρητά στην αναγκαιότητα βελτίωσης της λειτουργίας των τοπικών αγορών εργασίας, B. λαµβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή των Περιφερειών και η Κοινωνική και Οικονοµική Επιτροπή διαθέτουν σηµαντική εµπειρία όσον αφορά τις δραστηριότητες απασχόλησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και έχουν διαδραµατίσει πρωτοποριακό ρόλο υποστηρίζοντας την ιδέα των τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση, Γ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας πρέπει να ενσωµατωθούν καλύτερα στις περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς αγορές εργασίας στο πλαίσιο µιας ισορροπηµένης αµφίδροµης σχέσης,. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας συµβάλλουν σηµαντικά στη συνολική απασχόληση, είναι δε ιδιαίτερα σηµαντικές για τη βελτίωση του ποσοστού απασχόλησης, Ε. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας παρέχουν βασικές υπηρεσίες και ζωτικής σηµασίας ευκαιρίες για νέους επιχειρηµατίες και νέες επιχειρήσεις, τα προϊόντα των οποίων διατίθενται σε εθνικές και παγκόσµιες αγορές, ΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας εµφανίζουν υψηλό ποσοστό θέσεων απασχόλησης στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών, οι οποίες συνδέονται ιδίως µε την δηµόσια και ιδιωτική παροχή τεχνικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών, καθώς και υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας είναι ενταγµένες σε κοινότητες και προσανατολισµένες στις βασικές ανάγκες της καθηµερινής ζωής και είναι, ως εκ τούτου, λιγότερο ευάλωτες στις διακυµάνσεις των µακροοικονοµικών κύκλων, Η. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας πρέπει να επιδεικνύουν ευαισθησία έναντι της αξίας της αειφόρου ανάπτυξης των τοπικών πόρων, Θ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας είναι περισσότερο προσιτές σε µειονεκτούσες οµάδες του εργατικού δυναµικού, όπως οι νέοι, οι γυναίκες χαµηλού επιπέδου εκπαίδευσης, οι ηλικιωµένοι και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, και συνεπώς έχουν ιδιαίτερη σηµασία για την κοινωνική ένταξη και ολοκλήρωση, Ι. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας είναι ιδιαίτερα σηµαντικές σε γεωγραφικά αποµακρυσµένες περιοχές, στις οποίες οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι PR\ doc 7/15 PE

8 συνήθως χαµηλές και ο κίνδυνος της ανεργίας είναι αντίστοιχα υψηλός, ΙΑ. λαµβάνοντας υπόψη ότι τοπικές αγορές εργασίας υπάρχουν και διαδραµατίζουν ζωτικό ρόλο και σε αστικές περιοχές, στις οποίες εντοπίζονται ορισµένα από τα πλέον δυσεπίλυτα προβλήµατα κοινωνικής ένταξης, ΙΒ. λαµβάνοντας υπόψη ότι τοπικοί και περιφερειακοί φορείς αναφέρουν συχνά την παθητική στάση των υπευθύνων σε κεντρικό επίπεδο για τη χάραξη της πολιτικής στον τοµέα της απασχόλησης, ΙΓ. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι τοπικές αγορές εργασίας είναι ιδιαίτερα σηµαντικές για την ανάπτυξη των αγορών εργασίας των υποψηφίων χωρών, όπου τα προβλήµατα απασχόλησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο έχουν προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις κατά τη µεταβατική περίοδο, Ι. λαµβάνοντας υπόψη ότι, για όλους τους προαναφερθέντες λόγους, οι τοπικές αγορές εργασίας είναι εξόχως σηµαντικές για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, 1. χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής στην οποία τονίζεται η σηµασία των συχνά παραµεληµένων τοπικών αγορών εργασίας, οι οποίες είναι εξαιρετικά σηµαντικές τόσο για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση όσο και για τη γενικότερη κοινωνική συνοχή 2. τονίζει την ανάγκη ολοκλήρωσης των διαφόρων επιπέδων των αγορών εργασίας, επισηµαίνει δε την αναγκαιότητα µιας διαδικασίας «από κάτω προς τα πάνω» στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, ώστε η ισχύουσα διαδικασία πολιτικής να συµπληρωθεί και να βελτιωθεί µε τη γνώση και τη δέσµευση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, και να καταστεί δυνατή η υλοποίηση της κυκλικής διαδικασίας που προβλέπει η Λευκή Βίβλος της Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή ιακυβέρνηση 3. φρονεί ότι τα εθνικά κοινοβούλια, τα µέλη των οποίων είναι εξοικειωµένα µε τις τοπικές και περιφερειακές αγορές εργασίας, πρέπει να επωµισθούν την ευθύνη της ολοκλήρωσης των διαδικασιών «από πάνω προς τα κάτω» και «από κάτω προς τα πάνω» για την απασχόληση, µε στόχο τον ορθό συντονισµό των πολιτικών δεσµεύσεων και των πιστώσεων των εθνικών προϋπολογισµών 4. τονίζει τη σηµαντική ευθύνη των δηµοσίων αρχών για τη δροµολόγηση τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση σε στενή συνεργασία µε τις τοπικές επιχειρηµατικές κοινότητες, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλους εµπλεκόµενους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς PE /15 PR\ doc

9 5. τονίζει την αναγκαιότητα ανάπτυξης τοπικών σχεδίων δράσης για την απασχόληση και τη δηµιουργία θέσεων απασχόλησης σε στενή συνεργασία µε τις αρµόδιες για την αγορά εργασίας αρχές σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο 6. ζητεί τη δηµιουργία τοπικών κέντρων υπηρεσιών αγοράς εργασίας και την κατάρτιση προγραµµάτων δηµιουργίας θέσεων απασχόλησης, τα οποία πρέπει επίσης να είναι σε θέση να παρέχουν πληροφορίες σχετικά µε τα διάφορα προγράµµατα υποστήριξης σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και να παρέχουν βοήθεια για την υποβολή αιτήσεων χρηµατοδότησης 7. τονίζει τη σηµασία για την τοπική και την περιφερειακή ανάπτυξη των εδαφικών συµφώνων για την απασχόληση, τα οποία συνενώνουν τοπικές κοινότητες σε δίκτυα συνεργασίας και καθιστούν δυνατές τις κοινές προσπάθειες επισηµαίνει ιδίως την ανάγκη παροχής κεφαλαίων επιχειρηµατικού κινδύνου από πηγές που σέβονται την ανάγκη τοπικής αυτονοµίας και ελέγχου 8. υπενθυµίζει τη σηµασία των προγραµµάτων δια βίου µάθησης για τους σκοπούς της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο και επισηµαίνει την αναγκαιότητα λήψης σαφών αποφάσεων σχετικά µε τους τρόπους χρηµατοδότησης της απαιτούµενης διεύρυνσης της εκπαίδευσης επισηµαίνει επίσης την αναγκαιότητα ποσοτικής συγκριτικής αξιολόγησης των ελάχιστων επιπέδων δαπανών στον τοµέα των υπηρεσιών βασικής εκπαίδευσης και πρωτοβάθµιας επαγγελµατικής κατάρτισης προτείνει τη στενή συνεργασία µε τα τοπικά εκπαιδευτικά ιδρύµατα 9. χαιρετίζει το ενδιαφέρον που εκφράζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την