ΚΟΡΥΦΑΙΟ 10/2015 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ KEIMENO

Transcript

1 ΚΟΡΥΦΑΙΟ 10/2015 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ KEIMENO Η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου, αλλά και η αξιοποίηση του, είναι πράγματα απαραίτητα για το σύγχρονο άνθρωπο, προκειμένου να ζει ποιοτικά. Η αξιοποίηση, ωστόσο, του ελεύθερου χρόνου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Πρώτον από τις ανάγκες του καθενός και από τα ενδιαφέροντα που έχει. Και, επειδή συνήθως τα ενδιαφέροντά του καθορίζονται από την ψυχοσύνθεση και την παιδεία του, οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν και τις επιλογές του κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του. Σημαντική είναι, εξάλλου, και η επίδραση των συνηθειών που έχει αποκτήσει ο άνθρωπος. Αλλά και το περιβάλλον, το κοινωνικό, το πολιτιστικό και το φυσικό, μέσα στο οποίο ζει και από το οποίο δέχεται επιδράσεις ο άνθρωπος, παίζει ουσιαστικό ρόλο. Υπαγορεύει τρόπο ζωής, προσφέρει ή στερεί δυνατότητες. Για να αξιοποιεί, όμως, αυτές τις δυνατότητες ο άνθρωπος, πρέπει να έχει την ευχέρεια, κυρίως την οικονομική, από την οποία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό ο τρόπος με τον οποίο επενδύει ο καθένας τον ελεύθερο χρόνο του. Όπως φαίνεται, λοιπόν, η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου είναι συνάρτηση υποκειμενικών και αντικειμενικών παραγόντων. Ωστόσο, παρ' όλες τις εύλογες δραστηριότητες, μπορούμε να προτείνουμε ορισμένους ενδεδειγμένους τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Καταρχάς, η ανάγνωση και η μελέτη βιβλίων, εφόσον αυτά ανταποκρίνονται στην ψυχική διάθεση και ικανοποιούν τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του ανθρώπου, είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να περνάει ευχάριστα και ωφέλιμα τον ελεύθερο χρόνο του. Το βιβλίο προσφέρει γνώσεις για τον άνθρωπο και τη ζωή, τις αξίες και τα προβλήματά της. Η ανάγνωση βιβλίων δεν ικανοποιεί μόνο την έμφυτη τάση του ανθρώπου για γνώση, αλλά και τον ψυχαγωγεί, είτε με την προσφορά ψυχικής ηρεμίας και γαλήνης είτε με τη μετάδοση έντονων συγκινήσεων. Με δεδομένη την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από το συνάνθρωπό του, η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων και ιδιαίτερα η φιλία, η παρέα και η συντροφιά με άλλους ανθρώπους έχουν σημαντική αξία για το σύγχρονο άνθρωπο. Του δίνει την ευκαιρία να ανταλλάξει απόψεις, να συζητήσει, να εκφράσει το συναισθήματά του, να διασκεδάσει και να χαρεί. Αυτή, λοιπόν, η ψυχική επαφή των προσώπων, την οποία προσφέρει η κοινωνικότητα, είναι ένας σημαντικός τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου στην εποχή μας. Στον ελεύθερο χρόνο του μπορεί, επίσης, να ασχοληθεί κανείς με τον αθλητισμό, που αποτελεί μια πρώτης τάξεως διέξοδο από τις πιεστικές απαιτήσεις της εργασίας. Γιατί ο αθλητισμός ταυτίζεται με την αναψυχή, την ξεκούραση, το παιχνίδι και τη διασκέδαση. Επιπροσθέτως, άλλοι ενδεδειγμένοι τρόποι αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου μπορεί να θεωρηθούν τα ταξίδια και η δημιουργική ερασιτεχνική ενασχόληση. Τα ταξίδια, επειδή προσφέρουν στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ξεφύγει από τη μονοτονία της καθημερινότητας, να γνωρίσει άλλους ανθρώπους, τη γλώσσα τους, τον τρόπο