Hellenic Aid ( Tsunami 2004:

Μη παραδοσιακοί παράγοντες επηρεασµού του πλαισίου συνεργασίας και διαχείρισης της επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας Η προώθηση της βοήθειας και η διπλωµατία της Hellenic Aid ( Tsunami 2004: Σρι Λάνκα) Θάλεια Καβακιώτου* Η παρούσα εργασία παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο του Γ Πανελλήνιου Συνεδρίου ιεθνούς Πολιτικής Οικονοµία «Η ιεθνής Οικονοµία στον 21 ο αι., Προς την Παγκοσµιοποίηση ή προς την κυριαρχία των περιφερειακών συνεργασιών;» *Θάλεια Καβακιώτου Μεταπτυχιακό ίπλωµα Ειδίκευσης ιεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Πειραιώς Ερευνήτρια Ινστιτούτου ιεθνών Οικονοµικών Σχέσεων tkiotou@yahoo.gr Μάιος 2008 1

Εισαγωγή Η παρούσα εργασία επιδιώκει να αναλύσει το πλαίσιο διαδράσεως µεταξύ των δρώντων που συµµετείχαν στη διαχείριση της καταστροφής, την προκληθείσα από το tsunami στις χώρες της ΝΑ Ασίας, το εκέµβριο του 2004. Η έκταση του συµβάντος καθώς και η κλίµακα της απώλειας ανθρωπίνων ζωών ανέγειραν προβληµατισµούς αναφορικά µε το υπάρχον επίπεδο ετοιµότητας, συντονισµού και αντίδρασης των κρατών της περιοχής και της συνεργασίας µεταξύ των φορέων σε διεθνές, περιφερειακό, διακυβερνητικό, εθνικό, µηκρατικό και τοπικό επίπεδο. Οι φυσικές καταστροφές, τείνουν στην εποχή µας, να πολλαπλασιαστούν όπως άλλωστε και το κόστος παροχής επείγουσας ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας επηρεάζοντας ευρύτερους στόχους που σχετίζονται µε την προσπάθεια διεθνών οργανισµών και φορέων να προωθήσουν την ανάπτυξη στις αναπτυσσόµενες χώρες και να περιορίσουν τη φτώχεια. Βαθµιαία τα κράτη ευπαθών περιοχών όπως είναι οι χώρες της Ν- ΝΑ Ασίας, θα πρέπει να ενσωµατώσουν την πρόληψη και διαχείριση των καταστροφών στο αναπτυξιακό τους σχεδιασµό. Η ταχεία συγκέντρωση των απαιτούµενων πόρων, κυρίως των χρηµατοοικονοµικών, και η αποτελεσµατικότητα της βοήθειας δεν είναι πάντοτε δεδοµένη καθόσον εξαρτάται από τις εσωτερικές διαδικασίες και τις επικρατούσες συνθήκες και αντιλήψεις στο εσωτερικό των κρατών αποδεκτών της βοήθειας ή ακόµη και από την πραγµατική ικανότητα των δωρητών χωρών να υπερβούν τα εµπόδια. Η ιδιαιτερότητα της Σρι Λάνκα έγκειται στο γεγονός ότι εκτός από την καταστροφή που προκάλεσε το tsunami, βρισκόταν εγκλωβισµένη στη δύνη ενός εµφυλίου πολέµου. Το 2004 η επίσηµη κυβέρνηση και οι αντάρτες του LTTE είχαν ήδη προχωρήσει σε µια συµφωνία εκεχειρίας. Ωστόσο παρά τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να παρέµβει για την τελική διευθέτηση του εµφυλίου πολέµου και την αποκατάσταση της ειρήνης, η βοήθεια, µεταξύ άλλων, προκάλεσε την αναζωπύρωση της βίας. Αντίθετα ήταν τα αποτελέσµατα στην Ινδονησία όπου ο εµφύλιος κατέληξε σε ένα αποδεκτό από τις αντιµαχόµενες πλευρές Μνηµόνιο Κατανόησης. Το διεθνές σύστηµα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας αντιµετώπισε προβλήµατα συντονισµού και ταχείας αξιοποίησης. Θα ισχυρισθούµε στην παρούσα εργασία ότι το πλαίσιο άσκησης της διπλωµατίας και των διεθνών σχέσεων όπως και οι υπερεθνικές δοµές που τείνουν να συγκροτηθούν την εποχή της παγκοσµιοποίησης δεν µπορούν να αναπτύξουν αποτελεσµατική επείγουσα ανθρωπιστική δράση σε περιοχές όπου υπάρχουν αστάθµητοι παράγοντες και οι ανεπαρκείς κρατικές δοµές και µηχανισµοί επηρεάζουν τη όλη διαδικασία ιδίως επειδή προϋποθέτει µια προσέγγιση «από τα κάτω», αµεσότητα στη διάδραση σε τοπικό επίπεδο η οποία βασίζεται 2

στην αποτελεσµατικότητα των ανθρώπων που στελεχώνουν τον οποιοδήποτε φορέα. Στο πλαίσιο αυτής της αντίληψης οι Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις µπορούν να παίξουν τον πιο σηµαντικό ρόλο. Η Ελλάδα για πρώτη φορά ανέλαβε ένα τόσο δύσκολο εγχείρηµα σε περιοχές όπου δεν είχε επιχειρήσει ξανά στο παρελθόν. Τόσο για την Ελλάδα όσο και για όλους τους δρώντες σε κάθε επίπεδο, το tsunami του 2004 έδωσε το έναυσµα για την εξεύρεση λύσεων που προκύπτουν από τη διεύρυνση των πραγµατικών δυνατοτήτων των ενδιαφεροµένων και εµπλεκοµένων µε βάση τη συνεργασία και συµµετοχή όλων. Σρί Λάνκα Στα Νότια της Ινδίας και στο νοτιότερο άκρο της Ασίας, το νησί του Ινδικού Ωκεανού που ονοµάζεται από το 1972 επισήµως ηµοκρατική Σοσιαλιστική ηµοκρατία της Σρι Λάνκα (Democratic Socialist Republic of Sri Lanka) πρώην Κεϋλάνη, αντιµετωπίζει µια σειρά από προκλήσεις µε κυριότερη την διευθέτηση της ειρήνης και τον τερµατισµό των εµφυλίων εθνικιστικών συγκρούσεων οι οποίες ξεκίνησαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 µεταξύ των Sinhalese που είναι η πλειοψηφία και των Tamil αποσχιστών (Liberation Tigers of Tamil Eelam ή LTTE). Το Φεβρουάριο του 2002 µε την διαµεσολάβηση του Νορβηγικού παράγοντα οι διαπραγµατεύσεις οδήγησαν σε µια νέα κατανόηση µεταξύ των αντιµαχόµενων πλευρών και στην υιοθέτηση µιας εκεχειρίας κατάπαυση του πυρός. 1 Στο διάστηµα των προηγούµενων δυο δεκαετιών οι δοκιµασίες και οι καταστολές ζηµίωσαν αµφότερες πλευρές. Από την πλευρά του επίσηµου κράτους, η Σρι Λάνκα από την ανεξαρτησία και µέχρι σήµερα έχει επικυρώσει πληθώρα συµβάσεων µε ιεθνείς Οργανισµούς γεγονός που συνηγορεί στην αντίληψη ότι αποδέχεται την ισχύ του διεθνούς δικαίου και στην πρόθεση συµµετοχής στις παγκόσµιες διεργασίες. Άλλοι δρώντες έχουν επίσης προωθήσει σειρά έργων για την ανόρθωση της οικονοµίας, την ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής και την ανύψωση του επιπέδου ευηµερίας των κατοίκων (η Ιαπωνία, USAID, UNDP, World Bank, CARE). 2 Από την άλλη, η κατάσταση µε τους Tamil και τον άµαχο πληθυσµό καταδεικνύουν τη συνεχή παραβίαση της διεθνούς έννοµης τάξης µε αδικήµατα και δράστες αµφότερες αντιµαχόµενες πλευρές. Εκατοντάδες χιλιάδες Tamil αναγκάσθηκαν στο παρελθόν να φύγουν από τη χώρα µε κατεύθυνση κυρίως τις χώρες της Μέσης Ανατολής ή να µετοικήσουν στις δυτικές επαρχίες ως εσωτερικοί πρόσφυγες. Σε άρθρο µε τίτλο «No Peace, No War,Have international donors failed Sri Lanka s most 1 Πηγή: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ce.html 2 Πηγή: http://www.lankalibrary.com/int.html 3

