Κεφάλαιο 4 Έννοιες και Διαστάσεις του Πολιτισµού McGraw-Hill/Irwin Copyright 2012 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All Rights Reserved.
Έννοιες και Διαστάσεις του Πολιτισµού Οι στόχοι του κεφαλαίου είναι: v Να οριστεί ο όρος πολιτισµός, και να συζητηθούν οι µεθόδοι σύγκρισης και διαφοροποίησης των πολιτισµών. v Να περιγραφούν οι πολιτισµικές αξίες, που αφορούν σε διεθνείς διαφορές, οµοιότητες, και αλλαγές που συµβαίνουν τόσο σε εργασιακές όσο και σε διαχειριστικές αξίες. v Να προσδιοριστούν οι διαστάσεις του πολιτισµού που ρυθµίζουν εργασιακά θέµατα και οι επιπτώσεις που έχουν στις συµπεριφορές σε ένα διεθνές περιβάλλον. v Να συζητηθεί η αξία της ανάλυσης κατά συστάδες για τις χώρες και οι σχεσιακοί προσανατολισµοί για την ανάπτυξη αποτελεσµατικών διεθνών πρακτικών διαχείρισης. 4-3
Η Φύση του Πολιτισµού Πολιτισµός είναι: Η κεκτηµένη γνώση που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να ερµηνεύσουν τις εµπειρίες τους και να δηµιουργήσουν µία κοινωνική συµπεριφορά. Αυτή η γνώση αποτελείται από αξίες, δηµιουργεί νοοτροπίες και επηρεάζει συµπεριφορές. 4-4
Η Φύση του Πολιτισµού Τα χαρακτηριστικά του πολιτισµού: Ø Μαθαίνεται: ο πολιτισµός δεν κληρονοµείται, µαθαίνεται και βιώνεται Ø Μοιράζεται: οι άνθρωποι σαν µέλη οµάδων, οργανισµών, και κοινωνιών µοιράζονται τις ίδιες πολιτιστικές αξίες Ø Μεταβαίνει από γενιά σε γενιά: Ο πολιτισµός είναι αθροιστικός και µεταβαίνει από γενιά σε γενιά Ø Συµβολικός: βασίζεται στην ικανότητα του ανθρώπου να συµβολίζει πράγµατα µε άλλα πράγµατα Ø Λειτουργεί µε πρότυπα: έχει δοµή και είναι ενοποιηµένος, µια αλλαγή σε ένα µέρος του πολιτισµού µπορεί να επιφέρει αλλαγές σε άλλα µέρη του Ø Προσαρµόζεται: βασίζεται στην ικανότητα του ανθρώπου να αλλάζει και να προσαρµόζεται 4-5
Προτεραιότητες των Πολιτισµικών Αξιών ΗΠΑ: 1. Ελευθερία 2. Ανεξαρτησία 3. Αυτονοµία 4. Ισότητα 5. Ατοµικισµός 6. Ανταγωνισµός 7. Αποδοτικότητα 8. Χρόνος 9. Ευθύτητα 10. Ανοικτότητα Ιαπωνία: 1. Ιδιοκτησία 2.Αρµονικότητα συνόλου 3. Συλλογικότητα 4. Ηλικία/ ανώτεροι σε βαθµίδα 5. Συναινετικότητα 6. Συνεργασία 7. Ποιότητα 8. Υποµονή 9. Εµεσότητα 10. Διαλακτικότητα Αραβικές χώρες: 1. Οικογενειακή ασφάλεια 2. Οικογενειακή αρµονία 3. Γονεακή καθοδήγηση 4. Ηλικία 5. Εξουσία 6. Συµβιβασµός 7. Αφοσίωση 8. Υποµονή 9. Εµεσότητα 10. Φιλοξενία 4-6
Προτεραιότητες των Πολιτισµικών Αξιών Ο πολιτισµός παίζει σηµατικό ρόλο και επηρεάζει τις πρακτικές διαχείρησης αφού εκφράζεται µέσα από απόψεις και συµπεριφορές 4-7
Πολιτισµική Πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο Πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; Κεντρικές vs. Αποκεντρωµένες λήψεις Αποφάσεων Ø Σε ορισµένες κοινωνίες, µόνο τα κορυφαία στελέχη παίρνουν όλες τις σηµαντικές οργανωτικές αποφάσεις Ø Σε άλλες περιπτώσεις, οι αποφάσεις αυτές διαχέονται σε όλη την επιχείρηση, και τα στελέχη µεσαίου και κατώτερου επιπέδο συµµετέχουν ενεργά στο να ληφθούν οι σηµαντικές αποφάσεις 4-8
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; Ασφάλεια vs. Κίνδυνος Ø Σε ορισµένες κοινωνίες, αυτοί που παίρνουν αποφάσεις στους οργανισµούς οι οργανισµοί είναι απρόθυµοι να αναλάβουν το ρίσκο γιατί επιφυλάσει κινδύνους, µεγάλων δυσκολίες και δηµιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας. Ø Σε άλλες περιπτώσεις, η ανάληψη ρίσκων ενθαρρύνεται, και η λήψη αποφάσεων που γίνεται υπό συνθήκες αβεβαιότητας είναι κοινή πρακτική 4-9
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; Ατοµική vs. Οµαδική Ανταµοιβή Ø Σε ορισµένες χώρες, στο προσωπικό που κάνει εξαιρετική δουλειά δίνεται µία ατοµική ανταµοιβή µε τη µορφή µπόνους και προµηθειών Ø Σε άλλες περιπτώσεις, τα πολιτιστικά πρότυπα επικροτούν τις οµαδικές ανταµοιβές και αποδοκιµάζουν τις ατοµικές 4-10
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; v Άτυπες Διαδικασίες vs Tυπικές Διαδικασίες Ø Σε ορισµένες εταιρείες, πολλά επιτυγχάνονται µέσω ανεπίσηµων µέσων Ø Σε άλλες περιπτώσεις, ορίζονται επίσηµες διαδικασίες οι οποίες ακολουθούνται αυστηρά 4-11
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; v Υψηλή Οργανωτική Αφοσίωση vs Χαµηλή Οργανωτικής Αφοσίωση Ø Σε ορισµένες εταιρίες,οι άνθρωποι ταυτίζονται πολύ έντονα µε την επιχείρηση ή τον εργοδότη τους Ø Σε άλλες περιπτώσεις, οι άνθρωποι ταυτίζονται µε την επαγγελµατική οµάδα τους, όπως µηχανικοί 4-12
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; Συνεργασία vs. Ανταγωνισµός Ø Κάποιες εταιρίες ενθαρρύνουν τη συνεργασία µεταξύ των ανθρώπων τους Ø Άλλες ενθαρρύνουν τον ανταγωνισµό µεταξύ των ανθρώπων τους 4-13
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; v Βραχυπρόθεσµοι vs Μακροπρόθεσµοι ορίζοντες Ø Κάποιες εταιρίες επικεντρώνονται σε µεγάλο βαθµό στους βραχυπρόθεσµους ορίζοντες, όπως µικρής εµβέλειας στόχους κέρδους και αποτελεσµατικότητας Ø Άλλοι ενδιαφέρονται περισσότερο για τους µεγάλης εµβέλειας στόχους, όπως το µερίδιο αγοράς και τις τεχνολογικές εξελίξεις 4-14
Η πολιτισµική πολυµορφία Πώς επηρεάζει ο πολιτισµός τις Διευθυντικές προσεγγίσεις; Σταθερότητα vs. Καινοτοµία Ø Η κουλτούρα ορισµένων χωρών ενθαρρύνει τη σταθερότητα και την αντίσταση στην αλλαγή Ø Η κουλτούρα άλλων χωρών δίνει µεγάλη αξία στην καινοτοµία και την αλλαγή 4-15
