ΜΑΘΗΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΗΜΕΡ/ΝΙΑ 07/10/2017 ΚΑΘ/ΤΡΙΑ ΓΕΩΡΓΑ ΖΩΗ ΒΑΘΜΟΣ: /100, /20 Α. KEΙΜΕΝΟ Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει και αναπνέει μέσα σε έντονα υλιστική ατμόσφαιρα, η οποία θα τον κάνει όλο και περισσότερο αδιάφορο, κάτι που δυσκολεύει πολύ την πορεία του εγώ προς το εσύ, όσο κι αν συναντιέται με τους άλλους σε μια επώνυμη ή ανώνυμη συνάντηση. Γίνεται όλο και περισσότερο ατομικιστής, όλο και πιο εγωιστής, όλο και κλείνεται μέσα στον εαυτό του από πολλές αιτίες, όσο κι αν δημιουργεί τυπικές, συμβατικές σχέσεις, γιατί κρατά τον εσωτερικό του κόσμο κλειστό, κάτω από ένα περιχαρακωμένο εγώ. Κι αυτήν την κατάσταση δεν την παρατηρεί κανένας μόνο έξω, στην κοινωνία, αλλά και μέσα στις πιο στενές ομάδες, κοινότητες, μέσα στην οικογένειά μας, ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, ανάμεσα στο ανδρόγυνο. Είναι δύσκολος ο προσανατολισμός του εγώ προς το εσύ μέσα στις κοινωνίες μας, όπου η συγκεκριμένη σχέση του ενός ατόμου με το άλλο έχασε τον ανθρώπινο χαρακτήρα της και διαπνέεται καθ ολοκληρίαν από πνεύμα συμφεροντολογικό. Όλες οι κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις κυριαρχούνται από τους νόμους της αγοράς. Η αλλοτρίωση από το οικονομικό πεδίο έχει απλωθεί και στις προσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, που έχουν πάρει μορφή σχέσεων μεταξύ πραγμάτων. Το πνεύμα αυτής της συμφεροντολογίας καθιστά αδύνατη τη φιλική και αρμονική συνάντηση του εγώ προς το εσύ. Φόβος, μίσος, δυσπιστία, εγωισμός και λοιπές αντικοινωνικές ιδιότητες επισκιάζουν τον κόσμο μας, τον κόσμο της αφθονίας και της ευμάρειας, μέσα στον οποίο υποφέρουμε κάτω από τη βία, τη σκληρότητα, την έλλειψη ανθρωπιάς, κάτω από την αβεβαιότητα της ύπαρξής μας τόσο ο καθένας μας, όσο και οι πολλοί, οι ομάδες, οι λαοί και η ανθρωπότητα ολόκληρη. Φαίνεται πως έχουμε χάσει το δρόμο που οδηγεί προς το συνάνθρωπό μας, γιατί απομάθαμε να ζούμε από την πρωτογενή αυθορμησία της καρδιάς μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος στηρίχτηκε στον ορθολογισμό και μόνο, και παραμέρισε πολλά από τα αλογικά συναισθηματικά ηθικά στοιχεία της ζωής και των ανθρώπινων σχέσεων. Η εποχή μας είναι σκληρή, ανελέητη και ψυχρή. Ο αιώνας μας, αιώνας της μηχανής και του βιομηχανικού πνεύματος, κρύβει ερημιές μεγάλης έκτασης στις ψυχές των ανθρώπων, κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ριζικά, δίνοντας καινούριο νόημα στην ύπαρξή μας. Ο κόσμος της μηχανής είναι βέβαια απάνθρωπος, ωστόσο, για να υπερνικήσουμε την ερημιά και την ψυχρότητά μας, θα πρέπει να εξασκηθούμε έτσι ώστε να ακούμε και να εννοούμε τη γλώσσα της αγάπης. Θα πρέπει να μάθουμε ξανά αυτήν την απλή και λιτή γλώσσα, ώστε να καλλιεργήσουμε μ αυτήν ανθρώπινες σχέσεις με το βαθύτερο νόημά τους. 1
