ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Παρουσίαση του βιβλίου της Chiara Lubich «Μελέτες Πνευματικοί Στοχασμοί» στην ελληνική έκδοση Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2014 Είναι με μεγάλη χαρά που παρευρίσκομαι απόψε στην παρουσίαση των βιβλίων της Chiara Lubich «Μάθε να χάνεις» και «Μελέτες» του οποίου την μετάφραση στα Ελληνικά επιμελήθηκε ο Ιησουίτης Θεολόγος Πατήρ Θεόδωρος Κοντίδης και το οποίο φέρει πρόλογο της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση και εκτίμηση για το κίνημα των Φοκολάρι. Πράγματι, η Chiara Lubich σε αυτό το σχέδιο του Θεού προσπαθούσε να κάνει το θέλημα του Κυρίου ο οποίος αναζητεί σε όλους τους καιρούς την ενότητα των ανθρώπων μπροστά στο χάσμα της διαίρεσης που λαβώνει την καρδιά Του, καθώς και όλων των Δικαίων και Αγίων. Στην πορεία της σαν απλή χριστιανή, με τρόπο άμεσο και βαθύ η Chiara πραγματώνει στην ζωή το Ευαγγέλιο και εργάζεται και αγωνίζεται για τον πολιτισμό της ενότητας και της αδελφοσύνης, της αλληλεγγύης και του σεβασμού προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια έχοντας ως πρότυπο της την πρώτη Χριστιανική Κοινότητα βασισμένη πάνω στους τέσσερεις πυλώνες: την προσευχή, την διδασκαλία, την μοιρασιά και το τεμάχισμα του Άρτου, του Άρτου της Ευχαριστίας. Το χάρισμα και στίγμα της Chiara είναι «Ν αγαπάμε τον Ιησού στο πρόσωπο του αδελφού» «να ζούμε ο ένας πλάι στο άλλον» «να συμπορευθούμε» «να αγαπάμε πάντα πρώτοι» «να αγκαλιάσουμε τον εγκαταλελειμμένο Ιησού και να τον υποδεχόμαστε κάθε στιγμή της ζωής μας» «γιατί όπου είναι συναγμένοι δύο ή τρείς στο όνομα μου, εκεί είμαι και εγώ ανάμεσα τους» ( Μτ 18,20). Ανταποκρίθηκα με χαρά στην πρόσκληση του αδελφού μας Πανιερώτατου Μητροπολίτη Κυρηνείας κ.κ. Χρυσόστομου που γνωρίζει το κίνημα εδώ και χρόνια και βλέπει την εμπειρία της χριστιανικής κοινότητας μέσα από την πραγματικότητα της ενότητας που φανερώνει την αληθινή εικόνα της Εκκλησίας του Χριστού. Εκτιμούμε την πρωτοβουλία της Ιεράς Μητρόπολις να οργανώσει αυτό το εκκλησιαστικό και πνευματικό συμπόσιο. Διατηρώ έντονα στην μνήμη μου το φετινό προσκύνημα στην Παναγία του Κύκκου που είχαμε μαζί με τον Πανιερώτατο και τους υπεύθυνους του Κινήματος της περιοχής της Μέσης Ανατολής, όπου μέσα στο πνεύμα της εν Χριστώ αδελφοσύνης μοιραστήκαμε στιγμές προσευχής και ανταλλαγής βιωμάτων, αληθινές 1
στιγμές Πεντηκοστής. Εδώ στην Κύπρο προσπαθούμε όλοι να ζούμε ένα οικουμενισμό ζωής, καθημερινότητας βασισμένης πάνω στον Χριστό και την Εκκλησία, πλούσιας μέσα στην διαφορετικότητα και την ενότητα της. Χαιρετίζω ανάμεσα μας τα μέλη του Κινήματος που ήρθαν από την Κωνσταντινούπολη, την Ρώμη και την Ελλάδα καθώς και τους φίλους τους εδώ στην Κύπρο που συναθροίζονται στην Αρχιεπισκοπή μας γύρω από τον Λόγο του Θεού τον «Λόγο ζωής» πηγή ανανέωσης, πίστης και μαρτυρίας. Χαιρετίζω και ευχαριστώ ιδιαίτερα τις δύο κυρίες, την Δρ Λίνα Μικελίδου και την Κυρία Ελενίτσα Παύλου Κατσιολούδη, που παρακολουθούν και συντονίζουν τις