Η Νονά Πώς περιγράφει το «μαφιόζικο» ΣΥΣΤΗΜΑ Μ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ «ΞΕΣΚΙΖΕΙ» ΤΗ ΜΕΡΚΕΛ και αποκλειστική συνέντευξη με τη συγγραφέα Συνέντευξη στη Δέσποινα Παπαγεωργίου Κοιτάζει έξω από το παράθυρο. Το Βερολίνο είναι, ως συνήθως, μουντό και βροχερό. Αν και αρχές Αυγούστου, η ατμόσφαιρα φαίνεται βαριά και πνιγηρή. Πίνει την πρώτη γουλιά καφέ. Της αρέσει ο καφές. Θεωρεί ότι σε κρατά σε εγρήγορση και σε ετοιμότητα για «μάχη». Αρχίζει να ξεφυλλίζει τις εφημερίδες. Οι τίτλοι αναφέρονται συχνά πυκνά στην Καγκελάριο. Και πάλι, σε κάποια δήλωσή της για τις χρεωμένες χώρες της Ευρώπης. Η Γκέρτρουντ Χέλερ μειδιά ελαφρώς. Τη γνωρίζει καλά αυτή τη γυναίκα Ξεχωρίζει ανάμεσα στα φύλλα τη «Frakfurter Allgemeine». Εκεί, κάτω από τον τίτλο «Το Σύστημα Μ», είχε η ίδια συμπυκνώσει την ουσία από το καινούργιο της βιβλίο, τη «Νονά». Γιατί στη «Νονά» η Χέλερ σκιαγραφεί ένα σκοτεινό, αυταρχικό πρόσωπο για τη Γερμανίδα Καγκελάριο. Υπότιτλος: «Πώς η Άνγκελα Μέρκελ αναδιαμορφώνει τη Γερμανία»... Το εξώφυλλο του βιβλίου Γκέρτρουντ Χέλερ ΤΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ Αρχιλύκαινα Μανιακή με την εξουσία Εγωπαθή Μυστικό της σύνθημα «Αγοράζουμε την Ευρώπη»
Οι σελίδες από το βιβλίο με υπογραμμισμένα τα ονόματα αυτών που «έφαγε» η Μέρκελ από το κόμμα της Η Μέρκελ με τον προκάτοχό της Χέλμουτ Κολ. Αν και ήταν πολιτικός της μέντορας, δεν δίστασε να τον υπονομεύσει την κρίσιμη στιγμή, αν κι εκείνος, λέει η δρ Χέλερ, την είχε τοποθετήσει σε αξιώμα όχι «επικίνδυνο», στο οποίο δηλαδή θεωρούσε ότι θα παρέμενε αμετακίνητη...την ίδια περίπου ώρα, σε μια άλλη άκρη της πόλης, η γυναίκα που κάποτε ο Χέλμουτ Κολ αποκαλούσε «το κορίτσι» και σήμερα είναι Καγκελάριος, ανοίγει τον κόκκινο φάκελο που βρίσκεται κάθε πρωί το γραφείο της. Είναι η αποδελτίωση της ημέρας. Πέφτει πάνω στο ίδιο άρθρο. Το βλέμμα τρέχει στις πρώτες σειρές. Παγώνει. Είναι αδύνατον να συνεχίσει. Εξοργισμένη, πετά την εφημερίδα στο πάτωμα. Η Άνγκελα Μέρκελ είχε γίνει πλέον «Η Νονά» Και γι αυτό υπαίτια ήταν μια παλιά της γνώριμη Όταν η Άνγκελα Μέρκελ εισήλθε στο Κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) αυτή, μια προτεστάντισσα από την Ανατολική Γερμανία η Χέλερ ήταν ήδη το «δεξί χέρι» του τέως Καγκελάριου Χέλμουτ Κολ. Η συγγραφέας του βιβλίου διαθέτει χρόνια εμπειρίας στις «δύσκολες πίστες» γερμανικών κυβερνήσεων και στην πολιτική σκηνή της χώρας της. Με σπουδές στη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την ιστορία της τέχνης, έχει διαγράψει καριέρα ως καθηγήτρια Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Πάντερμπορν (Γερμανία), σύμβουλος σε μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις, αλλά και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Το τηλεφωνικό ραντεβού με το «Crash» κλείστηκε με δυσκολία. Η Γκέρτρουντ Χέλερ δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Πρόκειται για μία από τις πιο δημοφιλείς ομιλήτριες και είναι περιζήτητη για συνεντεύξεις από τα γερμανικά και τα διεθνή ΜΜΕ. Από τη φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής δύσκολα μπορούσε να καταλάβει κανείς ότι μιλά με γυναίκα 71 χρόνων. Ο λόγος της, ζωηρός, με μια αδιόρατη θεατρικότητα και με γερό πάτημα στα νοήματα, προδίδει νεανικότητα. Το ύφος της, χαλαρό, ανάλαφρο. Ωστόσο, δεν παρέλειψε να μας ενημερώσει με σχετική αυστηρότητα ότι θα έχουμε ένα τέταρτο λιγότερο από τον προγραμματισμένο χρόνο. Έχω μπροστά μου φωτογραφία με το εξώφυλλο του βιβλίου της. Σε ατμόσφαιρα που δανείζεται κάτι από φιλμ νουάρ, το προφίλ της Άνγκελα Μέρκελ διαγράφεται μαύρο, σε φόντο λευκό. Στην προσωπικότητα της Γερμανίδας Καγκελαρίου ελάχιστοι ίσως μπορούν να διεισδύσουν, θα μου πει η Χέλερ. Ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους να επιλεγεί το «μη χρώμα», το μαύρο, για να τη «χρωματίσει» στο εξώφυλλο, σκέφτομαι. Στο 273 σελίδων βιβλίο της η Γκέρτρουντ Χέλερ περιγράφει την Άνγκελα Μέρκελ ως αρχιλύκαινα, εγωπαθή, μανιακή με την εξουσία, νεκροθάφτη του ευρώ και «Νονά» που «έχει εγκαθιδρύσει ένα αυταρχικό, απολυ- Ο Κολ επικρίνει τη Μέρκελ, γιατί έχει συμβούλους τρίτης κατηγορίας. Δεν ανέχεται δίπλα της τους άριστους, γιατί νιώθει ανταγωνιστικά Η Άνγκελα Δωροθέα Κάσνερ (το πατρικό της όνομα) γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1954. Ο πατέρας της ήταν λουθηρανός πάστορας και η μητέρα της δασκάλα. Μετανάστευσαν στην Ανατολική Γερμανία όταν η Μέρκελ ήταν μικρή. Η Χέλερ αποδίδει στα 35 χρόνια που έμεινε εκεί το πολιτικό ήθος της Μέρκελ ταρχικό καθεστώς, του οποίου όμοιο δεν έχει γνωρίσει η Γερμανία». Το «Σύστημα Μ» (Σύστημα Μέρκελ), γράφει η Χέλερ, στηρίζεται σε τρία στοιχεία: «Την επιβολή της παντοδυναμίας της σε αδύναμους συνεργάτες, την κωλυσιεργία, έτσι που οι αντίπαλοί της να μην μπορούν να δουν τα χαρτιά της σε επίμαχα θέματα, και στο δανεισμό ιδεών από αντίπαλα κόμματα, όπως τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους». Και αλλού: «Οι αξίες των άλλων δεν έχουν καμία ουσία όταν δεν εξυπηρετούν το γερμανικό αφεντικό. Έτσι είναι η Καγκελάριος. Είναι πρωταγωνίστρια σε ένα δαιμονικό παιχνίδι Το μυστικό σύνθημα είναι: Αγοράζουμε Ευρώπη». Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι η Γκέρτρουντ Χέλερ γνώριζε ότι θα κλονίσει συθέμελα τη γερμανική πολιτική σκηνή γράφοντας ένα τέτοιο βιβλίο. Η Χέλερ είναι «σπλάχνο από τα σπλάχνα» του κόμματος της Μέρκελ, του CDU. Ανήκει στην παλιά φρουρά. Πώς αποφάσισε λοιπόν να προχωρήσει στη συγγραφή του; «Παρατηρούσα τις αλλαγές στη γερμανική πολιτική και πώς η Άνγκελα Μέρκελ χρησιμοποιούσε ιδέες άλλων πολιτικών κομμάτων στη χώρα μας και τελικά τις εισήγαγε στο CDU», θα μου πει. «Οι πολίτες και ψηφοφόροι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν έτσι τις διαφορές μεταξύ των κομμάτων. Και αυτό σημαίνει ότι έχουμε μια τάση να υπάρχει τελικά ένα μόνο πολιτικό ιδεολόγημα, διαφορετικό όμως από αυτό που ξέραμε από τα σοσιαλιστικά κράτη». Στο βιβλίο της γράφει πως η Καγκελάριος «ασκεί τα καθήκοντά της όπως σε ένα κατάστημα γενικού εμπορίου: προϊόντα που δεν πωλούνται, αποσύρονται από την κυκλοφορία. Προϊόντα ανταγωνιστικά, τα οποία πωλούνται ευκολότερα, αντιγράφονται» Η δρ Χέλερ αρνείται την κατηγορία που της προσάπτουν οι επικριτές της, ότι το κίνητρό της πίσω από τη συγγραφή ήταν ο προσωπικός ανταγωνισμός. Και το ότι, όπως υποστηρίζουν, περιθωριοποιήθηκε πολιτικά υπό τη Μέρκελ. «Όχι, δεν είναι προσωπικό το θέμα», θα μου πει. «Είχα αποδεδειγμένα εννέα προτάσεις για να καταλάβω αξιώματα σε υπουργεία. Αλλά ο Τύπος δεν έγραψε τίποτε 28 crash Σεπτέμβριος 2012 Σεπτέμβριος 2012crash 29
Κάποιοι την παρομοιάζουν με τον Χίτλερ. Η συγγραφέας της «Νονάς» λέει ότι η Μέρκελ εγκαθιδρύει ένα αυταρχικό σύστημα εξουσίας «Η Μέρκελ χρησιμοποιεί την ηθική ως μέσο για να κάνει τους πολίτες να νιώθουν ασφαλείς και συχνά καταγγέλλει μια θέση που μέχρι χθες υποστήριζε», λέει η Γκ. Χέλερ λερ ισχυρίζεται ότι η Α. Μέρκελ δρα έτσι επειδή έχει ανατολικογερμανικές αξίες) και ότι φαίνεται να δίνει υποσχέσεις σε συνεργάτες που δεν μπορεί να τηρήσει». Ένας από αυτούς που αποχώρησαν από την κυβέρνηση, μου λέει, για τους συγκεκριμένους λόγους, είναι ο Φρίντριχ Μερτζ, γνωστός οικονομολόγος. Στη συνέχεια, θα μου περιγράψει ένα πρόσωπο που δεν διαθέτει κανέναν ηθικό φραγμό ή ειρμό: «Χρησιμοποιεί την ηθική σαν όργανο για να κάνει τους πολίτες να νιώθουν ασφαλείς και την επόμενη μέρα εφαρμόζει μια θέση την οποία είχε καταγγείλει χθές. Είναι δηλαδή εντελώς αναξιόπιστη. Κι έτσι, φαίνεται να χάνει από την ηγετική της ικανότητα». Ο Κολ γιατί τη βοήθησε να ανελιχθεί πολιτικά; Δεν είχε διακρίνει έγκαιρα αυτά τα μειονεκτήματα; «Δεν ξεχνάω ποτέ αυτό που μου είχε πει τότε ο Κολ, με την επανένωση των δύο Γερμανιών, ότι η Γερμανία τώρα μεγάλωσε. Και έφερε πολιτισχετικό. Είχα αρνηθεί όλες τις φορές. Δεκαέξι χρόνια εργάστηκα σε πολυεθνικές. Έχω επιτυχημένη καριέρα και δεν θέλω τώρα να ξεκινήσω διενέξεις με κάποιους». Η Μέρκελ, η Μαφία και... ο Κόπολα Τα φώτα σβήνουν και στο πανί η ταινία του Κόπολα «Ο Νονός» αρχίζει Ο Δον Κορλεόνε υποδέχεται στο γραφείο του όποιον θέλει να του ζητήσει χάρη. Είναι η μέρα του γάμου της κόρης του και κανείς Σισιλιάνος δεν μπορεί να αρνηθεί χάρες τέτοια μέρα. Αντιγυρίζει όμως στον «ευεργετημένο»: «Κάποια μέρα και αυτή η μέρα μπορεί ποτέ να μην έρθει θα σου ζητήσω να κάνεις κάτι για μένα. Αλλά μέχρι τότε δέξου αυτή τη δικαιοσύνη σαν δώρο για τη μέρα του γάμου της κόρης μου». Ο τίτλος του βιβλίου της Γκέρτρουντ Χέλερ αποτελεί ευθεία αναφορά σε αυτό το κινηματογραφικό αριστούργημα και άρα, στις μεθόδους της Μαφίας; «Η Νονά Πολύ αιχμηρός τίτλος», της λέω. «Τι ομοιότητες μπορεί να έχει η Άνγκελα Μέρκελ με τη Μαφία; Κάνει προσφορές που δεν μπορούμε να αρνηθούμε;» «Και η Μαφία είναι ένας μυστικός σύνδεσμος. Εκεί βρίσκεται η ομοιότητα με το πολιτικό στιλ της Μέρκελ. Δεν έχει συγκεκριμένη ιδεολογία, κανένα πιστεύω και χρησιμοποιεί τη σιωπή. Κάνει το παράνομο να φαίνεται νόμιμο. Αυτά ακριβώς είναι χαρακτηριστικά και στοιχεία των μυστικών συνδέσμων. Η τάξη διαταράσσεται με το να βγαίνουν προς τα έξω λίγες πληροφορίες». Ή, όπως έλεγε η Δον Κορλεόνε: «Ποτέ μη λες σε κανέναν έξω από την οικογένεια τι σκέφτεσαι» Η Άνγκελα Μέρκελ μπορεί να μην το μαρτυρά ούτε στην πολιτική της «οικογένεια», σκέφτομαι... Η δρ Χέλερ μου λέει ότι καθώς ανέκαθεν είχε ρόλο στους κυβερνητικούς κύκλους γνώρισε την Άνγκελα Μέρκελ ως υπουργό Γυναικείων Υποθέσεων & Νεολαίας επί κυβερνήσεως Κολ. «Τότε ήταν η πρώτη φορά που μίλησα μαζί της, γιατί δεν καταλάβαινε το δυτικό φεμινισμό»... Η Μέρκελ είναι κατά κάποιο τρόπο sui generis. Είναι η πρώτη γυναίκα Καγκελάριος της Γερμανίας, η νεότερη στο αξίωμα μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, η πρώτη αναθρεμμένη στην Ανατολική Γερμανία και η πρώτη με επιστημονικό υπόβαθρο στη Φυσική Και, τελικά, είναι η γυναίκα από τα χείλη της οποίας κρέμεται σήμερα ολόκληρη Ευρώπη. Κι αυτά τα χείλη, όπως μου λέει η συγγραφέας, λατρεύουν να παραμένουν ερμητικά κλειστά. Τι είδους άνθρωπος είναι τελικά η ηγέτιδα που πολλοί στην Ευρώπη λατρεύουν να μισούν; «Διερωτώμαι κι εγώ η ίδια αν υπάρχει κάποιος άνθρωπος που να γνωρίζει πραγματικά τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας της κ. Μέρκελ», μου απαντά η δρ Χέλερ. «Είναι πολύ κλειστός χαρακτήρας. Η ίδια λέει για τον εαυτό της ότι είναι μια παρατηρητής. Λέει λίγα, και αυτό το δικαιολογεί με τη σκέψη της ότι αν δώσω υποσχέσεις, τότε θα δεχτώ πιέσεις. Προς τα έξω βγάζει ένα φιλικό προφίλ, χωρίς κάτι να την κάνει να ξεχωρίζει. Περισσότερο δείχνει Το πολιτικό στιλ της Μέρκελ θυμίζει τη Μαφία: Δεν έχει ιδεολογία, κανένα πιστεύω, χρησιμοποιεί τη σιωπή και κάνει το παράνομο να φαίνεται νόμιμο μια φυσιογνωμία της διπλανής πόρτας». Αυτή, όμως, η ισχυρή ηγέτιδα αποδεικνύεται ανασφαλής και μάλλον προληπτική. Στην αρχή της θητείας της στην Καγκελαρία, η Γκέρτρουντ Χέλερ μιλούσε συχνά μαζί της. Έχει αναφέρει ότι όταν έβγαινε από το γραφείο της, η Μέρκελ τη ρωτούσε «αν μπορούσε να έχει τις σημειώσεις της». Η Γκέρτρουντ Χέλερ αφηγείται στο «Crash» άλλο ένα χαρακτηριστικό περιστατικό: «Μια φορά μου είχε πει ότι την είχε επισκεφθεί ο ίδιος ο Χέλμουτ Σμιτ (σ.