«Αθλητική υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου. Προδιαθέτει τους μαθητές, θετικά ή αρνητικά για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής.» Με τον όρο αθλητική υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου ορίζουμε τις εγκαταστάσεις, τους χώρους τους οποίους χρησιμοποιούμε για τη διδασκαλία του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής. Για το σχολείο μας αυτή η υποδομή αποτελείται από τρία ανοιχτά γήπεδα, ένα μπάσκετ, ένα χάντμπολ και ένα βόλεϊ όλα κανονικών διαστάσεων. Το γήπεδο του χάντμπολ χρησιμοποιείται και για το ποδόσφαιρο. Όλα τα γήπεδα βρίσκονται στο προαύλιο χώρο του σχολείου και το δάπεδο τους είναι από πίσσα. Όταν δε βρέχει το μάθημα διεξάγεται έξω στο προαύλιο, σε ένα από τα γήπεδα που προαναφέραμε. Σε περίπτωση κακοκαιρίας το μάθημα διεξάγεται στην αίθουσα της εκάστοτε τάξης ή στο χωλ του κτιρίου ή στο μικρό χώρο της αίθουσας που βρίσκεται η θεατρική σκηνή του σχολείου, όταν δε χρησιμοποιείται για το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής δεδομένου ότι στο σχολείο δεν υπάρχει κλειστός χώρος, ειδικά για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ). Η ανυπαρξία κλειστού γυμναστηρίου ή έστω αίθουσας πολλαπλής χρήσης στο σχολείο, είναι ένα μειονέκτημα για τη σωστή διδασκαλία του μαθήματος της ΦΑ. Στον αντίποδα πρέπει να τονισθεί η σημασία της ύπαρξης κλειστού γυμναστηρίου στο σχολείο, για το μάθημα της ΦΑ. Με την ύπαρξη τέτοιου χώρου οι δυνατότητες της διδασκαλίας του μαθήματος θα εκτοξεύονταν κυριολεκτικά αφού, δεν θα εξαρτιόταν από τον καιρό, ο προγραμματισμός θα μπορούσε να τηρηθεί, θα μειωνόντουσαν οι αιτίες απόσπασης της προσοχής των μαθητών κατά τη διάρκεια του μαθήματος, θα υπήρχαν λιγότεροι τραυματισμοί λόγω του υλικού του εδάφους και βεβαίως εξοικονόμηση χρόνου που είναι πολύ σημαντικός για τη διδασκαλία. Η ποιότητα και το επίπεδο του μαθήματος θα άλλαζε σε μεγάλο βαθμό αφού θα υπήρχαν άλλες δυνατότητές επιλογής μεθόδων, μέσων και τρόπων διδασκαλίας για την επίτευξη των στόχων του μαθήματος. Κάτι άλλο που φαίνεται να προκαλεί προβλήματα στη συμμετοχή των μαθητών και στη διεξαγωγή του μαθήματος της ΦΑ είναι το γεγονός ότι το υλικό του δαπέδου των γηπέδων είναι από πίσσα. Σαν τέτοια προβλήματα μπορούν να αναφερθούν η πιο εύκολη κόπωση των ποδιών από τους κραδασμούς που παράγονται από την κίνηση επάνω σε ένα τόσο σκληρό υλικό, από τους τραυματισμούς λόγω πτώσεων που μερικές φορές είναι ιδιαίτερα επώδυνοι και λειτουργούν πολλές φορές ανασταλτικά για τη μετέπειτα συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα, η υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας τόσο στα πόδια των παιδιών όσο και στο χώρο διεξαγωγής του μαθήματος τις ημέρες με μεγάλη ηλιοφάνεια. Περιορισμοί επίσης προκύπτουν για τη διδασκαλία του μαθήματος και από το γεγονός ότι τα γήπεδα των αθλοπαιδιών είναι φτιαγμένα στο προαύλιο και έτσι το μάθημα πραγματοποιείται εκεί με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες ακόμα και με έντονο ήλιο, αέρα ή κρύο. Επίσης η ταυτόχρονη παρουσία δύο εκπαιδευτικών ΦΑ