συναντήσεις. Ευχαριστώ επίσης την Δεσποινίδα Rania Al Najjar για την εργασία της στην παρουσίαση. Από την νήσο των Αποστόλων Παύλου και Βαρνάβα απευθύνω επίσης τον χαιρετισμό μου στην πρόεδρο του Κινήματος των Focolari Maria Voce. H Chiara εισχώρησε μέσα στον δυναμισμό της 2 ης Βατικάνιας Συνόδου, διαβάζοντας τα σημεία των καιρών μέσα στο σημερινό κόσμο για να παρουσιάσει στον σύγχρονο άνθρωπο το μήνυμα του Ευαγγελίου. Εργάστηκε και αγωνίστηκε στο πεδίο της Χριστιανικής Πνευματικότητας προσπαθώντας να παραμένει ενωμένη με τον Ιησού Χριστό και δια μέσου Αυτού, με τους ανθρώπους της καθημερινής ζωής, αναλαμβάνοντας μικρές και απλές πρωτοβουλίες ενότητας μεταξύ των ανθρώπων που καλούνται να ζουν σαν αδέλφια «ώστε να είναι όλοι ένα όπως εσύ Πατέρα είσαι ενωμένος μ εμένα και εγώ μ εσένα» (Ιω 17,21) Η προσευχή αυτή του Υιού πριν το Πάθος Του, έγινε τρόπος έμπνευσης και πεποίθηση της Chiara και έτσι εδραιώθηκε το χάρισμα του κινήματος. Με τον τρόπο αυτό πραγματώνει το κάλεσμα του βαπτίσματος του, νοιώθοντας υπερπλήρη την αγάπη του Θεού που είναι μια «εισβολή αγάπης» αφού «ο άνθρωπος είναι πραγματικά ευτυχισμένος μόνο όταν ανάψει και κρατήσει αναμμένο τον κινητήρα της ζωής του: την αγάπη» που «δεν πεθαίνει και επειδή υπηρετεί, βασιλεύει» και «αυτό εξαρτάται από τον καθένα». Η αγάπη αυτή του Θεού Πατέρα που δεν ήταν ιδέες και ιδεολογίες, λόγια και διάλογοι, αλλά μια χειροπιαστή πράξη της οποίας το ορατό σημείο εκπληρώθηκε στον Σταυρό πάνω στον οποίο ο Υιός ο Μονογενής, ο Ιησούς Χριστός αποδεικνύει στην ανθρωπότητα πόσο μεγάλη είναι αυτή η αγάπη. Είναι τόσο μεγάλη που προσέφερε το εαυτό Του για όλη την ανθρωπότητα. «Η αγάπη αυτή» γράφει η συγγραφέας «είναι η ουσία του Θεού, είναι η ζωή των παιδιών του Θεού, η αναπνοή του χριστιανού και γίνεται κληρονομιά και μονοπώλιο του κόσμου». Για μας τους Χριστιανούς είναι η αφετηρία και το τέρμα. Η ζωή μας δεν έχει νόημα έξω από την αλήθεια του Σταυρού και όταν κουβαλάμε τον καθημερινό Σταυρό μας, με πίστη και εμπιστοσύνη στον Θεό, τότε γίνεται σταυρός ζωής, ελπίδας, ανανέωσης και Ανάστασης. Ο σταυρός είναι «το μοναδικό κλειδί που ανοίγει ένα θησαυρό, τον θησαυρό : Ανοίγει τις ψυχές για να 2
έρθουν σε κοινωνία με τον Θεό». Εδώ παρουσιάζεται μπροστά μας η ζωή του καθενός μας ενώπιον του Σταυρού, δια του οποίου ο Θεός, μας οδηγεί στην σωτηρία. Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Νοτιανατολικής Μεσογείου, ο άνθρωπος μαζί με τις κοινότητες των Χριστιανών και άλλες κοινότητες, βιώνει σήμερα τον σταυρό του, αλλά η ιστορική εμπειρία της πίστης θα αποδείξει τελικά ότι θα θριαμβεύσει η κουλτούρα της ζωής, της συγχώρεσης και της ειρήνης, ο πολιτισμός της ειρήνης που εδραιώνεται πάνω στο Πάσχα του Χριστού. Προτού ανέβει στον Γολγοθά, στον σταυρό του μαρτυρίου, ο Ιησούς προσευχήθηκε και αφιέρωσε ολόκληρη την ανθρωπότητα στον Πατέρα ώστε να είναι ένα, μια ανθρωπότητα που ζει μέσα «στην υπέρμετρη και ατέλειωτη αγάπη Του». Η ενότητα επομένως πραγματοποιήθηκε, εκπληρώνεται όμως και ολοκληρώνεται