vulnerable?» ο Alan Keenan σηµειώνει ότι υπήρχε ένα αόριστα οργανωµένο δίκτυο αποτελούµενο από Tamils, Sinhalese και µουσουλµανικοί αποστάτες, επέκριναν τις παραβιάσεις όλων των εµπλεκοµένων στις διαµάχες και κυρίως τους LTTE οι οποίοι στρατολογούσαν µαχητές ακόµη και παιδιά (αγόρια-κορίτσια) µέσω απαγωγών και χρησιµοποιώντας παράνοµες-καταναγκαστικές µεθόδους, παραβιάζοντας διεθνείς συνθήκες που συγκροτήθηκαν για την προστασία των παιδιών εν καιρώ πολέµου. 3 Οι αρµόδιοι φορείς αδυνατούσαν να ελέγξουν την κατάσταση. Από το 2003 η UNICEF µε το "Πρόγραµµα δράσης για τα παιδιά που επηρεάστηκαν από τον πόλεµο" ξεκίνησε σε συνεννόηση µε την κυβέρνηση της Σρι Λάνκα και τους ίδιους τους Tamil ένα πρόγραµµα δράσης και απελευθέρωσης-αποκατάστασης-επανένταξης δεκάδων χιλιάδων παιδιά που επηρεάστηκαν σοβαρά από τον πόλεµο. 4 Οι Tamil έχουν επίσης διχαστεί και διασπαστεί σε µετριοπαθείς και ριζοσπάστες, ανάλογα την προθυµία που εκδηλώνει η κάθε οµάδα να συµβάλλει στην εξεύρεση µιας βιώσιµης λύσης και την ενσωµάτωσή τους στο επίσηµο κράτος, δηλαδή σε πτέρυγες µε πιο γνωστή αυτή των Tamil Makkal Viduthalai Pulikal (TMVP) ή Karuna Faction [Vinayagamurthi MURALITHARAN] η οποία σήµερα µάχεται τους LTTE αν και προήλθαν από τον αρχικό πυρήνα τους. Σε σχετικό άρθρο, ταυτόσηµο µε αυτό του Alan Keenan («No Peace, No War») o Ameen Izzadeen εκδότης της Sunday Times και της Daily Mirror στο Colombo της Σρι Λάνκα, υποστήριξε ότι «τρία χρόνια αργότερα, δεν υπάρχει καµία ειρήνη, κανένας πόλεµος, και καµία συζήτηση. Η µόνη πραγµατικότητα είναι η συµφωνία εκεχειρίας, στην οποία τα δύο συµβαλλόµενα µέρη συνεχίζουν να εµµένουν για στρατηγικούς λόγους, παρά τις παραβιάσεις και από τις δύο πλευρές [.] Ο νορβηγικός ειδικός απεσταλµένος, Erik Solheim, ήταν στη Σρι Λάνκα την προηγούµενη εβδοµάδα.αυτή τη φορά, η προσπάθειά του στόχευε περισσότερο στην επίτευξη µιας συµφωνίας για την δηµιουργία ενός κοινού µηχανισµού διαχείρισης βοήθειας λόγω του tsunami (tsunami aid) στις Βόρειες και Ανατολικές περιοχές παρά στην προώθηση της διαδικασίας ειρήνης καθ' εαυτό. Μολοταύτα δεν υπήρξε καµία σηµαντική πρόοδο και ο κ. Erik Solheim έφυγε µε άδεια χέρια αφού άκουσε τα παράπονα και των δυο πλευρών, µια κατάσταση, µε την οποία οι Νορβηγοί έχουν γίνει εξοικειωµένοι. Η κυβέρνηση και το LTTE χρειάζονται ωστόσο τα ξένα κεφάλαια για να υποστηρίξουν τις αντίστοιχες θέσεις τους. Το LTTE επιδιώκει να αποσπάσει µεγάλο µερίδιο από 3 CRC 1989: Convention on the Rights of the Child, New York, 20 November 1989, επικυρώθηκε από Σρι Λάνκα τη 12.07.1991 και το Opt Prot. CRC 2000: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, New York, 25 May 2000 η οποία επικυρώθηκε από την Σρι Λάνκα τη 08.09.2000 (Πηγή: http://www.icrc.org/ihl.nsf/(spf)/party_main_treaties/$file/ihl_and_other_related_treaties.pdf) 4 Boston Review, 2005 (διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.bostonreview.net/br30.3/keenan.html) 4

την υποσχόµενη βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα - αν και ένα µεγάλο µέρος αυτής της ενίσχυσης παραµένει µόνο µια απόµακρη υπόσχεση. Φαίνεται να υπάρχει σηµαντική πίεση εκ µέρους των δωρητών χωρών και διεθνών οργανισµών προς την κυβέρνηση να έρθει σε κάποιο είδος συµφωνίας µε το LTTE πρωτού αποδεσµεύσουν οποιαδήποτε κεφάλαια. Νωρίτερα οι δωρητές είχαν συνδέσει την καταβολή µιας 4,5 δισεκατοµµύρια δολαρίων µε την επανάληψη της διαδικασίας ειρήνης» [ ]». 5 Αντίστοιχα στην Ινδονησία, οι εσωτερικές συγκρούσεις είχαν µεγιστοποιήσει την ευπάθεια των κατοίκων και είχαν οδηγήσει χιλιάδες άτοµα στην εσωτερική µετακίνηση και µετανάστευση (Internally Displacement Persons) και περιθωριοποιούνταν χωρίς να έχουν κατάλληλη υποστήριξη από το κεντρικό κράτος ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια που παρείχε η διεθνή κοινότητα ή ακόµη και σε βασικές υγειονοµικές υπηρεσίες, φαγητό ή στέγη. Στο πλαίσιο αυτό η νοµιµοποίηση της επίσηµης κυβέρνησης ήταν ελλιπής και επιδρούσε δυσµενώς στην άσκηση οποιασδήποτε εξουσίας επί των τοπικών πληθυσµών. 6 Η συνεργασία των τοπικών αρχών µε τις τοπικές κοινότητες αποτελεί κλειδί για την αποκέντρωση των ευθυνών και αρµοδιοτήτων η οποία θα µπορούσε να συνεισφέρει µακροπρόθεσµα στην εθνική και περιφερειακή συγκρότηση και την εγκαθίδρυση ενός πλουραλιστικού κράτους. Το tsunami του 2004 αλλά και ο σεισµός στις 28.5.2005 προκάλεσαν την απώλεια περισσότερων των 200χιλ. ανθρωπίνων ζωών. Επιπρόσθετα η επαρχία της Nanggroe Aceh Darussalam (NAD) και το νησί του Nias υπέστησαν πρωτοφανείς υλικές καταστροφές σε σπίτια και υποδοµές. Στη Σρί Λάνκα κυρίως στις ανατολικές και βόρειες ακτές (Galle, Matara, Hambantota, Ampara), όπως και στην περιοχή του Aceh της Ινδονησίας, οι συνέπειες από το tsunami και η αναγκαιότητα αποκατάστασης των ζηµιών διαµόρφωσαν παροδικά την πολιτική των τρεχουσών εµφυλίων πολέµων καθόσον τόσο οι κυβερνήσεις όσο πολιτοφύλακες διαφόρων οµάδων ήθελαν να διασφαλίσουν τον έλεγχο επί των ανθρώπων, του εδάφους και επί της βοήθειας. 7 Το κύριο ζήτηµα που αντιµετώπισαν διεθνείς οργανισµοί, οι µεγάλοι διεθνείς δωρητές, µέλη του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, όπως είναι η Ελλάδα, και οι ιεθνείς Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, τόσο µετά την ανακοίνωση του σεισµού και του παλιρροϊκού κύµατος και την ανάγκη ταχείας προώθησης επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας όσο και κατά την επόµενη φάση, αυτή της ανασυγκρότησης η οποία 5 ιαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.lankalibrary.com/pol/no-war_no-peace.htm 6 Tri Nuke Pudjiastuti, MIGRATION AND CONFLICT IN INDONESIA, IUSSP Regional Population Conference -Bangkok, 10-13 June 2002 7 Kenneth Bush, A Measure of Peace: Peace And Conflict Impact Assessment (PCIA) Of Development Projects In Conflict Zones, Working Paper No. 1 The Peace building and Reconstruction Program Initiative & The Evaluation Unit,(διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.idrc.ca/es/ev-100902-201-1- DO_TOPIC.html ) 5

