Το τρίγωνο της Μακρο-οικονομίας Πραγματικό ΑΕΠ, Υ Ανεργία, u Πληθωρισμός, π Πρόβλημα: Συνήθως δεν μεταβάλλονται όλα μαζί ευνοϊκά Π.χ. πληθωρισμός και ΑΕΠ ομόρροπα Πληθωρισμός και ανεργία αντίρροπα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΑΕΠ τάση κύκλοι Ανθηση Υφεση έτη
ΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΚΚΑΕΠ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΑ ΕΥΡΩ 2000 28000 26000 FRANCE 24000 άνθηση 22000 20000 ύφεση 18000 16000 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04 06 Y_FR TREND_FR
ΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΙΣ Η.Π.Α. ΑΕΠ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΑ ΔΟΛΛΑΡΙΑ 2008 MILLION USD AT 2008 VALUE 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 GDP : Γενικά ανέρχεται, αλλά μερικές φορές πέφτει έντονα 0 00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 00 US_GDP TREND
Γιατί είναι σημαντική η ανεργία;
Πώς προκλήθηκε τόσο μεγάλη ανεργία; 30 CYCLES OF US GDP AS % OF TREND 1900-2008 IN 2008 PRICES PERCENT OF TREND 20 10 0-10 -20 WW1 WW2 CRASH -30 00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 00
Γιατί είναι σημαντικός ο πληθωρισμός; ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΥΠΕΡΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΤΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΧΟΝΔΡΙΚΗΣ 1914 1 1918 3 1919 3 1920 13 1921 14 1922 101 JAN 1923 2.875 JUL 1923 194.000 NOV1923 726.000.000.000
και οι συνέπειες... Μαζική εξαθλίωση Ναζισμός Β Παγκόσμιος Πόλεμος 30 εκατομμύρια νεκροί
Έκτοτε η Γερμανία έχει πρωταρχικό στόχο την επίτευξη χαμηλού πληθωρισμού 6 5 4 3 2 1 0-1 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04 06 inflation_germany
Όμως και στην σύγχρονη εποχή, παρουσιάζονται περιπτώσεις υπερπληθωρισμού! 3500 3000 2500 2000 Argentina Brazil 1500 1000 500 0-500 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Π=3.000% ετησίως, σημαίνει περίπου 17% την εβδομάδα!
Το νόμισμα καταρρέει Η Αργεντινή τα τελευταία 50 χρόνια έχει αλλάξει 5 φορές νόμισμα 1970 1983 Peso ley 1983 1985 Peso Argentino, 1 peso argentino = 10,000 peso ley. 1985 1991 Austral 1 austral = 1000 pesos. 1992 2001 Peso convertible 1 Peso = 1 $ 2001: Peso non-convertible
Δομή και λειτουργία της οικονομίας - Φύση της οικονομίας ανοικτή/κλειστή, με/χωρίς δημόσιο τομέα, μικρή/μεγάλη, φτωχή/πλούσια, κλπ - Ροές και αποθέματα - Ροή προϊόντος - Ροή εισοδημάτων - Απόθεμα εργατικού δυναμικού, κεφαλαίου, πληθυσμού, κλπ
Η ροή συντελεστών παραγωγής και αγαθών σε μια κλειστή οικονομία χωρίς δημόσιο τομέα L K Επιχειρήσεις Y αγορά προϊόντος αγορά εργασίας Ιδιοκτήτες I Κυβέρνηση N Εργαζόμενοι C Νοικοκυριά Μερικές φορές, πχ μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις Ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι ταυτίζονται
Η ροή συντελεστών παραγωγής και αγαθών σε μια κλειστή οικονομία με δημόσιο τομέα L K Επιχειρήσεις Y αγορά προϊόντος αγορά εργασίας Ιδιοκτήτες I G Κυβέρνηση N Εργαζόμενοι C Νοικοκυριά δημόσια αγαθά
Η ροή συντελεστών παραγωγής και αγαθών σε μια ανοικτή οικονομία L K Επιχειρήσεις Y αγορά προϊόντος Z X ΚΟΣΜΟΣ αγορά εργασίας Ιδιοκτήτες I G Κυβέρνηση N Εργαζόμενοι C Νοικοκυριά δημόσια αγαθά
