3 + 2 Χρόνια Εκπαίδευσης και Εποπτείας Αναμνήσεις & Αναστοχασμοί από τη Μονάδα Οικογενειακής Θεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής Γιάννης Αναστασιάδης: Κοινωνικός Λειτουργός, Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος Ποιος Αλήθεια είμαι εγώ Είχα την πολύ μεγάλη τιμή, να προσκληθώ για να μιλήσω σήμερα εδώ, για το βιβλίο Αναμνήσεις & Αναστοχασμοί - Ιστορίες Συστημικής Ψυχοθεραπείας της Μονάδας Οικογενειακής Θεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Το πολύ συγκινητικό μέσα στο βιβλίο αυτό, είναι ότι εμπεριέχεται με κάποιοn τρόπο ένα κομμάτι της δικής μου ιστορίας, των δικών μου αναμνήσεων και αναστοχασμών ως εκπαιδευόμενος της Μονάδας, τα τελευταία 5- και, χρόνια. Όταν προσκλήθηκα να μιλήσω στη σημερινή παρουσίαση του βιβλίου, ένιωσα αρχικά πολύ μεγάλη χαρά και τιμή, ταυτόχρονα όμως μεγάλη αμηχανία και ευθύνη. Τι να πω εγώ και από ποια θέση, για το τόσο σημαντικό έργο της Μονάδας Οικογενειακής Θεραπείας και το πόσο αναπαραστατικά αυτό αποτυπώνεται στην έκδοση για την οποία είμαστε σήμερα εδώ. 97
Προβληματίστηκα αρκετά. Άρχισα να διαβάζω και να μελετάω κείμενα συστημικής σκέψης ώστε να είναι η παρέμβαση μου σήμερα εδώ επιστημονικά άρτια. Σχεδόν μπήκα στο άγχος. Μέχρι που κάποια στιγμή θυμήθηκα τα λόγια κάποιων δασκάλων μας από τη Μονάδα, ότι στην ψυχοθεραπεία έχει νόημα κάποια στιγμή να μπορούμε να αφήνουμε στην άκρη τα βιβλία, και να συμπορευόμαστε μεγαλειώδες του μοιράσματος. με τον άλλο στο Έτσι και εγώ σήμερα εδώ, θα προσπαθήσω να μοιραστώ μαζί σας τη δική μου εμπειρία ως εκπαιδευόμενος και μέλος της ομάδας εποπτείας στη Μονάδα Οικογενειακή Θεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Ξεκίνησα να παρακολουθώ το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Μονάδας τον Οκτώβριο του 2013, όντας η δεύτερη φορά που έκανα αίτηση για να πάρω μέρος σε αυτό. Ακόμα και σήμερα θυμάμαι την πρώτη μέρα που συναντηθήκαμε με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας στη μεγάλη αίθουσα της πρόσοψης του πρώτου ορόφου. Ήμασταν 20 συν ένας. Ψυχίατροι, Παιδοψυχίατροι, Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί, Κοινωνιολόγοι, Νοσηλευτές. Ακόμα και σήμερα 5 και κάτι χρόνια μετά, θυμάμαι πολύ ζωηρά και με αρκετές λεπτομέρειες τη στιγμή της πρώτης αυτής συνάντησης. Την πρώτη εκείνη μέρα λοιπόν, η κυρία Χαραλαμπάκη και ο κύριος Μαγριπλής, μας ζήτησαν να χωριστούμε σε μικρότερες ομάδες των 4 5 ατόμων. Αφού επικοινωνήσαμε και γνωριστήκαμε με τα υπόλοιπα μέλη της μικρής ομάδας που ανήκαμε, μας ζήτησαν να καταλήξουμε σε ένα κείμενο μέσα από το οποίο θα συστηθούμε στην ολομέλεια. Στη μικρή ομάδα ήμασταν η Έλλη, ο Παναγιώτης, η Ευαγγελία, η Σοφία κι εγώ. Αφού συστηθήκαμε μεταξύ μας λέγοντας τι έχουμε σπουδάσει, που δουλεύουμε κ.