8 Ιουνίου 2018 Νέα Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1. Το θέμα του κειμένου αφορά τον συσχετισμό «παιδείας» και «εκπαίδευσης». Αρχικά, η λέξη «παιδεία» παρουσιάζει νοηματική ευρύτητα και εξέλιξη στην πορεία των χρόνων. Στους Αρχαίους Έλληνες δήλωνε την ανατροφή, έπειτα την γνώση και άλλοτε τα χαρακτηριστικά του παιδιού. Ο συγγραφέας υποστηρίζει την συγγένεια του όρου «παιδεία» με την «εκπαίδευση», αναζητώντας την ετυμολογία της δεύτερης. Συνάμα, διαφοροποιεί τις σημασίες τους, αναζητά σημεία σύγκλισης και απόκλισης των όρων, εστιάζοντας στην ύπαρξη της γνώσης και στην κρατική ή ιδιωτική κατοχύρωσή τους. Επιλογικά, εντοπίζει τις διαφορές τους καθώς η παιδεία είναι μια πιο ελεύθερη μέθοδος, ενώ η εκπαίδευση έχει προκαθορισμένη αποστολή και συνιστά πράξη. B.1 α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό B.2 α) Ο τρόπος ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου είναι σύγκριση-αντίθεση, καθώς αναζητούνται οι διαφορές μεταξύ «παιδείας» και «εκπαίδευσης». Στην παράγραφο αναφέρεται: «Η παιδεία είναι περισσότερο μέθοδος η εκπαίδευση κυρίως πράξη. Η παιδεία είναι (πρέπει να είναι, για να μην παραβαίνει τον εαυτό της) λειτουργία λίγο πολύ ελεύθερη. [ ] Αντίθετα, η εκπαίδευση ελέγχεται εκ προθέσεως εντεταλμένη. Η παιδεία είναι (οφείλει να είναι) προαιρετική η εκπαίδευση θεωρείται, και σωστά, υποχρεωτική». Χαρακτηριστική είναι η λέξη «διαφορές» και η χρήση της διαρθρωτικής λέξης «Αντίθετα». Ωστόσο: αντίθεση-εναντίωση επομένως: συμπέρασμα-αποτέλεσμα 1
προκειμένου: σκοπός/αποτέλεσμα Που πάει να πει ότι: επεξήγηση κυρίως: έμφαση Β.3 α) Οι αρχές της εντοπίζονται/ βρίσκονται στον Αισχύλο και στον Σοφοκλή. Η ίδια λέξη [...] σκοπίμως σχετίζεται/συνδέεται κάποτε τόσο με την παιδία όσο και με την παιδιά. [...] το οποίο, όσο βλέπω στα λεξικά, παρουσιάζεται/φανερώνεται πρώτη φορά στον πλατωνικό Κρίτωνα. [...] δημιουργεί σύγχυση εις βάρος και των δύο παραγόντων/μερών της κρίσιμης αυτής συζυγίας. Από εκεί και πέρα αρχίζουν πρόδηλες/ολοφάνερες και λανθάνουσες διαφορές [...]. αναβαθμίζεται υποβαθμίζεται (1η παράγραφος) μεταγενέστερη προγενέστερη (2η παράγραφος) επιτρέπουν αποτρέπουν (3η παράγραφος) ιδιωτική δημόσια (3η παράγραφος) διαφορές ομοιότητες (4η παράγραφος) Β.4 α) Ενδεικτικά, δύο ρήματα παθητικής φωνής στην πρώτη παράγραφο είναι: εναλλάσσονται ανιχνεύονται Η χρήση της παθητικής φωνής διαμορφώνει ύφος απρόσωπο, επίσημο, τυπικό, σοβαρό και αντικειμενικό, αφού ο συντάκτης στοχεύει στην ανάδειξη της σχέσης των εννοιών «παιδείας» και «εκπαίδευσης». 2
Γ. 1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο σε μαθητική εφημερίδα, τίτλος Χρήση γ προσώπου, ύφος απλό, λιτό, οικείο Αφόρμηση από την επικαιρότητα: διάλογος στη σχολική κοινότητα Ενδεικτικός τίτλος: Η παιδευτική αξία του σχολείου Πρόλογος Αφόρμηση από την επικαιρότητα, ρόλος του σχολείου στη σύγχρονη εποχή, προβληματισμός και αναζήτηση του ρόλου του από τους ίδιους τους μαθητές αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό σώμα. Κύριο μέρος Α ερώτημα: εκπαιδευτική λειτουργία σχολείου: ευρύτερη, σφαιρική γνώση για τον άνθρωπο, τις ανάγκες του, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον καλλιέργεια των πνευματικών δυνατοτήτων: όξυνση λογικής ικανότητας, κρίσης, προβληματισμού, αυτόνομη - ελεύθερη