σ.: πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας). Σε κάποια συνάντησή μας, αργότερα, μου έδειξε ένα μαύρο δερμάτινο καναπέ λέγοντας: Εδώ κάθισε ο Χέλμουτ Σμιτ και μου μιλούσε όλο με αρνητικά λόγια για τη Γερμανία. Η Μέρκελ λοιπόν μου είπε ότι δεν κάθεται σε αυτόν τον καναπέ γι αυτόν ακριβώς το λόγο. Ένιωσε άβολα, επειδή ο Σμιτ την επέκρινε έντονα». Ο μέντορας έπεσε έξω Ακόμα και αυτός ο πολιτικός της μέντορας, ο Χέλμουτ Κολ, φαίνεται να έχει την ίδια γνώμη με Οι χρεωμένες χώρες της Ευρώπης χάρισαν στη Μέρκελ τον τίτλο της «Βασίλισσας», για να συνεχίζει να οργανώνει τη βοήθεια προς αυτές τη δρα Χέλερ για τη Γερμανίδα Καγκελάριο. Ο Χέλμουτ Κολ ήταν ο πολιτικός μέντορας της Άνγκελα Μέρκελ. Παρ όλ αυτά, όταν ξέσπασαν οικονομικά σκάνδαλα, η κ. Μέρκελ, όχι μόνο τήρησε αποστάσεις, αλλά έδωσε και συνέντευξη στη «Frankfurter Allgemeine Zeitung» αρνητική για την κυβέρνηση Κολ. Εσείς ήσασταν σύμβουλος του Κολ. Μιλάτε μαζί του συχνά ακόμα; Ποια είναι η γνώμη του σήμερα για την Άνγκελα Μέρκελ; «Ο κ. Κολ είναι επίσης επικριτικός απέναντι στην κ. Μέρκελ», μου λέει η Χέλερ. «Κι αυτό γιατί η Καγκελάριος έχει συμβούλους τρίτης κατηγορίας. Δεν επιτρέπει να έχει κοντά της άριστους, τους καλύτερους. Καθένα που είναι καλός τον θεωρεί πιθανό αντίπαλο, ανταγωνιστή» Ανασφαλής και φοβική, δηλαδή Η συγγραφέας συνεχίζει: «Και ο Κολ επικρίνει κατά βάση αυτό που περιγράφω κι εγώ στο βιβλίο σχετικά με τις αξίες που είχαμε στη Δ. Γερμανία (σ.σ.: η Γκ. Χέ- 30 crash Σεπτέμβριος 2012 Σεπτέμβριος 2012crash 31
crash ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ κούς από την Ανατολική Γερμανία, και ιδιαίτερα νέες γυναίκες, οι οποίες δεν ήταν σίγουρο ότι θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στο έργο τους, γιατί ήθελε να δείξει σε όλη τη Γερμανία ποιο είναι το ιδανικό. Αλλά την τοποθέτησε σε αξίωμα που δεν ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνο, με την έννοια ότι θα μπορούσε να το αξιοποιήσει κάποιος για να ανελιχθεί στην εξουσία. Την όρισε υπουργό Γυναικείων Υποθέσεων & Νεολαίας κι έπειτα Περιβάλλοντος. Την τοποθέτησε δηλαδή σε θέση όπου ήταν σίγουρος ότι θα παρέμενε απλά ως μια εκπρόσωπος από τη Νέα Γερμανία. Η άνοδός της επετεύχθη μετά την πτώση του Κολ. Αυτή είναι η διαφορά. Δεν την τοποθέτησε ο ίδιος ο Κολ στα επόμενα αξιώματα». Στη «Νονά» η Γκέρτρουντ Χέλερ περιγράφει τη Μέρκελ περίπου ως «ανθρωποφάγο», που έχει εξουδετερώσει κάθε πολιτικό της αντίπαλο ή ισχυρό πρόσωπο στο κόμμα της. Σε συνέντευξή της στη «Leipziger Volkszeitung» δήλωνε: «Δεν υπάρχει ουσιαστικός διάλογος σήμερα, γιατί το καθετί στο CDU της Μέρκελ παρουσιάζεται σαν μονόδρομος. Είναι σαν την καφετέρια του σχολείου που έχει ένα πιάτο στο μενού κάθε μέρα. Και σ όσους δεν αρέσει, μένουν στην απέξω». Μένουν μόνο οι αδύναμοι «Δηλαδή, η Άνγκελα Μέρκελ πατούσε επί πτωμάτων ανεβαίνοντας στην εξουσία. Ποιους έχει εξουδετερώσει;» τη ρωτώ. «Στο βιβλίο μου, το σχετικό κεφάλαιο έχει τίτλο Οι δυνατοί φεύγουν, οι αδύναμοι παραμένουν. Η Μέρκελ κατάφερε να κάνει τους αντιπάλους της να αποχωρήσουν από την κορυφαία ομάδα, επειδή πίστευαν ότι δεν θα είχαν καμία τύχη στο Σύστημα Μ. Τους