Ένα µοντέλο του Πολιτισµού Ο εξωτερικός δακτύλιος αποτελείται από τα αντικείµενα και τα προϊόντα του Πολιτισµού (η γλώσσα, το φαγητό, τα κτίρια, η τέχνη) Ο µεσαίος δακτύλιος περιέχει τους κανόνες και τις αξίες της κοινωνίας. Αυτά µπορεί να είναι τυπικά και άτυπα Και τα δύο, είναι σχειδασµένα να βοηθήσουν τους ανθρώπους να καταλάβουν πώς να συµπεριφέρονται. Ο εσωτερικός κύκλος περιέχει τα σιωπηρά χαρακτηριστικά δηλ. βασικές παραδοχές που διέπουν τη συµπεριφορά.κατανοώντας τις βασικές παραδοχές τα µέλη ενός πολιτισµού µπορούν να οργανωθούν µε τρόπο που τους βοηθά να λύσουν τα προβλήµατά τους. 4-16
Επιχειρηµατικoί Κανόνες στη Νότια Αφρική v Κανονίστε µια συνάντηση πριν µιλήσετε για δουλειές πέρα από το τηλέφωνο v Κάντε το ραντεβού όσο το δυνατόν νωρίτερα v Διατηρήστε οπτική επαφή, κάντε χειραψία, παρέχετε επαγγελµατική κάρτα v Διατηρήστε µία επικοδοµιτική κουβέντα και για τις δύο πλευρές v Κάντε σύντοµες και ουσιώδεις παρουσιάσεις 4-17
Οι Πολιτισµικές αξίες v Αξίες Ø Βασικές πεποιθήσεις ότι οι άνθρωποι έχουν περίπου v Σωστό και Λάθος v Καλό και Κακό v Σηµαντικό και Ασήµαντο Ø Προέρχονται από την κουλτούρα (πολιτισµός) που έχει µεγαλώσει το κάθε άτοµο Ø Οι διαφορές στις πολιτιστικές αξίες µπορεί να οδηγήσουν σε διαφορετικές πρακτικές διαχείρισης 4-18
Σύγκριση Πολιτισµών επικαλύπτοντας την κανονική κατανοµή Τα στερεότυπα δηµιουργούν δυσκολίες στην επικοινωνία και στη συνεργασία 4-19
Ακραία Πολιτισµικά Στερεότυπα Αλλαζόνες Επιδεικτικοί Ιεραρχικοί Συναισθηµατικοί Αφελής Επιθετικοί Χωρίς αρχές Εργασιοµανής 4-20
ΗΠΑ Αξίες και Πιθανές Εναλλακτικές Λύσεις 4-21
Οµοιότητες στις αξίες των managers µεταξύ των διαφόρων πολιτισµών 1. Υπάρχει ισχυρή σχέση µεταξύ της διευθυντικής επιτυχίας και των προσωπικών αξιών 2. Τα πρότυπα των αξιών µπορούν να προβλέψουν την διευθυντική επιτυχία και χρησιµοποιούνται για την λήψη αποφάσεων. 3. Παρόλο που υπάρχουν διαφορές µεταξύ των χωρών, η σχέση µεταξύ των αξιών και της επιτυχίας, από ευρήµατα σε ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία, και Ινδία είναι παρόµοια 4. Οι πιο πετυχηµένοι διευθυντές προτιµούν το ρεαλισµό, τη δυναµική, την επίτευξη των στόχων έχοντας ενεργό ρόλο στην αλληλεπίδραση µε τους άλλους 5. Οι αξίες των λιγότερο επιτυχηµένων διευθυντών τείνουν προς τις στατικές και παθητικές, έχοντας σχετικά παθητικό ρόλο στην αλληλεπίδραση µε τους άλλους 4-22