ακολουθείται µε βάση τη διεθνή πρακτική ( linking emergency and rehabilitation to development) και αφορά στον σχεδιασµό µεσοπρόθεσµης και µακροπρόθεσµης Post- Tsunami Ανασυγκρότησης για ταχεία ανάπτυξη των πληγεισών κρατών, ήταν ότι ήρθαν αντιµέτωποι µε την πολιτική κατάσταση της κάθε χώρας όπου κυριαρχούσαν οι εµφύλιες συγκρούσεις. Σχεδόν εξ ορισµού οι πολιτικές και νοµικές δοµές όπως και το επίπεδο ασφάλειας αποδυναµώνονται ως αποτέλεσµα της βίαιης σύγκρουσης η οποία αποτελεί ανασταλτικός παράγοντας της σταθερότητας, της ανάπτυξης και της θεµελίωσης της ειρήνης. Σε κάθε χώρα η λειτουργία αυτών των δοµών στο πλαίσιο εµφυλίων πολέµων διαφέρει σε πολλά επίπεδα (σεβασµός ανθρωπίνων δικαιωµάτων, διαφάνειας, διαφθοράς κ.α.) γεγονός που καθιστά το επίπεδο προβλεψιµότητας ενός προγράµµατος, άµεσα πλέον συνυφασµένο µε τους κινδύνους, αρκετά δυσχερή. Με την έννοια αυτή διαφορετικοί δρώντες αντιµετωπίζουν την υλοποίηση των προγραµµάτων µε διαφορετική ευχέρεια. Εκτός των ανωτέρω η νέα πρόκληση που αντιµετώπισε ο τοµέας της παροχής επείγουσας-ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας ήταν ο συντονισµός των προσπαθειών των διεθνών φορέων σε σχέση µε τους εγχώριους φορείς πολλών πληγείσων χωρών παράλληλα µε την αναγκαιότητα παροχής της βοήθειας σε επιµέρους περιοχές τους. Από την άποψη αυτή η αντίθεση µεταξύ παγκόσµιο-τοπικού λαµβάνει µια νέα διάσταση που περνάει στην καρδιά των εθνικών συστηµάτων των χωρών. υο χρόνια µετά την έλευση του καταστροφικού tsunami η βία αναζωπυρώθηκε στη Σρι Λάνκα µε αφορµή τη διαχείριση της βοήθειας. Το 2007 η επίσηµη κυβέρνηση ανέκτησε τον έλεγχο των δυτικών επαρχιών και από τις αρχές του 2008, µε την απόσυρση της Sri Lanka Monitoring Mission (SLMM- λόγω αθέτησης των συµφωνηθέντων όρων εκ µέρους της επίσηµης κυβέρνησης), δίνει µάχες µε τους Tamil στις βόρειες περιοχές της χώρας. 8 Όπως επισηµαίνεται από τον Alan Keenan το ζήτηµα είναι τελικά από πού θα έρθει η ειρήνη; Στα πρώτα χρόνια της εύθραυστης διαδικασίας για την επίτευξη της ειρήνης η µέθοδος που υιοθετήθηκε από τις τοπικές και διεθνείς οµάδες έγινε γνωστή ως "εποικοδοµητική δέσµευση." Θεώρησαν ότι ο πολιτικός µετασχηµατισµός των LTTE θα έπαιρνε το χρόνο αλλά ήταν εφικτός εφόσον συνοδεύονταν από οικονοµικά -κοινωνικά δικαιώµατα και ανθρωπιστικούς κανόνες. Η παραδοσιακή τακτική της καταγγελίας των παραβιάσεων άλλωστε δεν είχε φέρει κάποιο αποτέλεσµα εφόσον απώτερος στόχος των LTTE είναι η αναγνώριση ενός ξεχωριστού ρόλου, την ικανοποίηση ιδιαιτέρων συµφερόντων, ως εγγύηση 8 Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/sri_lanka_monitoring_mission. Σχετική δήλωση της SLMM είναι διαθέσιµη στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.slmm.lk/w_report/slmm%20statement%203%20january%202008.pdf 6

για την εξεύρεση µιας βιώσιµης λύσης. Η προσέγγιση αυτή κέρδισε έδαφος µε την διαµεσολάβηση του νορβηγικού παράγοντα ο οποίος προσανατολίστηκε στην επίτευξη µιας διαπραγµάτευσης µεταξύ του LTTE και της κυβέρνησης και εγγυήθηκε την περιθωριοποίηση πολλών εκλογικών περιφερειών των οποίων η συγκατάθεση θα ήταν απαραίτητη για την επιτυχία της διαδικασίας ειρήνης. Ωστόσο ακόµη και πριν το tsunami η σκλήρυνση των θέσεων στη διπλωµατική κοινότητα Colombo ήταν ήδη εµφανής. Οι συζητήσεις για την «εποικοδοµητική δέσµευση» αποτελούσαν µέρος µιας µεγαλύτερης δηµόσιας συζήτησης για τον κατάλληλο ρόλο της διεθνούς κοινότητας στη διαµόρφωση του µέλλοντος της Σρι Λάνκα καθόσον βαθµιαία αναγνωρίστηκε η αποτυχία της Σρι Λάνκα να διαχειριστεί τις πολιτικές συγκρούσεις της χώρας χωρίς να ωφεληθεί από τη βοήθεια των ουδέτερων δρώντων µε στόχο την ειρήνη. 9 Εξάλλου µε τους υπάρχοντες όρους η διεθνής συµµετοχή έχει γίνει µια πηγή διαξιφισµών και δυσπιστίας. Όλες οι πλευρές της Σρι Λάνκα έχουν γίνει όλο και περισσότερο καχύποπτες προς τη υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας στη διαδικασία ειρήνης και ότι αυτή ωφελεί τους αντιπάλους τους. Κατά συνέπεια η απόφαση των LTTE να αποσυρθούν από τις συζητήσεις ειρήνης κατακρηµνίστηκε. Εν µέρει αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι εν µέσω της ισχύουσας εκεχειρίας ήδη είχαν αποκλειστεί από σηµαντικές διεθνείς διαβουλεύσεις όπως ήταν αυτή του International Donors Meeting η οποία πραγµατώθηκε στην Washington το 2003, ένας αποκλεισµός που θεωρήθηκε επιβεβληµένος επειδή το LTTE εµπίπτει στις διατάξεις της αντιτροµοκρατικής νοµοθεσίας των ΗΠΑ. Εξάλλου στρατηγικά η κυβέρνηση επεδίωκε να συµβάλλει στην οικοδόµηση του αποκαλούµενο διεθνές δίκτυο ασφάλειας, που ενεργοποιείται σε περίπτωση που η διαδικασία ειρήνης αποτυγχάνει, µέσω του οποίου η περιθωριοποίηση των LTTE ήταν δεδοµένη. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον τοµέα της εθνικής ασφάλειας ήταν οι στενοί δεσµοί που συνάφθηκαν µεταξύ Σρι Λάνκα και των αµερικανικών στρατιωτικών, και η θεµελιώδης συµφωνία υπεράσπισης-συνεργασίας µεταξύ Σρι Λάνκα και των ινδικών κυβερνήσεων και την ενδεχόµενη παροχή στρατιωτικής υποστήριξης σε περίπτωση αναβίωσης των εχθροπραξιών. 10 Σε µια συνέντευξη που παραχωρήθηκε στις 18.5.2005 από τον Πρέσβη των Ηνωµένων Πολιτειών στη Σρι Λάνκα, Jeffrey Lunstead, σχετικά µε την βοήθεια προς τις πληγείσες από το tsunami χώρες (η οποία έφθασε τα $907εκ), επισηµαίνεται ότι η δηµιουργία ενός κοινού µηχανισµού διαχείρισης της βοήθειας για την ανοικοδόµηση των ΒΑ επαρχιών της Σρι Λάνκα, µεταξύ κυβέρνησης και 9 Ibid, Βλέπε υποσηµείωση 4 10 Boston Review, 2005 (διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.bostonreview.net/br30.3/keenan.html ) 7

LTTE, θα βοηθούσε την αποτελεσµατικότερη προώθησή της και οι ΗΠΑ θα ήταν διατεθειµένες να υποστηρίξουν τις πρωτοβουλίες του Προέδρου και της κυβέρνησης της χώρας. 11 Ουδείς λόγος για την συµµετοχή των LTTE στην οποιαδήποτε πολιτική ή ανάπτυξη οποιουδήποτε µηχανισµού. Όπως σηµειώνει σε σχετικό άρθρο µεγάλο τµήµα της κοινότητας των Tamil σήµερα έχει ταυτισθεί µε ακραία στοιχεία των αποσχιστών ενώ πλήθος άλλων εθνοτήτων, όπως είναι οι µουσουλµάνοι στις ανατολικές επαρχίες, διεκδικούν περισσότερα δικαιώµατα και αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων τους. Τούτο αποδίδεται, σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο, στην αποτυχία της δηµόσιας διπλωµατίας της χώρας να χρησιµοποιήσει την επιρροή της διεθνούς κοινότητας, ειδικά των ισχυρών της ύσης, έγκαιρα ώστε να επιλυθεί το ζήτηµα Το διακύβευµα σύµφωνα µε το ίδιο άρθρο είναι εάν οι ξένες κυβερνήσεις και φορείς µπορούν να επινοήσουν τρόπους να επηρεάσουν τους LTTE και αν οι ξένοι δωρητές µπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της δράσης ανεξάρτητων ακτιβιστών σε τοπικό επίπεδο ώστε να είναι σε θέση να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα των τοπικών κοινωνιών πιο αποτελεσµατικά. 12 Μετά την καταστροφή του tsunami, οι δωρήτριες χώρες και οργανισµοί ανταποκρίθηκαν ταχύτατα στις εκκλήσεις αλλά τα χρήµατα που συγκεντρώθηκαν δεν µπορούσαν να ξοδευτούν µε τον ίδιο ρυθµό ώστε να δικαιολογήσουν τους λόγους για τους οποίους δόθηκαν. 13 Έτσι η ταχεία συγκέντρωση των απαιτούµενων πόρων, κυρίως των χρηµατοοικονοµικών δεν συνδέεται εξορισµού µε την αποτελεσµατικότητα της βοήθειας καθόσον επεισέρχονται άλλοι παράγοντες όπως οι επικρατούσες συνθήκες και αντιλήψεις στο εσωτερικό των κρατών αποδεκτών της βοήθειας και η πραγµατική ικανότητα των δωρητών να υπερβούν τα όποια εµπόδια. Το Γραφείο Συντονισµού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωµένων Εθνών (United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, OCHA) δεν µπόρεσε να εγκαθιδρύσει ένα αποτελεσµατικό µηχανισµό συντονισµού νωρίτερα από το Μάρτιο του 2005 δηλαδή αφού είχε παρέλθει η σηµαντικότερη και οξύτερη φάση της επείγουσας βοήθειας. Τα εµπόδια και περιορισµοί σχετίζονταν 11 http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2005/05/mil-050518-usia02.htm 12 Gamage Daya, Asian Tribune US Bureau Analysis, «Sri Lanka s ineffective Global Public Diplomacy contributes to Congressman Pallone s confusion on National Question, 28.1.2007 ( ιαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.asiantribune.com/index.php?q=node/4316 ) 13 David Alexander, GLOBALIZATION OF DISASTER: TRENDS, PROBLEMS AND DILEMMAS, The Trustees of Columbia University in the City of New York, Journal of International Affairs, Spring/Summer 2006. vol. 59, no. 2. 8