κατονομάζω όλους στο βιβλίο μου. Όπως τον προαναφερόμενο Φρίντριχ Μερτζ και τον Ρόναλντ Κοχ, που εργάζεται σήμερα σε διεθνώς γνωστή κατασκευαστική εταιρεία κι είναι επιτυχημένος επιχειρηματίας». Το να ψάχνεις στην πολιτική για κάποιον που δεν έχει εμμονή με την εξουσία είναι σαν να γίνεσαι μια σύγχρονη εκδοχή του Διογένη που μέρα μεσημέρι με το λυχνάρι έψαχνε «να βρει άνθρωπο», σκέφτομαι. Άρα, τι διαφορά μπορεί να έχει 32 crash Σεπτέμβριος 2012 η Μέρκελ όσον αφορά αυτή την εμμονή από οποιονδήποτε άλλο πολιτικό; «Η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει περισσότερο, είχε πει ο Τζορτζ Όργουελ», λέω στη δρα Χέλερ. Στο βιβλίο σας ισχυρίζεστε ότι η Μέρκελ θέλει να γίνει «Βασίλισσα της Ευρώπης». Σε τι διαφέρει δηλαδή από τους άλλους πολιτικούς όσον αφορά στο πάθος για εξουσία; «Η Μέρκελ απολαμβάνει τον τίτλο της Βασίλισσας, τον οποίο δεν τον κέρδισε μόνη της. Οι χρεωμένες χώρες της Ευρώπης της τον έδωσαν, για να συνεχίζει να οργανώνει τη βοήθεια προς αυτές. Όταν έχεις έναν πλούσιο θείο ή θεία, του δίνεις ένα φοβερό όνομα για να περιμένεις να σου δώσει κάτι στην κληρονομιά! Η διαφορά της με τους προκατόχους της είναι ότι προέβη σε παρατυπίες, σε παραβίαση των κανόνων Δικαίου. Για παράδειγμα, είχαμε ανατροπή στον τομέα της Ενέργειας, στο δίκαιο ανωνύμων εταιρειών Προχώρησε και σε μια κρατικοποίηση της ενεργειακής βιομηχανίας χωρίς την έγκριση της Βουλής. Παρακάμπτει το Σύνταγμά μας, αλλά και το ευρωπαϊκό Δίκαιο χωρίς να συναντά αντιδράσεις. Έτσι, καταστρατηγεί διατάξεις και αξίες. Αυτή είναι η διαφορά ως προς την εμμονή με την εξουσία με τους προκατόχους της». Η δρ Χέλερ γράφει ότι το «Σύστημα Μ» «εγκαθιδρύει μια ήπια εκδοχή της αυθαίρετης επέκτασης εξουσίας, ένα είδος που η Γερμανία δεν έχει γνωρίσει ποτέ» και ότι «η αδιαφορία της στον τρόπο που αντιμετωπίζει το Κοινοβούλιο, τις συνταγματικές εγγυήσεις, τους κανόνες δικαίου και τους νόμους βάζουν σε κίνδυνο τη δημοκρατία στη Γερμανία». «Απευθύνεστε επίσης στους συναδέλφους πολιτικούς της Μέρκελ», της λέω, «και τους ρωτάτε αν ξεχνούν την εμπειρία που οδήγησε τους Γερμανούς στο να δεχτούν δύο δικτατορίες τον 20ό αιώνα. Με τον όρο δικτατορίες αναφέρεστε στη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ και την κομμουνιστική του Χόνεκερ. Είστε η πρώτη που εντάσσει τη Μέρκελ σε παράδοση δικτατόρων. Θα θέλατε να μας το αναλύσετε λίγο περισσότερο αυτή σας τη θέση;» Αφίσα που σατιρίζει την πολιτική της Μέρκελ «Αυτό δεν το είπα εγώ, αλλά το έγραψε ο Τύπος», μου απαντά, αποφεύγοντας να υιοθετήσει το χαρακτηρισμό «δικτατορία». «Εγώ είπα ότι θυμόμαστε τα δύο απολυταρχικά συστήματα που βίωσε η Γερμανία και υπό τα οποία δεν υπήρχε ελευθερία. Προειδοποιώ ότι υπάρχουν πολλά είδη επαναστάσεων. Και καθεμία έρχεται με Συντελείται μια αθόρυβη επανάσταση; Η Μέρκελ είναι καθ οδόν χωρίς να ξέρουμε τους στόχους της. Μας οδηγεί άραγε σε ένα νέο σύστημα οικονομίας; Με αυτή την κίνηση, που επαναλαμβάνει συνεχώς, γράφουν ειδικοί στο Διαδίκτυο, η Καγκελάριος είναι σαν να τονίζει τον «ανδρισμό» της διαφορετικό τρόπο. Τώρα, μπορεί να υπάρχει μια αθόρυβη επανάσταση. Η Μέρκελ είναι καθ οδόν χωρίς να ξέρουμε τους στόχους της. Εφαρμόζει αυτό το σύστημα με τη σιωπή της, φοβούμενη βέβαια κάποιες ταραχές. Μας οδηγεί άραγε σε ένα νέο σύστημα οικονομίας; Και αυτό είναι η έκκλησή μου προς τους Γερμανούς, να δούμε Πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε την Ελλάδα σαν αποικία. Να μην ξεχνάμε τι έχει προσφέρει η Ελλάδα σε εμάς πού πηγαίνουμε». Η κουβέντα θα ξαναγυρίσει στο ζήτημα των αξιών. Η Άνγκελα Μέρκελ διαπνέεται από