στην πορεία ζωής του καθενός μας. Η κραυγή αγωνίας στον σταυρό «Ηλί, ηλί λαμά σαβαχθανί» επιτελείται μέσα στο σχέδιο της ενότητας, ήτοι της συμφιλίωσης ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο διαμέσου του «εγκαταλελειμμένου Ιησού που συμπλήρωσε κάθε κενό, φώτισε κάθε σκότος, συνόδευσε κάθε μοναξιά, εξάλειψε κάθε πόνο και διέγραψε κάθε αμαρτία». Το ίδιο σχέδιο συνεχίζει ακόμη δια μέσου εμάς, που είμαστε μέλη του μυστικού σώματος του Χριστού. Εδώ κατανοούμε την πρόκληση και την ομορφιά της κλίσης μας αφού «δεν υπάρχει αγκάθι χωρίς τριαντάφυλλο» και έτσι το αγκάθι του σταυρού θα φέρνει πάντα το τριαντάφυλλο της ανανέωσης και της ελπίδας για να «καταλάβουμε πως η οδός του Ιησού δεν κορυφώνεται στο δρόμο του σταυρού και στο θάνατο αλλά στην Ανάσταση και την Ανάληψη Του στους ουρανούς». Η λογική του Σταυρού, μας οδηγεί συχνά να εργαζόμαστε με δέσμευση απέναντι στο σχέδιο της ζωής. Η Chiara Lubich, βιώνοντας αυτό το χάρισμα, μπορούσε να κατανοήσει το νόημα του αγκαθιού που γίνεται λουλούδι και προσφέρεται στο θυσιαστήριο του Κυρίου. Ανθίζει την ειρήνη, την ενότητα και την παγκόσμια αδελφοσύνη. H Chiara αναφέρεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της, στο σχέδιο του Ισχυρού και Παντοδύναμου Θεού. Είναι η παντοδυναμία της αγάπης και της συγχώρεσης και πράγματι «είμαστε δημιουργήματα γεμάτα αδυναμία και φτώχεια, κάθε χρώματος, αλλά μετανοημένοι επιστρέφουμε στην αγάπη Του». Η περιοχή μας ταλανίζεται από διάφορες διαμάχες διάφορων ισχυρών και παντοδύναμων που δυστυχώς καταστρέφουν και απειλούν τον άνθρωπο που υποφέρει και υπομένει διάφορες κακουχίες, σωματικές, πνευματικές, ψυχικές και κοινωνικές και δεν μπορεί να βρει την σωτηρία του παρά μόνο από τον Παντοδύναμο Θεό, ο οποίος δια της δύναμης του Αγίου Πνεύματος, μεταμορφώνει τον θάνατο σε νέα ζωή. Πόσα και πόσα θύματα σωριάζονται μπροστά στα μάτια μας και όλα αυτά στο όνομα της στρατιωτικής παντοδυναμίας των μεγάλων δυνάμεων που αναζητούν μόνο τα συμφέροντα τους και όχι την δικαιοσύνη και την ευτυχία του ανθρώπου. Η συνείδηση των μεγάλων, λησμονεί την παντοδυναμία της αδελφοσύνης, της συγχώρεσης και της αγάπης. Σήμερα, επιτάσσεται το κάλεσμα στην παγκόσμια συνείδηση, για μεταστροφή, 3
δικαιοσύνη και απόλυτο σεβασμό προς τον άνθρωπο. Είναι το μυστήριο του Εσταυρωμένου Χριστού που προσφέρεται συνεχώς διαμέσου του πόνου των αθώων. Είναι ο αμνός που θυσιάζεται πάντα στο θυσιαστήριο της Ουράνιας Ιερουσαλήμ και στο θυσιαστήριο της Ευχαριστίας. Γι αυτό και η Λειτουργία μας, που αρχίζει από το συμπόσιο του Λόγου Του και την σύναξη της Ευχαριστίας, είναι δική Του και πραγματοποιείται με τρόπο μυστικό, ανθρώπινο και ουσιαστικό μέσα από την θυσία και τον πόνο της ζωής, για να πολλαπλασιάσει μέσα στο κόσμο την Σωτηρία του Σταυρού. Είναι μεγάλη η ευθύνη μας να είμαστε ο Άρτος που τεμαχίζεται για την ειρήνη μέσα στον κόσμο «για να είμαστε μάρτυρες του Χριστού» για να ενώσουμε την ανθρωπότητα με την δύναμη της Θείας Ευχαριστίας. Γι αυτό, όταν ζούμε