προώθηση της απασχόλησης των γυναικών σε τοπικό επίπεδο και της ισότητας των δύο φύλων, και επισηµαίνει την ιδιαίτερη σηµασία της παροχής δηµόσιων υπηρεσιών φύλαξης παιδιών και της αρχής των ουδέτερων ως προς το φύλο µισθολογικών συµβάσεων 10. επιβεβαιώνει ότι τα διαρθρωτικά και κοινωνικά ταµεία παρέχουν σηµαντική στήριξη στα σχέδια απασχόλησης σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο, επισηµαίνει, ωστόσο, την ανάγκη στήριξης και των διαδικασιών µακροπρόθεσµου σχεδιασµού και συνεχούς ανάπτυξης, καθώς και την ανάγκη απλούστευσης των διαδικασιών υποβολής αιτήσεων και των κανόνων διαχείρισης των σχεδίων 11. εφιστά την προσοχή στην πρόσφατη κοινή απόφαση σχετικά µε την ενίσχυση των µέτρων ενθάρρυνσης για τη βελτίωση των τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση, και ζητεί την υποβολή συγκεκριµένων σχεδίων δράσης και προτάσεων για το σκοπό αυτό 12. στηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για τη διοργάνωση ενός Φόρουµ Τοπικής Ανάπτυξης το 2003, µε ευρεία συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων φορέων PR\ doc 9/15 PE

10 13. υπενθυµίζει στην Επιτροπή ότι η τοπική διάσταση της στρατηγικής για την απασχόληση αφορά εξίσου τα υποψήφια κράτη και τα σηµερινά κράτη µέλη, επισηµαίνει δε την ιδιαίτερη σηµασία των οριζόντιων διακρατικών εταιρικών σχέσεων Ανατολής- ύσης για την απασχόληση και την οικονοµική ανάπτυξη 14. καλεί την Επιτροπή να εντείνει τις διαβουλεύσεις µε την Επιτροπή των Περιφερειών και την Κοινωνική και Οικονοµική Επιτροπή ώστε να καταβληθούν κοινές προσπάθειες για τη βελτίωση και τον εκδηµοκρατισµό της ευρωπαϊκής διαδικασίας για την απασχόληση 15. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισµα στην Επιτροπή και στο Συµβούλιο, καθώς και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών µελών και στους κοινωνικούς εταίρους. PE /15 PR\ doc

11 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Την ενδιαφέρουσα ανακοίνωση της Επιτροπής του προηγούµενου έτους «Αγοράστε τοπικά για την απασχόληση» διαδέχτηκε η ανακοίνωση «Η τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση». Σε αυτήν η Επιτροπή σηµειώνει: Η ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση έχει µέχρι στιγµής κυρίως υλοποιηθεί µε µέτρα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Έχει αυξηθεί όµως η συνείδηση ότι οι στόχοι που έχει θέσει η ΕΕ για αυξηµένη απασχόληση δεν µπορούν να επιτευχθούν χωρίς µεγαλύτερη συµµετοχή σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. (5) Περαιτέρω διαπιστώνει ότι έχει δοθεί αυξηµένη προσοχή τα τελευταία χρόνια στη τοπική διάσταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Η Επιτροπή παραπέµπει στις κατευθυντήριες γραµµές για την απασχόληση το 2001 και ιδίως στο σηµείο 11 στο οποίο αναφέρεται: «Τα κράτη µέλη θα ( ) λαµβάνουν υπόψη, εφόσον είναι απαραίτητο, στην όλη πολιτική τους για την απασχόληση, τη διάσταση της περιφερειακής ανάπτυξης ( ) θα ενθαρρύνουν τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να αναπτύσσουν στρατηγικές για την απασχόληση έτσι ώστε να εκµεταλλεύονται αυτές πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρονται από τη δηµιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο και να προάγουν τις εταιρικές σχέσεις προς το σκοπό αυτό µε όλους τους ενδιαφερόµενους παράγοντες, συµπεριλαµβανοµένων των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών ( )». Είναι γνωστό ότι πολλοί έχουν επικρίνει την ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση ως αναποτελεσµατική και ανίκανη να κινητοποιήσει φορείς και ιθύνοντες σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο στα κράτη µέλη. Τώρα που η οικονοµία και η απασχόληση έχουν παραµείνει στάσιµες αυτή η κριτική µπορεί να ενταθεί. Έτσι είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο ότι η Επιτροπή µε αυτό τον τρόπο προσπαθεί να ενισχύσει τον ΕΟΧ συνδέοντάς τον µε τα περιφερειακά και τοπικά επίπεδα, όπου η απασχόληση είναι λιγότερο ευάλωτη στις οικονοµικές συγκυρίες. Τι είναι τοπικό και τι περιφερειακό; Oρισµένα κράτη µέλη είναι οµοσπονδιακά κράτη των οποίων τα κρατίδια συχνά αποκαλούνται «περιφέρειες». Από οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική άποψη µοιάζουν όµως στα µικρότερα κράτη της ΕΕ. Αυτό δηµιουργεί µια σύγχυση εννοιών που µπορεί να αποβεί δύσκολη στο χειρισµό. Στην παρούσα έκθεση χρησιµοποιείται ο όρος «περιφέρεια» για τον χαρακτηρισµός του επιπέδου µεταξύ του τοπικού και του «εθνικού», και µε τον όρο «κράτος» γίνεται αναφορά σε εθνικό κράτος (Φινλανδία, Κάτω Χώρες) ή σε ένα οµοσπονδιακό κρατίδιο (Καταλονία, Βαυαρία). PR\ doc 11/15 PE

12 «Τοπική διάσταση» ή «τοπική αγορά»; Υπάρχει ασάφεια σχετικά µε το τι εννοεί η Επιτροπή µε τον όρο «τοπική διάσταση». Υπάρχει διχογνωµία στην ανακοίνωση µεταξύ δύο αντιλήψεων. Αφενός ταυτίζεται το «τοπικό» µε αγροτικές και περιθωριοποιηµένες περιοχές που δυσκολεύονται να ακολουθήσουν την ανάπτυξη και που χρειάζονται ειδικά τοπικά και περιφερειακά προγράµµατα υποστήριξης και ανάπτυξης και αφετέρου γίνεται αναφορά στο τοπικό ως το επίπεδο σε µια ενιαία εθνική αγορά εργασίας όπου διεξάγονται όλα τα συγκεκριµένα εργασιακά καθήκοντα (όλες οι εργασίες είναι κατά κάποιο τρόπο τοπικές). Μπορούµε να πούµε ότι ο πρώτος τρόπος αντίληψης είναι υπερβολικά στενός, και ο δεύτερος τρόπος αντίληψης υπερβολικά εκτενής ώστε να µην κατανοούµε τι πράγµατι χαρακτηρίζει «την τοπική διάσταση». Στις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραµµές για την απασχόληση υπάρχει ο όρος «τοπικές αγορές εργασίας» (κατευθυντήρια γραµµή 11, 4η πρόταση) που µπορεί κάλλιστα να χρησιµοποιηθεί για να αποσαφηνίσει τη σηµασία της τοπικής διάστασης. Το σύστηµα της αγοράς εργασίας είναι δοµηµένο κάθετα και µπορούµε να διακρίνουµε µεταξύ τοπικών, περιφερειακών και εθνικών επιπέδων. Η τοπική αγορά εργασίας αποτελείται από τοπικές παροχές υπηρεσιών που καταναλώνονται τοπικά. Περιλαµβάνει όλους αυτούς που απασχολούνται στην καθηµερινή παροχή υπηρεσιών, δηλαδή περίθαλψη, φροντίδα και υπηρεσίες κοινωνικού περιεχοµένου, τοπικές συγκοινωνίες, διοίκηση και τεχνικές υπηρεσίες, σχολείο και πολιτισµός, τέχνες, εµπόριο ειδών καθηµερινής χρήσης και µερική παραγωγή αγαθών κλπ. Υπό την έννοια αυτή µπορεί να θεωρηθεί ότι οι τοπικές αγορές εργασίας στα κράτη µέλη ευθύνονται για το ένα τρίτο της συνολικής απασχόλησης. Αυτή η τοπική αγορά εργασίας είναι σήµερα ως επί το πλείστον ενσωµατωµένη σε περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς αγορές. Πολλοί από τους καταναλωτές τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών εργάζονται οι ίδιοι σε χώρους εργασίας που παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες που εξάγονται σε άλλα µέρη, περιφέρειες και κράτη. Ορισµένες τοπικές κοινωνίες εξαρτώνται έντονα από επιχειρήσεις που ανήκουν στη πραγµατικότητα σε µια εθνική ή διεθνή οικονοµία. Αντίστροφα και οι µεγάλες αυτές επιχειρήσεις εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από την τοπική αγορά εργασίας που ευθύνεται για την «εξυπηρέτηση εδάφους» και τις καθηµερινές ανάγκες των µισθωτών. Ιδιαίτερα η τοπική αγορά σηµαίνει πολλά για τη δηµιουργία νέων µικρών επιχειρήσεων, και είναι ευρέως γνωστό ότι υπάρχουν τοπικές κοινωνίες και περιφέρειες όπου οι νέες επιχειρήσεις τυγχάνουν ευνοϊκής µεταχείρισης. Τρία είδη τοπικών προβληµάτων απασχόλησης. I. Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπάρχουν µικρές τοπικές κοινωνίες που µένουν στάσιµες. Νέοι άνθρωποι µεταναστεύουν από εκεί και ο ηλικιωµένος πληθυσµός γίνεται όλο και πιο εξαρτώµενος από τις οικονοµικές παροχές του κράτους, των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταµείων κλπ. Συχνά πλήττονται ολόκληρες περιφέρειες από αυτό το φαινόµενο κατά τρόπο κοινωνικά και πολιτικά ανεπίτρεπτο. Το ερώτηµα είναι ποιο ρόλο µπορεί να διαδραµατίσουν οι τοπικές στρατηγικές απασχόλησης σε αυτές τις «αυτόνοµες» τοπικές αγορές. PE /15 PR\ doc

13 II. Υπάρχει ένα δεύτερο είδος τοπικών κοινωνιών και περιφερειών όπου η απασχόληση κυριαρχείται από µεµονωµένους ή λίγους χώρους εργασίας που ανήκουν στην εθνική ή στη διεθνή οικονοµία. Όταν αυτές οι επιχειρήσεις-κλειδιά κλείνουν ή µετακοµίζουν σε κάποιο άλλο µέρος, συχνά επέρχονται σηµαντικές δυσκολίες στον τόπο και την τοπική αγορά εργασίας που εγκαταλείπει. Σε µικρές περιοχές µπορεί να απειληθεί το µέλλον ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας, αλλά σε µεγαλύτερα µέρη και σε αστικοποιηµένες περιφέρειες µπορεί να προκληθεί ισχυρός κλονισµός στις τοπικές αγορές εργασίας. Ιδίως καθώς κρίσεις και αναδιαρθρώσεις σε επιχειρήσεις συµβαίνουν ταυτόχρονα και προκαλούν «συγκρούσεις». Το ερώτηµα είναι πώς οι τοπικές στρατηγικές για την απασχόληση θα χειριστούν αυτές τις καταστάσεις που είναι χαρακτηριστικές στις «εξαρτώµενες» τοπικές αγορές. III. Σε µεγάλες πόλεις και σε εντελώς αστικοποιηµένες περιφέρειες η αγορά εργασίας είναι πολύπλοκη και πιο ενσωµατωµένη. Η κινητικότητα µεταξύ τοπικών και λοιπών αγορών εργασίας είναι µεγαλύτερη και η ανάγκη µιας τοπικής διάστασης στη πολιτική της απασχόλησης δεν εµφανίζεται τόσο ξεκάθαρα ή εµφανίζεται ως εντελώς ειδικό πρόβληµα. Αναπτύσσονται π.χ. κοινωνικά διαχωρισµένες συνοικίες µε δικές τους τοπικές αγορές εργασίας που χαρακτηρίζονται από χαµηλούς µισθούς, αβεβαιότητα στις προσλήψεις, ανεπίσηµες θέσεις εργασίας και µεγάλη ανεργία. Και αντίθετα κοινωνικά προνοµιούχες συνοικίες µε αντίθετα χαρακτηριστικά. Πώς θα χειριστεί τα προβλήµατα αυτά που προκύπτουν στις «ενσωµατωµένες» τοπικές αγορές εργασίας µια τοπική στρατηγική για την απασχόληση; Οι τοπικές αγορές εργασίας µπορεί λοιπόν να είναι πολύ διαφορετικές, αλλά έχουν όµως και πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Κύριο στοιχείο τους η παροχή υπηρεσιών και η εργασία των γυναικών, αποτελούν σηµαντικό µέρος της τοπικής καθηµερινότητας και είναι πιο προσβάσιµες σε άτοµα µε περιθωριακή θέση στην αγορά εργασίας, δηλ. νεολαία, ηλικιωµένοι, γυναίκες µε µειωµένο ωράριο εργασίας, κλπ. Σε πολλές τοπικές κοινωνίες υπάρχουν οικογενειακά σχήµατα που συνδυάζουν αυτόνοµη γεωργική εργασία µε προσωρινή απασχόληση στη τοπική αγορά εργασίας ή ότι ένας από τους συζύγους εργάζεται σε τοπική δουλειά και ο άλλος σε εθνική επιχείρηση του τόπου. Η τοπική αγορά εργασίας είναι ως επί το πλείστον πιο σταθερή και λιγότερο ευάλωτη στις διακυµάνσεις της οικονοµίας από τις εθνικές ή διεθνείς αγορές εργασίας. Για το λόγο αυτό διαδραµατίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε περιόδους οικονοµικής κρίσης. Αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι εµφανή στις κοινότητες της επαρχίας, όπου οι εθνικές και διεθνείς επιχειρήσεις είναι λίγες και συχνά φυσικά και κοινωνικά προσδιορισµένες. Είναι λιγότερο εµφανή, αλλά εξίσου σηµαντικά, σε µεγαλύτερες κοινότητες και πόλεις, όπου η τοπική κοινωνία δεν είναι τόσο ευκρινής, αλλά υπάρχει και παίζει µεγάλο ρόλο, και για την οικονοµία και για την απασχόληση συνολικά. PR\ doc 13/15 PE

14 Τοπικές στρατηγικές για την απασχόληση Όταν γίνεται λόγος για τοπικές αγορές εργασίας και για τοπικές πολιτικές για την απασχόληση πρέπει να λαµβάνονται υπόψη διαφορές, όπως αυτές που σκιαγραφήθηκαν ανωτέρω. Οι διάφορες τοπικές αγορές εργασίας έχουν τουλάχιστον εν µέρη διαφορετικές προϋποθέσεις, δυσκολίες και δυνατότητες. Αυτό µε τη σειρά του σηµαίνει ότι οι πολιτικές πρέπει να έχουν αναπτυχθεί και εδραιωθεί σε τοπικό επίπεδο. Είναι καλό να συνδέονται µε τους κοινούς στόχους και κατευθυντήριες γραµµές που έχουν διαµορφωθεί στην ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση, αλλά πρέπει να διαµορφωθούν βάσει των συγκεκριµένων συνθηκών που ισχύουν στη τοπική κατάσταση. Είναι βασικό να προσδιοριστούν αρχικά οι πιο σηµαντικοί φορείς, καθώς και οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, δηλαδή οι δηµόσιες αρχές, οι ιδιώτες εργοδότες, οι εργαζόµενοι και τα σωµατεία τους και φυσικά οι άνεργοι. Συχνά η εξέλιξη είναι παράλληλη σε πολλές τοπικές περιοχές εντός µιας µεγαλύτερης περιφέρειας. Εδώ είναι αναγκαίες στρατηγικές για συντονισµένη περιφερειακή κινητοποίηση µε αφετηρία τις συγκεκριµένες υπάρχουσες προϋποθέσεις. Μολονότι δεν πρέπει να ξεχνάµε την σηµασία των ιδιωτών επιχειρηµατιών, οι τοπικές συµπράξεις και εγχώριες συνεργασίες καθίστανται συχνά αναγκαίες προϋποθέσεις για προσαρµογή και ανάπτυξη. Η στήριξη τέτοιων τοπικών πρωτοβουλιών και η κατά το δυνατό συµβολή στη δηµιουργία µακροπρόθεσµων βιώσιµων όρων ανάπτυξης πρέπει να αποτελέσει στόχο της εθνικής και της ευρωπαϊκής πολιτικής για την αγορά εργασίας. Πολλούς πόρους µπορούν να επιστρατεύσουν οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες, αλλά πρέπει να προστεθούν και άλλοι εξωτερικοί πόροι, όπως επιχειρηµατικά κεφάλαια, δυνατότητες κατάρτισης και κοινωνικές υπηρεσίες πρόνοιας που είναι αναγκαίοι για να αποτρέψουν την αποµάκρυνση της νεολαίας από την περιοχή. Σε τοπικές κοινωνίες όπου