περισσότερο µε το γεωγραφικό εύρος της καταστροφής και τον αριθµό των αντιπροσωπειών παροχής βοήθειας που λειτουργούσαν ήδη από τον πρώτο µήνα της καταστροφής. 14 Η ανταπόκριση στις καταστροφές του tsunami έχει πολλά συστατικά στοιχείατοπικές, επαρχιακές, εθνικές, διεθνείς οργανισµοί και διεθνείς στρατιωτικές ανθρωπιστικές δυνάµεις. Ωστόσο η ανακούφιση µετά το tsunami ξεκίνησε από τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες µε την υποστήριξη του στρατού και της κοινωνίας των πολιτών π.χ. µόλις εγκρίθηκε η πρόσβαση στην περιοχή του Aceh-Ινδονησίας, οι διεθνείς φορείς µετέφεραν βοήθεια µε την χρήση µέσων όπως ελικόπτερα και αεροπλάνα για τον ταχύ διαµοιρασµό των προµηθειών. Η Ινδονησία ήδη µέσω της περιφερειακής συνεργασίας (κυρίως ως χώρα της ASEAN) είχε συγκροτήσει, όχι όµως και τόσο αποτελεσµατικά, µια βάση ανταπόκρισης σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και έτσι κινητοποίησε άµεσα το αρµόδιο εθνικό συµβούλιο «National Disaster Management Board ή BAKORNAS» για να συντονίσει την προώθηση της επείγουσας βοήθειας στο Aceh. Ο επίσηµος ινδονησιακός στρατός και η στρατιωτική αστυνοµία, λόγω του στρατιωτικού νόµου βρέθηκαν από νωρίς στο τόπο των καταστροφών για τον επιτόπιο συντονισµό. Οι προσπάθειές τους ενισχύθηκαν από την παρουσία των εθελοντών της χώρας και από στρατιωτικούς 17 χωρών οι οποίοι παρείχαν βοήθεια στην φάση της ανακούφισης και επείγουσας ανθρωπιστικής και επισιτιστικής βοήθειας. Ο αριθµός των εθνικών και διεθνών Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων στις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις ήταν πρωτοφανής. Πάνω από 200 αντιπροσωπείες ξένων κρατών και οργανισµών εγγράφηκαν στα µητρώα του Aceh, ο συντονισµός της βοήθειας και της συνεργασίας ήταν µια πρόκληση και αποδείχτηκε ανεπαρκείς. Οι λόγοι της έλλειψης επαρκούς συντονισµού ήταν πολλαπλοί και σύνθετοι. Μερικές αντιπροσωπείες δεν είχαν καµία πρόθεση να τεθούν υπό το συντονισµό των Ηνωµένων Εθνών καθόσον συντάσσονταν µε δικές τους θεσµικές διαδικασίες και κατείχαν αξιόλογους χρηµατοοικονοµικούς πόρους να διαχειριστούν. Στη Σρι Λάνκα το tsunami του 2004 επέφερε κυρίως:πανικό λόγω της διάδοσης ατελών πληροφοριών, το περιβάλλον είχε ήδη επιβαρυνθεί λόγω της άναρχης ανάπτυξης της τουριστικής βιοµηχανίας στις παράκτιες περιοχές, τα µέτρα πρόληψης και ετοιµότητας παραµελήθηκαν από κάθε άποψη και υπήρχε ανεπαρκής γνώση, τεχνογνωσία και κατάλληλο ανθρώπινο δυναµικό για την διαχείριση της κρίσης. 15 Σε εθνικό και τοπικό επίπεδο η Σρι Λάνκα προχώρησε, µετά το tsunami, στην συνυπογραφή ενός πακέτου 14 UNHCR Regional Representation Jakarta, Indonesia, Emergency and Reconstruction Programme in Aceh and Nias, Final Report, 30 November 2007 (διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.unhcr.or.id/data/finalrepaceh.pdf), Tsunami Evaluation Coalition (July 2006) Coordination of international humanitarian assistance in tsunami-affected countries (Πηγή:www.tsunami-evaluation.org) 15 Πηγή: http://www.worldwaterforum4.org.mx/sessions/ft5_14/2-4%20sri%20lanka%20sunami.pdf 9

συστάσεων µε την Αναφορά της Πράξης ιαχείρισης Καταστροφών (No 13/13.5.2005) από την Βουλή της χώρας. Πρόκειται για την συγκρότηση ενός πλαισίου πολιτικών και µηχανισµών για την διαχείριση των κινδύνων από καταστροφές µε παράλληλη εγκαθίδρυση των θεσµικών και νοµικών ρυθµίσεων για την προώθηση σχεδίων και προγραµµάτων που αφορούν στην ανάπτυξη ενός συστήµατος έγκαιρης προειδοποίησης για την αντιµετώπιση παρόµοιων φαινοµένων, στην πρόληψη και στον περιορισµό από καταστροφές. Επιπρόσθετα η Βουλή της Σρί Λάνκα αποκέντρωσε σηµαντικές εξουσίες στα επαρχιακά συµβούλια και στις τοπικές αρχές µέσω της τροποποίησης του Συντάγµατος της χώρας. Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που µπόρεσαν να παράσχουν βοήθεια σε περιοχές της Σρι Λάνκα, όπως θα δούµε παρακάτω. Σρι Λάνκα Ινδονησία Μεταξύ Σρι Λάνκα και Ινδονησίας τα γεγονότα του tsunami επέδρασαν διαφορετικά στην τρέχουσα πολιτική κατάσταση των χωρών. Στην Ινδονησία η επαρχία του Aceh γνώρισε την απόλυτη καταστροφή ωστόσο η χώρα κατάφερε να οµαλοποιήσει την κατάσταση στο εσωτερικό υπογράφοντας µνηµόνιο κατανόησης µεταξύ της επίσης κυβέρνησης και της αποχιστικής οµάδας των Gerakan Aceh Merdeka (GAM ή Free Aceh Movement) η οποία νωρίτερα κατηγορούσε την Jakarta για την παράνοµη εκµετάλλευση των φυσικών πόρων (κυρίως hydrocarbon) της περιοχής. Εν µέρει η ειρηνική διευθέτηση επιτεύχθη χάρη στις ενέργειες του Προέδρου Yudhoyono ενόψει των επικείµενων τότε εκλογών ο οποίος υποσχέθηκε ότι θα περιόριζε την παρουσία του στρατού στην επαρχία του Aceh, εφόσον ο κύριος πυλώνας της ενίσχυσης του Aceh θα είναι µια µη-στρατιωτική λύση (Kearney, 2004). Πράγµατι το Μνηµόνιο Κατανόησης σύµφωνα µε την πολιτική βούληση της κεντρικής κυβέρνησης δίδονταν σηµαντικές ελευθερίες στους κατοίκους της επαρχίες του Aceh, διοικητικά, πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονοµικά δικαιώµατα. 16 Εξάλλου στην διεθνή κοινότητα η GAM αναγνωριζόταν ως ένας αποσχιστικός οργανισµός (separatist organization). Από την άλλη στην Σρι Λάνκα ενώ αρχικά τα γεγονότα του tsunami ευνόησε την διατήρηση της εκεχειρίας, στη συνέχεια αναδύθηκαν διαφωνίες σχετικά µε τη διαχείριση της βοήθειας. Το LTTE κατέχει µια θέση ανάµεσα σε άλλες τροµοκρατικές οργανώσεις (terrorist organization) γεγονός δεδοµένο από ισχυρά κράτη όπως είναι οι ΗΠΑ (1997), το 16 Πηγή: http://old.thejakartapost.com/ri_gam_mou.pdf 10