βαθιά την Θεία Λειτουργία, με πίστη και δέος, τότε γίνεται ο δημιουργικός χώρος της συγχώρεσης και ειρήνης. Η Chiara Lubich εδραίωσε τον πνευματικό της αγώνα πάνω στον Λόγο και τον Άρτο της ζωής που οδηγούν στην «Αγάπη και την Αλήθεια, στην αγνή ευσπλαχνία, την οποία πρέπει να ενδυθούμε από το κεφάλι μέχρι τα πόδια για να μπορούμε να ονομαζόμαστε Χριστιανοί». Μελετώντας την εικόνα της Αειπάρθενου Μαρίας είναι μια πράξη πίστης, αγάπης και ελπίδας συνδεδεμένης με το ουράνιο σχέδιο που υποκλίνεται. Ο άρτος της ζωής που υποκλίνεται στην Αειπάρθενο έγινε άνθρωπος και φώτισε το πρόσωπο Της. Για να κατανοήσει κανείς το σχέδιο της Σωτηρίας περνά πάντα από την Αειπάρθενο Μαρία, η οποία βρίσκεται τόσο κοντά μας ώστε να την «μελετήσουμε». Η χριστιανική ζωή, η αφιερωμένη ζωή, έχει ως παράδειγμα την Παναγία. Η παρουσία των αφιερωμένων ανθρώπων μέσα στον κόσμο είναι η επέκταση του σχεδίου της Σωτηρίας που αντανακλά την αλήθεια της Βασιλείας του Θεού. Ενώπιον αυτού, έχουμε την ευθύνη να αναπτύξουμε τις κλίσεις μέσα στις οικογένειες μας, στην κοινωνία, στις ενορίες μας, που είναι ένα σημάδι ελπίδας και χαράς μέσα στον διαιρεμένο και θλιμμένο κόσμο. Όποιος αφιέρωσε την ζωή του στον Θεό δεν μπορεί να είναι θλιμμένος εσωτερικά ή εξωτερικά. Ο κόσμος σήμερα έχει ανάγκη από πιστούς που έχουν χαρά μέσα τους, που νοιώθουν, ζουν και μεταφέρουν στους άλλους, όπως προτρέπει ο Πάπας Φραγκίσκος, την «Χαρά του Ευαγγελίου». Στην σύγχρονη κοινωνία υπάρχουν πολλές έλξεις που μάχονται να απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον Θεό, διάφορες φωνές που του παρουσιάζουν ένα διαφορετικό menu αρκεί να απομακρυνθεί από το θείο, την αγιότητα, την χάρη, για να ζήσει μέσα στην λογική του κόσμου. Λέγοντας αυτά, δεν εννοούμε να μισούμε τον κόσμο τούτο αλλά να τον αγαπούμε. Να τον ελκύσουμε στον Χριστό, στην αγάπη, να δεχθεί τις προκλήσεις για να μπορέσει ν αλλάξει την λογική της πολιτικής, πολιτιστικής, ανθρώπινης και θρησκευτικής διαμάχης. Η Chiara δεν θέλησε να αποχωρήσει και δεν ξέφυγε από τον κόσμο, αλλά παρέμεινε μέσα στον κόσμο για να μεταδώσει το μήνυμα του Ευαγγελίου. Ακριβώς αυτή είναι η αποστολή των Λαϊκών, ν αγιάσουν τον καιρό, την ιστορία και την ανθρώπινη εμπειρία. Ο Ιησούς ο ίδιος, πορεύθηκε στους δρόμους της ζωής, γι αυτό και η χριστιανική παρουσία μας 4
είναι μέσα στον κόσμο για να μεταφέρουμε το μήνυμα Του, το παράδειγμα, τον Λόγο και την μαρτυρία Του. Σκοπός είναι να μεταλαμπαδεύσουμε στον κόσμο το Φως Του ώστε να αλλάξει με την βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, που ανανεώνει το πρόσωπο της γης. Η κάθε αλλαγή ξεκινά πρώτα μέσα μας και μετά επεκτείνεται εξωτερικά. Σημάδι αλλαγής είναι να έχουμε μια ανοικτή καρδιά «στο μέτρο της καρδιάς του Ιησού». Μια καρδιά που αγκαλιάζει όλους, μια καρδιά απέραντη, που επαγρυπνεί επιμετρώντας την πρόοδο της κοινωνίας και της μαρτυρίας. Αυτή είναι η παρουσία της διακονίας, της υπηρεσίας της αγάπης και του ελέους, της φροντίδας προς τους ασθενείς, της φιλοξενίας των