Να δημιουργήσουμε στην εποχή του τεχνικού πολιτισμού έναν συνανθρώπινο πολιτισμό, πολιτισμό της ανθρωπιάς και του αλτρουισμού, να κατορθώσουμε ν αναγεννηθεί η προς τον πλησίον αγάπη. «Χωρίς αυτήν δε βλέπω καμιά άλλη σωτηρία του κόσμου», λέει ένας σοφός της ζωής. Κι αυτός είναι ο πόθος του σημερινού ανθρώπου για ζωή, και παγωμένη η μοναξιά του μέσα στις μάζες των ανθρώπων. Ι.Ν. Ξηροτύρης (Διασκευασμένο κείμενο) Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις. Μονάδες 25 Β. 1) Να συμφωνήσετε ή να διαφωνήσετε με το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων: I. Οι σχέσεις των ανθρώπων σήμερα είναι επιφανειακές. II. Τα προβλήματα των σχέσεων συναντώνται μόνο στην ευρύτερη κοινωνία. III. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι, κατά βάση, ωφελιμιστικές. IV. Ο άνθρωπος λειτουργεί σήμερα κυρίως με βάση το συναίσθημα. V. Ο κόσμος της τεχνολογίας μπορεί να δώσει τη λύση στα σύγχρονα αδιέξοδα. Μονάδες 10 2) Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται ο λόγος στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5 3) α. Με ποια μέθοδο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου; β. Στην 4 η παράγραφο να βρείτε τις διαρθρωτικές λέξεις και να γράψετε τι δηλώνει η καθεμιά. Μονάδες 10 4) Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: δυσκολεύει, κυριαρχούνται, ιδιότητες, έλλειψη, παραμέρισε. Μονάδες 5 5) Στις παρακάτω προτάσεις να μετατραπεί η σύνταξη από ενεργητική σε παθητική και το αντίστροφο: «Όλες οι κοινωνικές της αγοράς» (2 η παράγραφος), «Φόβος, μίσος, τον κόσμο μας» (3 η παράγραφος). Μονάδες 5 Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Σ ένα δοκίμιο πειθούς (600 περίπου λέξεων), να αναφερθείτε στην αξία του εθελοντισμού, σε μια εποχή που οι ανθρώπινες σχέσεις διέρχονται κρίση και τα κοινωνικά προβλήματα διογκώνονται όπως, επίσης, και στους τρόπους με τους οποίους αυτός μπορεί να προωθηθεί. Μονάδες 40 2
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο δοκιμιογράφος σχολιάζει τη δυσκολία σύναψης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων στη σύγχρονη, τεχνοκρατική εποχή. Ο άνθρωπος, σήμερα, κατά την άποψή του, δημιουργεί επιδερμικές σχέσεις, καθώς κυριαρχεί ο εγωισμός, ο ατομικισμός και η ιδιοτέλεια. Η αλλοτρίωση των σχέσεων επιτείνεται και από την κυριαρχία της βίας, της ανασφάλειας και του στυγνού ορθολογισμού, που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Ο συγγραφέας καταλήγει, τονίζοντας τη σημασία που έχει η αγάπη ως βάση των ανθρώπινων σχέσεων, προκειμένου ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει τα αδιέξοδα της μοναξιάς, που δημιουργεί ο τεχνικός πολιτισμός. Β.1 Σ Λ Σ Λ Λ 2. Η πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, καθώς προηγείται η γενική διαπίστωση («Ο σύγχρονος άνθρωπος συνάντηση»), που θεωρείται ότι έχει αποδεδειγμένη ισχύ, και στη συνέχεια αιτιολογείται με πιο ειδικές αναφορές («Γίνεται ανδρόγυνο»). 3 α. Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, εφόσον το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου («Είναι δύσκολος συμφεροντολογικών) δημιουργεί το ερώτημα «γιατί», το οποίο διευκρινίζεται στα σχόλια της παραγράφου («Όλες προς το εσύ»). Επίσης, υπάρχει και η μέθοδος του αιτίου-αποτελέσματος: αίτιο (το πνεύμα αυτής της συμφεροντολογίας) και αποτέλεσμα (αδύνατη η φιλική προς το εσύ). β. βέβαια: επιβεβαίωση ωστόσο: αντίθεση για να: σκοπός έτσι ώστε, ώστε: συμπέρασμα 4. δυσκολεύει: δυσχεραίνει, κυριαρχούνται: κυριεύονται, ιδιότητες: χαρακτηριστικά/γνωρίσματα, έλλειψη: απουσία, παραμέρισε: παραγκώνισε. 3
