1. Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

1. Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Θεωρία ζήτησης Η καμπύλη της ζήτησης Χρησιμότητα & συμπεριφορά καταναλωτή Ελαστικότητα ζήτησης Θεωρία προσφοράς Η καμπύλη της προσφοράς Κόστος και συμπεριφορά παραγωγού Ισορροπία προσφοράς-ζήτησης Η τέλεια αγορά Αποδοτική κατανομή πόρων Οικονομική Περιβάλλοντος 1.1 Ερωτήματα Γενικά ερωτήματα: Πώς λειτουργεί η αγορά; Πως επηρεάζουν οι τιμές το ύψος της ζήτησης και της προσφοράς; Τι σημαίνει αποδοτική κατανομή φυσικών πόρων; Εξασφαλίζει ο μηχανισμός της αγοράς την προστασία του περιβάλλοντος; Ειδικά ερωτήματα: Γιατί τα διαμάντια είναι ακριβά και το κάρβουνο φτηνό; Αν ένας αγρότης έχει καλή σοδειά θα αυξηθεί το εισόδημα του. Αν όλοι έχουν καλή σοδειά θα αυξηθεί το εισόδημα τους; Τι επίπτωση μπορεί να έχει η αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας στην προστασία του περιβάλλοντος; Οικονομική Περιβάλλοντος 1.2 1

Βιβλιογραφία 1. P.Samuelson, W.Nordhaus (2000), Οικονομική, Εκδ. Παπαζήση, Τόμος Α, Κεφ.3-5. 2. Θ.Γεωργακόπουλου, Θ.Λιανού κ.ά., (1994), Eισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία, Εκδ. Ε.Μπένου, Κεφ. 6- Κεφ.9. 3. Γ.Κώττη, (1994), Οικολογία και Οικονομία, Εκδ. Παπαζήση, Kεφ.10 4. T.Tietenberg (1998), Environmental Economics and Policy, Addison & Wesley, Ch. 2. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.3 Αγορά και περιβάλλον ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αγαθά & υπηρεσίες Φυσικοί πόροι ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ Α Γ Ο Ρ Α ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Περιβαλλοντικά αγαθά Συντελεστές παραγωγής Απόβλητα Απορρίμματα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.4 2

Αλληλεπιδράσεις περιβάλλοντος - οικονομίας Το περιβάλλον αλληλεπιδρά με 3 τρόπους με την οικονομία: 1. Τροφοδότης φυσικών πόρων προς παραγωγή & κατανάλωση 2. Αποδέκτης αποβλήτων από παραγωγή & κατανάλωση 3. Κάλυψη αναγκών αναψυχής των καταναλωτών Ο 3ος αυτός ρόλος βρίσκεται σε ευθεία σύγκρουση με τους δύο άλλους ρόλους. Σήμερα, οι υπηρεσίες που παρέχει το περιβάλλον: είτε υποτιμώνται (1ος ρόλος) είτε δεν αποτιμώνται καθόλου (κατά κανόνα ο 2ος και 3ος ρόλος) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.5 Το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό Το περιβάλλον αδυνατεί να παρέχει ικανοποιητικά και επ άπειρο τις υπηρεσίες του. Βρίσκεται σε συνθήκες σπανιότητας. Τα διαθέσιμα αποθέματα των περισσότερων πόρων είναι πεπερασμένα. Οι αφομοιωτικές δυνατότητες των φυσικών αποδεκτών είναι πεπερασμένες Ολο και σπανιότερα βρίσκονται φυσικά τοπία ή άλλα περιβαλλοντικά αγαθά που προσφέρουν ευχαρίστηση Κάθε αγαθό που χαρακτηρίζεται από σπανιότητα είναι ένα οικονομικό αγαθό και μπορεί (πρέπει;) να υπόκειται στους νόμους της αγοράς. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.6 3

