ΐ;ΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΙΜΕ RAI ΟΙΚΟΝ ΛΙΙΑΣ. ΤΜΗΜΑ AOriCTIKH. ΘΕΜΑ : ΚΟΣΤΟΣ ΙΙΑΡΑΓϋΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΙΑΣ ΒΙ(»1ΗΧΑΗΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. .

ΐ;ΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΙΜΕ RAI ΟΙΚΟΝ ΛΙΙΑΣ ΤΜΗΜΑ AOriCTIKH Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α ΘΕΜΑ : ΚΟΣΤΟΣ ΙΙΑΡΑΓϋΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΙΑΣ ΒΙ(»1ΗΧΑΗΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. ^ΒΙΣΗΓΗΤΡΙΑ_ ΣΟΤΗΡΙΑΔΟΥ Δ ^ Η Α.TQM ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΟΗ ΗΙΤΣΟηΟΥΑΟΥ ΕΛΕΝΗ ΜΟΣΧΟΥ ΝΙΚΗ ΜΑΙΟΕ 199^ ΚΑΒΑΑΑ

Τ.Ε I. Κ Λ 3 A Λ Λ I It..^,?~T7 *ρ» Πί**τ. // AMI ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ Ο Ι ΚΟΝΟΜΙΑΣ Τ Μ Η Μ Α Λ Ο Γ ΙΣΤΙΚΗΣ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α _ Θ ^ Α _ : ΚΟΣΤΟΣ Π Α Ρ Α ΓΩΓΙΚΗΣ Δ Ι Α Δ Ι Κ Α Σ Ι Α Σ ΜΙΑ Σ Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Η Σ ΕΠΙΧΕΙ Ρ Η Σ Ε Σ. ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ_ Σ Ω ΤΗΡΙΑΔΟΥ Δ ΟΜΝΑ ϊβ!ί_502ϊ5^5ϊ?ίβ?_ Ν Ι Τ Σ Ο Π Ο Υ Α Ο Υ ΕΛΕΝΗ Μ Ο Σ Χ Ο Υ ΝΙΚΗ ΜΑ Ι Ο Σ 199^ ΚΑΒΑΛΑ

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η μεγάλη ανάπτυξη των Β ι ομηχανιών και Εμπορικών Επιχει ρ ή σ ε ω ν που στη σημερινή καταναλωτική κ οινωνία μας α π ο τ ελούν, με τη μορφή π ο λυεθνικών εταιριών, τεράστιους ο ι κονομικούς οργανι σ μ ο ύ ς, δ η μ ι ο ύ ργησαν την ανάγκη οργάνωσης ειδικών υ πηρεσιών για την π α ρ α κολούθηση και την μελέτη των ο ικονομικών γ εγονότων κάθε μ ο ρ φ ή ς επιχείρησης. Η λογιστική ως εφηρμοσμένη επιστήμη που απεικονίζει με ακρίβ ε ι α όλες τις οικονομικές π ράξεις και την οικονομική κ ατάσταση των ε π ι χ ειρήσεων, δε μπορούσε να παραμείνει στα π ε ρ ι ο ρισμένα πλαίσια της α πλής α π α ρίθμησης α ριθμών.'επρεπε να εκσυγχρονιστεί γι α να μπορέσει να παρακολουθήσει τους ασύλ λ η π τ ο υ ς ο ι κ ο ν ομικούς χειρισ μ ο ύ ς των σ η μ ε ρινών επιχ/σεων, τους οποίους, κάτω α πό του δ ι ε θυήοξύ α ν τ α γ ω ν ι σ μ ό είναι υ π οχρεωμένες να προσαρμόζονται π ροκειμένου να επιβιώσουν. 'Επρεπε να ανακαλύψει τρόπους απλούς α λ λ ά α κ ρ ιβείς, τρόπους που με ανάλογη κωδικοποίηση θα μπορ ο ύ σ α ν να μηχ α ν ο π ο ι ή σ ο υ ν την εργασία, ώστε να απαλάξει τις επιχ/σεις από τα πολυάρ ι θ μ α και π ο λυδάπανα λ ο γ ιστήρια και του ίδιο τον λογιστή α πό τις β α σ ανιστικές αριθμη τ ι κ έ ς πράξεις. Έ π ρ ε π ε α κόμα να βρεθούν σ υ σ τ ήματα κ α τ α χώρησης των οικο - νομικών πράξεων, τέτοια που να μην είναι κ α τ α νοητά μόν ο στους μ ύ στες της λογιστικής, Αλλά να γίνονται κ α τ α ν ο η τ ά και π α ρ αδεκτά από όλους που ασχολούνται. με ο ι κ ονομικά θέματα. 0 σημερινός λογιστής, εκτός από τα σύγχρονα σ υ σ τ ήματα λ ο γ ιστικής θα πρέπει α κ ό μ α να γνωρίζει θέματα που σχετίζονται με την κο σ τ ο λ ό - γηση, την φοροτεχνική και την ε ργατική νομοθεσία, στοιχεία α π α ρ α ί τητα για να γίυειαπο δ ο τ ι κ ό και πολύτιμο στέλεχος της επιχ/σης που ε ργάζεται.

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Η κοστολόγηση και η οργάνωση είναι 6ύο έννοιες α λληλένδετες. Δεν είναι δυνατόν να γίνει η κοστολόγηση, δηλαδή να προσδιοριστεί σωστά το κόστος, χωρίς την ύπαρξη οργάνωσης στην επιχείρηση. Την οργάνωση της επιχείρησης δεν την περιορίζουμε μ ό ν ο στην αν ά λ υ σ η της π α ρ αγωγής σε αυτοτελή έργα, αλλά γενικό τ ε ρ α στην ανάλυση κάθε λ ε ι τ ουργίας της επιχείρησης όπως είναι η διάθεση, ο εφοδιασμός, η διοίκηση κ.λπ Στην οργάνωση υπάρχει σύνθεση των ε πιμέρους έργων σε ο ργανωτικές μ ο ν ά δες. Ενώνονται ομοειδή στοιχειώδη έργα και ανατίθεται η εκτέλεση τους σε διάφορες ομάδες ή πρόσωπα. Έ τ σ ι σχηματίζονται διάφορες ο ρ γ α ν ω τ ι κές μ ο ν άδες όπως είναι και η θέση εργασίας. Στην οργάνωση υπάρχει α κόμα κ α θ ο ρισμός αρμοδιοτήτων και κ α θ ο ρισμός των σ χέσεων αυτών α ν ά μεσα στις ο ργανωτικές μ ονάδες. Καθορίζεται ο τρόπος επικοινωνίας μ ε ταξύ τους, ανάλογα με την μορφή της ο ρ γ ά νωσης κάθε ε πιχείρησης. Γίνεται ακό μ α αξιολόγηση των προσωπικών π ρ ο σ όντων έτσι ώστε να γίνει δυνατή η όσο το δυνατόν καλύτερη στελέχωση της ε π ιχείρησης και ο κ α θ ορισμός της εργασίας που πρέπει να επιτευχθεί α πό αυτούς ( στελέχη, ε ρ γ α ζ ό μενους κ.λ.π. ). θα πρέπει να τονισθεί ότι χωρίς σωστή μ ε θ δ δευση και οργάνωση είναι αδύνατη η βελτίωση της λ ειτουργίας των επιχειρήσεων, η αύξηση της π α ραγωγικότητας και κατά επέκταση ο π ρ ο σ δ ι ορισμός του κόστους. Η Κοστολόγηση, με αντι κ ε ί μ ε ν ο έρευνας το κόστος γ ε νικά, σε σ υ ν δυασμό με την ορθολογιστική ο ργάνωση αποτελεί ακό μ α και σήμερα για την χώρα μας, τομέα που δεν έχει εκτιμηθεί και εφαρμοστεί στη Ελληνική Βιομηχανία εκτός από ορισ μένες μ εμο ν ο μ έ ν ε ς περιπτ ώ σ ε ι ς. Υπεύθυνοι φ ο ρείς ειδικοί στην κοστολόγηση και οργάνωση, α γων ί σ τ η κ α ν να ε ν ημερώ σουν και να πείσουν για την αναγκα ι ό τ η τ α της ε φαρμογής του τομέα αυτού

μ ε διάφορα σ εμινάρια, ομιλίες, έντυπα κ.λ.π., χωρίς δυστυχώς σ η μ α ντικά αποτελέσματα. Οι π ροσπάθειες αυτές π ρ ο σ έ κρουσαν στην αδ ι α φ ο ρ ί α των Ελλήνων επιχειρηματιών και στην άγ ν ο ι α τους να εκτιμήσουν την α ξία μιας τέτοιας " επένδυσης ". Ό σ ο υ α φορά την Κ οστολόγηση, η π ρ ο σφορά της πληροφ ό ρ η σ η ς είναι μ ε γάλη και εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς, όπως είναι ο έλεγχος της αποτε- λ ε σ μ α τικότητας της π αραγωγικής δ ι αδικασίας, δηλαδή ο έλεγχος του κο - στούς παραγωγής έτσι ώστε να κρατηθεί σε χαμηλά ε πίπεδα και να γίνει η επιχείρηση α ν τ α γ ω νιστικότερη. Α κόμα βοηθάει στην τεκμηρίωση του π ρ ο σδιορισμού του ευνοϊκότερου κόστους που είναι η εξεύρεση της σ υ νάρτησης της μ ς γιστης α π όδοσης σε συνδυ ασμό με την σωστή εκμετάλευση της δ υ ν α μ ι κότητας. Επιτυγχάνεται επίσης η τεκμηρίωση της α ν ά γ κ η ς για α ν ανέωση του μηχανολογικού εξοπλισμού. Από την ορθή πληροφόρηση στο Βιομ η χ α ν ι κ ό κο- στός και σε σύγκριση με α ν τ α γ ω νιστικές επιχειρήσεις μπορεί να τεκμηρι - ωθεί καλύτερα η αγορά νέων μ η χ α νημάτων, δηλαδή κατά πόσο μ ία νέα ε πένδυση θα επιφέρει καλύτερη α πόδοση και χαμηλότερο κ ό στος. Τέλ ο ς η π ληροφόρηση βοηθάει στην τεκμηρίωση του π ρ ο σδιορισμού του κέρδους κατά κλάδο π αραγωγής ή κατά προΐ'όυ. Η επιχείρηση έχει έτσι την δ υ ν α τότητα να γνωρίζει ποιό προΐ όυ δεν είναι αποδοτικό έτσι ώστε να σταματήσει την παραγωγή του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΚΟΣρΛΟΓΗΣΗΣ_ ίιί 5ίίίί ί^ 525ϊ2^2ί! 555_ Κοστολόγηση είνας το σύνολο των συστηματικών εργασιών που α π ο - βλέπουν στο να συγκεντρώσουν, να κατατά ξ ο υ ν, να κ α τ α γράφουν και να ε πιμερήσουν κατάλληλα τις δαπάνες ώστε να προσδιοριστεί το κόστος π α ραγωγής ενός προΐ'όντος ( ή μιας τιαραγωγικής δ ι α δ ικασίας ή μιας υπηρε- * σίας που υπάρχει μέσα στην επιχείρηση ). Απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει νόημα η κ οστολόγηση είναι η σωστή οργάνωση, δηλαδή σχεδιασμός, επάνδρωση, διεύθυνση, ε ρ γ α σ ι ακές σχέσεις, έλεγχος, πληροφόρηση, ( Π ρ ο ϋ πολογισμός, προβ λ έ ψ ε ι ς ) καινοτομίες, τεχνολογικές μεθόδοι. Επειδή ο βασικός σκοπός της κοστολ ό γ η σ η ς είναι η κατανομή των στοιχείων του κόστους στα π α ρ αγόμενα προϊό ν τ α, θα πρέπει να α ξ α σ φ α λ ί ζ ε - ται ο σωστός τρόπος σ υ γ κ έ ν τρωσης των σ τ ο ι χείων, α π ό την οργάνωση. Ιίατά επέκταση η κ οστολόγηση προσδιορίζει, ελέγχει και ε ρ ευνά την διαμόρφωση και συγκέντρωση του κό στους του παρ α γ ώ μ ε ν ο υ είδους, την διαδικασία και τρόπο κ ατανομής του σε κέντρα κ όστους και φορείς κόστους. Βοηθά το λ ο γιστήριο στην σωστή α ν τ ιμετώπιση της ε κμετάλλευσης της επι - χείρησης ( Λ ογαριασμός Ε κ μ ετάλλευσης ), την ανάπτυξη π ρ ο γ ρ αμμάτων δηλαδή λήψη ε πιχειρηματικών α ποφάσεων, τις τεχνικές υπηρεσίες γ ια την κ α λύτερη μεθόδευση της εργασίας και την εμπορική διεύθυνση στην διαμόρφω-. ση των τιμών. Η Κοστολόγηση ( θεωρία και πρακτική ) α φορά τον λογισμό Λογιστική Κόστους. Βενιερης I. Γεώργιος. ΑΘΗΝΑ 1991