τις συγκεκριμένες «αξίες» γιατί ανατράφηκε στην Ανατολική Γερμανία, ισχυρίζεται η Γκέρτρουντ Χέλερ. Και λέει ότι υπό το κομμουνιστικό καθεστώς εκεί η Μέρκελ έμαθε να μην εμπιστεύεται κανέναν, να μη δεσμεύεται σε τίποτα, να παραμένει «άγνωστη» και ευέλικτη, ώστε να τα καταφέρνει ανεξάρτητα με το ποιος βρισκόταν στην εξουσία. Να έχει κανείς αξίες εκεί ισχυρίζεται η δρ Χέλερ ήταν επικίνδυνο. Να είσαι «δυσανάγνωστος» θεωρούνταν ιδανικό. Αναφέρω στη συγγραφέα τα παραπάνω. Της επισημαίνω, όμως, ότι σήμερα για πολλούς η Μέρκελ είναι μια πολιτικός που πρωτίστως εκφράζει κατεξοχήν δυτικές «αξίες», τις αξίες του νεοφιλελευθερισμού, ενός συστήματος που, όπως λένε οι επικριτές του, ενισχύει τον ατομικισμό και δουλεύει για τους λίγους αφήνοντας τους πολλούς να πεθάνουν. Πώς θα σχολιάζατε αυτή την άλλη άποψη για τις αξίες που εκπροσωπεί η Μέρκελ; Η Χέλερ θα επιμείνει ότι η Μέρκελ παραμένει στην Σεπτέμβριος 2012crash 33
crash ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ουσία της μια κομμουνιστοθρεμμένη «σφίγγα», που ανοίγει δρόμο προς την επίτευξη των στρατηγικών της στόχων «σφάζοντας με το βαμβάκι»: «Στην ιστορία εξουσίας της η Μέρκελ μπορεί να πει κανείς εμφανίζεται σαν νεοφιλελεύθερη. Είχε αναγγείλει τη συνεργασία της με το κόμμα FDP (Φιλελεύθερους) πριν ακόμα ξεκινήσουν τις συζητήσεις (σ.σ.: Το FDP είναι στον κυβερνητικό συνασπισμό με το CDU). Κι έτσι πίστεψαν ότι έχει αυτή τη θέση ως προς την οικονομία. Μετέφερε, όμως, βιώματα που είχε από την Α. Γερμανία, όπως το να μην εμπιστεύεσαι κανέναν. Εκεί είχε ζήσει στο πετσί της ότι αν σου ξέφευγαν κάποιες λέξεις, μπορεί να κατέληγες στη φυλακή. Γι αυτό είχε μάθει να σιωπά για να αποφεύγει συγκρούσεις και τη σύγκρουση με την πολιτική ηγεσία. Είχε διαπιστώσει ότι με τη στρατηγική αυτή το σύστημα της Α. Γερμανίας απολυταρχικό και μη ελεύθερο σύστημα κατάφερε να σταθεί για 40 χρόνια. Και αυτή τη στρατηγική την έφερε και την εφάρμοσε εδώ. Στη Γερμανία δεν θεωρείται φιλελεύθερη». Η Γκέρτρουντ Χέλερ έχει προηγουμένως προσάψει στη Μέρκελ ότι «κλέβει» ιδέες από άλλα κόμματα. Εδώ θα μου πει για να στηρίξει το επιχείρημα πως η Καγκελάριος δεν θα γίνει ποτέ «Δυτική» ότι «δεν έχει ενσωματώσει κάποια θέση του FDP, αλλά, αντίθετα, έχει ενσωματώσει θέσεις των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και των Πρασίνων. Έχει μια στρεβλή σχέση με την ελευθερία». Και το SPD, βέβαια, και οι Πράσινοι στη Γερμανία έχουν «δυτικές αξίες». Έχουν εφαρμόσει ως κυβέρνηση πολιτικές στηριγμένες στα διδάγματα της Σχολής του Σικάγου. Έχοντας ακούσει έναν καταιγισμό αρνητικών σχολίων για τη Γερμανίδα Καγκελάριο, αναρωτιέμαι: Τελικά, υπάρχει κάποιο καλό στοιχείο στην προσωπικότητά της; «Σίγουρα», μου απαντά αμέσως. «Είναι από καρδιάς φιλική και μοιάζει σαν απλός πολίτης. Αυτό αρέσει στους Γερμανούς». Μια «υπερκομματική» Καγκελάριος «Ενδεχομένως είναι πολλοί οι Έλληνες», της λέω, «που θα συνταχτούν με τις απόψεις σας για την καγκελάριο. Ωστόσο, στη χώρα σας απολαμβάνει τα υψηλότερα ποσοστά δημοτικότητας που είχε ποτέ Γερμανός Καγκελάριος. Τα ποσοστά της δε, είναι υψηλότερα από ό,τι κατά τις εκλογές του 2009, κάτι που πολλοί χαρακτηρίζουν ασυνήθιστο για μια κυβέρνηση προς το τέλος της θητείας της. Πώς το εξηγείτε;» «Τα ποσοστά αυτά οφείλονται στο ότι δεν ανακοινώνει ποτέ κακές ειδήσεις. Η κ. Μέρκελ έχει επιτύχει να διαθέτει μια υπερκομματική εξουσία. Αν ρωτήσεις στο δρόμο κάποιον ψηφοφόρο των Πρασίνων πώς βλέπει την κ. Μέρκελ, θα σου πει πολύ καλά. Εάν ρωτήσεις ψηφοφόρο του SPD, θα πει ΟΚ. Και ψηφοφόρο της CDU, θα πει μια χαρά. Η κ. Μέρκελ συλλέγει τα πιο αγαπητά μηνύματα, κι έτσι κερδίζει τη συμπάθεια των πολιτών και την εμπιστοσύνη τους. Αυτό αποτελεί συγκεκριμένη μέθοδο. Το ότι έχει αναδειχθεί σε υπερκομματική είναι θετικό για εκείνη. Το ερώτημα είναι αν είναι καλό για τη δημοκρατία. Δηλαδή, είναι θετικό να υπάρχει μια ομοιομορφία, να δίνουμε συνέχεια τα χέρια και η αντιπολίτευση να χάνεται; Κάθε σχετική απόφαση που λαμβάνεται έτσι, θα είναι σωστή; Αυτή είναι η ένστασή μου, όπως και πολλών άλλων. Η κ. Μέρκελ αρνείται έτσι τον πολιτικό ανταγωνισμό. Οι πολίτες την ανταμείβουν επειδή νιώθουν καλά. She never brings a bad story», θα καταλήξει λέγοντας την τελευταία φράση στα αγγλικά, με πολύ καλή προφορά. Οι Γερμανοί πρέπει να είναι οι μόνοι που τρέφουν σε τέτοια ποσοστά συμπάθεια για την Καγκελάριο της χώρας. Η υπόλοιπη Ευρώπη, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, φαίνεται να δυσανασχετεί «Η Ελλάδα δεν είναι αποικία» «Επεκτείνεται το Σύστημα M από τη Γερμανία στην Ελλάδα και κατά συνέπεια στην Ευρώπη;» ρωτώ την Γκέρτρουντ Χέλερ. «Πώς κρίνετε τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα; Γιατί στην Ελλάδα υπάρχει ένα κοινό αίσθημα ότι η Γερμανία συμπεριφέρεται στη χώρα σαν σε αποικία». Η επόμενη πληροφορία εκπλήσσει. Τελικά, η συγγραφέας βρίσκεται «εγγύτερα» στην Ελλάδα, από ό,τι μπορούσα να φανταστώ. «Εδώ και 30 χρόνια είναι ο αδερφός μου ανταποκριτής στην Ελλάδα. Ξέρει πολλά για την Ελλάδα», μου λέει. Και κατόπιν «αδειάζει» πλήρως την κυβερνητική πολιτική της Γερμανίας έναντι της χώρας μας: «Είναι σημαντικό: πρέπει να σταματήσουμε να φερόμαστε στην Ελλάδα σαν να είναι αποικία. Όταν έρχεται η Τρόικα είναι σαν να έρχεται μια ομάδα επιθεωρητών, καθηγητών, που υπαγορεύει τι πρέπει να κάνετε διαφορετικά και δείχνει ελλιπή Η Μέρκελ εξελέγη Καγκελάριος στις 28 Οκτωβρίου 2009 και ορκίστηκε λίγες μέρες αργότερα σεβασμό απέναντι σε έναν αναμφισβήτητο πολιτισμό όπως της Ελλάδας. Να μην ξεχνάμε τι έχει προσφέρει η Ελλάδα σε εμάς». «Ζωγραφίζει» τη Γερμανία της Μέρκελ σαν αυστηρή δασκάλα που κουνά το δάχτυλο στους μαθητές: «Σε ό,τι αφορά στη σχέση μας με τις άλλες χρεωμένες χώρες της Ευρώπης», μου λέει, «έχει αναπτυχθεί ένα στιλ όπως αυτό του σπασίκλα μαθητή στο σχολείο, που γίνεται ανταγωνιστικός και θέλει να δείξει στο δάσκαλό του ότι εγώ τα γράφω όλα, εγώ θέλω να παίρνω τους καλύτερους βαθμούς. Θεωρώ κάτι πολύ σημαντικό και πρέπει να το αναγνωρίσουμε όλοι. Και κάνω έκκληση γι αυτό στο βιβλίο μου: η Ευρώπη είναι κάτι πολύ περισσότερο από την οικονομία. Σας λέω ότι Μέρκελ υπολογίζει την πιθανότητα να μην επιζήσει το ευρώ. Γι αυτό έχει προτείνει Πολωνό αντικαταστάτη του Μπαρόζο Τα υψηλά ποσοστά δημοφιλίας της Μέρκελ στη Γερμανία οφείλονται στο ότι «δεν ανακοινώνει ποτέ κακές ειδήσεις», λέει η συγγραφέας Πρέπει λοιπόν στις χώρες που έχουν περισσότερη φαντασία και λαμπρή ιστορία να παράσχουμε κάποια βοήθεια για να βελτιώσουν τις υποδομές τους, αναθεωρώντας την πολιτική μας και υιοθετώντας ανάλογα μέτρα. Κι όχι μόνο να δανείζουμε χρήματα και να θέτουμε όρους. Προτείνω, δηλαδή, αλλαγή των μεθόδων με τις οποίες εργαζόμαστε στην Ευρώπη». Και με το ευρώ; Τι θα γίνει με το ευρώ; Στο βιβλίο σας λέτε ότι η Άνγκελα Μέρκελ θέλει να το καταστρέψει... «Είναι πολλοί που πιστεύουν ότι η ακολουθούμενη στρατηγική η χορήγηση χρηματικών ποσών θα καταλήξει στην καταστροφή του ευρώ. Η οικονομία των χρεωμένων χωρών επιδεινώνεται, γιατί είναι υψηλά τα χρηματικά ποσά που πρέπει να επιστρέψουν συν τους τόκους. Επίσης, οι συγκεκριμένες χώρες χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Πρέπει να αλλάξουμε