Αγορά: Αγορά και τιμές ο τρόπος ανταλλαγής αγαθών στο οικονομικό σύστημα ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών ο τρόπος αλληλεπίδρασης μεταξύ ζήτησης και προσφοράς Τιμές: το μέσο οργάνωσης της ανταλλαγής αγαθών στο οικονομικό σύστημα το σήμα έκφρασης των επιθυμιών των καταναλωτών και των δυνατοτήτων των παραγωγών το μέσο εξισορρόπησης ζήτησης και προσφοράς Οικονομική Περιβάλλοντος 1.7 Ηκαμπύλη της ζήτησης Αποτυπώνει τη σχέση που συνδέει τη ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού με την τιμή του αγαθού στην αγορά Η καμπύλη ζήτησης είναι κατερχόμενη (έχει αρνητική κλίση): Όταν η τιμή μειώνεται, η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται Όταν η τιμή αυξάνεται, η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται Τιμή ( / kg) Η κλίση της καμπύλης διαφέρει ανάλογα με το είδος του αγαθού Ποσότητα (εκατ. kg / χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.8 4

Σχέση τιμής - ζήτησης Αν όλοι οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί: Με την άνοδο της τιμής η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται: Ως αποτέλεσμα υποκατάστασης: οι καταναλωτές στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα για την κάλυψη της ανάγκης Ως αποτέλεσμα περιορισμού: οι καταναλωτές αισθάνονται (και είναι) φτωχότεροι και αρκούνται σε μικρότερη ποσότητα Οι δύο αυτές τάσεις δεν είναι ίδιες σε όλα τα αγαθά λόγω διαφορετικής αντίδρασης των καταναλωτών: Σε αγαθά πρώτης ανάγκης, ή αγαθά χωρίς υποκατάστατα η αύξηση της τιμής δεν οδηγεί σε αισθητή μείωση της ζήτησης (η ανάγκη πρέπει να καλυφθεί) Σε αγαθά πολυτελείας, η αύξηση της τιμής θα μειώσει αισθητά τη ζήτηση (η ανάγκη δεν είναι πιεστική) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.9 Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης Το ύψος της ζήτησης μεταβάλλεται ακόμη και αν η τιμή είναι σταθερή γιατί μεταβάλλονται άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης π.χ: Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης φυσικού αερίου δεξιά (μεγαλύτερη ποσότητα για την ίδια τιμή) προκύπτει αν: Αυξηθεί το εισόδημα των καταναλωτών (μεγαλύτερος βαθμός κάλυψης αναγκών θέρμανσης, μεγαλύτερα διαμερίσματα κλπ.) Αυξηθεί η τιμή υποκατάστατου προϊόντος (π.χ. diesel) που στρέφει τους καταναλωτές προς το φυσικό αέριο Μειωθεί η τιμή συμπληρωματικού προϊόντος, π.χ. η τιμή μηχανολογικού εξοπλισμού που στηρίζεται σε φυσικό αέριο (καυστήρες, κουζίνες αερίου) Προβληθεί η χρήση του μέσω διαφημιστικής καμπάνιας Οικονομική Περιβάλλοντος 1.10 5

Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης Τιμή (χιλιάδες / μονάδα) Αύξηση εισοδήματος, πληθυσμού, τιμής υποκατάστατου αγαθού, ή ενίσχυση προτιμήσεων Ποσότητα (εκατ. / χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.11 Ατομική ζήτηση και ζήτηση αγοράς Ηκαμπύλη ζήτησης ενός αγαθού στην αγορά προκύπτει ως άθροισμα των ποσοτήτων που ζητούνται από όλους τους καταναλωτές. Η σχέση μεταβολής της ζήτησης με την τιμή δεν είναι ίδια σε όλους τους καταναλωτές Διαφορετικά εισοδήματα Διαφορετικές ανάγκες Διαφορετικές προτιμήσεις Όλοι όμως ακολουθούν παρόμοιους κανόνες συμπεριφοράς Οικονομική Περιβάλλοντος 1.12 6