Οι βασικές ταυτότητες της μακρο-οικονομίας Κλειστή, χωρίς δημόσιο τομέα: Y= C+I Κλειστή, με δημόσιο τομέα: Y= C+I+G Ανοιχτή με δημόσιο τομέα: Y= C+I+G+X-Z Συσσώρευση κεφαλαίου: K t = K t-1 + I t [δk t-1 ] K t = (1-δ)K t-1 + I t δ : συντελεστής απόσβεσης κεφαλαίου
Πώς μετράμε την οικονομική δραστηριότητα; 1. Μέτρηση Δαπάνης (Expenditures Approach): GDPΕ = C + I + G + (X-Ζ) + ΔΗ ΔΗ = η μεταβολή στα αποθηκευμένα προϊόντα 2. Μέτρηση εισοδήματος ( Income approach) : (NI = National Income) ΝΙ = Μισθοί + Κέρδη + Αμοιβές+ Ενοίκια + Τόκοι 3. Μέτρηση Προστιθέμενης Αξίας (Value added Approach): GDPV = (αξία τελικού προϊόντος) (κόστος ενδιάμεσων προϊόντων)
ΕΛΛΑΔΑ: ΑΕΠ 2008 ΑΓΟΡΑΙΑ ΑΞΙΑ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ 2000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0-20000 -40000-60000 24271 29450 98627 33882 2328 C G I DH X Z -52277 million Euros
Συνιστώσες Δαπάνης ως Μερίδια του ΑΕΠ, ΗΠΑ 1929-2007 Ιδιωτική Κατανάλωση Δημόσια Κατανάλωση Επενδύσεις (Χ-Ζ)
Ροή εισοδημάτων σε οικονομία χωρίς τραπεζικό σύστημα wl (R+δ)K Επιχειρήσεις YP Y αγορά προϊόντος ZP Z XP X ΚΟΣΜΟΣ αγορά εργασίας δk αποσβέσεις RK wl Νοικοκυριά Ιδιοκτήτες Εργαζόμενοι IP I CP C φόροι GP G Τ Κυβέρνηση Τι θα συμβεί αν T< GP G ή αν wl+rk < CP C + IP I
Ροή εισοδημάτων σε οικονομία με τραπεζικό σύστημα wl (R+δ)K Επιχειρήσεις YP Y αγορά προϊόντος ZP Z XP X ΚΟΣΜΟΣ αγορά εργασίας δk αποσβέσεις RK wl Νοικοκυριά Ιδιοκτήτες Εργαζόμενοι IP I CP C φόροι GP G Τ Κυβέρνηση Δάνεια πρός ιδιώτες αποταμίευση S Τραπεζικό σύστημα δάνεια προς κυβέρνηση
Οι τιμές σε μια οικονομία -Τιμές αγαθών: Ρ C Ρ I Ρ G Ρ X Ρ Z κλπ -Τιμή ΑΕΠ: Ρ -Αμοιβές συντελεστών παραγωγής: Μισθός Ακαθάριστη Αμοιβή κεφαλαίου Καθαρή αμοιβή κεφαλαίου w R+δ R - Πραγματικός μισθός ω=w/p - Πραγματική αμοιβή κεφαλαίου Πραγματική ακαθάριστη Πραγματική καθαρή r+ δ r
Ποιά οικονομία θα μελετήσουμε; ΗΠΑ, Ευρώπη, Κίνα, Αίγυπτος, Βραζιλία, ή μήπως Ελλάδα Η ελληνική οικονομία: Πόσο μοιάζει ή διαφέρει από τις άλλες οικονομίες; Σχέση με άλλες οικονομίες και η θέση της στην παγκόσμια οικονομία
Argentina Argentina Denmark Denmark Iran Iran Greece Greece Taiwan Taiwan Austria Austria Norway Saudi Arabia Norway Sweden Saudi Arabia Switzerland Sweden Belgium Switzerland Indonesia Belgium Poland Indonesia Turkey Netherlands Poland South Turkey Korea Netherlands Australia South Korea Mexico AustraliaIndia Canada Mexico Brazil India Spain Canada Russia Brazil Italy Spain United Kingdom Russia France Germany Italy United KingdomChina France Japan Germany United States China Japan United States 326 326343 343345 358 358 393 345 393415 ΟΙ 30 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΟ ΑΕΠ ΟΙ 2008 30 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΕ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΗΠΑ ΤΟ ΑΕΠ 2008 ΣΕ ΠΗΓΗ: ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ IMF, 2009 ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΗΠΑ ΠΗΓΗ: IMF, 2009 415 456 482 456 485 482 493 GDP $ bn 485 506 493 GDP $ bn 512 506 526 512 729 526 869 729 947 869 1.011 1.088 947 1.0111.210 1.088 1.511 1.573 1.210 1.612 1.511 1.677 1.573 2.314 1.612 2.674 1.677 2.866 2.314 3.668 2.674 4.402 2.866 4.924 3.668 14.264 0 1.000 2.000 3.000 4.000 4.402 5.000 6.000 7.000 4.924 14.264 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000