µια ή δύο µεγάλες επιχειρήσεις έχουν καθοριστική σηµασία για την ανάπτυξη πρέπει οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές αρχές να συµβάλλουν µε µια ρύθµιση των ευθυνών αυτών των επιχειρήσεων απέναντι στην τοπική αγορά εργασίας και στους ανθρώπους της περιοχής. Μακροπρόθεσµες συµφωνίες ανάπτυξης που εµποδίζουν κερδοσκοπικές εγκαθιδρύσεις και οριστικά κλεισίµατα µπορεί να είναι καθοριστικές για την τοπική επιχειρηµατικότητα και για την πληθυσµιακή ανάπτυξη. Η πολιτική για την απασχόληση πρέπει να αποτελεί ενσωµατωµένο τµήµα µιας ενιαίας δηµόσιας πολιτικής για την ανάπτυξη. Εργασία, κατοικία, παιδικοί σταθµοί και σχολεία, ιατρική περίθαλψη και φροντίδα ηλικιωµένων, συγκοινωνίες και τοπική υποδοµή είναι κοινοί παράγοντες. Η ενσωµάτωση όλων αυτών των τµηµάτων πρέπει να γίνει εντός του πλαισίου της εθνικής πολιτικής διαδικασίας. Η κυβέρνηση και το εθνικό κοινοβούλιο καθώς και οι περιφερειακές και τοπικές πολιτικές αρχές πρέπει να προσδιορίσουν τους στόχους, να καθορίσουν τις στρατηγικές και να διαθέσουν τους πόρους. PE /15 PR\ doc

15 Για το λόγο αυτό, η ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση πρέπει να συνδεθεί µε την εθνική πολιτική σε διάφορα επίπεδα σε πολύ µεγαλύτερο βαθµό από το σηµερινό. Τα εθνικά κοινοβούλια πρέπει να συζητήσουν και να αναλάβουν την ευθύνη για το εθνικό σχέδιο δράσης, να εκχωρήσουν τους αναγκαίους πόρους και να το διαχειριστούν δηµοκρατικά σε συνεργασία µε τους περιφερειακούς και τοπικούς φορείς, δηλαδή τις εκλογικές περιφέρειες των βουλευτών. Οι προερχόµενες «από πάνω» ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραµµές και οι προερχόµενες «από κάτω» προτεραιότητες και συστάσεις της εθνικής πολιτικής διαδικασίας πρέπει συνεπώς να συνδυαστούν στο εθνικό σχέδιο δράσης για την απασχόληση. Ανταποκρίνονται πλήρως στο σκεπτικό που αναπτύσσεται στη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής, όπου στο κεφάλαιο για την επικουρικότητα αναφέρεται ότι το γραµµικό πρότυπο της επιβολής πολιτικών εκ των άνω θα πρέπει να αντικατασταθεί από άλλο «που θα στηρίζεται στην ανάδραση, τα δίκτυα και τη συµµετοχή, από τη χάραξη της πολιτικής έως την εφαρµογή της σε όλα τα επίπεδα». Αυτό που η Επιτροπή στη προηγούµενη έκθεσή της ονόµαζε «η προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω» πρέπει να συνδυαστεί µε την «προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω» που επικρατούσε µέχρι τώρα, έτσι ώστε να επιστρατευθούν οι τοπικοί πόροι για µια ανάπτυξη όχι µόνο τοπική αλλά που να συνδέεται µε την εθνική και την ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Η ΕΕ έχει επίσης ένα σηµαντικό ρόλο όσο αφορά τη στήριξη της τοπικής και περιφερειακής πολιτικής για την απασχόληση των υποψήφιων κρατών µελών. Ιδιαίτερα πρέπει να ενθαρρυνθούν διεθνικές οριζόντιες συνεργασίες που να συνδυάζουν διαµεσολάβηση για την εξεύρεση απασχόλησης µε κοινά προγράµµατα για τη δηµιουργία θέσεων απασχόλησης και µε την τοπική/περιφερειακή οικονοµική ανάπτυξη. Στις χώρες αυτές µπορεί να χρειαστεί αρκετός χρόνος για να αναπτυχθεί µια αποτελεσµατική αγορά εργασίας. Για το λόγο αυτό πρέπει να αναπτυχθούν µέτρα στήριξης που να επιτρέπουν µακροπρόθεσµο σχεδιασµό. PR\ doc 15/15 PE