της ο π α ι τ ούμενης ( προοπολογςστι.κής ) ή πραγμ α τ ο π ο ι η θ ή σ η ς ( οπ ο λ ο γ ι - στκής ) θυσίας (κόστος) προς επίτευξη ενός έργου. 1.2 Ε Ξ ΩΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΣΩΛΟΓΙΣ Τ Ι ] Ώ _ Κ Ο Σ Τ Ο Λ Ο Γ Η Σ Η _ Παρουσιάζεται με δύο βασικές ξεχω ρ ι σ τ έ ς μετ α ξ ύ τους μορφές, τις α κ ό λουθες : α. Την ολοκληρωμένη μορφή ή εσωλoγιστuκή κ οστολόγηση, κατά την οποία το κόστος των τελικών φορέων προσδιορίζεται από στοι χ ε ί α που βρίσκονται κ α τ αχωρημένα στους ο ι κείους λογαρι α σ μ ο ύ ς των κ έντρων κ όστους ή των λ ε ι τουργιών που συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη παραγωγή των προΐ'όντων ή των υπηρεσιών. Με την πλήρη αυτή μορφή της, η κ οστολόγηση οδηγεί στο σ χ η μ α τισμό του κόστους, όχι μόν ο της π α ρ α γωγικής δ ι α δ ικασίας - λ ε ι τ ο υ ρ γ ί ας και των υ ποδιαιρέσεων της, αλλά και των λοιπών βασικών λειτου ρ γ ι ώ ν της μονάδας, ώστε να προκύπτει α πό τους λ ο γ α ρ ιασμούς της κ ο σ τ ο λογικής οργανώσεως ( λογαριασμούς του Σχεδίου λ ο γ αριασμών ) τουλάχιστον το μ ι κτό αποτέλεσμα κατά προΐ δν ( ή υπηρεσία ) ή κατά ο μάδα προνόντων. Η εσωλογιστική κοστολόγηση προϋποθέτει και στηρίζεται στη λ ο γ ιστι- κοποίηση ( με λογιστικές εγγραφές ) των κ ο σ τ ο λογικών στοιχείων για το σχηματισμό αρχικά του λ ε ιτουργικού κ όστους και στη συνέχεια του κό στους των ενδιάμεσων και τελικών φορέων. Δεδομένου ότι στην εσωλογιστική κοστολόγηση το άμ ε σ ο κόστος κ α τ α λογίζεται απευ θ ε ί α ς στους ενδιάμεσους και τελικούς φορείς, οι κ οστο -

λογικές επεξεργασίες α φορούν βασικά το έμμεσο κόστος - Οι ε π εξεργασίες αυτές γίνονται εξολογιστικά με βάση τα στοιχεία των οικείων λ ογορια σμών, ως α π ο τ έλεσμα 6ε αυτών π ρ οκύπτουν οι καταστ ά σ ε ι ς με τους σ χ ε τ ι κούς κατανομής, οι οποίες α ποτελούν σ τ ο ιχείο αν α φ ο ρ ά ς του τρόπου π ροσδιορισμού και συνθέσεως του κόστους των φορέων και δικαιο λ ο γ η τ ι κ ό των σχετικών η μ ε ρ ολογιακών εγγραφών που, κατά περίπτωση, γίνονται για την λογιστικοποίηση του έμμε σου κ όστους. β. Την ατελή μορφή ή εξωλογιστική κ ο σ τ ολόγηση, κατά την οποίο το λ ειτουργικό κόστος 5ε σχηματίζεται με λ ο γ ιστικές εγγραφές. Στη μο ρ φ ή α υ τή κ ο σ τ ολογήσεως το λειτου ρ γ ι κ ό κόστος 6εν καταλογίζεται στους τελικούς φορείς με βάση τα κατά περί πτωση ο ρθά ε π ι σ τημονικά κ ρ ι τήρια. 'ϊτσι η αποτίμηση των τελικών αποθ ε μ ά τ ω ν ( α πογ ρ α φ ή ς ) στηρίζεται σε ε μ π ειρικά δεδομένα. Η κοστολογική διαδικ α σ ί α χαρακτηρίζεται σαν εξωλογιστική στις εξής περιπτώσεις : - Ό τ α ν τα στοιχεία του κό στους παρακολουθούνται μ εν ε σ ω λ ο γιστικά αλλά για το σχηματισμό του λ ε ι τ ουργικού κόστους δε γίνεται ο π οιαδήποτε κοστολογική επεξεργασία, ούτε το κόστος αυτ ό συνδέεται με τους τέλι - κούς φορείς. Στην περίπτωση αυτή το κόστος των αποθεμ ά τ ω ν έτοιμων και ημιτελών προϊόντων τέλους χρήσεως προσδιορίζεται ε μ π ε ιρικά με σ κοπό την αποτίμηση της απογραφής. Τέτοια παρα δ ε ί γ μ α τ α α π ο τ ελούν οι ο ικονομικές εκείνες μονάδες οι οποίες κατά κανόνα δεν εφαρμόζουν σύστημα διαρκούς α π ογραφής α π ο θ εμάτων και δεν εκδίδουν στοιχεία παρακολ ο υ θ ή σ ε ω ς των ποσοτικών δ ι α κινήσεων των α π οθεμάτων μ έ σ α στη μο ν ά δ α. - Ό τ α ν τα κατά είδος στοιχ εία του κόστους, ο σχηματισμός του λ ε ι τουργικού κ όστους των φορέων παρακολουθούνται εσω λ ο γ ι σ τ ι κ ά, α λ λ ά οι

σχετικοί ποσοτικοί και κατά αξί α μερισμοί και καταλογισμοί γίνονται α υ θ αίρετα και δεν στηρίζονται σε παραστ α τ ι κ ά έ γγραφα και π ρ ο ϋπολο - γ ιστικά δ ε δ ομένα, όπως είναι π.χ. τα δελτία βιομηχα ν ο π ο ι ή σ ε ω ς και π αραγωγής, τα δελτία α π α σ χ ολήσεως π ρ ο σωπικού, οι τεχνικές π ρ ο δ ι α γραφές και τα ποσοτικά π ρ ό τυπα. - Ό τ α ν τα σ τ ο ιχεία που δ ι α μ ορφώνουν το κ ό στος δεν π α ρ α κολου - θούνται στο σύνολο τους λ ογιστικά, όπως π.χ. στις π εριπτώσεις που δεν τηρούνται πλήρη λ ο γ ι στικά βιβλία. Ελληνικό Λ ο γ ι στικό Σχέδιο.Υπουργεία Σ υ ν τονισμού,οικονομικών, Εμπορίου, α θήνα 1981.

1.3. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Ot τεχνικές κ ο σ τολόγησης εζαρτώνται α πό τον κόπ ο για τον οποίο η διοίκηση της επιχείρησης θέλει να χρησιμοποιήσει την κ οστολογική πληροφόρηση. Επομένως η διοίκηση χρειάζεται την π λ η ροφόρηση γ ια πολλούς και διάφορους λ ό γους, διάφορες τεχνικές έχουν α ν απτυχθεί. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμισθεί το γεγο ν ό ς ότι οι μέ - θόδοι και οι τεχνικές κ ο σ τ ο λόγησης είναι απλώς τα μ έ σ α με τα οποία ένα σύστημα κ ο σ τ ο λόγησης θα τιαρουσιάσει κ α λύτερα τις κ ο σ τ ο λογικές π λ η ροφορίες δεδομένου του σκοπού για τον οποίο αυτές πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Ά ρ α ο σκοπός προηγείται των μέσων και δεν υπάρχουν σαφείς κανό ν ε ς π ρ ο σ δ ι ορισμού των μέσων τα οποία θα χ ρ η σ ι μ οποιηθούν. Πάντως κάθε σύστημα κ ο σ τ ο λόγησης πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον μ ί α μ έ - θοδο και το υλάχιστον μ ί α τεχνική κ ο σ τ ο λόγησης, δ ε δ ομένου ότι τίποτα δεν μπορεί να παραχθεί εάν δεν ληφθεί υπόψη η φύση της π α ρ α γωγικής δ ιαδικάσιας καο ο σκοπός για του οποίο θα χρησιμοποιηθεί η κ ο σ τ ο λ ο γική πληροφόρηση. _ Π _ Λ _ Η _ Ρ _ Ε _ Σ Κ _ 9 _ 5 _ϊ_2_5_ Το χαρακτηρ ι σ τ ι κ ό του πλήρους κ όστους είναι ότι περιλαμβάνει ό λους τους σ υ ντελεστές του κόστους που απαιτούυατι γ ια να παραχθεί μι α μονάδα π ρ ο ϊ όντος, δηλαδή τις πρώτες ύλες, την άμεση εργασία, τα μ ε ταβλητά γενικά βιομηχανικά έξοδα και τα σταθερά γ ε ν ι κ ά βιομηχ α ν ι κ ά έ- ζαδα. Η κοστολόγηση με την οποία προσδιορίζεται το πλήρες κ ό στος ο νομάζεται πλήρης ή α π ο ρ ρ ο φητική κ οστολόγηση. Η επιβάρυνση των παραγό- μένωυ π ροϊόντων με τα σ ταθερά γ ε νικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα είναι το σημείο εκείνο στο οποίο διαφέρουν το πλήρες κόστος και το οριακό κόστ ο ς. Τα