Η χρησιμότητα: το κριτήριο του καταναλωτή Η χρησιμότητα εκφράζει την ικανοποίηση - ευχαρίστηση που αποκομίζει ο καταναλωτής από την απόκτηση ενός αγαθού Η χρησιμότητα εξαρτάται από την ποσότητα του αγαθού. Η συνολική χρησιμότητα και ευημερία (U A ) που απολαμβάνει ένας καταναλωτής A εξαρτάται από το σύνολο των αγαθών, και τις αντίστοιχες ποσότητες x 1, x 2, x n που καταναλώνει. U A = u i (x 1, x 2,... x n ) Ο καταναλωτής επιλέγει το μίγμα αγαθών που μεγιστοποιεί τη συνολική του χρησιμότητα. Με δεδομένο το εισόδημα του. Η έννοια της χρησιμότητας ερμηνεύει τη συμπεριφορά του καταναλωτή σε σχέση με τη μεταβολή της τιμής Οικονομική Περιβάλλοντος 1.13 Συνολική και οριακή χρησιμότητα Συνολική Χρησιμότητα Η συνολική ικανοποίηση του καταναλωτή από την απόκτηση μίας συγκεκριμένης ποσότητας ενός αγαθού Οριακή Χρησιμότητα Η πρόσθετη χρησιμότητα που προκύπτει από την απόκτηση μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού Φθίνουσα Οριακή Χρησιμότητα Όταν αυξάνει η ποσότητα που καταναλώνεται, η οριακή του χρησιμότητα (η χρησιμότητα κάθε επιπλέον μονάδας) μειώνεται Κάθε πρόσθετη μονάδα του αγαθού συμβάλλει λιγότερο στην ικανοποίηση του καταναλωτή Οικονομική Περιβάλλοντος 1.14 7

Ο νόμος της φθίνουσας Οριακής Χρησιμότητας Συνολική Χρησιμότητα Οριακή Χρησιμότητα Ποσότητα Ποσότητα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.15 Χρησιμότητα και συμπεριφορά καταναλωτή Η χρησιμότητα ενός αγαθού δεν είναι ίδια για όλες τις μονάδες που αποκτά ο καταναλωτής. Κάθε πρόσθετη μονάδα είναι λιγότερο χρήσιμη Ο καταναλωτής θα αγοράσει τόσες μονάδες αγαθού μέχρι η οριακή χρησιμότητα της τελευταίας μονάδας να εξισωθεί με την τιμή του. Μετά απ το σημείο αυτό κάθε πρόσθετη μονάδα θα μειώσει τη συνολική του χρησιμότητα επομένως δεν την αγοράζει. Η συνολική χρησιμότητα που αποκομίζει είναι μεγαλύτερη από τη συνολική αξία που πληρώνει. Συνολική χρησιμότητα: άθροισμα οριακών χρησιμοτήτων Συνολική αξία: τιμή x ποσότητα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.16 8

Το όφελος του καταναλωτή Το όφελος ή πλεόνασμα του καταναλωτή προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ: της συνολικής χρησιμότητας που απολαμβάνει από την απόκτηση όλων των μονάδων που αγοράζει, και της συνολικής αξίας που πληρώνει, η οποία βασίζεται στην τιμή που προκύπτει από την (χαμηλή) οριακή χρησιμότητα της τελευταίας μονάδας Η καμπύλη της ζήτησης D ταυτίζεται με την καμπύλη της οριακής χρησιμότητας τιμή & οριακή χρησιμότητα νερού Οφελος καταναλωτή καμπύλη ζήτησης νερού τιμή νερού ποσότητα νερού Οικονομική Περιβάλλοντος 1.17 Ελαστικότητα ζήτησης Η ελαστικότητα προσδιορίζει το λόγο της ποσοστιαίας μεταβολής της ζήτησης ενός αγαθού (ΔQ/Q) προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής (Δp/p): (Q 2 -Q 1 )/Q 1 Ε D = (p 2 -p 1 )/p 1 Λόγω της αντίστροφης σχέσης μεταξύ τιμής και ζήτησης η ελαστικότητα ζήτησης είναι αρνητική: Αν:p 2 > p 1 Q 2 < Q 1 Η ελαστικότητα πληροφορεί τους παραγωγούς για τις επιπτώσεις μίας μεταβολής στην τιμή στο ύψος των πωλήσεων (σε φυσικές και σε χρηματικές μονάδες) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.18 9

Ελαστική και ανελαστική ζήτηση Ελαστική ζήτηση: όταν μικρή μεταβολή της τιμής προκαλεί μεγάλη μεταβολή στη ζήτηση [Ε D ]>1 Π.χ. είδη πολυτελείας Ανελαστική ζήτηση: όταν μεγάλη μεταβολή της τιμής προκαλεί μικρή μεταβολή στη ζήτηση [Ε D ]<1 Π.χ. είδη πρώτης ανάγκης (χωρίς υποκατάστατα) Ζήτηση μοναδιαίας ελαστικότητας: όταν η μεταβολή της τιμής προκαλεί ίδια ποσοστιαία μεταβολή στη ζήτηση [Ε D ]=1. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.19 Παράδειγμα P1=90 Q1=240 t P2=110 Q2=160 t [Ε D ]=1.5 Τιμή Ποσότητα E D = (160-240)/240 / (110-90)/90 = - (33.3%)/(22.2%) = -1.5 Οικονομική Περιβάλλοντος 1.20 10