Οι Πολιτισµικές Διαστάσεις του Hofstede Στην προσπάθεια να απεικονίσουµε τον πολιτισµό ο Hofstede µελέτησε τις διαστάσεις του και όρισε 4 παραµέτρους: 1. Απόσταση από την Ιεραρχεία 2. Αποφυγή της Αβεβαιότητας 3. Ατοµικισµός ή Κολεκτιβισµός 4. Ανδροπρέπεια ή Θηλυκότητα 4-23
Οι Πολιτισµικές Διαστάσεις του Hofstede Απόσταση από την Ιεραρχεία Ο βαθµός στον οποίο λιγότερο ισχυρά µέλη αποδέχονται ότι η δύναµη κατανέµεται άνισα. v Χώρες που χαρακτηρίζονται από Απόσταση από την Ιεραρχεία: οι άνθρωποι υπακούουν τυφλά ανωτέρους, συγκεντρωτικές υψηλές δοµές (π.χ., Μεξικό, Νότια Κορέα, Ινδία) v Χώρες που εφαρµοζουν λιγότερη Απόσταση απόσταση από την Ιεραρχεία :κολακεύει, αποκεντρωµένες δοµές, µικρότερη αναλογία του επόπτη στον υπάλληλο (π.χ., Αυστρία, Φινλανδία, Ιρλανδία) 4-24
Οι Πολιτισµικές Διαστάσεις του Hofstede v Αποφυγή της Αβεβαιότητας Ø Ο βαθµός στον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται ότι απειλούνται από διφορούµενες καταστάσεις. Δηµιουργούν πεποιθήσεις / οργανισµούς για να αποφευχθούν τέτοιες καταστάσεις. v Χώρες Υψηλής Αποφυγής Αβεβαιότητας: µεγάλη ανάγκη για ασφάλεια, ισχυρή πίστη σε ειδικούς και στις γνώσεις τους. Δοµηµένες οργανωτικές δραστηριότητες, περισσότερο γραπτοί κανόνες, λιγότερες διευθυντικές αναλήψεις κινδύνων (π.χ., Γερµανία, Ιαπωνία, Ισπανία) v Χώρες Χαµηλής Αποφυγής Αβεβαιότητας:οι άνθρωποι είναι πιο πρόθυµοι στο να αποδεχθούν τους κινδύνους του αγνώστου, λιγότερο δοµηµένες οργανωτικές δραστηριότητες, λιγότεροι γραπτοί κανόνες, περισσότερο διοικητικές ανάληψεις κινδύνων, µεγαλύτερος ο κύκλος εργασιών των εργαζοµένων, πιο φιλόδοξοι εργαζόµενοι (π.χ., η Δανία και η Μεγάλη Βρετανία) 4-25
Οι Πολιτισµικές Διαστάσεις του Hofstede v Ατοµικισµός Ø Ο βαθµός στον οποίο οι άνθρωποι φροντίζουν τον εαυτό τους και την άµεση οικογένεια τους µόνο. Χώρες Υψηλού Ατοµικισµού: πλουσιότεροι, προτεσταντική ηθική στην εργασία, µεγαλύτερη ατοµική πρωτοβουλία, προαγωγές µε βάση την αξία της αγοράς (π.χ., ΗΠΑ, Καναδά, Σουηδία) Χώρες Υψηλού Κολεκτιβισµού: φτωχότερες, λιγότερη υποστήριξη της προτεσταντική ηθικής στην εργασία, λιγότερο ατοµική πρωτοβουλία, προαγωγές µε βάση την παλαιότητα (π.χ., Ινδονησία, Πακιστάν) 4-26
Οι Πολιτισµικές Διαστάσεις του Hofstede v Ανδροπρέπεια Ø Ένα πολιτιστικό χαρακτηριστικό στο οποίο οι κυρίαρχες κοινωνικές αξίες είναι η επιτυχία, τα χρήµατα, και τα υλικά αγαθά v Αρσενικές Κοινωνίες: κέρδη, στρες,αναγνώριση, εξέλιξη, πρόκληση, πλούτος υψηλό εργασιακό άγχος (π.χ., γερµανικές χώρες) v Θηλυκές Κοινωνίες: φροντίδα για τους άλλους, ποιότητα ζωής, συνεργασία φιλική ατµόσφαιρα, ασφάλεια απασχόλησης, οµαδική λήψη αποφάσεων, χαµηλό εργασιακό άγχος (π.χ., Νορβηγία) 4-27