λπ., αρχίσαμε να συζητάμε για τους λόγους για τους οποίους κάναμε αίτηση να συμμετέχουμε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Μονάδας και τι προσδοκούμε από αυτό. Στο τέλος λοιπόν, έπρεπε να καταλήξουμε σε ένα κοινό κείμενο το οποίο θα παρουσιάζαμε στην ολομέλεια. Δεν καταλήξαμε 98
όμως σε κείμενο, αλλά σε κάποιους στίχους από την «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη», που βρίσκεται στο δίσκο «Το περιβόλι του Τρελού», του Διονύση Σαββόπουλου : Ποιος στ αλήθεια είμαι εγώ και που πάω με χίλιες δυο εικόνες στο μυαλό προβολείς με στραβώνουν και πάω και γονατίζω και το αίμα σου φιλώ. Πέντε και κάτι χρόνια μετά, σήμερα, εδώ, προσπαθώντας να σας μεταφέρω το βίωμά μου από τη συμμετοχή μου στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Μονάδας, αυτοί οι πρώτοι στίχοι που επιλέξαμε για να παρουσιάσουμε τις επιθυμίες και τις επιδιώξεις μας για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ξεκινούσαμε, παραμένουν στο δικό μου μυαλό εξαιρετικά επίκαιροι. Μέσα στα τρία πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης, προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επαφή τόσο θεωρητικά όσο και βιωματικά με τον συστημικό τρόπο σκέψης και κατανόησης. Εισηγήσεις των εκπαιδευτών, βιωματικές ασκήσεις, εποπτείες περιστατικών, ανάλυση και παρουσίαση κειμένων, παρακολούθηση συνεδριών οικογενειακής θεραπείας πίσω από μονόδρομο καθρέφτη, το γενεόγραμμα της οικογένειας καταγωγής μας και πολλά άλλα. Τα απογεύματα της Πέμπτης, για τα τελευταία 3 συν 2 χρόνια, συναντιόμασταν Ελλανίκου 3, στο Παγκράτι. Στον δρόμο αυτόν που φέρει το όνομα του Μυτιληνιού Ιστορικού της Αρχαιότητας, εμείς ερχόμασταν σε επαφή με ένα νέο τρόπο να ακούμε, να κατανοούμε να συμπαραστεκόμαστε και να παρεμβαίνουμε στην ιστορία των οικογενειών που καλούμαστε να φροντίσουμε. Προσπαθώντας να βάλω την εμπειρία των πέντε αυτών χρόνων σε μία λέξη, θα επέλεγα αρχικά τη λέξη ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ. Που, όλως περιέργως, περιέχει και αυτή μέσα το ΣΥΝ. Συνάντηση με μία ολόκληρη ομάδα συνεκπαιδευόμενων και εκπαιδευτών. Συνάντηση με τη συστημική σκέψη. 99