Ηνωµένο Βασίλειο (2000) και πιο πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω εκτέλεσης του Kadirgamar από τους LTTE (2006). Ο κίνδυνος των φυσικών καταστροφών και οι εµφύλιες συγκρούσεις αποτελούν σηµαντικό εµπόδιο στην ανάπτυξη και ευηµερία των κοινωνιών. Υπάρχουν απόψεις που ισχυρίζονται ότι τα δυο αυτά ζητήµατα πρέπει να εξεταστούν µαζί καθόσον οι καταστροφές µπορούν να δηµιουργήσουν µια βάση παρέµβασης της διεθνούς κοινότητας και συνεργασίας αντιµαχόµενων πλευρών µέσα σε µια χώρα (Ινδονησία). Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι παρεµβάσεις έχουν βραχυπρόθεσµο χαρακτήρα εφόσον οι εµφύλιες συγκρούσεις µπορούν να επιλυθούν µόνο εκ των έσω λαµβάνοντας υπόψη ευρύτερους κοινωνικούς, πολιτικούς και ιστορικού παράγοντες (Σρι Λάνκα). Στην πρώτη περίπτωση µπορούµε να υποθέσουµε ότι υπήρχε µια συλλογική αποφασιστικότητα η οποία συνέλαβε στην εγκαθίδρυση της ειρήνης, δεδοµένου, όπως είδαµε, ότι οι διεκδικήσεις της GAM αναγνωρίζονταν από τη διεθνή κοινότητα και έτσι υπήρχε η προσδοκία ικανοποίησης των συµφερόντων και αιτηµάτων τους. Στη δεύτερη περίπτωση το tsunami διαµόρφωσε παροδικά την τρέχουσα πολιτική συγκυρία δεδοµένου ότι η εκεχειρία ήδη είχε επιτευχθεί µε την διαµεσολάβηση του Νορβηγικού παράγοντα αλλά παρέµεινε εύθραυστη όπως δείχνουν τα γεγονότα µε τα µέλη των ανθρωπιστικών οργανώσεων (humanitarian workers) στο πεδίο της διαχείρισης της βοήθειας. Κρίσιµης σηµασίας λοιπόν στις χώρες µε εµφύλιες συρράξεις είναι η δίκαιη κατανοµή των πόρων της βοήθειας από όλους τους δρώντες και φορείς καθώς και η προσαρµογή τους στις ιδιαιτερότητες, τις ευαισθησίες, της κοινωνικό-πολιτικής πραγµατικότητας των επηρεασµένων από µια καταστροφή τοπικών κοινωνιών. Επιπρόσθετα η παγκοσµιοποίηση της οικονοµίας, η ανάδυση νέων δυνάµεων στο διεθνές σύστηµα, η περιβαλλοντική υποβάθµιση αποτελούν µε την σειρά τους παράγοντες που επηρεάζουν την οποιαδήποτε προσπάθεια µετάβασης σε µια πιο ολοκληρωµένη προσέγγιση για την επίλυση αυτών των ζητηµάτων. 17 Η διπλωµατία στο πλαίσιο των φυσικών καταστροφών -Ανθρώπινες και Οικονοµικές Απώλειες Οι ανθρώπινες και οικονοµικές απώλειες που προκύπτουν από φυσικές καταστροφές έχουν πολλαπλασιασθεί τα τελευταία χρόνια. Από την δεκαετία του 1990 η διεθνή κοινότητα 17 http://www.alnap.org/publications/rha2005/rha05kms_english.pdf 11

επεδίωξε να θέσει τα θεµέλια της παγκόσµιας συνεργασίας στον τοµέα της διαχείρισης - πρόληψης από καταστροφές. Την δεκαετία του 1990 πάνω από 80 χιλ. άνθρωποι ετησίως απώλεσαν την ζωή τους λόγω των φυσικών καταστροφών. 18 Η περιοχή της ΝΑ Ασίας πλήττεται ιδιαίτερα από συχνά ή ακραία φυσικά φαινόµενα. Η εξ ορισµού αδυναµία ελέγχου των φυσικών φαινοµένων και η ανάγκη ανάδειξης των ζητηµάτων που σχετίζονται µε την αντιµετώπισή τους, επιβάλλουν τη δηµιουργία µιας κοινής κατανόησης από φορείς και άτοµα σε κάθε επίπεδο. Το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας έχει στραφεί πλέον προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης µιας αποτελεσµατικότερης, ολοκληρωµένης και σφαιρικής προσέγγισης η οποία δίνει έµφαση στην οικοδόµηση µέτρων πρόληψης καθόσον λόγω της σοβαρότητας και ακρότητας των καταστάσεων που προκύπτουν, η διαχείριση και ανταπόκριση στις καταστροφές έχουν πλέον παγκόσµιες διαστάσεις ως προς την αντιµετώπιση και διαχείρισή τους καθόσον η συγκρότηση ενός πλαισίου πρόληψης θα είχε λιγότερο κόστος σε σύγκριση µε το κόστος διευθέτησης των κοινωνικών και οικονοµικών επιπτώσεων που προκύπτουν µετά από µια φυσική καταστροφή (είτε αυτή αφορά την κλίµακα είτε τη συχνότητα). Έτσι παρά το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα συνεχίζει, µέσω των ανθρωπιστικών δράσεων, να συµβάλλει στον περιορισµό των απωλειών δεν έχει ακόµη συνδέσει την διαχείριση των κινδύνων µε τους όρους ανάπτυξης των πιο ευπαθών περιοχών. Με άλλα λόγια ακόµη και η προώθηση της εγκατάστασης συστηµάτων προειδοποίησης θα είχε ως αποτέλεσµα τον περιορισµό του αριθµού των ανθρωπίνων θυµάτων, οι οικονοµικές απώλειες συνεχώς αυξάνονται καθώς µια φυσική καταστροφή µπορεί να πλήξει ζωτικές δηµόσιες υποδοµές, την οικονοµική πρόοδο και τον ρυθµό ζωής των τοπικών κοινωνιών. Οι ανθρωπιστικές δράσεις πρέπει να λαµβάνουν υπόψη τις αναπτυξιακές διαδικασίες και πως αυτή συνδέεται µε την διαχείριση των καταστροφών οι οποίες γίνονται αντιληπτές ως µια προσωρινή κατάσταση που διαταράσσει την κανονική πορεία της ανάπτυξης και αυτό είναι λάθος. 19 Γεγονός είναι ότι η ενσωµάτωση της διαχείρισης των φυσικών καταστροφών στις αναπτυξιακές πολιτικές ευπαθών χωρών, αποτελεί πλέον µια σηµαντική προτεραιότητα για τους αρµόδιους διεθνείς και εθνικούς φορείς. Το ζήτηµα της διαχείρισης των καταστροφών (πριν-κατά τη διάρκεια και µετά από µια καταστροφή) συνδέεται µε την αύξηση του κόστους της βοήθειας, µε κοινωνικό-οικονοµικές επιπτώσεις στα κράτη και µε την προσπάθεια οµαλοποίησης των ρυθµών ανάπτυξης της χώρας δωρολήπτριας της βοήθειας. Σύµφωνα µε 18 Πηγή: World Bank http://web.worldbank.org/wbsite/external/news/0,,contentmdk:20169861~menupk:34457~pagepk:3 4370~piPK:34424~theSitePK:4607,00.html 19 United Nations Development Programme,Bureau for Crisis Prevention and Recovery, A Global Report, 2004, διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.undp.org/cpr/disred/rdr.htm 12

µελέτη της Παγκόσµιας Τράπεζας οι φυσικές καταστροφές έχουν σοβαρό αντίκτυπο στον µακροπρόθεσµο σχεδιασµό των οικονοµικών πολιτικών και των στρατηγικών ανάπτυξης των κρατών. Η απώλεια του ανθρωπίνου και παραγωγικού κεφαλαίου µπορούν να θεωρηθούν ως άµεσες συνέπειες. Στην περίπτωση των χωρών µεσαίου ή χαµηλού εθνικού εισοδήµατος το κόστος αποκατάστασης των ζηµιών που προκαλούνται από έκτακτα περιστατικά µεγάλης έκτασης όπως και η παροχή τεχνικής και χρηµατοοικονοµικής υποστήριξης δεν µπορούν να καλυφθούν ή να παρασχεθούν χωρίς τη διεθνή συνδροµή και συνεργασία. Σε ορισµένες περιπτώσεις η παροχή της βοήθειας µπορεί να οδηγήσει στη διαφοροποίηση των υφιστάµενων προβλεπόµενων πολιτικών και των εθνικών προτεραιοτήτων επηρεάζοντας τους ρυθµούς ανάπτυξης µε την εκτροπή ήδη διαθεσίµων πόρων προς τα προγράµµατα ανακούφισης και ανοικοδόµησης. Ως επακόλουθο, οι φυσικές καταστροφές βλάπτουν την ευηµερία και αυξάνουν την ευπάθεια των ατόµων. Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν εντέλει ένα ζήτηµα που αφορά άµεσα τον τοµέα της ανάπτυξης, τις εγχώριες πολιτικές των χωρών επειδή σχετίζονται µε τον περιορισµό της φτώχειας, την προώθηση της ανάπτυξης και της ευηµερίας. 20 Το tsunami αποδεκάτισε µεγάλο µέρος των παράκτιων περιοχών της επαρχίας Aceh στην Ινδονησία και τις ανατολικές και νότιες ακτές της Σρί-Λάνκα (Galle, Matara, Hambantota, Ampara). Η διεθνής απάντηση στις ανθρώπινες και οικονοµικές απώλειες και στην καταστροφή ήταν τιτάνια και οδήγησε στην εισροή σηµαντικής οικονοµικής ενίσχυσης και βοήθειας όπως επίσης και πολλών ιεθνών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (εφεξής ΜΚΟ) οι περισσότερες από τις οποίες δεν είχαν προγενέστερη παρουσία ή εµπειρία στην περιοχή και επεδίωκαν να παράσχουν υλική και µη-υλική ανθρωπιστική βοήθεια στους επιζώντες. Στη Σρί Λάνκα, σχεδόν µισό εκατοµµύριο άνθρωποι αναγκάσθηκαν να µετακοµίσουν σε δηµόσια καταλύµατα ενώ άλλοι τόσοι προσέφυγαν σε συγγενικά πρόσωπα και φιλικές οικογένειες. 21 Στην επαρχία Aceh της Ινδονησίας η κυβέρνηση ανέφερε ότι 128,645 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πάνω από 37000 δηλώθηκαν ως εξαφανισθέντες και 532,898 αναγκάστηκαν να µετακινηθούν από τις εστίες τους. 22 Αντίστοιχα το κόστος της βοήθειας αυξηθεί δραµατικά την τελευταία 20ετία αγγίζοντας το ποσό των US$ 629 δις. Αν η τάση αυτή συνεχισθεί εκτιµάται ότι µέχρι το 2050 οι φυσικές καταστροφές θα έχουν κόστος $300 δις ετησίως σε παγκόσµιο επίπεδο. 20 Jeff Dayton-Johnson, Natural Disaster and Vulnerability, OECD, 2006 21 Πηγή: UNHCR- http://www.srilankanparliamentonnaturaldisasters.org/final%20report.doc 22 Στοιχεία από µελέτη που διεξήχθη από τους Abdur Rofi, Shannon Doocy, Courtland Robinson, µε τίτλο Tsunami mortality and displacement in Aceh province, Indonesia, διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.jhsph.edu/refugee/research/publications/_pdf/tsunamirofi.pdf 13