ncpc οριακού κόστους και οριακής κοστολ ό γ η σ η ς α ν α πτύσονται σε ε π ό μ ε νες παραγράφους. Σε κανένα από το θέματα τα σχετικά με το κόστος και την κ ο σ τ ο λ ό γηση που έχουν αναλύσει και αναπτυχθεί 6εν έγινε διάκριση των γ ε ν ι κών βιομηχανικών εξόδων σε σταθερά και μ ε τ α β λ η τ ά και αποκλι σ μ δ ς των σταθερών γ ε ν ικών βιομηχανικών εξόδων α π ό τους υπολογ ι σ μ ο ύ ς, α π ό αυτό συνάγεται όλων αυτών των θεμάτων χ ρ η σ ι μ οποιήθηκε η έννοια του πλήρους κ ό στους και της πλήρους ή απορρο φ η τ ι κ ή ς κοστολ ό γ η σ η ς. Για να ολοκληρωθεί το θέμα του πλήρους κ ό στους και της πλήρους ή α π ο ρ ρ ο φητικής κ ο στολόγησης πρέπει να εξετασθεί η περίπτωση της συ - γκέντρωσης του κόστους σε σχέση με τα κέντ ρ α ή τα τμήματα του ε ρ γ ο σ τ α σίου μιας α πιχεί ρ η σ η ς. 'Ομως δεν έχει παρουσιασθεί μέχρι σ τ ι γμής ο τρόπος με τον οποίο συγκέ- ντρώνεται το κόστος αυτό. Το θέμα αυτό παρουσιάζει μ ε γ ά λ ο ε ν δ ι αφέρουν α πό την άποψη ότι π ολλά α πό τα γε ν ι κ ά β ι ο μ ηχανικά έξοδα που συμβαί ν ο υ ν αφορούν ο λ ό κληρο το εργοστ ά σ ι ο της ε πιχείρησης, όπως π.χ. τα έ ξοδα φ ω τισμού ή τα έξοδα κ α θ α ριότητας του ε ρ γ οστασίου. 'Ομως όπως δ ι α π ι σ τ ώ θ η κε τόσο στην κοστολόγηση ε ξ ατομίκευσης π α ραγωγής όσ ο και στην κ ο στο - ση συνεχούς παραγωγής υπάρχει ανάγκη σ υ γ κ εντρώσεως των γ ενικών βι ο μ η χανικών εξόδων ανά τμήμα του ε ργοστασίου ή, όπως αλλι ώ ς ονομάζεται α ν ά κέντρο κόστος. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στα γ ε νικά β ι ο μ αχανι- κά έξοδα επείδη η συγκέντρωση του κ όστους των πρώτων υλών ή της άμεσης εργασίας ανά κέντρο κόστους είναι πολύ ευκολότερη. Το κόστος των π ρώτων υλών και της άμεσης εργασίας μπορεί σε πάρα πολλές π εριπτώσεις να συγκεντρωθεί όχι μόνο α νά κέντρο κόστους αλλ ά α κόμη και ανά π α ραγόμευο προΐ'όν. Κατά τη συγκέντρωση των γενικών βιομηχανικών εξόδων α νά κέντ ρ ο κο

στούς διαπιστώνετας ότι τα γ ενικά β ι ο μηχανικά έ ξοδα είναι δύο ειδών, εκείνα που μπορ ο ύ ν να αποδ ω θ ο ύ ν ά μ ε σ α σε ένα κέντρο κόστους, όπως είναι π.χ. ο μισθός του προγστάμενου του κέντρου κ όστους, και ε κ ε ί να που δεν μ πορούν να α π ο δ ωθούν ά μεσα σε ένα κέντρο κ όστους α λ λ ά έμμεσα, όπως είναι π.χ. η αν α λ ο γ ί α των εξόδων για θέρμανση που θα ε π ι βαρύνουν το κέντρο κ ό στους. Η επιβάρυνση των κέντ ρ ω ν κόστβυς με το δεύτερο αυτό είδος των γ ε ν ικών βιομηχανικών εξόδων γίνεται με τη β ο ή θεια της τεχνικής που ονομάζεται ε π ι μ ερισμός των γ ε ν ικών β ι ο μ η χ α ν ι κών εξόδων στα κέντρα κ όστους. Η συγκέντρωση των γ ενικών βιομηχανικών εξόδωυ α νά κέντρο κ όστους είναι πολύ χρήσιμη διότι (α) εξυπηρετεί τις α ν ά γκες του προγραμματι >- σμού και του ελέγχου της παραγωγικής δ ρ α στηριότητας της ε π ι χ είρησης και (β) αποτελεί τη. Ρ»οη γ ια τον προσδι ο ρ ι σ μ ό του κόστ ο υ ς των παρα γ ο - μέν ω ν π ρ ο ϊ όντων δεδομένου ότι το κ όστος λ ε ι τ ουργίας των επί μέ ρ ο υ ς κέντρων κ όστους πρέπει να μεταφερθεί στα π α ραγόμενα προϊόντα ή,όπ ω ς ονομάζεται αλλι ώ ς, να απορροφηθεί α π ό αυ τ ά. _0_Ρ_Ι_Α_Κ_0 κ_9_5_ϊ_2_5_ Το χ α ρ α κ τηριστικό του οριακού κ ό σους είναι ότι περιλαμβάνει μο - νο τους σ υ ν τελεστές του κόστους που μ ε τ αβάλλονται όταν μ ε τ α β άλλεται ο όγκος της π αραγωγής ή, όπως α λλιώς ονομάζεται το επίπεδο απα σ χ ό λ η σ η ς του ε ργοστασίου της ε πιχείρησης. Γ ια το λόγο αυ τ ό το οριακό κόστος * ονομάζεται συχνά με τ α β λ η τ ό κόστος ή ά μεσο κόστος. Το οριακό κόστος περιλαμβάνει το κόστος των πρώτων υλών, το κ ό στος της ά μ εσης εργασίας και τα μ ε τ α β λ η τ ά γενικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα. Η κοστολόγηση με την οποία προσδιορίζεται το οριακό κόστος ο νομάζε - ται οριακή ή άμεση κοστολόγηση. Τα σ ταθερά γενικά βιομηχανικά έ ξοδα δεν λαμβάνονται υπόφη στην

οριακή κοστολόγηση και δεν επιβαρύνουν το κόστος π α ρ α γωγής των προί - όντων. Τα έξοδα αυτά θεωρούνται κόστος περιόδου, δηλαδή κόστ ο ς που δεν οφείλεται στην ύπαρξη του π ροϊόντος, άρ α που δεν α π ο θ ε μ α τ ο π ο ι - είται, αλλά αφαιρείται α π ε υ θ είας από τα έσοδα της περιόδου. Η οριακή κοστολόγηση βασίζεται στη διοίκηση του κ ό σ τους σε σ τ αθερό και μ ε τ αβλητό. Η οριακή κοστολόγηση χρησιμοποιείται ευρύτατα στο προγραμματισμό και τον έλεγχο της δράσης των ε π ι χ ε ιρήσεων καθώς ε π ί σης και στη λήψη ε π ι χειρηματικών αποφ ά σ ε ω ν. Εαν από την τιμή πωλήσεως μιας μ ο ν ά δ α ς π ρ ο ϊόντος αφαιρεθεΐ το οριακό κόστος παραγωγής της, το υπόλ ο ι π ο ονομάζεται π ε ρ ιθώριο σ υ μμετοχής ή π εριθώριο συμβολής : Τιμή πωλήσεως Οριακό κόστος ΧΧΧΧ Χ Χ ΧΧ Χ Χ Χ Χ Περιθώριο συμμετοχής, ΧΧΧΧΧΧΧ. Το π εριθώριο σ υ μμετοχής δείχνει το ποσό που απομένει από την π ώ ληση μιας μ ο ν άδας π ροϊόντος με το οποίο αυτή συμμετέχει στη κάλυψη των συνολικών σταθερών γ ενικών β ι ομηχανικών εξόδων ή, διαφορ ε τ ι κ ά, το ποσό με το οποίο συμβάλλει η πωλουμένη μο ν ά δ α στη κάλυψη των συνοπ, λικών σταθερών γενικών βιομηχανικών εξόδων. Πολλές φορές η εννοία του οριακού κόστους διευρύνεται και π ε ρ ι λ α μβάνει το συνολικό μετα β λ η τ ό κόστος της λ ειτουργίας της ε π ι χ είρησης, δηλαδή το μεταβλητό κόστος της π α ραγωγής, το μ ε τ α β λ η τ ό κ ό στος των πω- λήσεων κ.λ.π.. Στην περίπτωση αυτή σταθ ε ρ ά γε ν ι κ ά βιομηχ α ν ι κ ά έξοδα Λογιστική Κόστους. Β ε ν ι έ ρ η ς Γεώργ ι ο ς, Α θήνα 1991