στο προαύλιο, που διδάσκουν δύο διαφορετικά τμήματα, είναι ένα γεγονός που «παράγει» θόρυβο και απόσπαση της προσοχής των μαθητών καθώς και προβλήματα στο προγραμματισμό αφού δε μπορεί να διδάσκεται την ίδια χρονική περίοδο το ίδιο αντικείμενο. Συνοπτικά και με βάση τα παραπάνω θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που έχουν να κάνουν με το χώρο διεξαγωγής του μαθήματος και τις καιρικές συνθήκες, που φαίνεται να δημιουργούν προβλήματα στη διδασκαλία του μαθήματος της ΦΑ και που πιθανά να επηρεάζουν τη διάθεση των παιδιών για το μάθημα. Σκοπός Στόχοι Αυτές οι καταστάσεις που φαίνεται να επηρεάζουν τη διδασκαλία της ΦΑ είναι και αυτές που μας κίνησαν τη περιέργεια να εξετάσουμε το πώς τις αντιλαμβάνονται και τις αντιμετωπίζουν τα παιδιά από τη δική τους την πλευρά. Έτσι προέκυψε η ανάγκη για τη διερεύνηση του προβληματισμού αυτού με τη διεξαγωγή μιας έρευνας πεδίου. Ο σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να ερευνήσουμε το πως επηρεάζεται η διάθεση των μαθητών για το μάθημα της ΦΑ, έμμεσα, από το χώρο και τις καιρικέ συνθήκες διεξαγωγής του μαθήματος. Παράλληλα μέσα από αυτή την έρευνα θέλαμε να γνωρίσουμε τις απόψεις των μαθητών μας και να έχουμε μια προσέγγιση από μια άλλη οπτική γωνία για το θέμα. Να δώσουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να αναλάβουν την ευθύνη της άποψης τους και να εκφράσουν τη γνώμη τους για θέματα της διδασκαλίας που τα αφορούν άμεσα. Επίσης στόχος μας ήταν να μελετήσουμε, να αξιολογήσουμε και να προβληματιστούμε από τα δεδομένα και με βάση αυτά να αναπροσαρμόσουμε, να αλλάξουμε, να βελτιώσουμε ότι χρειάζεται σε αυτό που ονομάζουμε Φυσική Αγωγή στο σχολείο. Η έρευνα διεξήχθη στο σχολείο μας και το δείγμα ήταν οι μαθητές των Δ -Ε -ΣΤ τάξεων. Το μέγεθος του δείγματος ήταν 75 παιδιά, 29 κορίτσια και 46 αγόρια. Την ημέρα της έρευνας απουσίαζαν 9 παιδιά, τα οποία και δε συμμετείχαν στην έρευνα, από το σύνολο των 85 μαθητών. Η επιλογή του δείγματος έγινε με βάση τη καλύτερη συνεργασία και τα καλύτερα πιθανά αποτελέσματα που θα μπορούσαν να προκύψουν για την έρευνα λόγω της μεγαλύτερης ηλικίας των παιδιών. Επίσης τα παιδιά αυτά λόγω του αναλυτικού προγράμματος του μαθήματος είχαν χρησιμοποιήσει το σύνολο των αθλητικών εγκαταστάσεων του σχολείου και άρα είχαν πολύ καλύτερη άποψη. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήσαμε τη μέθοδο του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου ήταν λίγες, εύκολες και κλειστού τύπου. Η συμπλήρωση τους έγινε στο εργαστήριο ΤΠΕ του σχολείου. Τα παιδιά προσέρχονταν ανά τμήμα στο εργαστήριο και αφού οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί έκαναν μια σύντομη ενημέρωση για τη διαδικασία της έρευνας, συμπλήρωναν το ερωτηματολόγιο.