φυγαδευμένων και προσφύγων, του πηγαιμού στις περιφέρειες του κόσμου για να βρούμε τους εαυτούς μας και τους αδελφούς μας που ζουν στο περιθώριο, στον πόνο, στην μοναξιά και με πνεύμα αδελφικής αλληλεγγύης να επιστρέψουμε στον οίκο του Ευσπλαχνικού Πατέρα που μας αναζητεί και μας προσμένει. Θέλουμε όλοι να ζούμε στην πολιτεία του, να ζούμε με αγάπη και ενότητα και με την «αγάπη που δεν συνδέει μόνο την ψυχή με τον Θεό αλλά και όλες τις ψυχές μεταξύ τους». Μπροστά σε όλα αυτά, ζητούμε την χάρη της σύνεσης, της γνώσης, την χάρη της αγάπης που μας οδηγεί στην αγιότητα. Είμαστε η κοινότητα των Αγίων. Ο κόσμος έχει πάντοτε ανάγκη από αγίους, από νέους αγίους σήμερα, ανθρώπους «συνετούς και ελεύθερους που ζουν με πραότητα και δύναμη το έλεος και τη δικαιοσύνη, την απλότητα και την σωφροσύνη». Αυτή την αγιότητα αναζητούσε η Chiara μέσα στον δυναμισμό ενός μοναδικού σχεδίου του Θεού αρθρωνόμενου μέσα στην τριαδική διάσταση: ενότητα, αδελφοσύνη και αγάπη. Όλοι μας είμαστε ένα, όπως Υιός και ο Πατέρας είναι ένα. Η ενότητα δεν περιορίζεται στα πλαίσια συμβολαίων και υπογραφών ή μιας συμφωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι μεν απαραίτητο, αλλά είναι πάνω απ όλα δώρο Θεού, που ωριμάζει μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία, στο καθημερινό βίωμα και στο εσωτερικό της ανθρώπινης οικογένειας που θα έπρεπε να είναι «μια μόνη οικογένεια» καλεσμένη να ζήσει μέσα στην ευτυχία που προέρχεται από τον Θεό. Η Chiara Lubich μέσα στην ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας, συνέβαλε ενεργά προς αυτή την χαρά της ενότητας. Σήμερα, πιο πολύ από ποτέ, το μήνυμα της Chiara είναι ένα κάλεσμα προς ολόκληρο τον κόσμο που τείνει να εγκλωβίζεται στον εαυτό του, να οικοδομεί εκ νέου ψυχολογικά, πολιτιστικά, κοινωνικά και θρησκευτικά τείχη ανάμεσα στους ανθρώπους. Αυτό το μήνυμα της ενότητας, αυτό το χάρισμα ενισχύει την θέληση να ανοίγεσαι στους άλλους, να μην υποτάσσεσαι στην λογική του φόβου απ όλες τις απόψεις. Είμαστε όλη μια ανθρώπινη οικογένεια και η φοβία εντάσσεται μερικές φορές στα πλαίσια ενός κοινωνικό πολιτικού και πολιτιστικού σχεδίου. Ας μην φοβόμαστε ο ένας τον άλλο, καλύτερα ας αναλύσουμε αντικειμενικά την πηγή των πολιτικών προβλημάτων που αποτελούν την αιτία των διαιρέσεων ανάμεσα στα έθνη, τις 5
κοινότητες και τις κουλτούρες. Στην πλειονότητα οι λόγοι είναι κοινωνικό πολιτικοί υπό την κάλυψη ενός θρησκευτικού μανδύα. Μέσα λοιπόν από τις σελίδες του βιβλίου «Μελέτες» της Chiara, υπάρχει ευρύτητα πνεύματος, μια βαθιά ανθρώπινη εμπειρία και πιστότητα στο Ευαγγέλιο και την Χριστιανική παράδοση. Οι σελίδες ανταποκρίνονται στην έντονη αναζήτηση αυθεντικής χριστιανικής ζωής στον σημερινό κόσμο. Εμείς που ζούμε εδώ στην Κύπρο, κοντά σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περιοχή, έχουμε μια κοινή ευθύνη. Να εργαστούμε και να συμβάλουμε όλοι για την οικοδόμηση της ενότητας, της αδελφοσύνης και της αγάπης. Σας ευχαριστώ. Ιωσήφ Σουέηφ Αρχιεπίσκοπος Μαρωνιτών Κύπρου 6