τη στρατηγική μας αν θέλουμε να σώσουμε το ευρώ». Τελικά, ποιος μπορεί να είναι ο απώτερος στόχος της Άνγκελα Μέρκελ; Η Καγκελάριος δρα μεθοδικά δεν αφήνει τίποτε στην τύχη: «Σας λέω ότι η κ. Μέρκελ υπολογίζει μια πιθανή καταστροφή του ευρώ. Επίσης σας λέω ότι η κ. Μερκελ πρότεινε στην Κομισιόν τον κ. Τασκ, που είναι πρωθυπουργός της Πολωνίας, ως διάδοχο του Μπαρόζο. Κι αυτό επειδή η Πολωνία είναι μια χώρα εκτός Ευρωζώνης. Η συγκεκριμένη επιλογή της Θέλουμε πραγματικά να αποδεχθούμε τέτοιου είδους πλήγμα στη δημοκρατία όπως αυτή που βιώνουμε υπό την ηγεσία της Μέρκελ; δείχνει ότι μπορεί να υπολογίζει την έναρξη μιας νέας εποχής, στην οποία θα υπάρχουν και χώρες χωρίς ευρώ. Έτσι, η Ευρώπη θα διασπαστεί. Από την πρότασή της για Πολωνό αντικαταστάτη του Μπαρόζο συμπεραίνω πως η Μέρκελ υπολογίζει την πιθανότητα να μην επιζήσει το ευρώ». «Τέτοια δημοκρατία θέλουμε;» Πιστεύει τελικά η Γκέρτρουντ Χέλερ ότι η Άνγκελα Μέρκελ είναι «μοναδική στο είδος της»; Ούτως ή άλλως, θα μου πει, οι ηγετικές προσωπικότητες δεν είναι συνηθισμένοι άνθρωποι. Αποτελούν εξαιρέσεις. «Οι Γερμανοί όμως τώρα θέλουν να βιώνουν αίσθημα εμπιστοσύνης, τήρησης του δικαίου και προστασίας των αξιών του Συντάγματος. Γι αυτό τους καλώ να διερωτηθούν: θέλουμε πραγματικά να αποδεχθούμε τέτοιου είδους πλήγμα στη δημοκρατία όπως αυτή που βιώνουμε υπό την ηγεσία της κ. Μέρκελ;» «Πώς μπορεί, δηλαδή, να διαλυθεί το Σύστημα Μ ; Ίσως με μια ανταρσία εκ των έσω του κόμματος; Γιατί έχετε αφιερώσει το βιβλίο σε όσους δαγκώνουν τη γλώσσα τους μέσα στο CDU» τη ρωτώ. «Δεν ξέρουμε τι θα γίνει, γιατί επίκεινται εκλογές. Ενδέχεται να δημιουργηθεί μεγάλος συνασπισμός κομμάτων. Είναι πολλοί όμως οι άντρες που την ανταγωνίζονται, και η Μέρκελ μπορεί τελικά να αποδυναμωθεί. Ίσως υπάρξει και συνεργασία με το FDP. Αλλά πιστεύω ότι, κι αν ακόμα δεν γίνει Καγκελάριος, θα λάβει ένα υψηλό αξίωμα στην Ευρώπη, όπου όμως θα υπόκειται σε μεγαλύτερο έλεγχο από ό,τι στη Γερμανία για παράδειγμα, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή αξιωματούχους της Κομισιόν». Το βιβλίο της Χέλερ θα έβρισκε απήχηση στην Ελλάδα. Η ίδια θα με πληροφορήσει τώρα ότι ήδη έκλεισε συμφωνία με εκδοτικό οίκο στη χώρα μας. Τελικά, η δρ Χέλερ δεν τήρησε με γερμανική αυστηρότητα το χρόνο που μας είχε ορίσει. Καταφέραμε να τον υπερβούμε κατά 5 ολόκληρα λεπτά Την ευχαριστώ, κι εκείνη αποχαιρετά πρόσχαρα. Κλείνοντας την κουβέντα σκέφτομαι αυτό που είχε πει ο Αβραάμ Λίνκολν: ότι αν θέλεις να δεις ποιος είναι ο πραγματικός χαρακτήρας του ανθρώπου, δώσε του εξουσία. Και η Άνγκελα Μέρκελ σήμερα είναι ίσως η πιο ισχυρή γυναίκα στην Ευρώπη... Η Γκέρτρουντ Χέλερ μοιάζει να θεωρεί πως στην περίπτωση της Καγκελαρίου επαληθεύεται η μακιαβελική ρήση ότι «οι ηγεμόνες είναι πολύ πιο επικίνδυνοι από άλλα στοιχεία μέσα στην κοινωνία». Δεν μπορεί να διακριβωθεί εάν και σε πιο βαθμό η οπτική της συγγραφέως είναι αντικειμενική. Σίγουρα, όμως, μια ματιά, έστω και επιφανειακή, στη σημερινή Ευρώπη της ανεργίας, της προοδευτικής φτωχοποίησης και του ελλείμματος δημοκρατίας είναι αρκετή για να πείσει ότι η Γηραιά Ήπειρος βαδίζει ένα δρόμο πολύ επικίνδυνο, που κανείς δεν μπορεί ακόμα να μαντέψει σε ποια στροφή του θα διολισθήσουμε στο χάος. Και σε αυτή την Ευρώπη η Γερμανίδα Καγκελάριος είναι τιμονιέρης. Εάν τελικά είναι «Νονά» στο βαθμό που την περιγράφει η Χέλερ, τότε ίσως η Άνγκελα Μέρκελ θα πρέπει να δει (ξανά;) την τριλογία του Κόπολα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο οδυνηρό για όλους φινάλε. 34 crash Σεπτέμβριος 2012 Σεπτέμβριος 2012crash 35