ομαδοποίουνται μαζί με τα υπόλοιπα σταθ ε ρ ά εζοδα των λειτου ρ γ ι ώ ν των πωλήσεων ή της διοίκησης κ.λπ. της ε π ι χ είρησης και δια μορφώνεται έ τσι το συνολικό σταθερό κόστος της λειτου ρ γ ί α ς της ; Σύνολο Περιθωρίων Συμμετ οχής - Συνολικό Σταθερό Χ Χ ΧΧΧ Χ Χ ΧΧΧ Αποτελεσμα(Κερδος ή ίημία) _Π^Ρ_( Το πρότυπο κόστος στηρίζεται σε προ ϋ π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ά δεδομένα όχι μ ό ν ο σε σχέση με τα γενικά β ιομηχανικά έξοδα αλλ ά και σε σχέση με τους υ π όλοιπους συντελεστές του κόστ ο υ ς, δηλαδή τις πρώτες ύλες και την άμεση εργασία, αυτό σημαίνει ότι πριν ακόμη ξεκινήσει η παραγωγή των προΐ'όντων έχει γίνει η εκτίμηση του αν ά μ ο ν ά δ α κ όστους παραγωγής. Κατάυτη την έννοια το αν ά μονά δ α κ ό σ τους π αραγωγής στηρίζεται σε ε κτιμήσεις, και θα μπορούσε να ονομάζεται Προϋπο λ ο γ ι σ τ ι κ ό Κ ό στος. Ό σ ο οι εκτιμήσεις αυτές, γίνονται ακρ ι β έ σ τ ε ρ ε ς τόσο το προϋπ ο λ ο - γ ιστικό κόστος τείνει προς το πρότυπο κόστος. Εάν, δηλαδή, αρχίσει γ ια πρώτη φορά η παραγωγή ενός π ροϊόντος μπορ ο ύ ν ο π ωσδήποτε να γ ί νουν εκτιμήσεις σχετικά με το ανά μ ο ν ά δ α κόστος π α ραγωγής και να υπολογισθεί το προϋπολο γ ι σ τ ι κ ό του κόστος. Οι ε κ τιμήσεις όμως α υτές, όσο λ ε π τομερειακές και αν είναι, θα έχουν το μ ε ι ο ν έ κ τ η μ α ότι αν α φ έ - ρονται σε κάτι που ακόμη δεν υπάρχει, αλ λ ά που θα υπάρξει στο μέλλον. Οι εκτιμήσεις αυτές θα υποδεικνύουν το κόστος που π ι θ ανότατα θα έχει το π α ρ αγόμενο προϊόν. Εάν, α ντιθέτως, ένα προϊόν παράγεται ήδη, και πάλι μ π ο ρούν να γίνουν εκτιμήσεις σ χετικά με το α νά μο ν ά δ α κόστος παραγωγής του. Οι ε κ τ ιμήσεις όμως αυτές, στη περίπτωση, μπ ο ρ ο ύ ν να βασισθούν σε π ρ αγματικές π αρατηρήσεις και μ ε τ ρήσεις. Οι παρατη ρ ή σ ε ι ς και οι μ ε τ ρ ή σ ε ι ς θα αφ ο ρ ο ύ ν π.χ. την πραγματική ανάλωση κάθε πρώτης

ύλης που απαιτείται για τηυ παραγωγή μ ι α ς μ ο νάδας π ρ ο Γόντος ή τον πραγματικό χρόνο εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή α ν ά λογα μάλιστα με το βαθμό ε ζ ειδίκευσης των ε ρ γ αζομένων που συμμετέχουν στην παραγωγή του προϊόντος. Έ τ σ ι, οι εκτιμήσεις α υτές θα υ π ο δεικνύουν το κόστος που πρέπει να έχει το παρα γ ό μ ε ν ο προϊόν. Το σ υ μ πέρασμα είναι ότι το πρότυπο κ ό στος είναι ένα πολύ σωστά και λεπτομερειακά υπολογισμένο προϋπ ο λ ο γ ι σ τ ι κ ό κόστος παρα γ ω γ ή ς μια ς μονάδας προϊόντος. Επειδή το πρότυπο κόστος υποδεικνύει το πόσο πρέπει να είναι το ανά μ ο ν ά δ α κόστος π αραγωγής, εκτός από το ρόλο που παίζει στη κοστολόγηση των παραγομένων προϊόντων, χρησιμοποιείται ε υ ρύτατα στο χώρο της διοίκησης των ε π ι χ ε ιρήσεων για να εκφράσει : - τον στόχο που πρέπει να επιτευχθεί ως προς το κόσ τ ο ς π α ρ αγωγής και - την βάση προς την οπία πρέπει να συγκ ρ ι θ ο ΰ ν τα πραγ μ α τ ι κ ά κοστολ ο γικά δ ε δομένα μιας χρονικής περιόδου γι α να ελεγχθεί εάν και κατά πόσο ε π ι τ εύχθηκε ο στόχος που είχε τεθεί Η διαπίστωση διαφόρων, ή όπως α λ λιώς ονομάζονται " απο κ λ ί σ ε ω ν ", μεταξύ του πράγματικού - α π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ο ύ κ ό σ τους και του πρότυπου κό - στους αποτελεί τι σημείο εκκίνησης της σχετικής έ ρευνας που πρέπει να καταλήζει στον εντοπισμό των αιτι ώ ν των απ ο κ λ ί σ ε ω ν και να προ - καλέσει στη συνέχεια τις απαραί τ η τ ε ς α π ο φ ά σ ε ι ς της δ ιοίκησης της ε- πιχείρησεις, σχετικά με την εξάλειψη των α ι τιών α υ τών. Για τον λόγο αυτό η τεχνική του π ρ ότυπου κόστους θεωρείται ότι απολεί την σημαντικότερη συμβολή στην κ α λύτερη διοίκηση των επιχει - ρήσεων.η γνώση του α νά μ ο ν ά δ α π ρ ό τυπου κόστους μπορεί επίσης να χ ρησιμοποιηθεί για την κατάστρωση προγρ α μ μ ά τ ω ν δράσης των ε π ι χειρήσεων στα οποία χρειάζεται ο προϋπολ ο γ ι σ μ ό ς του σ υνολικού κόστους παραγωγής. Ό π ω ς το α νά μονάδα π ρότυπο κόστος, έτσι και το συνολ ι κ ό κόστος χ ρ η σιμεύει στη διοίκηση της επιχείρησης σαν στόχος και σαν βάση σΰγκρι - σης, Λογιστική Κόστους. Βενιέρης Γ ε ώ ργιος, Αθήνα 1991

2.1 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙ Σ Κ 0 Σ Τ 0 Υ 2 _ Με την ταξινό-μηση των σ τ ο ιχείων του κ ό στους σε ομάδες το κόστος διακρίνεται ; - Κόστος α ρ χικό που αποτελείται απ ό τα ά μεσα υλικά και τα α- μεσα ε ρ γ ατικά, δηλαδή απ ό το σύν ολο των άμεσων εξόδων. - Κόστος μετατροπής που περιλαμβάνει τα ά μεσα ερ γ α τ ι κ ά και τα γενικά'βιομηχανικά έξοδα, δηλαδή τα έξοδα εκείνα τα οποία είναι απαραίτητα γ ι α να μετατραπεί η πρώτη ύλη σε έτοι μ α προΐ'όντα. - Κόστος π α ρ αγωγής που αποτελείται από το αρ χ ι κ ό κόστος και τα γενικά β ι ο μ ηχανικά έξοδα. Το π α ρ αγωγικό κόστος καλείται και β ι ο μηχανικό κόστος. - Κόστος ολικό ή κόστος πωλήσεων που περιλαμβάνει το κόστος π α ρ α γωγής και επί πλέον τα έξοδα πωλήσεως και γ ε νικής διοικήσεως. To κόστος Π αραγωγής του παραχθ έ ν τ ο ς προΐ'όντος (έτοιμου ή η- μ ι κ α τ ε ρ γ α σ μ έ ν ο υ ) αποτελείται α πό το άθρο ι σ μ α των επί μ έ ρους κόστων παραγωγής του, δηλαδή α πό το κόστος των αναλωθ ε ί σ ω ν πρώτων υλών, από το κόστος των χ ρ η σ ι μ οποιηθέντων άμεσων ημε ρ ο μ ι σ θ ί ω ν και τέλος, από ένα π οσοστό Γενικά Βιομηχ α ν ι κ ά 'Εξοδα π αραγωγής. Ζάππας Βύρωνας,Λογιστική Κό στους I, Α θήνα 1986

15 2.2.1 _ '^ΑΠΑΗ22_ΚΡΓΑόΊ^^_ Η εργασία είναι ένας από τους τέσσερεις π α ρ α γ ^ γ ι κ ο δ ς συντι λεστές ( φύση,ερ γ α σ ί α, κ ε φ ά λ α ι ο, ε π ι χ ε ι ρ η μ α τι κ ή δράση), αμοιβή τοι οποίου αποτ καταναλωτές του οποίο στη μισθός. Οι παραγωγοί δηλαδη 'οουν εργασία λ α μ β ά ν ο ν τ α ς σαν -χεια θα αποκτή σ ο υ ν τα α γαθά εργααι,α και ι τον μι σ 6 ό ις υ π η ρεσίες για να ικανό υυ τις ανάγκες τους. Η έργα' σα στις ε π ι χ ε ιρήσεις διακρίυτ : - στην εργασία τηυοποία παρέχουν τα α ν ώ τ ε ρ α διοικη τ ι κ ά στελέχη, ο επιχειρηματίας ή π ρ όεδρος, το δι ο ι κ η τ ι κ ό συμβ ο ύ λ ι ο η διοίκηση,ο' διευθυντές, οι σύμβουλοι. - στην εργασία την ο ποία προσφέρουν νοι,οι επόπτες, οι π ω λητές, καθώς των εφοδιασμού, π α ρ α γ ωγής,προωθήσεως - στην εργασία την οποία προσφέρουν μ έ σ α στελέχη, οι π ρ ο ϊ σ τ ά μ ε - ;ι οι πιο αρμόδιοι των τμημά- ;ι διανομής κα τ ώ τ ε ρ α στελέχη, το εργατικ κό δυναμικό,που περιορίζεται στην εκτέλεση σης, Διακρίνεται επίσης η εργασία σε άμεση προ γ ρ α μ μ ά τ ω ν διοίκη- έμμεση. Αμεση είναι η ε ργασία την οποία προσφέρει ο ε ρ γ άτης. όταν ασχολέιται με την παραγωγή 0 μι σ θ ό ς και οι απ ο δ ο χ έ ς του βαρύνουν αμ έ σ ω ς την σ υ γκεκριμένη παραγωγική διαδικ α σ ί α,π.χ.παραγωγή διαφόρων τμημάτων του προϊόντος.'αμεση είναι η εργασία η ο ποία κ αταλογίζεται σε κάθε στά-,, * διο παραγωγής. Έ μ μ ε σ η είναι η εργασία την οποία προσφέρει ο ε ργάτης χωρίς να π α ρ ά γει ένα σ υ γ κεκριμένο προϊόν η κάποιο τμήμα του.η αμοιβή της έμμεσης εργασίας επιβαρύνει τα Γενικά Β ι ο μ η χ α ν ι κ ά Έ ξ ο δ α τηε επιχειρήσεως.-ί^ Η διάκρισή μετ α ξ ύ της άμεσης και έμμεσης εργασίας δεν είναι α- ^ Τσακλαγκάνος Α.,θ ε ω ρ ί α και λογιστική κόστους, θεσ/υικη 1986.

1 6 πόλυτη, αλλά μεταβάλλεται από ε π ιχείρηση σε επιχείρηση. Η ίδια ε ργασία είναι δυνατό να παρουσιάζεται σαν άμεση η εμμεση σε δ ι α φ ο ρ ε τικές οικονομικές μο ν ά δ ε ς. Διακρίνεται ακόμη σε ειδική και γενική,η ειδική εργασία αφ ο ρ ά στην παραγωγή, ενός σ υ γ κ ε κ ριμένου προϊόντος, ενώ η γενική ερ γ α σ ί α α φορά στην εργασία που απαιτείται γε ν ι κ ά γ ια την κατασκευή ενός με - μ ο ν ο μένου προϊόντος ή στην εργασία που απαιτείται γενι κ ά γ ια την κ α τασκευή μιας ο λ ο κ ληρωμένης σειράς π ρ ο ϊ όντων. Τα βασικά χαρακτηρ ι σ τ ι κ ά της ε ρ γασίας είναι τρία : - προέρχεται από την καταβολή α ν θ ρ ώ π ι ν η ς π ρ οσπάθειας - Η αμοιβή της ή καλύτ ε ρ α, η δαπάνη ε ρ γ ασίας επηρεάζε τ α ι α π ό τον ε ργαζόμενο αλλά και α πό τον επιχειρηματία, επηρεάζεται ακόμη α π ό τις οικονομικές και κοι ν ω ν ι κ έ ς ε ξ ελίξεις με το πέρα σ μ α του χρόνου - η αποδοτικότητα της μπορεί να α υξηθεί με μ ι α κ α λ ύτερη οργάνω σ η, μ ε την παροχή κινήτρων και την χρήση τ ε χνολογικών ε ξ ε λ ίξεων. ^ Τα διάφορα τ μ ήματα τηε ε π ι χ ε ίρησης, π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ να ελέγξουν αν η δαπάνη εργασίας είναι αυτή που πρέπει να είναι, ελέγχουν τα παρακάτω : - αν η δ ι αδικασία π ρ οσλήφεως,τοποθετήσεως, και ε κ π α ι δεύσεως των ε ργατών και υπαλλήλων είναι επαρκής και ικανοποιητική - αν εφαρμόζεται το κατά λ λ η λ ο πρόγ ρ α μ μ α α μ ο ι β ώ ν, κ ρ ί σ ε ω ν και π ρ ο α γ ω γών, συνθηκών απασχολήσεως, κ ο ι ν ωνικών παροχών κ.λ. π - αν εφαρμόζεται το κ α τ ά λληλο πρ ό γ ρ α μ μ α ε ποπτείας και ελέγχου της παρ αγωγικότητας και αποδο τ ι κ ό τ η τ α ς των εργαζομένων - αν εφαρμόζεται το κ α τ ά λληλο σ ύ στημα παρακ ο λ ο υ θ ή σ ε ω ς της α π ο δ ό σ ε ω ς ^ ^ Ι γνατάδης Α., Λογιστική Κόστους,τόμος I,θεσ/νίκη 198?

17 διαπνστώσεως των αποκ λ ί σ ε ω ν, τα μ έ τ ρ α για την βελτίωση της α π ο δ ο τ ι κό τη τας κ.λ.π. Υπάρχουν πολλά και διαφορ ε τ ι κ ά συστ ή μ α τ α αμ ο ι β ή ς εργασίας, τα οποία θααναλύσω όσο πιο α ν α λ υτικά στην σ υ νεχεία της εργασίας. Η αμοιβή με βάση το χρόνο εργασίας, χρησιμοποιείται όταν η επιχεί - ρηση ενδιαφέρεται πιο πολύ για την ποιό τ η τ α των μ ο ν άδων προϊ ό ν τ ο ς που παράγονται παρά για την ποσό τητα,ο ε ργαζόμενος δεν αμοίβετοι με βάση την αποδοτικότητα του, αλλ ά με βάση το χρόνο κ α τ ά τον οποίο α π α σ χ ο λείται. Για την εφαρμογή λοιπόν της μ ε θ όδου αυ τ ή ς, η επιχείρηση β α σίζεται στην ε υ σ υνειδησία και αφοσ ί ω σ η των εργατών, στη πίστη ότι θα εκτελεσουν το έργο τι οποίο έχει ανατεθεί σε αυτούς. Για αυ τ ό ά λ λ ω στε η επιχείρηση επισημαίνει και παρακολουθεί τους πιο εργατικούς,οι οποίοι εκτελούυ στο α κ έ ρ α ι ο το έργο των,τους ο π οίους και ανταμείβει ανάλογα, δίνοντας τους ένα πρ ο β ά δ ι σ μ α στις προα γ ω γ έ ς και στην α ύ ξ η ση των α π οδοχών. Τα μειο ν ε κ τ ή μ α τ α της μ ε θ όδου αυτ ή ς είναι ότι η σταθ ε ρ ό τ η τ α του εισοδήματος των εργατών και των υπαλ λ ή λ ω ν της ίδιας κατηγορίας,είναι δυνατό να μειώνει το ενδιαφέρον των εργαζομένων, οι οποίοι δεν προ - σπαθούν να βελτι< '^'' ^ > να αυξήσ ο υ ν τη α π ο δ ο τ ι κ ό τ η τ α τους. Επίσης, η ίση αμοιβή των εργατών της ίδιας κατη γ ο ρ ί α ς, δημιουργεί στους πιο ε υσυνείδητούς το σ υ ν αίσθημα της αδικίας, με α π ο τ έ λ ε σ μ α την αποθάρυνση των και ίσων τη μείωση τηε ρ γ α τ ι κότητας των, γ ε γ ονός που έχει σαν συνέπεια την αύξηση του κόσους παραγωγής. Τ έ λος,ο έλεγχος του ρυθμού παραγωγής απαιτεί τη ύπαρξή επόπτων,οι αμοι β έ ς των ο π ο ί ων αυξάνουν το κόστος παραγωγής. Η μέθοδο α μοιβής κατά τεμάχιο, αναφέρεται στην αμοιβή του ερ- γ ά τ ηανάλογα με του αρ ι θ μ ό των μονά δ ω ν ή της ποιό τ η τ α ς του π ρ οϊόντος που παρήγαγε. Το σ ύστημα αυτό εφαρμόζεται όταν είναι δυνατή η κα τ α -

μέτρηση των μ ονάδων ή η εκτίμηση της ποσό τ η τ α ς του π ρ ο ϊόντος που πα- ρήγαγε ο εργάτης. 0 ε ρ γαζόμενος αμείβεται, με βάση αυ τ ά που παράγει, και όχι με βάση το χρόνο απασχολήσεως, εφαρμόζεται δηλαδή η αρχή της δίκαιης αμοιβής, αν ά λ ο γ α με την α πόδοση των δ ι α φόρων α τ όμων.η,.ποο- σωπική ικανότητα και αξί α α ξιολογούνται και αμείβονται πε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο. Παρόλα αυτά δεν λείπουν τα μ ε ι ο ν ε κ τ ή μ α τ α και α π ό αυτ ή ν την μ έ θ ο δ ο α μοιβής εργασίας, η βιασύνη των ε ργατών να παρά γ ο υ ν όσο το δυ ν α τ ό ν περισσότερες μονάδες π ρ οϊόντος είναι δυνατό να συντελεσει στη χ ε ι ρ ο τέρευση της ποιότητας του προϊόντος. Η μεγάλη π ρ ο σ π ά θ ε ι α που κατα - βάλλουν οι εργάτες για να επιτύχουν μ ε γάλη παραγωγή τους εξαντλεί σ ω ματικά και πνευματικά και υπάρχει το ενδεχόνιενο να μ ην παροχθεί τ ε λικά η α ναμενόμενη ποσό τ η τ α π ρ ο ϊ όντος. Σε περιπτώσεις σύγκρισης μ ι α ς δρα σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς με κάποια άλλη, προτιμάται η δραστη ρ ι ό τ η τ α υψηλής α μ ο ι β ή ς,αυτός είναι ο λόγος που ο εργαζόμενος θα αποδεχθεί μ ία υψηλή α μ οιβόμενη εργα σ ί α,χωρίς να έχει τα ανάλογα προσόντα γ ια να διεκπερεώσει το έργο του,με σ υ ν έ π ε ι α την μεγαλύτερη σπατάλη υλικών και χρόνου. Α κόμα, η υ περενατική εκμετά- λευση των μηχανη μ ά τ ω ν και των εργαζομένων, με σκο π ό την αύξηση της παραγωγής σε υ ψηλότερα επίπεδα, θα έχει σαν α π ο τ έ λ ε σ μ α την ταχύτερη φθορά των μ η χ ανημάτων,όχι την σωστή ανάπαυση των εργαζομένων, την αύξηση α τ υ χ ημάτων κ.λ.π. Κ ά ποια άλλα μη δημοφιλές σ υ σ τ ήματα αμ ο ι β ή ς εργασίας είναι,η προσαυξημένη αμοιβή με ε π ιδόματα,δηλαδή ο εργαζό μ ε ν ο ς παίρνει και ένα π ρ ό σθετο επίδομα,ανάλογα με τηνπρόσθετη α ποδοσή του. Το σύστη - μα αυτό χρησιμοποιείται όταν η επιχ είρηση ενδιαφέρεται γ ια τα ποιοτη- κα και όχι τα ποσοτικά απο τ ε λ έ σ μ α τ α της εργασίας. Το σύστημα H A L S E Y, κατά το ο ποίο ο εργάτης εισπράτει ένα κ α τώτερο μ ι σ θ ό,εφόσον εκτελέσει το έργο που του έχει ανατεθεί στον κο-

19 θορισμένο χρόνο εργασίας, αν όμως παράγει μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο αριθ μ ό π ρ ο ϊ ό ντων από αυτό που εχει καοορισθεί, τότε παίρνει ενα χρηματικό β ραβείο επιπλέον. Το σύστημα EI-iERSON, ο εργάτης παίρνει το κ α τ ώτερο μι σ θ ό του αν εκτελέσει τα 2/5 του προκαθορ ι σ μ έ ν ο υ έργου του μ έ σ α σε κάπο ι ο ο ρισμένο χρονικό διάστημα. Το ποσοστό του μι σ θ ο ύ του θα ανεβεί, όσο μεγαλύτερο τμήμα του έργου εκτελεί ο εργάτης, στα π λ αίσια του χ ρ ό νου εργασίας που έχει ορισθεί. Υπάρχουν ακόμα δύο σ υστήματα α μ ο ιβής ε ρ γασίας, τα οποία θα α ναφέρω ε πιγραμματικά, αυτά είναι το σύστημα GAITTT και το σ ύ στημα TAYLOR. Στο λογιστήριο διατηρούνται οι καταστ ά σ ε ι ς των αμοι β δ μ ε ν ω ν α πό την επιχείρηση που π ε ρ ι λ α μβάνουν τα εξής στοι χ ε ί α : - περίοδο αναφοράς ( α π ό...,ε ώ ς.... ) - ο νοματεπώνυμο ε ργαζομένου - ώρες εργασίας (κανονικ έ ς, υ π ε ρ ω ρ ί ε ς, α ρ γ ί ε ς, ε ο ρ τ ές, Κ υ ρ ι α κ έ ς ) - η μ ερομίσθιο - ακαθάριστη αμοιβή (κανονική συν υπερωρίες) - εκπτώσεις ή κ ρ ατήσεις (φόρος,ι ΚΑ,ασφάλεια) - καθαρή αμοιβή - αριθμό επιταγών εξοφλήσεως, αν φ υ σικά πληρώνονται με ε π ι ταγές. Το τμήμα κ ο σ τ ο λ ογήσεως κ ατανέμει την ακαθ ά ρ ι σ τ η δαπάνη εργασί? ας στους α ν τ ί σ τοιχους λογαριασμούς και εκδίδει σ υγκριτικές κ α τ α σ τ ά - σεις των δαπανών εργασίας, τις οποίες στέλνει στην αρμό δ ι α διεύ θ υ - νση, όπου ελέγχονται τυχόν αποκλί σ ε ι ς της δαπάνης εργασίας με π ε ρ α σμένα χρόνια και μεγέθη που έχουν προϋπολογιστεί. Ελέγχεται επίσης, στι ίδιο τμήμα και η αποδοτ ι κ ό τ η τ α της ε ρ γασίας,με βάση τις μο ν ά δ ε ς που έχουν παραχθεί στα π ρ ο η γούμενα έτη ή με βάση τις π ο σ ό τητες που παρήγαγαν άλλες επιχειρήσεις,του ίδιου κλάδου.