Οι αναπτυξιακές παρεµβάσεις έχουν στόχο την προώθηση των αλλαγών και την τελική ενίσχυση της «αναπτυξιακής χωρητικότητας» των κρατών, των θεσµών και των αξιωµατούχων τους. Ταυτόχρονα οι αναπτυξιακές παρεµβάσεις συνυφαίνονται µε τα ζητήµατα της νοµιµότητας των πολιτικών παρέµβασης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, στην ικανότητα συνεργασίας των διαφόρων τοπικών-εθνικών και διεθνών φορέων καθώς και στην καλύτερη αξιοποίηση και διαχείριση των υπαρχόντων τοπικών πόρων (φυσικών, ανθρώπινων, χρηµατοοικονοµικών κ.α.) σε συνδυασµό µε την αναγνώριση των προτεραιοτήτων των κρατών-αποδεκτών της αναπτυξιακής βοήθειας. Η «αναπτυξιακή χωρητικότητα» είναι δύσκολο εγχείρηµα όχι µόνο µέσα στο πλαίσιο των σκοπών της ανάπτυξης. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι σε πολλές προηγµένες βιοµηχανικά χώρες πολλά κονδύλια που προέρχονται από τα δηµόσια ταµεία χρηµατοδοτούν υπηρεσίες που δεν συµβάλλουν ουσιαστικά στην επέκταση της αναπτυξιακής χωρητικότητας του κράτους. 23 Περαιτέρω γίνεται αποδεκτό ότι η χωρητικότητα δεν αφορά µόνον τα µέσα για την επίτευξη των σκοπών αλλά διασφαλίζει την νοµιµότητα των αποτελεσµάτων. Η χωρητικότητα γίνεται συνεπώς αντιληπτή ως την ικανότητα των ατόµων, οργανισµών και κοινωνιών να εκπληρώνουν λειτουργίες, να λύνουν προβλήµατα και να ορίζουν και να πετύχουν τους στόχους που θέτουν. 24 Έννοιες όπως καλή διακυβέρνηση, ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, διαφάνεια, οικονοµικός εξορθολογισµός συνυφαίνονται µε ότι επιτάσσει την διεύρυνση της αναπτυξιακής χωρητικότητας ενός κράτους. Σήµερα η «αναπτυξιακή χωρητικότητα» αναγνωρίζεται ως ένας από τους πυλώνες του αγώνα κατά της φτώχειας και για την επίτευξη των «Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας». -Επείγουσα Ανθρωπιστική βοήθεια Οι φυσικές καταστροφές έχουν επίσης επηρεάσει τον τρόπο µε τον οποίο ο παραδοσιακός σχεδιασµός και ανταπόκριση της επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας όσον αφορά τον µετριασµό των επιπτώσεων από τις καταστροφές καθόσον φέρνει νέες προκλήσεις οι οποίες σχετίζονται µε την κλίµακα και συχνότητα των φυσικών φαινοµένων, την ανάγκη ταχείας συγκέντρωσης των πόρων, το αυξανόµενο κόστος ανταπόκρισης καθώς και την αυξανόµενη απώλεια ζωών και µετεγκατάστασης ατόµων στο εσωτερικό των πληγεισών χωρών. Οι διεθνείς φορείς και ο ιδιωτικός τοµέας αναζητούν πλέον την εξεύρεση 23 The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank, Conference Edition, 2006, Hazards of Nature,Risks to Development An IEG Evaluation of World Bank Assistance for Natural Disasters 24 Anderson, Mary B., Do No Harm: Supporting Local Capacities for Peace through Aid, Cambridge MA: Collaborative for Development Action, 1996. 14

νέων οικονοµικών εργαλείων διασφάλισης των κοινωνιών προτερηµάτων και αντιµετώπισης των κινδύνων. 25 Το σύστηµα παροχής ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια κερδίζοντας την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, των πολιτικών και κυβερνήσεων ανά τον κόσµο και της κοινωνίας των πολιτών δραστηριοποιούµενη µέσω των διαφόρων Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων. Η ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια έχουν επίσης πολλαπλές λειτουργίες πέρα από την συνδροµή σε περιπτώσεις καταστροφών ή πολέµου καθόσον συντελείται και προωθείται µε την παράλληλη ανάπτυξη µηχανισµών και εργαλείων για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, την γεφύρωση του αναπτυξιακού χάσµατος µεταξύ Βορρά και Νότο, την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, την συγκρότηση κωδικών και αρχών για τις καλύτερες εφαρµόσιµες πρακτικές. Η σύνθετη διάσταση της ανθρωπιστικής βοήθειας επιβάλει την έγκαιρη και αποτελεσµατική ανταπόκριση σε όλες τις επείγουσες καταστάσεις, όπως ορθά παρατήρησε ο τέως Συντονιστής Επείγουσας Ανακούφισης των Ηνωµένων Εθνών (United Nations Emergency Relief Coordinator), Jan Egeland. Η παγκόσµια ευηµερία εξαρτάται από την συνεργασία όλων των εθνών. Ωστόσο όπως όλα τα συστήµατα έτσι και στο πεδίο της ανθρωπιστικής βοήθειας υπάρχουν αναπόφευκτα πολιτικά, τεχνικά και οργανωτικά εµπόδια, προβλήµατα που διατηρούνται στο διηνεκές και µπορούν να επιλυθούν µόνο µε την βελτίωση του ιδίου του συστήµατος. Όπως σηµειώνεται από την ECHO (European Community Humanitarian Office )η Ευρωπαϊκή Ένωση αν και είναι από τους µεγαλύτερους παγκόσµιους δωρητές στον τοµέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, δεν έχει διαµορφώσει µε τα κράτη-µέλη της ένα κοινό πλαίσιο που να προσδιορίζει τον στόχο και τις βασικές κατευθυντήριες γραµµές για τις ανθρωπιστικές δράσεις, παρά το γεγονός ότι σε διεθνές επίπεδο ο διάλογος για τις καλύτερες πρακτικές των δωρητών, την ταχεία ανταπόκριση, την διαχείριση των κρίσεων και των καταστροφών έχουν προχωρήσει σηµαντικά π.χ. το πρόγραµµα Sphere υπό την οµπρέλα των Ηνωµένων Εθνών συγκρότησε πρότυπα µε τις ελάχιστες απαιτήσεις ανταπόκρισης σε καταστάσεις καταστροφών. 26 Σύµφωνα µε το Review of Humanitarian Action της ALNAP οι διεθνείς σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαµόρφωση των ανθρωπιστικών δράσεων και προσδοκιών 25 Jeff Dayton-Johns, POLICY BRIEF No. 29, Natural Disaster and Vulnerability, DEVELOPMENT CENTRE OR OF THE GOVERNMENTS OF THEIR MEMBER COUNTRIES, OECD 2006 (διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.oecd.org/dataoecd/55/27/37860801.pdf, προσπελάσθηκε 31.3.2008) 26 The European Union and Humanitarian Aid, Questionnaire for stakeholders, Non-Paper of the European Commission -Directorate-General for Humanitarian Aid ( ECHO), December 2006 ( ιαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://ec.europa.eu/echo/pdf_files/questionnaire_en.pdf ) 15