5. «Όλες οι κοινωνικές της αγοράς»: Οι νόμοι της αγοράς κυριαρχούν σε όλες τις κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις. «Φόβος, μίσος, τον κόσμο μας»: Ο κόσμος μας επισκιάζεται από φόβο, μίσος, δυσπιστία, εγωισμό και λοιπές αντικοινωνικές ιδιότητες. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Η αξία του εθελοντισμού α) Για τον εθελοντή Αναµφισβήτητα, ο εθελοντισµός αποτελεί πηγή ολοκλήρωσης και ευτυχίας: Γνώση, δηµιουργικότητα, ενίσχυση φαντασίας και οργανωτικού πνεύµατος, υπευθυνότητα, ανιδιοτέλεια, αγωνιστικότητα, ψυχική ικανοποίηση από την προσφορά, αυτοσυνειδησία κ.ά. β) Για την κοινωνία Πρόταξη του κοινού καλού, ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης, καλλιέργεια του συνεργατικού πνεύµατος, ενίσχυση της δηµοκρατίας. Ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσµου. Οικονοµική ανάπτυξη (π.χ. µείωση δαπανών / εξόδων του κράτους και εvίσχυση της κοινωφελούς δράσης, ανάπτυξη τουρισµού µε τους Ολυµπιακούς αγώνες κ.ά.). Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, αντιρατσιστική και αντιπολεµική δράση που οδηγεί στη σύσφιξη των σχέσεων των λαών, προσπάθεια για τη διαφύλαξη της κληρονοµιάς και για την αναβάθµιση του πολιτισµού. γ) Για τους αναξιοπαθούντες Ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. Βοήθεια στον «τρίτο κόσµο» ή στο λεγόµενο «τέταρτο κόσµο» (όσοι βρίσκονται κάτω από τα όρια της φτώχειας στον αναπτυγµένο κόσµο). Προστασία των δικαιωµάτων, πρόσβαση σε αγαθά (η.χ. εκπαίδευση, περίθαλψη). 4
Ηθική και οικονοµική στήριξη µε παράλληλη περιστολή του αποκλεισµού. Άµβλυνση της µοναξιάς. Τρόποι προώθησης του εθελοντισμού Για την ενίσχυση της εθελοντικής ιδέας, καλό θα ήταν να λάβουμε υπόψη μας τον ακόλουθο συνθηματικό λόγο: «Έχεις ευθύνη για το διπλανό σου, για τον τόπο σου, για την παγκόσμια κοινωνία». Κράτη - Διεθνείς φορείς (Ε.Ε. και Ο.Η.Ε) Τ α κράτη οφείλουν να αναγνωρίσουν επίσημα τις εθελοντικές οργανώσεις και να συνεργαστούν με αυτές. Είναι αναγκαίο να στηρίξουν τα κινήματα του εθελοντισμού ηθικά (επιβράβευση).αλλά και υλικά (πόροι), προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο τους. Εξίσου ωφέλιμο κρίνεται να ασφαλίζουν τους εθελοντές, να τους απαλλάσσουν από φόρους και να τους χορηγούν άδειες. Επιβάλλονται ευρύτερες διεθνείς συνεργασίες υπό την αιγίδα της Ε.Ε. και του Ο.Η.Ε., που θα λειτουργήσουν σαv «ομπρέλα» προστασίας. Eθελοντικές οργανώσεις Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου. Κατάθεση των εμπειριών τους. Καλύτερη οργάνωση. Απομάκρυνση από οποιαδήποτε συμφέροντα. Διαφάνεια. Φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης Οικογένεια και Σχολείο: Απαραίτητη κρίνεται η καλλιέργεια του ανθρωπισμού' ειδικότερα, οι γονείς έχουν χρέος να αποτελούν φωτεινά παραδείγματα, ενώ το σχολείο οφείλει να προβάλει τη δράση των εθελοντών, να δημιουργήσει περιβαλλοντικές ομάδες, να μυήσει τις μαθητικές κοινότητες στην ανάληψη πρωτοβουλιών και, γενικότερα, να μεταβληθεί σε σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία. 5
Τα Μ.Μ.Ε και οι Πνευματικοί άνθρωποι: Τα Μ.Μ.Ε. υποχρεούνται να παρέχουν αδιάλειπτη πληροφόρηση. Οι διανοούμενοι έχουν καθήκον να διαφωτίζουν και να αφυπνίζουν διαρκώς την κοινή γνώμη με το κύρος, το λόγο και τις πράξεις τους. Πολίτης Κάθε πολίτης φέρει ευθύνη για ό,τι συντελείται στην κοινωνία, είτε εν γνώσει είτε εν αγνοία του γι' αυτό επιβάλλεται: Ενδιαφέρον. Κριτική ματιά. Αυτοκριτική. Γνώση. Υποχώρηση του ατομικισμού. Θέληση για προσφορά. 6