ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧ.ΧΡΟΝΙΑ 2018-2019 Οικιακή κομποστοποίηση Δεν πετάω σκουπίδια Ανακυκλώνω! Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική βιολογική διαδικασία, κατά την οποία τα οργανικά υλικά απόβλητα διασπώνται με τη βοήθεια αερόβιων μικροοργανισμών, όπως βακτήρια και μύκητες, και μετατρέπονται σε ένα σταθερό και θρεπτικό υλικό, σε ένα πλούσιο οργανικό μείγμα, που ονομάζεται «κομπόστ» ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Σύμφωνα με τον γεωπόνο Χρόνη (2013), το «κομπόστ» είναι το παλαιότερο φυσικό λίπασμα στον κόσμο και χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται και λιπασματοποίηση (Παναγιώτου, 2017). Η κομποστοποίηση είναι ένας άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Οικιακή κομποστοποίηση είναι αυτή που λαμβάνει χώρα με τη χρήση ειδικών κάδων και με τη συμμετοχή των δημοτών. Σχεδόν τα μισά απορρίμματα που πετάμε στο σπίτι μας είναι αποφάγια, που καταλήγουν στις χωματερές, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Κι όμως, θα μπορούσαμε να τα αξιοποιήσουμε, μειώνοντας τον φόρτο των χωματερών και αποκτώντας ένα πρώτης τάξης λίπασμα για τον κήπο και τις γλάστρες μας. Με άλλα λόγια μειώνουμε τα σκουπίδια μας παράγοντας χρήσιμο λίπασμα! Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση οικιακού κομποστοποιητή στον κήπο ή το μπαλκόνι του σπιτιού μας. Για τον σκοπό αυτό υπάρχουν πλαστικοί κάδοι, ξύλινοι, περιστρεφόμενοι και μπαλκονιού. Ο γενικός κανόνας συνοψίζεται στη φράση: «ρίχνω από όλα». Ωστόσο, αν έχουμε έναν απλό οικιακό κομποστοποιητή τότε, ρίχνουμε μόνο τα φλούδια, τα φύλλα και τα κοτσάνια από τα λαχανικά και τα φρούτα, τα υπολείμματα του καφέ και του τσαγιού (μπορούμε να ρίξουμε και τα φακελάκια στα οποία βρίσκεται το τσάι). Αποφεύγουμε να ρίχνουμε μεγάλες ποσότητες από τα λεγόμενα «ξινά» (λεμόνια, πορτοκάλια κ.λπ.), γιατί ανεβάζουν την οξύτητα και εξοντώνουν αρκετούς από τους μικροοργανισμούς της κομποστοποίησης (Χρόνη, 2013). Δεν ρίχνουμε ζωικά υπολείμματα (κρέας ή ψάρι), λάδι ή γαλακτοκομικά
προϊόντα, επειδή αφενός υπάρχει το ενδεχόμενο να μαζευτούν τρωκτικά και ανεπιθύμητα έντομα, αφετέρου επειδή μπορεί να αναπτυχθούν μικροοργανισμοί που μπορεί να μας βλάψουν (π.χ. σαλμονέλα) (Χρόνη, 2013). Όσον αφορά στα απορρίμματα του κήπου, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα κλαδέματα, το κομμένο γρασίδι, τα ξερά φύλλα και τους καρπούς που δεν αναπτύχθηκαν καλά. Εξαιρούμε τα φυτά που προσβλήθηκαν από ασθένειες ή εχθρούς καλλιεργειών, διότι, αν κατά την κομποστοποίηση δεν αναπτυχθούν αρκετά υψηλές θερμοκρασίες, υπάρχει περίπτωση να μην καταστραφούν οι φυτοπαθογόνοι παράγοντες και να μεταδοθούν μέσω του «κομπόστ» (Χρόνη, 2013). Επίσης, εξαιρούμε τα ζιζάνια που έχουν σπόρους, γιατί είναι πιθανόν οι σπόροι να μην καταστραφούν και να βλαστήσουν, με την τοποθέτηση στον κήπο. Γενικά, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα καλό «κομπόστ» χρειαζόμαστε το σωστό μείγμα υλικών/συστατικών, νερό, ζέστη και αέρα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος παραγωγής «κομπόστ». Όλα εξαρτώνται από τα υλικά και από τις συνθήκες. Κάνω κομποστοποίηση σημαίνει: αφήνω τη φύση να κάνει τη δουλειά της. Και αυτό παίρνει χρόνο. Το «κομπόστ» έχει σκούρο χρώμα, μυρίζει βρεγμένο χώμα και δεν είναι πολύ συμπαγές. Χρησιμοποιείται ως λίπασμα σε περιβόλια, κήπους, γλάστρες, σε περιπτώσεις διάβρωσης εδάφους, σε εκτάσεις που απαιτούν υγιές γρασίδι (π.χ. γήπεδα), για προστασία των ριζών των φυτών. Δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (2013), οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά την κομποστοποίηση φθάνουν τους 65 o C, όπου δεν επιβιώνει το σύνολο των παθογόνων οργανισμών που ενδέχεται να εισέλθει στο υπό κομποστοποίηση μείγμα. Υπάρχουν σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για όποιον εφαρμόζει οικιακή κομποστοποίηση. Καταρχάς, ένα νοικοκυριό παράγοντας καλής ποιότητας «κομπόστ» βελτιώνει την ποιότητα του χώματος του κήπου του ή των φυτών του και παράλληλα αποφεύγει το κόστος αγοράς αντίστοιχης ποσότητας φυτοχώματος (Παναγοπούλου, 2016). Ακόμη και εάν πληρώσει εξ ολοκλήρου το κόστος του κάδου μπορεί να το αποσβέσει σε περίπου ένα χρόνο. Επίσης, μειώνοντας τα σκουπίδια του συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος των απορριμμάτων στον δήμο του. Δείχνει, έτσι, έμπρακτα ότι μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης του
προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων και ταυτόχρονα παράδειγμα προς μίμηση. Για εφαρμογή της κομποστοποίησης θα μπορούσαν να γίνουν τα ακόλουθα: Δημιουργία μικρών μονάδων κομποστοποίησης στους Δήμους, οι οποίες θα δέχονται τα οργανικά απορρίμματα από τα εστιατόρια και τις καφετέριες των περιοχών τους. Περισσότερη ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών Έμφαση στην ενημέρωση των παιδιών από πάρα πολύ μικρή ηλικία Απόδοση ιδιαίτερης βαρύτητας στη διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων: μείωσή τους, μέσω της Ανακύκλωσης και της Κομποστοποίησης! Ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Για να αντλήσουμε πληροφορίες για τη γνώση που έχουν οι μαθητές/τριες μας για το θέμα, χρησιμοποιήσαμε σαν εργαλείο το ερωτηματολόγιο, το οποίο δόθηκε μετά από τυχαία επιλογή σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου μας. Συγκεκριμένα, συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο 100 μαθητές/μαθήτριες (30,3% του συνόλου) από τους οποίους τα 48 ήταν αγόρια και τα 52 κορίτσια (Γράφημα 1). Όπως προέκυψε από τα αποτελέσματα, το 78% των μαθητών/τριών γνωρίζει τη σημασία της κομποστοποίησης (Γράφημα 1) και, μάλιστα, πως το «κομπόστ» που παράγεται χρησιμοποιείται ως λίπασμα σε περιβόλια ή κήπους (Γράφημα 2). Επιπλέον, από το ίδιο σύνολο, το 30% ενημερώθηκε από το σχολείο, το 22% από άρθρα στις εφημερίδες/περιοδικά, το 20% από εκπομπές στην τηλεόραση, το 11% από το διαδίκτυο, το 9% από τους γονείς τους και το 8% από άλλους στο περιβάλλον. (Γράφημα 3). Εν κατακλείδι, η οικιακή κομποστοποίηση είναι μία απολύτως ασφαλής μέθοδος, που πολύ εύκολα μπορεί να την κάνει πράξη ο/η καθένας/καθεμιά μας. Όλα τα υλικά φυτικής προελεύσεως και οποιοδήποτε άλλο οργανικό υπόλοιπο που πετάμε ως σκουπίδια είναι η απαραίτητη τροφή για το χώμα. Μπορούμε και πρέπει λοιπόν όλοι μαζί να κάνουμε την κομποστοποίηση πράξη στο σπίτι μας, στη γειτονιά μας, στο χωριό μας, στην πόλη μας, στη χώρα μας. Ας ενεργοποιηθούμε λαμβάνοντας μέρος στη λύση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων. Τα σκουπίδια του ενός ο θησαυρός των πολλών!
Βιβλιογραφικές αναφορές (1) Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης. (2013). Οικιακή Κομποστοποίηση, ανάκτηση 8 Μαΐου, 2018, http://www.ecorec.gr/ecorec/index.php?option=com_content &view=article&id=171:2013-03-04-14-11-43&catid=23:composting&itemid=96&lang =en (2) Παναγοπούλου, Β. (2016). Ο αέναος κύκλος της ζωής, ανάκτηση 7 Μαΐου, 2018, http://www.efsyn.gr/arthro/o-aenaos-kyklos-tis-zois (3) Παναγιώτου, Ι. (2017). Οικιακή Κομποστοποίηση, ανάκτηση 7 Μαΐου, 2018, http://www.ec.gov.cy/environment (4) Χρόνη, Χ. (2013). Η οικιακή κομποστοποίηση μέσα από ερωτήσεις, ανάκτηση 5 Μαΐου, 2018, http://old.dad.gr/documents/periballon Γραφικές Παραστάσεις Γράφημα 1 52% 78% 22% 48% Ναι Όχι Αγόρια Κορίτσια
Γράφημα 2 Χρησιμεύει σαν μαγιά για τον σωρό που θα φτιάξετε την επόμενη χρονιά 7% Έχει σκούρο καφέ χρώμα 37% Χρησιμοποιείται ως λίπασμα σε περβόλια, κήπους,γλάστρες 56% Γράφημα 3 Από άλλους στο περιβάλλον Από τους γονείς Από το διαδίκτυο 8% 9% 11% Από εκπομπές στην τηλεόραση Από άρθρα στις εφημερίδες/περιοδικά 20% 22% Από το σχολείο 30% Ονοματεπώνυμα Μαθητών Μάριο-Αντώνιο Τουγκουσίδης Ανδρέας Αντωνίου Niland Alexander Ονοματεπώνυμο Καθηγήτριας Ελευθερία Σάββα