σκέψη παροχή ειδικών γνώσεων: εντάσσει το άτομο στις οικονομικές διαδικασίες και στον ορθό επαγγελματικό προσανατολισμό, εξειδίκευση, εφόδια για να επιλέξει αλλά και να ασκήσει το επάγγελμα του, καθίσταται έτοιμο να ενταχθεί στην παραγωγική διαδικασία και στον οικονομικό μηχανισμό της κοινωνίας επαφή με τα νέα επιτεύγματα της τεχνολογίας παιδευτική λειτουργία σχολείου: ηθική αγωγή - διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπικότητας: υγιή πρότυπα, διαχρονικές αξίες και υψηλά ιδανικά, διαμόρφωση ορθών αξιολογικών κριτηρίων, σεβασμός, αγάπη, υπευθυνότητα, ανθρωπιστικά ιδεώδη, ολοκλήρωσή του ως 3
κοινωνικό και πολιτικό ον. κοινωνική αγωγή: παροχή αγωγής, κανονισμοί, ποινές, έπαινοι, άμιλλα, καλλιέργεια κοινωνικών αρετών: συνεργασία, ομαδικό παιχνίδι, συναναστροφές, συλλογικές εργασίες, πειθαρχία, γνώση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. εξευγενισμός, εξωραϊσμός του εσωτερικού κόσμου: επαφή με την τέχνη, το ωραίο, την αρμονία, καλλιέργεια αισθητικών κριτηρίων, ψυχική ωριμότητα, εκλέπτυνση συναισθημάτων. πολιτική αγωγή: πλατιά και αντικειμενική ενημέρωση για τις πολιτικές δομές και διαδικασίες της κοινωνίας, υγιής πολιτικοποίηση, ενεργός συμμετοχή στα κοινά εκγύμναση, σωματική ευεξία: βιολογική αλλά και ηθικο-πνευματική ανάπτυξη καλλιέργεια φιλοπατρίας και διεθνιστικής, οικουμενικής συνείδησης. οικολογική αγωγή περιβαλλοντική συνείδηση Β ερώτημα: τρόποι ενίσχυσης παιδευτικού ρόλου του σχολείου εκπαιδευτικοί: χρέος αμετάθετο του εκπαιδευτικού είναι το ειλικρινές ενδιαφέρον και ο σεβασμός προς το μαθητή να εμπνέουν εμπιστοσύνη, να καθοδηγούν τους μαθητές στη διδακτική πράξη να έχουν πλούτο ειδικών αλλά και γενικών γνώσεων, πρωτότυπη σκέψη, μεταδοτικότητα, αίσθηση χιούμορ, ορθή κρίση, αμερόληπτη αξιολόγηση να είναι διαλλακτικοί, συνεργάσιμοι και να προωθούν το διάλογο να διαθέτουν ήθος, να εμφορούνται από ιδανικά και αξίες, να μεταλαμπαδεύουν την αγάπη για τον άνθρωπο, να διαθέτουν συνέπεια λόγων και έργων και να αποτελούν υγιή πρότυπα να διέπονται από μεράκι, αγάπη για την εργασία του, την οποία οφείλουν να τη θεωρούν ως λειτούργημα και όχι απλό βιοποριστικό μέσο. αξιοποίηση της τεχνολογίας στη διδακτική διαδικασία 4
μαθητές/μαθήτριες: εργατικό πνεύμα, συνεργασία, επιμέλεια, διάθεση για απόκτηση γνώσεων και ανάπτυξη δεξιοτήτων ειδικά μαθήματα, καλλιέργεια της υπευθυνότητας και του διαλόγου, ορθή λειτουργία των μαθητικών κοινοτήτων συμμετοχή σε εκδηλώσεις και δράσεις που αναδεικνύουν τα ταλέντα τους, τις ανησυχίες τους και την πρωτοτυπία τους συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις συμμετοχή σε διοργανώσεις αγώνων λόγου επίδειξη σεβασμού στην εκπαιδευτική διαδικασία και στο ρόλο του δασκάλου εκπαιδευτικές εκδρομές, ανάληψη πρωτοβουλιών και αυτενέργεια Επίλογος Συνοψίζοντας, η παιδευτική λειτουργία του σχολείου είναι υπόθεση όλων, τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών για την διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων, αυριανών δημοκρατικών πολιτών, έτοιμων να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και στα νέα δεδομένα της γνώσης και της κοινωνίας. Η αναβάθμιση του ρόλου του σχολείου αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη της εποχής ώστε να συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. 5