επειδή συνδέονται µε τις πεποιθήσεις της διεθνούς κοινότητας για το τι είναι εφικτό, την παγκόσµια συναίνεση και διακυβέρνηση, την νοµιµότητα και εφαρµογή της ισχύς των συµφωνηθέντων και την ορθολογική διαχείριση των πόρων. Σε άρθρο του Brent J. Steele, ο συγγραφέας βασισµένος στις κοινωνιολογικές συλλήψεις στο πεδίο του κονστρουκτιβισµού του A.Giddens για την «οντολογική ασφάλεια» στις διεθνείς σχέσεις εξέτασε τον επικοινωνιακό αντίκτυπο των δηλώσεων του Jan Egeland περί «οικονοµικής φειδωλότητας» (ή τσιγγουνιάς) των ισχυρών δυτικών κρατών η οποία οδήγησε τελικά στον πολλαπλασιασµό ( εκ µέρους των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών) της αρχικής προσφερόµενης βοήθειας για τις πληγείσες από το tsunami χώρες της Ν-ΝΑ Ασίας. Η έλλειψη οντολογικής ασφάλειας, σύµφωνα µε τον Steele, δεν αναιρεί την παραδοσιακή ρεαλιστική αντίληψη ότι η «επιβίωση» καθορίζει την συµπεριφορά ενός κράτους, από την άλλη όµως προκειµένου τα κράτη να ικανοποιήσουν το αίσθηµα της συνέχειας και της τάξης στα γεγονότα, επηρεάζονται από ορισµένες δηλώσεις οι οποίες έχουν τη δύναµη να προκαλέσουν την αντίδραση των φορέων (των ισχυρών κρατών) επειδή προκαλούν ένα είδος διάρρηξης/ αµφισβήτησης, µε άλλα λόγια ένα είδος «ανασφάλειας» στον τρόπο µε τον οποίο οι φορείς ( τα ισχυρά κράτη) επιβεβαιώνουν τη ταυτότητά τους (self identity) η οποία συνδέεται µε την βιογραφική αφήγηση (biographical narration) και είναι αναπόφευκτα και άρρηκτα συνυφασµένη µε τις ορισµένες όψεις των πράξεών τους δηλαδή µε το «τι κάνουν», µε τη συµπεριφορά τους στο διεθνές σύστηµα και γίγνεσθαι. Οι «στοχαστικές συζητήσεις» (reflexive discourse) αποτελούν έτσι µια εναλλακτική µορφή επικοινωνιακής δράσης η οποία συµβάλλει στην άρση των αρχικών διαφωνιών µεταξύ ισχυρών και µη-ισχυρών φορέων ως προς το µέγεθος της βοήθειας ή τον τρόπο που αντιµετωπίζεται µια ανθρωπιστική κρίση. Η άρση αυτή, στο πλαίσιο των στοχαστικών συζητήσεων, είναι απότοκη της ταυτότητας των ισχυρών κρατών και ειδικότερα των αρχών και των ικανοτήτων (capabilities) που διέπει αυτή την ταυτότητα και εκφράζει την ισχύ του κράτους όχι µόνο να αναγνωρίσει την ύπαρξη µιας αξιοθρήνητης κατάστασης αλλά και κατέχει τη δυνατότητα να µετριάσει ή να εξαλείφει τον αντίκτυπο µιας καταστροφής. Εξάλλου οι ανθρωπιστικές κρίσεις αποτελούν ένα είδος πρόκλησης για την ταυτότητα των «φιλελεύθερων» κρατών επειδή θίγουν το «ήθος» βάσει των ιδίων οραµάτων τους, τα οποία χρησιµοποιούν για την προώθηση των διαφόρων µορφών συνεργασίας στο διεθνές γίγνεσθαι. 27 27 Steele, Brent J., International Studies Quarterly (2007) 51, 901 925, Making Words Matter: The Asian Tsunami, Darfur, and Reflexive Discourse in International Politics 16

-Η κοινωνία των πολιτών Σε αντίθεση µε την πολιτική ατζέντα η οποία χρωµατίζεται κατά πολύ από την κυριαρχία συγκεκριµένη ιδεολογίας και προτεραιότητες που απηχούν την επιθετικότητα του παγκόσµιου καπιταλιστικού συστήµατος σήµερα, η κοινωνία των πολιτών επιδεικνύει περισσότερη ευεληξία ή/και γενναιοδωρία. Σε έκθεση του αµερικανικού Οργανισµού Interaction αφιερωµένο στα θύµατα του tsunami επισηµαίνεται ότι τα µέλη της συγκέντρωσαν πάνω από $1,48 δις σε µετρητά και υλική βοήθεια τις πρώτες 90 µέρες της καταστροφής, εκ των οποίων τα $254,2εκ προέρχονταν από ιδιώτες, επιχειρήσεις και ιδρύµατα που συνέλαβαν στην παροχή αγαθών, υπηρεσιών, πληρωµή εργαζοµένων, κόστη µεταφοράς και άλλα κόστη που αφορούσαν την παροχή υπηρεσιών και αγαθών στα θύµατα της καταστροφής. Στο συνολικό ποσό αυτό δεν υπολογίζονται τα χρηµατοδοτούµενα από τις ΗΠΑ, τις ξένες κυβερνήσεις ή τα Ηνωµένα Έθνη προγράµµατα. Όλα τα µέλη έχουν δεσµευτεί σε 3ετή/ 5ετή προγράµµατα αποκατάστασης και ανοικοδόµησης στις πληγείσες περιοχές. 28 Στην έκθεση επισηµαίνεται ακόµη ότι αρχική βοήθεια ήταν σηµαντική αλλά πολλά από τα µέλη της Οργάνωσης, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν είχαν επιχειρήσει στην περιοχή στο παρελθόν. Υπό το πρίσµα των ανωτέρω µπορούµε να αντιληφθούµε ότι η κοινωνία των πολιτών όπως και οι Μη-Κυβερνητικές οργανώσεις, και παρά την εργαλειακή αντίληψη ότι οι τελευταίες συµβάλλουν θεσµικά στην προέκταση της χωρητικότητας του κράτους και στη προώθηση της εξωτερικής πολιτικής, είναι περισσότερο αφοσιωµένοι στο σκοπό που θέτει τον άνθρωπο και την ανθρώπινη ευπάθεια ως ύψιστη αποστολή. Με την έννοια αυτή η κοινωνία των πολιτών µπορεί να συµβάλει έµπρακτα στην διαµόρφωση µιας διεθνούς ανθρωπιστικής τάξης. Βέβαια σηµαντικό ρόλο στην κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών παίζουν και τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης (ΜΜΕ). Η δηµοσιοποίηση των γεγονότων και ενηµέρωση του κοινού από τα µέσα µαζικής επικοινωνίας παίζουν σηµαντικό ρόλο στην ανάδειξη των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσµο. Αν και δεν επρόκειτο για ένα εγχείρηµα της «δηµόσιας ή επικοινωνιακής διπλωµατίας» τα ΜΜΕ ανά τον κόσµο κατόρθωσαν σε κάθε περίπτωση να λειτουργήσουν ως τίµιοι διαµεσολαβητές µεταξύ κοινωνίας των πολιτών και επίσηµου κράτους. Η εκτεταµένη προβολή των γεγονότων της καταστροφής του tsunami ευαισθητοποίησε την κοινή γνώµη και το αποτέλεσµα συνέλαβε στην βελτίωση της εικόνας κάθε χώρας στο εξωτερικό, ικανοποιώντας έτσι και τους ευρύτερους στόχους της 28 Πηγή: http://www.interaction.org/files.cgi/3987_05-27-05_final_tsunami_report.pdf 17