Αποτελέσματα Στη πρώτη ερώτηση ζητήσαμε από τους μαθητές να απαντήσουν εάν με κριτήριο τις καιρικές συνθήκες, είναι ευχαριστημένοι από το γεγονός ότι το μάθημα γινόταν στο προαύλιο του σχολείου. Ναι 35 47% Όχι 9 12% Δε με επηρέαζε 31 41% Σε μία δεύτερη ερώτηση τους ζητήσαμε να μας προσδιορίσουν τι είναι αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο, σε σχέση με το χώρο, κατά τη διάρκεια του μαθήματος της ΦΑ. Οι καιρικές συνθήκες(ήλιος, ζέστη, αέρας, κρύο) 20 27% Το έδαφος που είναι από πίσσα 23 31% Η παρουσία άλλων παιδιών στο χώρο που γίνεται το μάθημα 3 4% Δε με ενοχλεί κάτι 25 33% Άλλο 4 5%
Στη συνέχεια ρωτήσαμε εάν ήταν το μάθημα ήταν αποτελεσματικό, ευχάριστο και επιτυχημένο όταν γινόταν στο χωλ του σχολείου ή στη τάξη, εξαιτίας των καιρικών συνθηκών. Καθόλου 12 16% Λίγο 21 28% Αρκετά 27 36% Πάρα πολύ 11 15% Δε το επηρεάζει καθόλου 4 5% Στην ερώτηση εάν θα ήθελες να διαθέτει το σχολείο μία αίθουσα γυμναστικής κλειστή αποκλειστικά για το μάθημα της ΦΑ απάντησαν: Ναι 61 81% Όχι 7 9% Δε θα άλλαζε κάτι για μένα 7 9%
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης τους ζητήθηκε να προσδιορίσουν που θα μπορούσε να κατασκευαστεί η κλειστή αίθουσα για το μάθημα της ΦΑ. Στο χώρο του υπογείου ενώνοντας τις αίθουσες που βρίσκονται κάτω από τα 39 57% γραφεία των δασκάλων και του διευθυντή Στο αίθριο απέναντι από το κυλικείο 7 10% Στο προάυλιο μπροστά από την αίθουσα του 2/θεσιου 17 25% Άλλο 6 9% Σε μία άλλη ερώτηση κλήθηκαν να δηλώσουν τις βελτιώσεις που θα έπρεπε να γίνουν στο γήπεδο του μπάσκετ. Βάψιμο των γραμμών 12 16% Τοποθέτηση διχτυών στα καλάθια 40 53% Προσθήκη και άλλου γηπέδου αν είναι δυνατόν 16 21% Άλλο 7 9%
Σε σχετική ερώτηση με τη προηγούμενη αλλά για το γήπεδο του χάντμπολ απάντησαν. Βελτίωση του δαπέδου 19 25% Επιδιόρθωση των τερμάτων 18 24% Τοποθέτηση διχτυών στα τέρματα 25 33% Βάψιμο γραμμών 8 11% Άλλο 5 7% Στην ίδια ερώτηση για το γήπεδο βόλεϊ απάντησαν. Βάψιμο γραμμών 19 25% Τοποθέτηση του φιλέ για όλη τη διάρκεια της χρονιάς 37 49% Δημιουργία και άλλου γηπέδου 12 16% Άλλο 7 9% Στη τελευταία ερώτηση για το εάν ήθελαν να γραμμογραφηθεί το γήπεδο κάποιου άλλου αθλήματος στο προαύλιο απάντησαν. Όχι 10 13% Του τέννις 36 48% Του μπάντιμντον 3 4% Του μπέιζμπολ 14 19% Του χόκει 8 11% Άλλο 4 5%
Συζήτηση Το 12% των μαθητών δηλώνει «όχι» δηλαδή ότι δεν είναι ευχαριστημένοι με το γεγονός ότι το μάθημα της ΦΑ γινόταν στο προαύλιο (με κριτήριο τις καιρικές συνθήκες). Το υπόλοιπο 88% των μαθητών απάντησαν ότι είναι ευχαριστημένοι ή «δε με επηρεάζει», με το ποσοστό αυτό να αναλύεται σε 41% «Δε με επηρέαζε» και το 47% «Ναι είμαι ευχαριστημένος». Οι απαντήσεις στα ερωτήματα μας φαίνεται να ανατρέπουν την αρχική υπόθεση που κάναμε όσον αφορά στη σχέση καιρικές συνθήκες και διεξαγωγή του μαθήματος της ΦΑ στο προαύλιο γιατί ενώ θα περίμενε κανείς οι μαθητές να δηλώσουν σε μεγάλο ποσοστό ότι δεν είναι