Ηελαστικότητα σε διαγράμματα Ελαστική ζήτηση Μοναδιαία ελαστικότητα Ανελαστική ζήτηση τιμή τιμή τιμή ποσότητα ποσότητα ποσότητα Ε D =-1.5 Ε D =-1 Ε D =-0.6 Οικονομική Περιβάλλοντος 1.21 Ηκαμπύλη της προσφοράς Αποτυπώνει τη σχέση που συνδέει την ποσότητα αγαθού που διαθέτει ένας παραγωγός με την τιμή του αγαθού στην αγορά. Η καμπύλη προσφοράς είναι ανερχόμενη (έχει θετική κλίση): Όταν η τιμή αυξάνεται, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται Όταν η τιμή μειώνεται, η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται Τιμή ( / kg) Η κλίση της καμπύλης διαφέρει ανάλογα με το είδος του αγαθού και τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης Ποσότητα (εκατ. kg / χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.22 11

Σχέση τιμής - προσφοράς Αν όλοι οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί: Με τη μείωση της τιμής η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται: Ως αποτέλεσμα μείωσης της παραγωγής: οι παραγωγοί μειώνουν την παραγωγή για να περιορίσουν το κόστος παραγωγής Ως αποτέλεσμα μετατόπισης της παραγωγής: οι παραγωγοί στρέφονται σε προϊόντα χαμηλότερου κόστους εγκαταλείποντας την παραγωγική δραστηριότητα Οι δύο τάσεις δεν είναι ίδιες σε όλα τα αγαθά Διαφορετική κλίση της καμπύλης προσφοράς ανάλογα με τις δυνατότητες της επιχείρησης και την ευελιξία της παραγωγής Οικονομική Περιβάλλοντος 1.23 Μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς Το ύψος της προσφοράς μεταβάλλεται ακόμη και αν η τιμή είναι σταθερή γιατί μεταβάλλονται άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες της πρσφοράς π.χ: Μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς χαρτιού δεξιά (μεγαλύτερη ποσότητα για την ίδια τιμή) προκύπτει αν: Μειωθεί η τιμή ενός συντελεστή παραγωγής, (πρώτες ύλες, ενέργεια, εργασία, επιτόκια κλπ) επομένως και του κόστους παραγωγής Βελτιωθεί η τεχνολογία, με συνέπεια την αύξηση της απόδοσης της παραγωγής Δοθεί οικονομική ελάφρυνση στις επιχειρήσεις από το κράτος με φορολογικές απαλλαγές, παροχή κινήτρων κλπ. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.24 12

Μετατοπίσεις της καμπύλης προσφοράς Τιμή (χιλιάδες / μονάδα) Βελτίωση της τεχνολογίας, μείωση τιμής εισροών, κρατική επιδότηση, καλές καιρικές συνθήκες Ποσότητα (εκατ. / χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.25 Προσφορά παραγωγού και προσφορά αγοράς Ηκαμπύλη προσφοράς ενός αγαθού στην αγορά προκύπτει ως άθροισμα των ποσοτήτων που προσφέρονται από όλους τους παραγωγούς. Η σχέση μεταβολής της προσφοράς με την τιμή δεν είναι ίδια σε όλους τους παραγωγούς Διαφορετική τεχνολογία Διαφορετικές εισροές Διαφορετικές συνθήκες Όλοι όμως ακολουθούν παρόμοιους κανόνες συμπεριφοράς Οικονομική Περιβάλλοντος 1.26 13