2 0 2. 2.2 Γ Ε ΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧ Α Ν Ι Κ Α ΕΞΟΔΑ_ Ό λ α τα άλλα κόστη πλήν των πρώτων υλών και των άμεσων η μ ε ρ ο μισθίων, που πραγματοποιούνται στην παραγωγική δ ι αδικασία, για την παραγωγή προΐ'δντων ή υ πηρεσιών, σ υ ν ιστούν τα Γε ν ι κ ά Βιο μ η χ α ν ι κ ά Ε ξοδα. Α ν α λ υ τ ικότερα στα Γ.Β.Ε. περιλαμβάνονται τα κόστη : - 'Εμμεσα υλικά - 'Εμμεσα η μ ε ρομίσθια - Λοιπά βιομηχανικά κόστη. Τα Γενικά β ι ο μηχανικά εζοδα μπορεί να είναι σ τ αθερά έ ξ ο δ α, μ έ χρι ενός ορισμένου σ η μείου απασ χ ο λ ή σ ε ω ς ή ο ρ ι σ μένου κλιμ α κ ί ο υ πέρα από το οποίο αυξάνουν κατά στάδια. Επίσης μπορεί να είναι έμμε σ α έ ξοδά. δηλαδή να ε π ιβαρύνουν ά μεσα την παραγωγή συγκεκ ρ ι μ έ ν ω ν προγδντων αλλά να βοηθούν και να ε π ι βαρύνουν την παραγωγή όλων των π ρ ο ϊ ό ντων, στα οποία πρέπει να κατανε μ η θ ο ύ ν. ^ ^ Στην περίπτωση κα τ ά την οποία, θα είχαμε την παραγωγή ενός μονον προϊόντος και τα έμμεσα έξοδα θα θεωρούνταν σαν ά μεσα. Η συνηθής όμως περίπτωση έναι να έχουμε παραγωγή π ε ρ ι σ σοτέρων του ενός π ροϊδ - ντων, οπότε τα Γ.Β.Ε. δεν μπορούν να α π ο δ οθούν σε συγκεκ ρ ι μ έ ν ο π ρ ο ϊ όν. Στην περίπτωση λοιπόν κατά την οποία παράγονται πολλά π ρ ο ϊόντα τα έξοδα αυτά δεν μ π ο ρούν να α ποδ ο θ ο ύ ν και δεν έχουν σχέση α π ευθεί- ας με την παραγωγή ορισμένων π ρ οϊόντων αλλ ά είναι γενικά έξοδα, τα οποία είναι α ν αγκαία και αφορούν την παραγωγή όλων των π ρ ο ϊ όντων. Ο έλεγχος των άμεσ ω ν εξόδων είναι εύκολος και απλός, γ ι α τ ί γ ν ω ρίξουμε πόσα υλικά χρησιμοποιούνται και σε ποια τιμή για κάθε μ ο - ^ Πρωτοσυγγελίδη Σωτηρίου,Λογιστική Κόστους, Α θ ήνα 1986 Τ σ ακλάγκανος Α γγελός, θεωρία και Λογιστική Κόστους, θ ε σ / ν ι κ η 1986

νάδα προΐ'όντος που παράγεται. Α ν τ ί θ ο τ α, τα έ μ μεσα έξοδα είναι. 6υ- σκωλότερο να ελεχθοΰν επειδή, ε π ι β αρύνουν γ ε νικά το κόστος π α ρ α γ ω γής όλων των προΐ'όντων, δηλαδή υπεισέρχονται μ ό ν ο εμμέσως στο κ ό στος του προΐ'όντος. Τα Γενικά Βιομ η χ α ν ι κ ά Έ ξ ο δ α μπ ο ρ ο ύ μ ε να τα δ ιακρίνουμε σε : - σταθερά έξοδα, τα οποία είναι τα έξοδα που είναι α ν ε ξ ά ρ τ η τ α με - χρι ενός σημείου του όγκου της π α ρ α γωγής, αυτ ά περιλα μ β ά ν ο υ ν τις α ποσβέσεις, τα α σ φ ά λ ι σ τ ρ α, τα έξοδα δ ι α τ ηρήσεως του υ π άρχοντος δ υ ναμικού κ.λ.π. - μ ε τ α βλητά έξοδα, τα οπ οία είναι τα έξοδα τα οπ ο ί α μ ε τ α β ά λλονται, (κατά τρόπο α ναλογικό, α ύξοντα, φ θ ί ν ο ν τ α ή και α κ α ν ό ν ι σ τ ο ), α ν ά λ ο - γα με τις μ ε τ α βολές του όγκου παρα γ ω γ ή ς. - ημιμεταβλητά έξοδα, τα οποία είναι τα έξοδα α πό τα οποία, άλλα είναι ανεξάρτητα του όγκου π α ρ α γωγής, ενώ άλλ α μ εταβάλλονται α ν ά λ ο γα με τις μ ε τ α βολές του όγκου της π α ρ αγωγής και του βαθμού απ α σ χ ο - λήσεως της επιχειρήσεως. Έ τ σ ι όταν μ ε τ αβάλλεται το ύφος της π α ρ α γ ω γής τα ημιμεταβλητά έξοδα μ ε τ α β άλλονται, αλλά με ένα σ ταθερό και αναλογικό ρ υθμό. Στην συνέχεια θα ακολουθήσει η ανάλυση των στοιχείων που α π α ρτίζουν τα Γ.Β.Ε. 'Εμμεσο Υλικά, κατά τις τεχνικές δ ι α δικασίες με- ταποιήσεως των πρώτων υλών σε έτοιμα π ρ ογόντα, χ ρ η σιμοποιούνται ο - ρισμένα υλικά που είναι απαραί τ η τ α γ ια την συμπλήρωση του προγδντος, όπως είναι τα διάφορα οξέα, διάφορες κόλλες. χ α ρ τικά, σπάγγοι, χρωστικές ύλες κ.λ.π. Τα υλικά αυτής της κατηγορίας ονομάζονται έ μ μεσα υλικά.είναι έ μ μεσα κόστη διότι δεν είναι εφικτή ή είναι οικονομική α σ ύ μφορη,η π α ρακολούθηση της χ ρ η σ ιμοποιήσεως τους κατά προΐ όν, όταν π α ρ άγονται, διαφορετικά (ανόμοια) προΐ δντα, όπως συμβαίνει κατ ά κανόνα.

"i/tmc-'x ' iaa-c-ss*. ί-ίτ^ τ ϋ β ί, - εί»β «. r r -^-χ.εϊ'"α.ίτ*»* -ί* > iirs^^sjjeciep*' ΧΦ» s c» K'if iir'"ant msuc'v^'^it-', c x i ϊ β -* fsc«-;ir» % '^ *,*> -**»». ί >.Λ η?» a*c^ Ίί-βχφ r r ; Χ'Κ β^' <Γ«:τς ; i ~ *. «- «ί»ς. 3E2*»ftt τ»» s.sr*^'^-yii'vvm %srt τ *? i-»ci*4. extiei-re-r^ -* ^ «%.-%i9sij9srw* -wt. vzdimsmni e* stctsoe. ey ^sic;. Ζ-Γτ.» i*s.t"<'sii.i* *.v-:i '»'» ' * T** «c;r»»cis. ϊ :»"* cxcx'jf» ^ 'β-» r»»-itii":'str 5.-»;.»s-w» y ίελ^τ^ι,τ-ίδ^ -jssr «τ»-5>!ί-η«ί», 2» ιί«κ?», irss>*«3<fc» e ;» >5<ΐ'5ΧίΓίίΦ, ψν%τ'&φ%»λ}ΐ.%τψ, wai3j.xa^ xc'jririacr^ νχτ.χε^ίι&ς aei* μλιγ0. 1 εί?»«?ίβ» *.» -r*> Ε«5-:5'ί.ί«!ττ^ s «s e i.-r «c ^ τ^ς * >-*&» ίι.58.ΐί«2.ί-;».>ώ >»-:» > sksa τι.**ϊ.τδ ex5-:&i^ - 5Φ ίϋ^-γί>ς # * cfe-i:" ' -wr stcc iss-es χ^ΐΐέ» - va^xo*^ ΧΆ*. xi*xiwxs ev%-txx^f%'ijxs,laxxxxx xx% r c ^ t a * 2 s.rv ',' =- v».»i ΙΑ,χΑχ. ssisi mxiyxt.'txt i txt. -%scrf&jji )ΐέ ος Έοβττκτ. JtotxA Έ^χ^ψίψχνΑ ΐΑο'Τ',, 5τ-:* JKS-r-'^isct» S't-r* -ante-^o-r-si. ts. 5usc» va/}x%,» 5( cc»<u. «xapc-t-r^xe γ..χ τ ζ» Ι χ χ χ β ϊ ^ ί» -resi» cptsc-exr». =»βχ χ4ίί0φΐ >!«ι γ ενικ ά r m T15# οφαλ^»οί ττ,ς Es-ί/ϊΤίί''-^ς δχβς ί - efiaxt^j - ο ^τΐί? ΐάς s«.*t ις i^ p c v ^ το-s εργοοτοίεί ο» - τα τϊ >.-ε'?ι*νι?ίά, τιιλεγρ-ϊ^κά,ώ Ζ 2 Ι - οι «τοο5έοεις τ#ν ιιιιχανίτ κβι τον ktijocoo τον cs-*octaocο» - τ* οόΐρά/,ιοτ(» τοβ εργοοταοίοο - οι γόροι και τα τίλγ -rt}? ταρογιτιτίς - -12 Γενικ-ά κόοτ?» εφοβιοίτ^ξ, *ον βειιρο^νται *ροέκτοί?η^ το» κόστοτς τ»ν ο^ΐίίάν, *ον XPTJ0 1^0 *01 οδνται στγν wxparmr^. Ζ^-<^να pc την»ιο τά-ν* ανάλοση, το κόστος παραγιττ^ς ή ερ-νοστασίακό ^ όιορηχανικό *εριλαμρ4ν«μόνο τα τρία αντί στοιχεία *os εί - * ii(mxo0vryc>.tbn Ξί»τηρίο»,Λογιστική Κόστοος I, Αβήνα 1986