ευχαριστημένοι, δηλώνουν το αντίθετο. Αυτό είναι λίγο δύσκολο να ερμηνευθεί με τα κριτήρια που εμείς βλέπουμε τα πράγματα Ίσως το γεγονός ότι τα παιδιά βλέπουν και αξιολογούν διαφορετικά κάποιες καταστάσεις, ίσως το γεγονός ότι το προαύλιο θεωρείται για αυτά ο πιο αγαπημένος χώρος του σχολείου και άρα στο μυαλό τους είναι συνδεδεμένος με θετικές σκέψεις ή ακόμα και η αδυναμία έως ένα βαθμό να αξιολογήσουν την επίδραση που μπορεί να έχουν οι καιρικές συνθήκες στη διδασκαλία και διεξαγωγή του μαθήματος. Όμως οι απαντήσεις τους στην επόμενη άλλη ερώτηση σχετικά με το ίδιο θέμα διαφοροποιεί κάπως τα δεδομένα. Οι απαντήσεις τους στην ερώτηση «τι είναι αυτό που σε ενοχλεί περισσότερο την ώρα που διεξάγεται το μάθημα της ΦΑ, σε σχέση με το χώρο που διεξάγεται;», φανερώνουν μια σχετική διαφοροποίηση σε σχέση με αυτά που απάντησαν στην προηγούμενη ερώτηση. Το 33% δήλωσε ότι «δε με ενοχλεί κάτι», το 31% δήλωσε ότι τους ενοχλεί «το έδαφος που είναι από πίσσα», το 27% ότι τους ενοχλούν «οι καιρικές συνθήκες(ήλιος, ζέστη, κρύο, αέρας)», το 4% τους ενοχλεί «η παρουσία άλλων παιδιών» και το 5% δήλωσαν «άλλο». Αυτό το «άλλο» αναλύεται σε ένα παιδί που δήλωσε ότι ενοχλείται επειδή «δεν έχει πολύ χώρο» και άλλα τέσσερα παιδιά που δήλωσαν ότι τους ενοχλεί «το τσιμέντο του εδάφους». Άρα ένα 4% περίπου από το 5% της απάντησης «Άλλο» πρέπει να προστεθεί στο 31% της απάντησης «για το έδαφος από πίσσα» (31+4=35%) το οποίο μετατρέπεται σε 35%. Εδώ αρχίζει να διαφαίνεται ότι και τα παιδιά, ίσως γιατί τους θυμίσαμε κάποιους παράγοντες, ίσως γιατί έκαναν μια δεύτερη σκέψη για το θέμα μας δηλώνουν πιο στοχευμένα κάποια πράγματα. Το 33% του «δε με ενοχλεί κάτι» δείχνει να σχετίζεται αρκετά με το 41% του «δε με επηρεάζει κάτι» της πρώτης ερώτησης άρα έχουμε ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό που δηλώνει σχεδόν ξεκάθαρα και σταθερά τη θέση του. Ένα 35% προσδιορίζει το έδαφος από πίσσα σαν ενόχληση, ενώ ένα άλλο σχετικά μεγάλο ποσοστό 27% προσδιορίζει τις καιρικές συνθήκες σαν μια άλλη ενόχληση. Το ποσοστό του 4% που δηλώνει σαν ενόχληση τη παρουσία άλλων παιδιών είναι πολύ μικρό για να ισχυροποιήσει το παράγοντα αυτό. Στην επόμενη ερώτηση για το αν «το μάθημα είναι επιτυχημένο, ευχάριστο και αποτελεσματικό όταν γίνεται στο χωλ ή στην αίθουσα της τάξης λόγω καιρικών συνθηκών;» τα παιδιά απαντούν σε ένα ποσοστό 36% «Αρκετά» και σε ένα 15% «Πάρα πολύ». Έχουμε δηλαδή το 51% των παιδιών να δηλώνει αρκετά έως πάρα πολύ ευχαριστημένο. Απεναντίας το 16% δηλώνει «Καθόλου» και το 28% «Λίγο»