διπλωµατίας (Γκίκας B. et al, 2005). Στην Ελλάδα, συνολικά από τις δράσεις που ανέπτυξε η κρατική τηλεόραση, η ΕΡΤ, στο διάστηµα από τις 4 έως και τις 26 Ιανουαρίου 2005, συγκεντρώθηκε ποσόν που άγγιξε τα 20 εκατοµµύρια ευρώ. Η οικονοµική βοήθεια που συγκεντρώθηκε παραδόθηκε από τον Πρόεδρο Σ- ιευθύνοντα Σύµβουλο της ΕΡΤ κ. Χρήστο Παναγόπουλο, στον τότε Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος κ. Πέτρο Μολυβιάτη. Τα γεγονότα του tsunami έγιναν ευρέως γνωστά ωστόσο όπως δείχνουν οι αναλύσεις η συνήθης εικόνα είναι ότι οι απλοί πολίτες δεν είναι ενηµερωµένοι για σηµαντικά ζητήµατα που βρίσκονται στην ηµερήσια ατζέντα διεθνών Οργανισµών, όπως των Ηνωµένων Εθνών ή τη ιαδικασία του Ελσίνκι, στην προσπάθειά τους να προωθήσουν µια διευθέτηση παγκόσµια και τη συµµετοχή όλων. Σε σχετική έρευνα του Ευρωβαρόµετρο το ζήτηµα της ενηµέρωσης αναδεικνύεται σε όλη του τη διάσταση π.χ. αποτέλεσµα σχετικού ερωτηµατολογίου δείχνει ότι το 88% των ευρωπαίων πολιτών στην Ευρώπη των 15 ενώ το ποσοστό αυτό ανεβαίνει για τα καινούρια µέλη φτάνονταν το 90% γνωρίζουν για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας. Βέβαια σε χώρες όπου η εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενηµέρωσης είναι µεγαλύτερη, π.χ. στην Σουηδία, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει (27%) χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι η προσπάθεια συγκρότησης µιας παγκόσµιας και συµµετοχικής διακυβέρνησης γίνεται µε παράλληλη συµµετοχή όλης της κοινωνίας παρά το γεγονός ότι τα κοινωνικά κινήµατα µέσω των Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων και άλλων φορέων µπορούν οργανωµένα να προβάλουν ένα πλαίσιο αντίστασης ή συµπαράστασης σε σχέση µε άλλους δρώντες και τις επιδιώξεις τους. 29 Επιπλέον κοινή αντίληψη των ευρωπαίων ερωτηθέντων είναι ότι η προώθηση της ανάπτυξης µπορεί να προωθηθεί καλύτερα από τα ισχυρά κράτη µιας συγκεκριµένης περιφέρειας, εφόσον υπάρχουν αυτά τα ισχυρά κράτη παρά το γεγονός ότι θεωρούν την Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρός παράγοντας διαµεσολάβησης και αποκατάστασης της ειρήνης. 30 Ανάλογα αποτελέσµατα βρίσκουµε και σε εκθέσεις τα κράτη µέλη της Επιτροπής Αναπτυξιακής Ενίσχυσης του ΟΟΣΑ. 31 Παρά τις όποιες προσδοκίες σε επίπεδο διεθνούς κοινότητας ή σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία για το έτος 2006, οι πλούσιες χώρες-µέλη της Επιτροπής Αναπτυξιακής Ενίσχυσης του ΟΟΣΑ µείωσαν κατά 4,5% ήτοι κατά 104 δις δολάρια την 29 European Commission, Special Eurobarometer, Special Eurobarometer 222 / Wave 62.2 TNS Opinion & Social, Attitudes towards Development Aid, Fieldwork November-December 2004, Publication February 2005, p.4 30 Ibid, p.47, 55 31 DAC peer Review, 2006 (Πηγή: http://www.oecd.org/ ) 18

επίσηµη οικονοµική βοήθεια. 32 Η Ελλάδα ξεχωριστά αύξησε την επίσηµη αναπτυξιακή βοήθεια από 284 εκ.δολάρια το 2005 σε 424 εκ. δολάρια το 2006. 33 -Το δυτικό πρότυπο παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας Μέχρι σήµερα η αναγνώριση του επίσηµου δυτικού προτύπου οργανωµένο µε επίκεντρο τα Ηνωµένα Έθνη, τον Ερυθρό Σταυρό και περίπου 20 χώρες µέλη του ΟΟΣΑ, αδυνατεί να αφοµοιώσει παράλληλα (ανεπίσηµα) συστήµατα παροχής επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας όπως είναι η αλληλεγγύη που υφίστανται µεταξύ των µουσουλµανικών οµάδων ανά την εµφύλιο, τις διµερείς σχέσεις χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία ή η Ινδία και άλλες χώρες µε γεωπολιτικές προτεραιότητες ή ακόµη ισχυρές οργανώσεις που δρουν σε τοπικό επίπεδο σε πολλά κράτη. O Dr. A Atiq Rahman, ιευθυντής του Bangladesh Centre for Advanced Studies, επισηµαίνει ότι η περιοχή της Ν.Ασίας χαρακτηρίζεται από πολλές αντιθέσεις, από αισθήµατα ελπίδας αλλά και απελπισίας αφού το µεγαλύτερο ποσοστό εκ των 1,3 δις κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και επηρεάζονται άµεσα από την περιβαλλοντική υποβάθµιση, παρά το γεγονός ότι οι ετήσιοι ρυθµοί ανάπτυξης υπερβαίνουν το 5% σε πολλές χώρες (ADB, Annual Report, 2000). Η παράδοση και ιστορία των χωρών της περιοχής έχουν συµβάλει στην ανάδειξη των κοινωνικών και κοινοτικών υπηρεσιών ως µέρος του συστήµατος αξιών στο οποίο συµµετέχουν µεγάλοι γαιοκτήµονες, κοινωνικές ελίτ για την κατασκευή εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, εγκαταστάσεων κ.α. και την ισλαµική κοινότητα η οποία διαθέτει το 2,5% του πλούτου της για την ενίσχυση των φτωχών. Στην Σρι Λάνκα η οποία κατέχει ένα υψηλό είκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (λόγω πρόσβασης των παιδιών στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, το διατροφικό επίπεδο και τη συµµετοχή γυναικών στο οικονοµικό γίγνεσθαι) πολλές Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις παρέχουν υπηρεσίες που αφορούν νοµικά ή περιβαλλοντικά ζητήµατα αλλά οι περισσότερες εστιάζονται στην προώθηση της επίλυσης του εµφυλίου πολέµου και της εθνικιστικής σύγκρουσης και γι αυτό ο ρόλος τους είναι περισσότερο συµφιλιωτικός και συµπληρωµατικός προς το κράτος. 34 Σε πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής ή της Λατινικής Αµερικής η κύρια πρόκληση δεν αφορά την δηµιουργία ενός µη-κυβερνητικού 32 Development Co-operation Report 2007, Volume 9, No. 1, OECD 2008, chapter 4, p. 68 (διαθέσιµο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://miranda.sourceoecd.org/pdf/dac/432008011e-04.pdf ) 33 Πηγή: www.oecd.org/dac/stats/daclist 34 Policy Livelihood Relationship in South Asia Role of NGOs in Advocacy:Lessons Learnt from Bangladesh and South Asian Countries (Sri Lanka), 2002, p.3 19

τοµέα καθόσον ήδη πολλές εγχώριες ΜΚΟ δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τοµείς, αλλά ο συντονισµός των ήδη υπαρχόντων. -Η διπλωµατία των καταστροφών Στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος «διπλωµατία καταστροφών» (disaster diplomacy) έχει µια διάσταση βαθύτατα πολιτική και επιχειρεί να ερµηνεύσει τον τρόπο µε τον οποίο οι διαφορετικοί δρώντες, επιστήµονες, ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, δηµόσιοι φορείς, περιβαλλοντιστές, πολιτικοί, Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις υιοθετούν διαφορετικές προσεγγίσεις στις σχέσεις και διάδραση µεταξύ των κρατών. Στόχος της µελέτης της εν λόγω διπλωµατίας είναι η κατανόηση του εύρους των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε µια καταστροφή (πρόληψη, µετριασµό, ανταπόκριση και ανοικοδόµηση) στο πλαίσιο του οποίου επιτυγχάνεται η (βραχυπρόθεσµη ή µακροπρόθεσµη) συνεργασία µεταξύ αντιτιθέµενων πλευρών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Πίσω από τις καταστροφές υπάρχουν βέβαια κοινωνίες ευάλωτες στην ευπάθεια η οποία προκύπτει από τις αµφιλεγόµενες πολιτικές επιλογές, τα ατελή αναπτυξιακά σχέδια, τις εσωτερικές εµφύλιες συγκρούσεις, τις ανορθόδοξες πρακτικές εις βάρος των οικοσυστηµάτων, την µη εφαρµογή του δικαίου, τη διαφθορά, την ανεπάρκεια στην ενηµέρωση των ατόµων και στα συστήµατα έγκαιρης προειδοποίησης, την φτώχεια και την ανισότητα. Επιπλέον ο συντονισµός διαφορετικών δρώντων αποτελεί µια πρόκληση για το συνολικό διεθνές σύστηµα ανθρωπιστικής βοήθειας η οποία δεν έχει οικουµενικό χαρακτήρα επίλυσης καθόσον τις περισσότερες η αποτελεσµατικότητα των έργων και σχεδιασµών εξαρτάται από ισορροπίες που πρέπει να διατηρηθούν σε τοπικό επίπεδο, µε την έννοια αυτή η λύση του one size fits all δεν είναι κατάλληλη, πρόκειται µάλλον για µια διαδικασία δυναµική που συνδυάζει τόσο την προτεραιότητα την παροχής της βοήθειας σε πληγείσες κοινωνίες όσο και την αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων τους. Π.χ. οι συνέπειες του tsunami αφορούν περισσότερο έναν µεγάλο αριθµό φτωχών ανθρώπων οι οποίοι βίωναν τον φόβο και την ανασφάλεια για µεγάλη περίοδο. Αν και η ανάκτηση και ανάρρωση του πληθυσµού αυτού, αποτελεί απαιτητικό έργο, καθώς από τη µια πλευρά πρέπει να γίνουν προσπάθειες όχι µονό να εξαλειφθεί η φτώχεια, αλλά να δηµιουργηθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες για περαιτέρω καλυτέρευση του επιπέδου διαβίωσης µε έµφαση στον τοµέα της υγείας και της εκπαίδευσης σε συνδυασµό µε οικονοµική άνθιση, βιώσιµη ανάπτυξη και σεβασµό και προστασία του περιβάλλοντος, και από την άλλη να προαχθεί η δύσκολη ειρηνευτική διαδικασία, ώστε όλα αυτά να είναι εφικτά, θα ήταν µάλλον απίθανο να δεχτούν µια βοήθεια που θα µπορούσε να τους εκθέσει 20