23 ναι. α π αραίτητα για την δημιουργία των προνόντων. Τίποτα άλλ ο. Kc κριτήριο το χρονικό σημείο υ π ο λ ογισμού του κόστους δ ι ακρί- νεται σε πραγματ ο π ο ι η μ έ ν ο και προκαθ ο ρ ι σ μ έ ν ο. Πραγματοποιημένο, εκείνο το κόστος που υπολογίζεται μ ε τ ά την πραγματοποίηση του με βάση α π ο λ ο γ ι σ τ ι κ ά δεδομένα, το κόστος αυτό ονομάζεται και ιστορικό κόστος. Π ρ ο καθορισμένο, εκείνο το κ ό στος που με κτάλ λ η λ ε ς μ ε θ ό δ ο υ ς υ πολογίζεται πριν να πραγματοποιηθεί και διακρίνεται σε προ ΰ π ο λ ο γ ι σ τ ι - κό καο πρότυπο. αυτ ό που υπολογίζεται στην αρχή της περιόδου, με βάση την π είρα του παρελθ ό ν τ ο ς και τις προβ λ έ ψ ε ι ς π ρ α γ ματοποιήσεων (πωλήσεις, τιμές κ όστους κ.λ,π.). Το προβπ ο λ ο γ ι σ τ ι κ ό κόστος εξυπηρετεί του κ α θορισμό των τιμών π ω λ ήσεως των προ ϊ ό ν τ ω ν, π ο υ παράγονται για πρώτη φορ ά ή των τιμών που δίνονται σαν π ρ ο σ φ ο ρ ά σ υ μ μετοχής στους μειοδ ο τ ι κ ο ύ ς δ ι α γ ω ν νισμούς προμηθ ε ι ώ ν του Δη μ ο σ ί ο υ ή Νομικών προσώπων Δ η μ οσίου Δικαίου κ,λ.π. Πρότυπο κόστος είναι εκείνο που υπολογίζεται πριν να π οαγμα- τοποιηθεί, με ακριβείς υ π ο λογισμούς στηριζ δ μ ε ν ο υ ς σε πρότ υ π α μεγέθη υλικών και εργατικών και σε πρότυπο συντελεστή ε π ι β α ρύυσεως Γ.Β.Ε. Αν και ο π ρ ο ϋ π ολογισμός βασίζεται κυρίως σε μεγέθη πρότ υ π α, τ ο π ρ ο β πολογιστικό κόστος διαφέρει από το πρότυπο και τούτο διότι, το πρότυπο προκύπτει από ε ζ ε ι δ ι κευμέυους υ π ολογισμούς και α κ ριβείς με - τρήσεις. Είναι κόστος α π ο δ ε δ ειγμένο π α ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ι μ ο ( π ρ α γ μ α τ ι κ ό κ ό στος). Το π ρουπολογιστικδ είναι το π ρ ο β λεπδμευο να π ρ α γ ματοποιηθεί, κατά μία περίοδο, από την επιχείρηση κόστους. Το π ρότυπο κόστ ο ς α π ο τελεί τη βάση του ελέγχου του πραγμα τ ι κ ο ύ κ όστους, σε τελική αν ά λ υ - ση της π αραγωγικότητας της οικονομικής μ ονάδας.

24 Τα ΠΑΓΙΑ ΠΕΡΙΟΥ Σ Ι Α Κ Α ΣΤΟΙΧΕΙΑ cuvat α π α ρ α ί τ η τ α για να ανα - πτύζει η επιχείρηση την παραγωγική δραστη ρ ι ό τ η τ α. Η αξί α όμως των πάγιων περιουσιακών σ τ οιχείων υφίσταται βαθμιαία μ ε ίωση, σαν σ υ ν έ πεια χρονικής και λ ε ι τ ο υργικής φθοράς, καθώς καε ο ι κ ο νομικής απ α - ζιώσεως των παγίων περιουσιακών σ τ ο ι χείων. Γι α να απεικ ο ν ί σ ο υ μ ε την μείωση αυτή κάνουμε αποσβέ σ ε ι ς. Η μείωση αυτή ενσωματώνεται στο κ ό στος των παραγόμευων προϊόντων. Στην Λογιστική θεωρούμε ότι όλα τα Πάγια π εριουσιακά σ τ ο ιχεία χάνουν την αξία τους και υφίστανται φθο - ρές με την πάροδο του χρόνου. Για να υπολογίσουμε την ετήσια απόσβεση θα πρέπει να ε ξ ε τ ά σ ο υ με τα έξης : - το κόστος του παγίου π ε ρ ι ουσιακού σ τοιχείου.περιλαμβάνει την τιμή αγοράς συν τα έξοδα μετα φ ο ρ ά ς και ε γκαταστάσεως των παγίων σ τοιχείων μειον τις εκπτώσεις. - την οικονομική ύ ωφέλιμη ζωη του παγίου περιου σ ι α κ ο ύ σ τ ο ι χ ε ίου,που είναι η χρονική διάρκεια του οποίου θα χρησιμοποιηθεί απο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ά δηλαδή θα έχει χ ρησιμότητα γι α την παραγωγική διαδικ α σ ί α. - την φυσική διάρκεια ζωής του παγίου π ε ρ ιουσιακού στοιχείου,προε - κτίνουμε την χρονική διάρκεια, κατά την οποία θα χρησιμοποποιείται στην παραγωγική διαδικασία, μέχρι να αχρηστευθεί και να σταματήσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του. - ισχύοντες συντελεστές των τακτι κών αποσβέ σ ε ω ν,που πρέπει να γ ί ν ο νται στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης,δηλαδη να υπολογίζονται τα ποσά των ετήσιων α π ο σβέσεων. Υ π ολογισμός της υ π ο λ ειματικής α ξίας του πάγιου περιουσιακού στοιχείου στο τέλος της ζωής του ή της χρήσεως τοι Τ σ ακλάγκανος Α γ γ ε λ ος,θεωρία και Λογιστική Κ όστους, θεσ/νικη 1986.

25 To κόστος του ενδιάμεσου ή τελικού φορέα αποτελειται α πό σ τ ο ι χεία κόστους που γίνονται α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ά γ ι αυτ ό ν και τον βαρύνουν ά μεσα χωρίς προηγούμενη κατανομή, κ α θ ώ ς και από στοι χ ε ί α που γίνονται για περισσότερους φορείς και που κατανεμονται στα επιμέρους προΐ'δντα έπειτα από μερισμό. Μ ε ρισμός είναι η δ ι αδικασία με την οποία το έ μ μεσο κόστος κατανέμεται, μ ε βάση δ ι ά φορα κρ ι τ ή ρ ι α, σε μέρη που βαρύνουν τους διαφορετικούς φορείς γ ια χάρη των οποίων π ραγματοποιείται. ' φυσι κ έ ς ή χ ρ η μ ατικές μο ν ά δ ε ς έργου, πος χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση για την κατανομή του έ μμεσου κ ό στους. Τα κριτήρια μερισ μ ο ύ του ε μμέσου κ όστους επιλέγονται με γ ν ώ μονα όχι μόνο την ακρίβ ε ι α που παρουσ ι ά ζ ο υ ν, αλλ ά και την οικονομική σκοπιμότητα που εζυπηρετοΰν, όπως π.χ. είναι δυνατό να συμβαίνει στην περίπτωση παραγωγής πολλών προΐ όντων ή ποκιλών α υτών με την ίδια πε~- ρίπου διαδικασιά και στον ίδιο χρόνο π α ρ α γωγής, αλλ ά με υλικά που η αξία τους έχει σημαντικές διαφορές. Στην περίπτωση αυτή το έμμεσο κόστος είναι δυνατό να κατανέμεται με βάση, είτετο κριτ ή ρ ι ο της π ο σ ό τητας που παράγεται, είτε το κριτή ρ ι ο της αξίας κάθε είδους. Για το μ ερισμό του έμμεσου κ όστους είναι δυνατό να γίνεται χ ρήση συνδιασμού κριτηρίων, όπως π.χ. αριθ μ ό ς και η αξί α των άμεσων η μ ε ρομισθίων ή η ποσότητα και η αξία της πρώτης ύλης, που βιομηχανοποι - είται ή οι μ η χ α νοώρες και η αξία του προσόντος που παράγεται. Επειδή ιη κοστολόγηση του έμμεσου κόστους είναι π ρ ο σ ε γ γιστική, ο βαθμός α ξιοπιστίας του ολικού κόστους εξαρτάται α πό το ποσο σ τ ό με το οποίο συμμετέχει τοάμεσο κόστος στο ολικό. 'Οσο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο είναι το ποσοστό αυτό τόσο ακριβέ σ τ ε ρ ο θεωρείται το ολικό κόστος. Αυτός είναι ο κυριδτερος λόγος που οδηγεί στο διαχωρισμό,του κόστ ο υ ς σε άμ ε σ ο και έμμεσο.

26 ΠΟΡΕΙΑ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΩΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤ ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

27 Για να γίνει πιο κατανοητή η χρησιμ ό τ η τ α του Φύλλου Κ ε ρ ι σ μ ο υ στην κοστολόγηση ενός προΐ'όντος, α ν α φ έ ρ ω παρακ ά τ ω ένα παρά δ ε ι γ μ α ν ερισμο(> των Γ.Β.Ε και στην συνέχεια ακολ ο υ θ ο ύ ν οι αντίστ ο ι χ ε ς η- μερολογια>ι I i l i i i i i l i i i i i i i i l i i i! u, s 5:d; k. n. 5 is i' ' ''i i i i i '1'II I 1 l = = III 's Ϊ i i Is s s K. s : : i s ill II' ' ' ' l i i l i l i ' ill s So,s*>.^ sii I ' ' ' ' i i i i i ' i ll f i s s i S K,.. s l l s 1 8 i... i i i i i ' i l l ' i 1 Ϊ K s s s i i i i... I

ΕΓΓΡΑΦΗ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΕΕΩΓ ΔΑΠΑΝΩΝ Κόστη εφοδιασμού 231.000 Κόστη παραγωγής 3.353.500 Κόστη - έεοδα Διοικ. 1.268.000 Κόστη-έξοδα Διαθέσ. 1.232.500 Χρηματοοικονομικά έξοδα 165.000 Υλικά Ημερομ. ; Μισθοί I ενοίκια Φωτισμός Καύσιμα Υ λ.κ α θ α ρ. Ύ δ ρ ε υ σ η Τηλεφων., Ασφάλιστρα Φόροι Τόκοι Τ ρ α π ε ζ.έξοδα Προεξοφλήμ. Προμ.Τραπεξ Αποσθ.κτιρ. Αποσρ.Μηχαν Διαφημήσεις Ομαδοποίηση δαπανών περιόδου ιος φυλλ.επιμ. 1. 100.000 1.620.000 1.800.000 800.000 120.000 200.000 20.000 25.000 80.000 150.000 160.000 80.000 20.000 40.000 25.000 90.000 320.000 150.000 Κόστη παραγωγής Κόστη εφοδιασμού Ε π α ν ε π ιμερισμ.κοστ.λειτ.εφοδ.