επιτυχημένο, συνολικά το 44% αξιολογεί το μάθημα από καθόλου έως λίγο επιτυχημένο. Έχουμε λοιπόν ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών, 44%, που χαρακτηρίζει το μάθημα όχι επιτυχημένο, όχι ευχάριστο και όχι αποτελεσματικό και αποδίδει αυτή τη δυσαρέσκεια στο γεγονός ότι το μάθημα γίνεται στον ακατάλληλο εκ των πραγμάτων, για διεξαγωγή του μαθήματος της ΦΑ χώρο του χωλ του κτιρίου ή της τάξης. Και έμμεσα θα λέγαμε εμείς, στην ανυπαρξία κλειστού γυμναστηρίου ή χώρου αποκλειστικά για τη ΦΑ στο σχολείο. Τη παραπάνω υπόθεση έρχεται να επιβεβαιώσει η απάντηση των μαθητών στην ερώτηση «θα ήθελες να υπάρχει στο σχολείο κλειστή αίθουσα αποκλειστικά για τη ΦΑ», όπου με το συντριπτικό ποσοστό του 81% δηλώνει ότι θα ήθελε να υπάρχει αυτή η αίθουσα. Ενώ ένα 9% δεν θέλει και το υπόλοιπο 9% δηλώνει ότι δε άλλαζε κάτι για αυτούς. Για το χώρο που πιστεύουν ότι πρέπει να κατασκευαστεί αυτή η αίθουσα τα παιδιά δήλωσαν σε ποσοστό 57% «στο υπόγειο κάτω από τα γραφεία εκπ/κων και διευθυντή», σε ποσοστό 25% «στο προαύλιο μπροστά στην αίθουσα του 2/Θέσιου» και 10% «στο αίθριο απέναντι από το κυλικείο». Συνδυάζοντας τις απαντήσεις των μαθητών στις προηγούμενες ερωτήσεις προκύπτει ότι η αρχική υπόθεση της έρευνας μας φαίνεται να έχει βάση και να ισχύει σε μεγάλο βαθμό αφού ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των παιδιών (35%) το ενοχλεί η πίσσα του εδάφους, ενώ το 27% το ενοχλούν οι καιρικές συνθήκες, την στιγμή που το 44% των μαθητών χαρακτηρίζει το μάθημα «αποτυχημένο», όταν γίνεται στο χωλ του κτιρίου και το 81% θα ήθελε το σχολείο να διαθέτει κλειστή αίθουσα αποκλειστικά για τη ΦΑ. Στις υπόλοιπες ερωτήσεις ο στόχος είναι να επισημανθούν βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στα υφιστάμενα γήπεδα αθλοπαιδιών του σχολείου. Για το γήπεδο του μπάσκετ μας επισημαίνουν να τοποθετήσουμε διχτάκια στα καλάθια (53%), να δημιουργήσουμε ένα ακόμα γήπεδο (21%) και να βάψουμε τις γραμμές (16%). Για το γήπεδο του χάντμπολ θέλουν να τοποθετήσουμε δίχτυα στα τέρματα (33%), να βελτιώσουμε το έδαφος (25%), να επιδιορθώσουμε τα τέρματα (24%) και να βάψουμε τις γραμμές (11%). Ενώ για το γήπεδο του βόλεϊ ζητούν να τοποθετήσουμε το φιλέ για όλη τη διάρκεια της χρονιάς (49%), να βάψουμε τις γραμμές (25%) και να δημιουργήσουμε και άλλο γήπεδο (16%). Στη τελευταία ερώτηση για το αν θέλουν τη γραμμογράφηση του γηπέδου κάποιου άλλου αθλήματος απαντούν σε 48% το γήπεδο του τένις, 19% το γήπεδο του μπέιζμπολ, το 11% του χόκει και σε ποσοστό 13% όχι άλλο γήπεδο. Συνοψίζοντας πρέπει να πούμε ότι παρόλο που η αθλητική υποδομή του σχολείου φαίνεται να είναι ικανοποιητική για τις ανάγκες της διδασκαλίας του μαθήματος της ΦΑ, υπάρχουν ελλείψεις που εστιάζονται στην αλλαγή του δαπέδου των γηπέδων αθλοπαιδιών με ειδικό πλαστικό τάπητα (λύση αρκετά ακριβή για την εποχή μας) και στην ανάγκη δημιουργίας κλειστής αίθουσας ειδικά για το μάθημα της ΦΑ για τη προστασία από τις καιρικές συνθήκες. Δεδομένης όμως της δύσκολης οικονομικής περιόδου που επικρατεί θα πρέπει να γίνει προσπάθεια για βελτιώσεις, στο μέτρο του
δυνατού, προκειμένου να υποστηριχθεί η διδασκαλία του μαθήματος της ΦΑ στο μέγιστο βαθμό με στόχο πάντα τα οφέλη της άσκησης που είναι σημαντικά και απαραίτητα για τα παιδιά μας.