Συνάντηση με ερωτήματα και δαίμονες της προσωπικής μας ιστορίας. Συνάντηση με την προσπάθεια κατανόησης των ζωντανών συστημάτων. Συνάντηση τελικά με το ΣΥΝ και ΙΣΤΑΜΑΙ. Στα 3 συν 2 αυτά χρόνια ζήσαμε στην ομάδα μας έρωτες, γάμους, εγκυμοσύνες, γέννες, θανάτους, αποχωρισμούς, νέες επαγγελματικές προκλήσεις. Με απλά λόγια τα πέντε αυτά χρόνια ζήσαμε το ΜΟΙΡΑΣΜΑ και τη ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ της ομάδας. Και είμαι πραγματικά ευγνώμων για όλο αυτό. Μετά τα τρία πρώτα χρόνια του εκπαιδευτικού, σειρά είχε η ομάδα εποπτείας. Μια νέα αλλά συνάμα και όχι τόσο νέα ομάδα. Στην ομάδα εποπτείας συμμετείχαν εκπαιδευόμενοι τόσο από το δικό μας έτος όσο και από άλλα. Νέες Συναντήσεις λοιπόν. Εκεί, μέσα σε αυτό τον ασφαλή χώρο και χρόνο, μοιραζόμασταν τις εμπειρίες, τα άγχη, τις αγωνίες, τα κλινικά ερωτήματα, το βάρος της ευθύνης, για τους ανθρώπους που καλούμασταν να φροντίσουμε ο καθένας από το δικό του επαγγελματικό μετερίζι. Εκεί πλέον η θεωρία, η γνώση και το βίωμα των τριών προηγουμένων χρόνων άρχισαν να γίνονται κλινική πράξη. Να μπαίνουν σε μορφή και σχήμα. Να αποκτούμε κι εμείς οι ίδιοι μορφή και σχήμα. Προσωπικά, η εμπειρία μου από την ομάδα εποπτείας, έχει εγγράψει μέσα μου καταλυτικά, διαμορφώνοντας κατ ουσίαν το πώς λειτουργώ σήμερα θεραπευτικά. Μπορώ ακόμα να θυμηθώ την αγωνία με την οποία ερχόμασταν να μοιραστούμε τη διαχείριση ενός περιστατικού και τα προσωπικά μας ερωτήματα για το από εδώ και πέρα της παρέμβασης. Θυμάμαι, όμως, ταυτόχρονα και την ανακούφιση και τις νέες κατευθύνσεις με τις οποίες φεύγαμε από αυτή. Ήταν καταλυτικός ο ρόλος της ομάδας και το πόσο ήταν παρούσα και διαθέσιμη να μας συγκρατήσει και να προσπαθεί να δώσει νόημα σε αυτά που εμείς πλέον δεν μπορούσαμε. 100
Η θέση του επόπτη μας, του κυρίου Κωτσίδα στην όλη διαδικασία της εποπτείας ήταν ξεχωριστή, ανεπιτήδευτη, εμπνευσμένη και αποδεσμευμένη από θεωρητικές νόρμες. Κλείνοντας θα είχε ίσως νόημα να αναφερθώ στο πόσο μπορώ σήμερα να αντιληφθώ ότι όλη αυτή η εμπειρία ως εκπαιδευόμενος και μέλος της ομάδας εποπτείας της Μονάδας με αφορά πλέον, όχι μόνο ως κοινωνικό λειτουργό και θεραπευτή, αλλά και ως θεραπευόμενο. Αν και ήμουν ήδη κάποια χρόνια σε ατομική ψυχοθεραπεία πριν ξεκινήσω το πρόγραμμα της Μονάδας, η εμπειρία μου τα τελευταία πέντε χρόνια σε αυτή, μου έχουν δώσει τη δυνατότητα να μπορώ να μιλάω, να ακούω τι λέω, και εν τέλει να ζώ, λειτουργώντας μέσα από το ΣΥΝ. Στις 24/11/2017 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής ημερίδα με θέμα: «Μονάδα Οικογενειακής Θεραπείας Ψ.Ν.Α., 20 συν 3 χρόνια: Τι παραμένει, τι άλλαξε». Το παρόν βιβλίο, για την παρουσίαση του οποίου συναντηθήκαμε σήμερα εδώ, γεννήθηκε από το υλικό που συλλέχτηκε από την ημερίδα αυτή. Από τότε, τα 20 συν 3 χρόνια έγιναν 20 συν 4, και πλέον είμαστε στα 20 συν 5. Όσα όμως κι αν γίνουν τελικά, ένα είναι βέβαιο, ότι θα υπάρχει πάντα αυτό το ΣΥΝ. Σας Ευχαριστώ πολύ. Γιάννης Αναστασιάδης Κοινωνικός Λειτουργός Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος 101