ζωής τους. Η δημιουργική ενασχόληση με κάποιο αντικείμενο, επειδή αναπληρώνει, κατά κάποιον τρόπο, την έλλειψη ηθικής ικανοποίησης, το κενό που αφήνει στην ψυχή του η εξειδικευμένη σύγχρονη εργασία. Αν και οι τρόποι που προτάθηκαν είναι οι ενδεδειγμένοι, ωστόσο πολλοί άνθρωποι προτιμούν να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους με άλλους τρόπους, οι οποίοι όχι μόνο δεν τους ανακουφίζουν, αλλά τους επιβαρύνουν με περισσότερη ένταση και άγχος. Γι' αυτό και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με τρόπο ευχάριστο, δημιουργικό και τελικά ωφέλιμο είναι θέμα παιδείας επειδή ο μορφωμένος άνθρωπος είναι σε θέση να συνειδητοποιεί τι πραγματικά χρειάζεται και να 1

2 επιλέγει, ανάλογα με τις δυνατότητες του τους κατάλληλους τρόπους διάθεσης του ελεύθερου χρόνου του. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε μια παράγραφο περίπου λέξεων. Β1. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο σε καθεμιά από τις παραγράφους του κειμένου. Β2. α) Να μετατρέψετε, όπου είναι δυνατόν, τη σύνταξη των παρακάτω περιόδων του κειμένου από ενεργητική σε παθητική και το αντίστροφο. - Και επειδή συνήθως τα ενδιαφέροντά του καθορίζονται από την ψυχοσύνθεση και την παιδεία του, οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν και τις επιλογές του κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του. -Για να αξιοποιεί, όμως, αυτές τις δυνατότητες ο άνθρωπος, πρέπει να έχει την ευχέρεια, κυρίως την οικονομική, από την οποία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό ο τρόπος με τον οποίο επενδύει ο καθένας τον ελεύθερο χρόνο του. β) Ποιο είδος σύνταξης κυριαρχεί γενικά στο κείμενο και τι προσδίδει αυτή στο λόγο; Β3. Να καθορίσετε τη δομή της πρώτης παραγράφου του κειμένου και να επισημάνετε τουλάχιστον τρεις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή των περιόδων της, αναφέροντας παράλληλα τι δηλώνει καθεμιά από αυτές. Β4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθένα από τα υπογραμμισμένα ρήματα των παρακάτω φράσεων του κειμένου: - οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν. - υπαγορεύει τον τρόπο ζωής. - προσφέρει ή στερεί δυνατότητες. - μπορούμε να προτείνουμε... τρόπους. - την έλλειψη της ηθικής ικανοποίησης. Γ. Η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου μπορεί να δώσει λύση και να ανακουφίσει το σύγχρονο άνθρωπο από σοβαρά προβλήματα που απορρέουν από τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσής του. Αντίθετα, η μη δημιουργική αξιοποίηση του φαίνεται να επιδεινώνει τα προβλήματα αυτά. Να αναλύσετε την σημασία που έχει ο ελεύθερος χρόνος για τον σύγχρονο άνθρωπο και να προτείνετε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο 500 περίπου λέξεων. 2

3 Α. Περίληψη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Στο κείμενο ο συγγραφέας, αφού διαπιστώνει την ανάγκη ύπαρξης του ελεύθερου χρόνου, αναφέρεται αρχικά στους ποικίλους υποκειμενικούς και αντικειμενικούς παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η αξιοποίησή του. Στη συνέχεια προτείνει τρόπους για την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, αναφέροντας την ανάγνωση βιβλίων, που καλλιεργεί το πνεύμα και την ψυχή του ανθρώπου. Έπειτα τονίζει πως η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων βοηθά τον άνθρωπο να έρθει σε επαφή με τους