Το κόστος παραγωγής: το κριτήριο του παραγωγού Το κόστος παραγωγής προσδιορίζει τη δυνατότητα του παραγωγού να προσφέρει στην αγορά τη ζητούμενη ποσότητα. Το κόστος παραγωγής εξαρτάται από το κόστος των απαιτούμενων εισροών και μεταβάλλεται ανάλογα με την παραγόμενη ποσότητα. Ο παραγωγός επιλέγει την ποσότητα παραγωγής και το μίγμα των εισροών που ελαχιστοποιεί το συνολικό του κόστος. Με δεδομένη την τεχνολογία του Η έννοια του κόστους ερμηνεύει τη συμπεριφορά του παραγωγού σε σχέση με τις μεταβολές των τιμών Οικονομική Περιβάλλοντος 1.27 Συνολικό και οριακό κόστος Συνολικό κόστος Η συνολική δαπάνη του παραγωγού για την παραγωγή συγκεκριμένης ποσότητας αγαθού Οριακό Κόστος Το πρόσθετο κόστος που προκύπτει από την παραγωγή μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού Αυξανόμενο Οριακό Κόστος Αν η παραγωγή χρησιμοποιεί ήδη αποδοτικά τους διαθέσιμους πόρους, κάθε πρόσθετη μονάδα που παράγεται έχει υψηλότερο κόστος, γιατί θα απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι (μηχανήματα, εργασία κλπ) Η προσθήκη μίας μόνο εισροής (π.χ. υπερωριακή εργασία) αποδίδει όλο και λιγότερο προϊόν γιατί δεν συνδυάζεται με τις αναγκαίες ποσότητες των υπόλοιπων συντελεστών παραγωγής. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.28 14

Καμπύλες συνολικού και οριακού κόστους Συνολικό κόστος Οριακό κόστος Κόστος ( ) Κόστος ( ) ποσότητα ποσότητα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.29 Kόστος & συμπεριφορά παραγωγού Το κόστος ενός αγαθού δεν είναι ίδιο για όλες τις μονάδες που παράγει ο παραγωγός. Η συνολική αξία παραγωγής (οι εισπράξεις του παραγωγού) είναι μεγαλύτερη από το συνολικό κόστος παραγωγής. Συνολική αξία παραγωγής: τιμή x ποσότητα Συνολικό κόστος: άθροισμα οριακού κόστους Ο παραγωγός θα παράγει τόσες μονάδες αγαθού μέχρι το οριακό κόστος της τελευταίας μονάδας να εξισωθεί με την τιμή του. Μετά απ το σημείο αυτό κάθε πρόσθετη μονάδα έχει υψηλότερο κόστος από το έσοδο που θα αποφέρει επομένως δεν την παράγει. Οικονομική Περιβάλλοντος 1.30 15

Το όφελος του παραγωγού Το όφελος ή πλεόνασμα του παραγωγού προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ: της συνολικής αξίας που εισπράττει, η οποία βασίζεται στην τιμή που προκύπτει από το (υψηλό) οριακό κόστος της τελευταίας μονάδας και του συνολικού κόστους παραγωγής που καταβάλλει για την παραγωγή όλων των μονάδων που προσφέρει στην αγορά, τιμή & οριακό κόστος προϊόντος Η καμπύλη της προσφοράς S ταυτίζεται με την καμπύλη του οριακού κόστους Οφελος Q καμπύλη προσφοράς του προϊόντος τιμή προϊόντος ποσότητα προϊόντος Οικονομική Περιβάλλοντος 1.31 Οι καμπύλες προσφοράς & ζήτησης ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΖΗΤΗΣΗ Τιμή ( / κουτί) Τιμή ( / κουτί) Ποσότητα (εκατ. κουτιά / χρόνο) Ποσότητα (εκατ. κουτιά / χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.32 16

Οι τάσεις προσφοράς και ζήτησης Υψηλή τιμή ενθάρρυνση των παραγωγών π.χ. 4 / kg υψηλή προσφορά (15 εκ. kg/χρόνο) Υψηλή τιμή αποθάρρυνση των καταναλωτών π.χ. 4 / kg χαμηλή ζήτηση (10 εκ. kg/χρόνο) Χαμηλή τιμή αποθάρρυνση των παραγωγών π.χ. 2 / kg χαμηλή προσφορά (7 εκ. kg/χρόνο) Χαμηλή τιμή ενθάρρυνση των καταναλωτών π.χ. 2 / kg υψηλή ζήτηση (15 εκ. kg./χρόνο) Οικονομική Περιβάλλοντος 1.33 Κόστος και όφελος καταναλωτή και παραγωγού Για μία δεδομένη τιμή, η ζήτηση έχει ύψος στο οποίο μεγιστοποιείται η χρησιμότητα του καταναλωτή. Για μία δεδομένη τιμή, η προσφορά έχει ύψος στο οποίο ελαχιστοποιείται το κόστος του παραγωγού. pτιμή καθαρό όφελος ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ τιμή p S: καμπύλη προσφοράς καθαρό όφελος D: καμπύλη ζήτησης ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ Q ποσότητα ποσότητα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.34 Q 17