29 ΥΛΙΚΑ - ΔΑΠΑ Ν Ε Σ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩ Ν Οι πρώτες ύλες και τα υλ ικά π α ρ αγωγής είναι υλικά που συνήθως συνδέονται φυσικά με το προϊον και α π ο τ ελούν ένα μ έρος απ αυτό. Υπάρχουν όμως και υλικά τα οποία δε συνδέονται φυσι κ ά με το προΐ'δν, όπως τα έμμεσα υλικά π.χ. υλικά γ ρ α φ ε ί ο υ, τ α οπογα και κατατάσσονται στα Γενικά Β ι ο μ ηχανικά Έ ξ ο δ α. Α κ ό μ η είναι συνηθι σ μ έ ν ο το φαιν ό μ ε ν ο να αγοράζουν οι επιχειρήσεις "έτοιμα" ε ξ α ρ τ ή ματα,τα οπογα σ υ ν α ρ μ ο λ ο γούν και φτιάχνουν το τελικό προΐ'όν. 'Ολες α υ τές οι αγορές πρώτων υλών, βοηθητικών, κ α υ σίμων υλών, ά μ εσων και έμμεσων υλών, α π ο τ ε λούν τα α π ο θέματα της επιχειρήσεως, στα οποιά έχει επενδυθεί ένα σ η μαντικό κεφάλαιο, γι αυτό ά λλωστε και επιβάλλεται η ορθολογική δια- χείρηση των, ώστε να μην σημειώνεται σπατάλες και α π ώ λεια κέρδ ο υ ς. Εκτός όμως από τις πρώτες ύλες, που αγοράζονται, μ ε ταφέρονται και αποθηκεύονται μέχρι να χρησιμο π ο ι η θ ο ύ ν στην παραγωγική διαδ ι κ α σ ί α επενδύονται κεφάλαια α πό την επιχείρηση και σε ά λ λ α α π ο θ έματα υλικών που πρέπει να βρίσκονται στις απ ο θ ή κ ε ς και τα οποία θα χ ρησιμοποιη '- θούν σ'ένα στάδιο της παραγωγικής δ ιαδικασίας. Για να υπάρξει μ ι α σωστή διαχείρηση του ύφους των α π ο θ ε μάτων,η επιχείρηση θα πρέπει να καταβάλλει π ρ ο σπάθεια, ώστε τα α π ο θ έ μ α τ α που υπάρχουν να μην είναι περρσσότερα από όσα χρειάζονται, για να μην δ ε σμεύονται χωρίς σοβαρό λόγο κ ε φάλαια, τα οποία θα μ π ο ρούσαν να χ ρ η σ ι μοποιηθούν σε άλλες πιο επικερδής επενδύσεις. Δεν πρέπει όμως παρρά- λληλα το ύφος των α π ο θεμάτων να είναι χαμηλότερη α πό το κα ν ο ν ι κ ό,γιατί τότε μπορεί να καθυστερήσει η παραγωγή, να χαθεί ένα τμήμα της πελατείας, να μην βρίσκουμε πρώτες ύλες καλής ποιότ η τ α ς ε γ κ α ί ρ ω ς και να α ν αγκαστούμε να πληρώσουμε π ε ρ ισσότερα για π ρ ο μ ήθειες α υ τών των υλικών.

30 Για αυτούς τους λόγους πρέπει πάντα να ετοιμάζονται και να ε- κτιμουνται τα ακόλ ο υ θ α στοιχεία : - ένας προϋπολογισμός του ύψους των αποθ ε μ ά τ ω ν και των χ ρ ημάτων,που προβλεπεται ότι θα όαπανηθούν για π ρ ο μ ήθεια, - έλεγχος ποιοτικός και ποσοτικός κα τ ά την παραλαβή των υλικών, έτσι ώστε να γίνεται συμφωνία με την απ ο θ ή κ η και τις παραγγ ε λ ί ε ς, - έλεγχος της τιμής αποκτή σ ε ω ς των υλικών, - ποιο είναι το ύφος των υ λ ι κ ώ ν -αποθεμάτων και ποιο το ύψος των α π ο θεμάτων α σ φ α λείας, - ποια είναι η συχνότητα των π α ρ αγγελιών που πραγματοποιεί η ε π ιχεί- ρησηκαι ποιος ο τρόπος εφιόιασμού που ακολουθείται και αν τηρείται, - έλεγχος της ανάλωσης των υ λικών, δηλαδή αν έχουν αναλωθεί γ ια την παραγωγή των προΐ'όντων που έπρεπε και στις α ν ά λ ο γ ε ς ποσότητες Η ιστορία ενός υλικού μέ σ α στην αποθήκη της ε π ιχειρήσεως α ρ χ ί ζει από την στιγμή της παραγγελίας και τελειώνει με την εζοδό του από αυτήν, είτε με πώληση του υλικού, είτε με την επιστροφή του στον π ρ ομηθευτή, είτε με τηνπρ οώθηση του σ άλλο τμήμα της ε π ι χ ε ιρήσεως. Σε όλη αυτή την διαδρομή διακρίνουμε τα παρακάτω στάδ ι α. Την ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ των Υλικών διεκπεραιώνει η ειδική υπ η ρ ε σ ί α π ρ ο μ η θειών της επιχειρήσεως μετ ά απδίσχετική εισήγηση του αν ά λ ο γ ο υ τμήμα - τος. Η αίτηση διατυπώνεται εγγράφως σε ειδικό έντυπο, συνήθως,η πρώτη λογιστική εγγραφή, που α φορά ένα υλικό, γίνεται μετ ά την παρ α λαβή του από τα αρμόδια όργανα της ε π ιχειρήσεως και όχι σ υ γ χ ρόνως με την παραγγελία του. Διότι κατά τον χρόνο της παραγγ ε λ ί α ς, τίποτα δεν είναι βέβαιο. Παρόλα αυτά,αν το λ ο γ ιστήριο θέλει να έχει ορισμένες πληροφορίες, για το πλήθος και την πορεία των παραγγ ε λ ι ώ ν στην α ρμό- ζουσα λογιστική εγγραφή σε λ ο γαριασμούς τάζεως. Με αυτόν τον τρόπο

πρέπει να παρακολουθουνται κυρίως οι π α ρ αγγελίες υλικών στο ε ξ ω τερι^ κδ. Η ΠΑΡΑΛΑΒΗ των Υλικών, γίνεται α πό τα εντετα λ μ έ ν α για τον σ κοπό αυτό όργανα τηε π ε ι χειρήσεως (αποθηκάριος, επιτροττη παρα λ α β ή ς κ.α) Τα όργανα αυτά σ υ μπληρώνουν, κατά την παραλαβή, ειδικό έντυπο που είναι δηλωτικό των ιδιοτήτων και π ο σ ο τήτων των πα ρ α λ α μ β α ν ό μ ε ν ω ν υλ ι κών ( δελτίο εισαγωγής κ.α ). Με βάση το δελτίο εισαγωγής και σε συ ν δυασμό προς τα π α ρ αστατικά έγγραφα του προμηθευτή, το λογ ι σ τ ή ρ ι ο θα κάνει την πρώτη εγγραφή στα βιβλία της. θα χρεώσει ταυλικά ή τα ε μ π ο ρεύματα, με πίστωση το ταμείο ή τον προμηθευτή. Στην σ υ νέχεια, η εγγραφή αυτή θα μεταφερθεί σε όλα τα βιβλία του λογιστ η ρ ί ο υ και της α ποθήκης. Η Δ ΙΑΚΙΝΗΣΗ των Υλικών, προς και από την α ποθήκη πρέπει να γ ί νεται με αντίστοιχη λογιστική εγγραφή. Δηλαδή σε κάθε διακίνηση θα πρέπει να εκδίδεται το κ α τ άλληλο π αρα σ τ α τ ι κ ό έ γ γ ραφο.η διακίνηση των υλικών περιλαμβάνει, την εισαγωγή τους στην α π ο θήκη και εξαγώγη τους εκτός επιχειρήσεως. Την προώθηση των υλικών από την κεντρική αποθήκη στις αποκεντρωμένες αποθή κ ε ς ή από μ ία αποθήκη προς τα τμήματα π α ρ α γωγής για μεταποίηση και παραγωγή νέων υλικών. Α Π Ο Θ Β Μ Α καλείται, σε γενικότερη έννοια, αυτό που τίθεται κ α τά μέρος, αυτό που κατάποκίλους τρόπους έχει εξοικονομηθεί και είναι διαθέσιμο για μ εταγενέστερη χρήση. Υπάρχουν πολλά είδη αποθεμ ά τ ω ν, όπως είναι οι πρώτες ύλες και πάσης φύσεως λοιπές ύλες, στην κατη γ ο ρ ί α αυτή περιλαμβάνονται και τα υλικά συσκευασίας, καθώς ακόμη και τα α ν α λ ώσιμα υλ ι κ ά. Σαν είδη συ- Χατζηβασιλειού Βασ.,Λογιστική 3 ι Αθήνα 1988.

32 σκευασιας νοούνται τα είδη εκείνα που ίχρησιμοποιούν οι β ιομηχανίες για να συσκευάσουν τα προϊόντα τους, ώστε να προωθούνται καλύ τ ε ρ α στην κατανάλωση και τα'οποία επιστρέφονται στον πωλητη.'ετοιμα π ρ ο ϊόντα είναι αυτά που παράγουν οι β ι ομηχανίες και γε ν ι κ ά οι μ α τ α π ο ι - ητικές επιχειρήσεις. Ε μπορεύματα είναι τα προϊό ν τ α που π ω λούν οι επιχειρήσεις στην μορφή που τα α γ ο ρ ά ζ ο υ ν, χωρίς κ α μ ί α επεξεργασία. Επίσης, τα ανταλα κ τ ι κ ά παγίων στοιχείων, θεωρούνται α π ο θ έ μ α τ α διότι υπάρχουν στη αποθήκη υπό μ ορφή αποθεμ ά τ ω ν γ ια να μπ ο ρ ο ύ ν να α ντικαταστήσουν αμέσως τα φ θ ειρόμενα μέρη ή και να ε π ι σκευάσουν τις βλάβες μηχανών ή άλλων παγίων στοιχείων, ώστε να αποφεύγονται οι κ α θυστερήσεις της παραγωγικής δ ι α δικασίας. Στην παρα κ ά τ ω υπο ε ν ό τ η τ α α- ναφέρεται α ν α λ υτικώτερα η αποτίμηση των απο θ ε μ ά τ ω ν, για να γίνει κ α τανοητή η λειτουργία και οσκοπδς των υλικών, που γίνεται μ έ σ α σε μία επιχείρηση.