συνανθρώπους του, να συζητήσει, να εκφραστεί, να ψυχαγωγηθεί, πράγματα τα οποία του προσφέρει και η ενασχόληση με τον αθλητισμό. Ως άλλους τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου αναφέρει ακόμη τα ταξίδια και τη δημιουργική ενασχόληση με κάποιο αντικείμενο, που προσφέρουν στον άνθρωπο διέξοδο από την καθημερινότητα, γνώσεις, ηθική ικανοποίηση. Έτσι, καταλήγει πως η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου είναι θέμα παιδείας. Β.1. Ενδεικτικοί πλαγιότιτλοι για τις παραγράφους: 1η ->«Η ανάγκη της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και οι παράγοντες από τους οποίους αυτή εξαρτάται». 2η «Η ανάγνωση βιβλίων ως πρώτος τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου». 3η «Η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων ως σημαντικός τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου». 4η «Η ενασχόληση με τον αθλητισμό στον ελεύθερο χρόνο». 5η «Τα ταξίδια και τα χόμπι ως επιπλέον τρόποι αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου». 6η «Θέμα παιδείας η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου». 2.α) -Και επειδή συνήθως τα ενδιαφέροντά του καθορίζει η ψυχοσύνθεση και η παιδεία του, από τους παράγοντες αυτούς επηρεάζονται και οι επιλογές του κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του. -Για να αξιοποιούνται, όμως, αυτές οι δυνατότητες από τον άνθρωπο, πρέπει αυτός να έχει την ευχέρεια, κυρίως την οικονομική, η οποία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο επενδύεται από τον καθένα ο ελεύθερος χρόνος του. β)στο κείμενο κυριαρχεί γενικά η ενεργητική σύνταξη με την οποία προβάλλεται το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο ενεργεί και στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι κυρίως οι διάφοροι τρόποι αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Προτιμά αυτή τη σύνταξη, γιατί ο λόγος γίνεται πιο άμεσος και σαφής. 3.Η δομή της πρώτης παραγράφου του κειμένου είναι η εξής: -Θεματική περίοδος: Η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου...εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. -Λεπτομέρειες / Σχόλια: Πρώτον από τις ανάγκες του καθενός... ο τρόπος με τον οποίο επενδύει ο καθένας τον ελεύθερο χρόνο του. -Κατακλείδα: Όπως φαίνεται, λοιπόν...και αντικειμενικών παραγόντων. 3

4 Η συνοχή των περιόδων της παραγράφου αυτής επιτυγχάνεται με τις εξής διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις: -ωστόσο: δηλώνει αντίθεση. -Πρώτον: δηλώνει απαρίθμηση. -εξάλλου: δηλώνει προσθήκη. -όμως: δηλώνει αντίθεση. 4. -επηρεάζουν:επιδρούν -υπαγορεύει:υποδεικνύει -προσφέρει:παρέχει /στερεί:αφαιρεί -να προτείνουμε:να υποδείξουμε,να εισηγηθούμε -έλλειψη :στέρηση Γ. Παραγωγή λόγου Πρόλογος (Στον πρόλογο πρέπει να τονιστεί η σημασία του ελεύθερου χρόνου για τον άνθρωπο που όμως δεν αξιοποιείται σωστά) π.χ. Στη σύγχρονη εποχή, ιδιαίτερα στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες, ο ελεύθερος χρόνος αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής του ανθρώπου. Σπάνια όμως διατίθεται σε δημιουργικές δραστηριότητες. Συνήθως αναλώνεται σε επιφανειακές διασκεδάσεις. Κύριο μέρος α) Απαλλάσσει από την ένταση, την ανία, την πλήξη και την αλλοτρίωση, καταστάσεις στις οποίες οδηγεί η μηχανιστική, μονότροπη και εξειδικευμένη σημερινή εργασία. Ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να διατεθεί για ερασιτεχνική απασχόληση και ατομική δημιουργία, δραστηριότητες που αποφορτίζουν το άτομο από την ένταση και τη μονοτονία της εργασίας. Δίνει τα περιθώρια να καλλιεργήσει τα ταλέντα και τις κλίσεις του. Συμβάλλει στην ψυχολογική ισορροπία του ατόμου, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να απαλλαγεί από το άγχος, την εσωστρέφεια, την απομόνωση και να συνάψει διαπροσωπικές σχέσεις με άτομα που βρίσκονται έξω από το χώρο εργασίας του. Τα ταξίδια κοντά στη φύση και άλλες μορφές ψυχαγωγίας θα του επιτρέψουν να ξεφύγει από την καθημερινότητα, θα το ηρεμήσουν και θα το βοηθήσουν να ξαναβρεί τον εαυτό του. Δίνεται η δυνατότητα για ευρύτερη πνευματική και πολιτιστική καλλιέργεια. Το άτομο βγαίνει από το μονόδρομο της υπερεργασίας και διαθέτει το χρόνο του για ευρύτερο προβληματισμό, ενδοσκόπηση και ενασχόληση με τις τέχνες και τα γράμματα. Η λογοτεχνία, το θέατρο και οι άλλες μορφές τέχνης δίνουν νέα διάσταση στη ζωή, αναβαθμίζουν την ποιότητά της και γεμίζουν τον άνθρωπο με νέες παραστάσεις και γνώσεις, ιδιαίτερα σήμερα που είναι ισόπεδη, μονότονη και άχαρη. Συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, γιατί μπορεί να διαθέσει τον ελεύθερο χρόνο του σε κοινωνικές δραστηριότητες και να συνεργαστεί με τους συνανθρώπους του για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Με αυτό τον τρόπο του δίνεται η ευκαιρία να εξασφαλίσει τη συναισθηματική γαλήνη, να αποβάλλει τις εγωιστικές τάσεις, να επαναπροσδιορίσει αξίες και να απαλλαγεί από την αντικοινωνική αντίληψη ότι το ατομικό συμφέρον είναι υπέρτερο του κοινωνικού. β) Η ανάγνωση βιβλίων ικανοποιεί την έμφυτη τάση για μάθηση, διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες και τα πνευματικά ενδιαφέροντα. 4

5 Η ενασχόληση με τον αθλητισμό, ασκεί το σώμα και συντελεί στη σωματική ευεξία, εκτονώνει θετικά το περίσσιο φορτίο ενέργειας, καλλιεργεί την άμιλλα μέσω των ομαδικών αθλημάτων. Το ποιοτικό καλλιτεχνικό Θέαμα ή ακρόαμα (θέατρο, μουσική, επισκέψεις σε μουσεία, πινακοθήκες κ.λπ.), αναπτύσσει καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, εκλεπτύνει τον ψυχικό κόσμο και εξευγενίζει τα συναισθήματα, αναβαθμίζει την αισθητική. Η επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα, καλλιεργεί την κοινωνικότητα και αναπτύσσει τις κοινωνικές αρετές, ευνοεί τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, το διάλογο παρέχει συναισθηματική κάλυψη Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις, συμβάλλει στην επικοινωνία των ανθρώπων, ισχυροποιεί τους συνεκτικούς τους δεσμούς, ευνοεί την επαφή με το περιεχόμενο της παράδοσης. Τα ταξίδια, εμπλουτίζουν τις παραστάσεις και τις εμπειρίες, φέρνουν σε επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς, αναπτύσσουν πνεύμα οικουμενικής συνείδησης. Η επαφή με τη φύση, αναζωογονεί το πνεύμα απαλλάσσει από το άγχος της καθημερινότητας, την πλήξη και την μονοτονία παρέχει τη δυνατότητα ενδοσκόπησης/περισυλλογής και αποτελεί πηγή έμπνευσης και στοχασμού. Επίλογος(Ανακεφαλαίωση) Ο ελεύθερος χρόνος, επειδή είναι απαραίτητος για τον άνθρωπο τόσο στην ηθικοπνευματική του ολοκλήρωση όσο και στην κοινωνικοποίησή του θα πρέπει ο σημερινός άνθρωπος να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές του και να διεκδικήσει την ποιότητα ζωής που δικαιούται. 5