Kiribati São Tomé and Príncipe Tonga Dominica Guinea-Bissau Solomon Islands East Timor Comoros Samoa Vanuatu Saint Kitts and Nevis Saint Vincent and the Grenadines Grenada The Gambia Seychelles Liberia Djibouti Saint Lucia Burundi Guyana Antigua and Barbuda Maldives Bhutan Belize Eritrea Lesotho Cape Verde Sierra Leone Central African Republic Suriname Swaziland 137 176 258 364 461 473 499 532 537 573 555 601 639 ΟΙ 30 ΜΙΚΡΟΤΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΑΕΠ ΣΕ ΕΚΑΤ ΟΜΥΡΙΑ ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΗΠΑ 808 834 836 982 1025 1097 1130 1256 1259 1368 1381 1476 GDP $ million 1620 1723 1955 1997 2415 2843 0 500 1000 1500 2000 2500 3000
ΟΙ 30 ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΚΑΕΠ ΣΕ ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΗΠΑ Ι.Α.Δ. (ΡΡΡ) Slovenia Cyprus Greece Italy Spain Taiw an Japan France Bahrain Germany Finland Belgium United Kingdom Sw eden Denmark Australia United Arab Emirates Canada Austria Kuw ait Iceland Netherlands Ireland Sw itzerland Hong Kong United States Brunei Singapore Norw ay Luxembourg Qatar 29.472 29.830 30.535 30.581 30.621 30.881 34.100 34.208 34.605 35.442 36.217 36.235 36.523 37.245 37.266 37.299 38.830 39.183 39.634 39.850 40.025 40.431 42.539 42.783 43.811 46.859 50.117 51.142 53.451 PPP USD 82.306 85.868 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000 90.000 100.00 0
ΟΙ 30 ΦΤΩΧΟΤΕΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΚΑΕΠ ΣΕ ΔΟΛΛΑΡΙΑ ΗΠΑ Ι.Α.Δ. (ΡΡΡ) Congo, DR Liberia Burundi 328 373 389 Guinea-Bissau 485 Sierra Leone Niger Central African Republic Eritrea Afghanistan Togo Malawi Mozambique Ethiopia Madagascar Guinea Rwanda Mali Nepal Uganda Comoros Burma 725 738 739 747 758 810 834 897 897 976 1.003 1.041 1.126 1.142 1.152 1.155 1.160 PPP USD Burkina Faso Lesotho Haiti Tanzania Bangladesh Gambia, The Zambia Ghana Benin Côte d'ivoire 1.266 1.302 1.316 1.352 1.389 1.389 1.399 1.520 1.605 1.640 0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800
Ρυθμός ανάπτυξης Υψηλή ανάπτυξη Φτωχές χώρες χαμηλότερη ανάπτυξη πλούσιες χώρες Κατά Κεφαλή ΑΕΠ Σύγκλιση ΚΚΑΕΠ
Ρυθμός ανάπτυξης Υψηλός ρυθμός Πλούσιες χώρες Φτωχές χώρες Χαμηλός ρυθμός ΚΚ ΑΕΠ Απόκλιση ΚΚΑΕΠ
Κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 2000 Για διάφορες χώρες 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 1980 1982 1984 Finland Ireland 1986 1988 1990 Portugal Greece 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Ρυθμοί ανάπτυξης ΑΕΠ σε σταθερές τιμές Για διάφορες χώρες 15 10 Finland Ireland Portugal Greece 5 0-5 -10 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Μικρές διαφορές μεγάλες συνέπειες
Ορισμένα ζητήματα και ερωτήματα: - Ο χρόνος (βραχυ-, μεσο- μακρο-πρόθεσμος) - Σημεία ισορροπίας και διαταραχές - Διαγράμματα, δεδομένα ή μαθηματικά υποδείγματα; - Θεωρητικές διαμάχες, συναίνεση και πολεμικές Οι μεγάλες ενότητες της Μακροοικονομικής 1. Βραχυχρόνιες διαταραχές: το πλαίσιο IS-LM 2. Μεσοχρόνιες διαταραχές: το πλαίσιο AD-AS 3. Μακροχρόνια πορεία: Μεγέθυνση, σύγκλιση, απόκλιση 4. Δημοσιονομική πολιτική: Έλλειμμα, χρέος, φορολογία. 5. Οικονομική πολιτική: Κανόνες, μοντέλα, προβλέψεις 6. Ανοιχτή οικονομία (μικρή) 7. Η παγκόσμια οικονομία: Σχέσεις και Ενώσεις 8. Οικονομικές κρίσεις και κοινωνικές αποτυχίες. Τελικά τι είναι τα μακροοικονομικά: Οδηγός ευημερίας (Guide for prosperity) ή επιστήμη της μιζέριας (dismal science);