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Καθολικότητα vs. Εξατοµίκευση Ø Καθολικότητα : ιδέες/πρακτικές που µπορούν να εφαρµοστούν παντού Ø Χώρες Υψηλής Καθολικότητας: τυπικοί κανόνες,εµµένουν στις επιχειρηµατικές συµβάσεις (π.χ., Καναδάς, ΗΠΑ, Ολλανδία, Χονγκ Κονγκ) Ø Εξατοµίκευση :οι περιστάσεις υπαγορεύουν πώς να εφαρµοστούν οι ιδέες / πρακτικές, οι χώρες υψηλής εξατοµίκευσης συχνά τροποποιούν τις συµβάσεις τους (π.χ., Κίνα, Νότια Κορέα) 4-28
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Ατοµικισµός vs. Συνεργατισµός Ø Ατοµικισµός : οι άνθρωποι ως άτοµα v Χώρες µε Υψηλό Ατοµικισµό: άγχος, προσωπικά και ατοµικά θέµατα, ανάληψη µεγάλης προσωπικής ευθύνης (π.χ., τον Καναδάς, Ταϊλάνδη, ΗΠΑ, Ιαπωνία) Ø Συνεργατισµός : οι άνθρωποι θεωρούν τους εαυτούς τους µέρος µιάς οµάδας, αποφάσεις της επιτροπής,κοινή ευθύνη (π.χ. Μαλαισία, Κορέα) 4-29
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Ουδετερότητα vs. Συναισθηµατισµός Ø Ουδετερότητα : κουλτούρες στις οποίες δεν εµφανίζονται συναισθήµατα v Χώρες Ουδετερότητας: Οι άνθρωποι ενεργούν µε στωικότητα και µε ψυχραιµία (π.χ., Ιαπωνία και Ηνωµένο Βασίλειο) Ø Συναισθηµατισµός : τα συναισθήµατα εκφράζονται ανοιχτά και φυσικά v Χώρες Συναισθηµατισµού: οι άνθρωποι χαµογελούν πολύ, µιλούν δυνατά, χαιρετούν ο ένας τον άλλον µε ενθουσιασµό (π.χ., Μεξικό, Ολλανδία, Ελβετία) 4-30
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Συγκεκριµένος vs. Διάχυτος προσωπικός χώρος Ø Συγκεκριµένος : µεγάλος δηµόσιος χώρος που µοιράζεται µε άλλους και µικρός κρυφός ιδιωτικός χώρος Συγκεκριµενοποιηµένες Χώρες: oι άνθρωποι είναι ανοιχτοί, εξωστρεφής, τεράστιος διαχωρισµός µεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής (π.χ., Αυστρία, Ηνωµένο Βασίλειο, ΗΠΑ) Ø Διάχυτος :δηµόσιος και ιδιωτικός χώρος παρόµοιου µεγέθους, φυλασσόµενη δηµόσια και προσωπική ζωή που µοιράζονται τον ίδιο χώρο,οι ανθρώποι έµµεσοι και εσωστρεφής, εργασιακή / προσωπική ζωή στενά συνεδεµένες(π.χ., Βενεζουέλα, Κίνα, Ισπανία 4-31
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Επίτευγµα vs. Ένδειξη Ø Χώρες Επιτευγµάτων: οι άνθρωποι αναγνωρίζονται µε βάση το πόσο καλά εκτελούν λειτουργίες v Αυστρία, Ελβετία, ΗΠΑ Ø Χώρες Ενδείξεων: οι άνθρωποι αναγνωρίζονται µε βάση το ποιός ή το τι είναι το κάθε πρόσωπο v Βενεζουέλα, Κίνα, Iνδονησία 4-32