Ισορροπία προσφοράς και ζήτησης Η αγορά ισορροπεί στο επίπεδο τιμών p* όπου το οριακό κόστος του παραγωγού ισούται με την οριακή χρησιμότητα του καταναλωτή. Στο σημείο ισορροπίας της αγοράς μεγιστοποιείται το καθαρό όφελος για την κοινωνία. Οφελος καταναλωτή τιμή S ΚΑΘΑΡΟ ΟΦΕΛΟΣ Οφελος παραγωγού P* D ποσότητα Οικονομική Περιβάλλοντος 1.35 Οι δυνάμεις της αγοράς Η αγορά επιτρέπει την κατανομή των πεπερασμένων αγαθών στα μέλη της κοινωνίας. Κινητήρια δύναμη της αγοράς είναι η ζήτηση και η προσφορά. Η ανταλλαγή αγαθών στην αγορά βασίζεται στις τιμές οι οποίες ποσοτικοποιούν: τις επιθυμίες των αγοραστών (χρησιμότητα ζήτηση) τους περιορισμούς των πωλητών (κόστος παραγωγής προσφορά) Σε συνθήκες τέλειας αγοράς οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ατομικό επίπεδο και δεν χρειάζεται κεντρική παρέμβαση για την εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης. Σε συνθήκες τέλειας αγοράς οι ατομικές αποφάσεις κινούμενες από το αόρατο χέρι της οικονομίας οδηγούν σε αποδοτική κατανομή των πόρων (άριστη κατά Pareto). Οικονομική Περιβάλλοντος 1.36 18

Αριστοποίηση κατά Pareto Αριστη κατά Pareto κατανομή πόρων σημαίνει ότι η βελτίωση της θέσης ενός παίκτη της αγοράς δεν είναι δυνατή χωρίς την ταυτόχρονη ζημιά κάποιου άλλου παίκτη. Στο σημείο Κ δεν επιτυγχάνεται άριστη κατανομή των πόρων που διαθέτουν αθροιστικά οι παίκτες Χ και Υ, καθώς είναι δυνατή: Είτε η αύξηση της ευημερίας του Χ με μετακίνηση στο Α. Είτε η αύξηση της ευημερίας του Υ με μετακίνηση στο Β. Σε όλα τα σημεία της καμπύλης Μ- Ν επιτυγχάνεται άριστη κατανομή των πόρων που διαθέτουν αθροιστικά οι δύο παίκτες αλλά δεν εξασφαλίζεται απαραίτητα το ίδιο επίπεδο ευημερίας. Ευημερία ατόμου Υ Ν Δ Κ Β Α Γ Μ Ευημερία ατόμου Χ Οικονομική Περιβάλλοντος 1.37 Αποδοτική κατανομή πόρων (efficient resource allocation) Η αποδοτική κατανομή των πόρων: ταυτίζεται με το σημείο ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και επιτυγχάνεται αυτόματα σε συνθήκες τέλειας αγοράς. σημαίνει ότι δεν είναι δυνατή η αύξηση του οφέλους ενός παίκτη της αγοράς (παραγωγού ή καταναλωτή) χωρίς ταυτόχρονα να ζημιωθεί ο άλλος παίκτης. οδηγεί στη μεγιστοποίηση ενός μέσου επιπέδου κοινωνικής ευημερίας Στατική αποδοτικότητα: η κατανομή αναφέρεται στα μέλη της παρούσας γενιάς. Τα οφέλη κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλη την κοινωνία; Τι γίνεται με τους ζημιωμένους από την κατανομή; Δυναμική αποδοτικότητα: η κατανομή αναφέρεται στην παρούσα και όλες τις επόμενες γενιές. Πώς λαμβάνονται υπόψη τα κόστη και οφέλη των επόμενων γενιών; Οικονομική Περιβάλλοντος 1.38 19