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Χρόνος Ø Διαδοχικά : µόνο µία δραστηριότητα τη στιγµή,τα ραντεβού τηρούνται αυστηρά,τα σχέδια ακολουθούνται όπως έχουν οριστεί (ΗΠΑ) Ø Συγχρόνως : πολλαπλά καθήκοντα, τα ραντεβού είναι κατά προσέγγιση, τα προγράµµατα υποτάσσονται στις σχέσεις (Γαλλία, Μεξικό) Ø Παρόν vs. Μέλλον: v Μέλλον πιο σηµαντικό(ιταλία, ΗΠΑ, Γερµανία) v Παρόν πιο σηµαντικό (Βενεζουέλα, Iνδονησία) v Και οι τρεις χρονικοί περίοδοι είναι εξίσου σηµαντικοί.(γαλλία, Bέλγιο) 4-33
Πολιτισµικές Διαστάσεις του Trompenaar v Tο Περιβάλλον Ø Έσω -κατευθυνόµενοι: οι άνθρωποι πιστεύουν στον έλεγχο των αποτελεσµάτων v ΗΠΑ, Ελβετία, Ελλάδα, Ιαπωνία Ø Εξώ -κατευθυνόµενοι: οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να αφήνουν τα πράγµατα να παίρνουν τη δική της πορεία v Κίνα, πολλές Ασιατικές χώρες 4-34
Ενσωµάτωση Πολιτισµού και Διαχείρισης: Το Σχέδιο GLOBE v GLOBE: Global Leadership and Organizational Behavior Effectiveness v Το έργο εκτείνεται και ενσωµατώνει προηγούµενες αναλύσεις των πολιτιστικών χαρακτηριστικών και µεταβλητών v Αξιολογεί εννέα διαφορετικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά χρησιµοποιώντας µεσαία στελέχη από 951 οργανισµούς σε 62 χώρες v Πολυ-πολιτισµική οµάδα 170 επιστηµόνων από όλο τον κόσµο συνεργάστηκαν για την έρευνα µε 17.000 στελέχη σε 3 κλάδους: τις χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες, τη µεταποίηση τροφίµων, και τις τηλεπικοινωνίες v Κάλυψαν κάθε µεγάλη γεωγραφική περιοχή του κόσµου 4-35
Tο Σχέδιο GLOBE v Οι εννέα διαστάσεις του σχεδίου GLOBE Ø Αποφυγή αβεβαιότητας Ø Απόσταση ιεραρχείας Ø Συλλογικότητα I: Κοινωνικός κολεκτιβισµός Ø Συλλογικότητα ΙΙ: Οµαδικός κολεκτιβισµός Ø Ισότητα των φύλων Ø Διεκδικητικότητα Ø Μελλοντικός προσανατολισµός Ø Προσανατολισµό απόδοσης Ø Ανθρωπιστικός προσανατολισµός 4-36
GLOBE Ανάλυση Χώρας v Τα αποτελέσµατα του σχεδίου GLOBE Ø Αντίστοιχα σε γενικές γραµµές µε εκείνα του Hofstede και Trompenaar Ø Διαφορετικό από του Hofstede γιατί εδώ συµµετείχαν πολλοί περισσότεροι ερευνητές µε ποικίλες ενεπλεκόµενες προοπτικές (έναντι του Hofstede που δούλεψε µόνος του). Μελετήθηκαν πολλές εταιρείες σε αντίθεση µε του Hofstede v Το GLOBE παρέχει µια τρέχουσα συνολική επισκόπηση των γενικών στερεοτύπων που µπορούν να αναλυθούν περαιτέρω δίνοντας µία καλύτερη εικόνα 4-37
GLOBE Πολιτισµικά Μεταβλητά Αποτελέσµατα 4-38
Ανάλυση GLOBE: Διευθυντικές Προοπτικές στις Ηνωµένες Πολιτείες και τη Βραζιλία; 4-39
Ανασκόπηση κ Συζήτηση 1. Τί σηµαίνει η έννοια πολιτισµός; 2. Ποια η σηµασία της αξίας ; 3. Ποιες είναι οι διαστάσεις του µοντέλου του Hofstede; 4. Θα µειωθούν οι πολιτισµικές διαφορές ή θα ενισχυθούν και θα γίνουν οδόφραγµα για τη διεθνή συνεννόηση; 5. Περιγράψτε την έρευνα του Trompenaar. Τι µπορούµε να µάθουµε από τη µελέτη του Trompenaar; 4-40