Παραγωγή και κατανομή της τροφής Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία
Τι τρώμε; Τι τρώει ο άνθρωπος; Ας αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν Μόλις 9 είδη ζώων (βόδι, χοίρος, πρόβατο, κατσίκι, βούβαλος, κοτόπουλο, πάπια, χήνα και γαλοπούλα) αποδίδουν σχεδόν το 100% της παγκόσμιας παραγωγής πρωτεΐνης από εξημερωμένα ζώα. Το βόδι και ο χοίρος δίδουν περίπου το 90% της παραγωγής σε κρέας εξαιρουμένων των πουλερικών.
Ποσότητα (τόνοι) Η «πράσινη επανάσταση» στην κτηνοτροφία Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 έχουμε και σε αυτόν τον τομέα μια «πράσινη επανάσταση. Συγκεκριμένα το 1961 παρήχθησαν 71,3 εκατ. τόνοι ενώ το 2004 259,4 εκατ. τόνοι. μέση ετήσια αύξηση 6%. 300.000.000 250.000.000 200.000.000 150.000.000 100.000.000 50.000.000 0 Έτος Παγκόσμια παραγωγή κρέατος ΠΗΓΕΣ: http://faostat.fao.org/
Η «πράσινη επανάσταση» στην κτηνοτροφία Ποιοι όμως παράγουν και ποιοι καταναλώνουν το κρέας; - Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, ΗΠΑ: το 43% των βοοειδών - Κίνα: το 50% των χοίρων - Ο αριθμός των πουλερικών σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1990 μέχρι σήμερα. 2002: ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος Ανεπτυγμένες χώρες: 80 κιλά Αναπτυσσόμενες χώρες: 29 κιλά Eτήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος σε διάφορες χώρες το 2002 (κιλά) Χώρα ΗΠΑ Γαλλία Αργεντινή Βραζιλία Μεγ. Βρετανία Ελλάδα Μεξικό Κίνα Ρωσία Τουρκία Κένυα Γκάνα Νιγηρία Μαλάουι Κιλά 124,8 101,1 97,6 82,4 79,6 78,7 58,6 52,4 51,0 19,3 14,3 9,9 8,6 5,1
Επιπτώσεις βιομηχ. κτηνοτροφίας Η βιομηχανοποιημένη ή εντατική κτηνοτροφία εγείρει όμως μια σειρά από ζητήματα όπως: o o o o o Η παραγωγή των ζωοτροφών Οι βοσκότοποι Η περιβαλλοντική ρύπανση Οι κακές συνθήκες διαβίωσης των ζώων Αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία
Η παραγωγή των ζωοτροφών Περίπου 35,5% της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών καταναλώνεται από τα ζώα που εκτρέφει ο άνθρωπος (HΠΑ: 70%, Σαουδ. Αραβία: 68%, Βραζιλία: 59%). Τεράστιες ποσότητες ενέργειας, γεωργικών φαρμάκων, λιπασμάτων και νερού για την παραγωγή ζωοτροφών. 3.000 λίτρα νερού για παραγωγή δημητριακών που αντιστοιχούν σε 1 κιλό βοδινού κρέατος. Περίπου 7 κιλά δημητριακών απαιτούνται για την παραγωγή 1 κιλού βοδινού κρέατος. Περίπου το 40% των εμπορικών ανόργανων λιπασμάτων στις ΗΠΑ χρησιμοποιούνται σε χωράφια καλαμποκιού για την παραγωγή ζωοτροφών.
Το ζήτημα των ζωοτροφών Σχεδόν τα 2/3 της καλλιεργήσιμης έκτασης στις ΗΠΑ χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ζωοτροφών. Οι καλλιέργειες φυτών για ζωοτροφή, εκτοπίζουν εκείνες των φυτών για άμεση κατανάλωση. Τα βοοειδή με τα υπόλοιπα μηρυκαστικά ζώα χρησιμοποιούν για βόσκηση τη μισή επιφάνεια του πλανήτη. Οι ζωοτροφές που καταναλώνουν μαζί πουλερικά και χοίροι παράγονται από το 1/4 της καλλιεργήσιμης γης παγκόσμια.
Οι βοσκότοποι Περίπου το 85% της απώλειας του επιφανειακού εδάφους συνδέεται άμεσα με τη βόσκηση των ζώων. Εντατική βόσκηση Εγκατάλειψη σε ορισμένες χώρες της καλλιέργειας σημαντικών φυτών (δημητριακά) απώλεια της αυτάρκειάς τους. * Σε μερικές περιπτώσεις γίνονται εισαγωγές δημητριακών για ζωοτροφή! Εντατική βόσκηση απαίτηση για βοσκότοπους εκχέρσωση τεράστιων εκτάσεων δασών στη Λατινική Αμερική τις τελευταίες δεκαετίες. Εντατική βόσκηση απαίτηση για νερό υποβάθμιση και ερημοποίηση εδαφών στον Τρίτο Κόσμο (Αφρική).
Περιβαλλοντική ρύπανση Τα κτηνοτροφικά ζώα στις ΗΠΑ παράγουν 114 τόνους περιττωμάτων ανά δευτερόλεπτο, 21 φορές παραπάνω από την ποσότητα που παράγει ο ανθρώπινος πληθυσμός της χώρας. Περίσσευμα κοπριάς (π.χ. Ολλανδία, Βέλγιο) Νιτρικά άλατα διεισδύουν στα υπόγεια νερά απειλή για δημόσια υγεία. 15-20% της παγκόσμιας παραγωγής μεθανίου (αέριο θερμοκηπίου) παράγεται από αέρια στομάχου των μηρυκαστικών και την αναερόβια αποικοδόμηση της κοπριάς τους.
Συνθήκες διαβίωσης ζώων Σε ορισμένες περιπτώσεις κακές συνθήκες διαβίωσης, μεταφοράς και θανάτωσης των κτηνοτροφικών ζώων «Πτηνοτροφεία-εργοστάσια». Με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 2012 απαγορεύεται η χρήση συστοιχιών κλωβών στα πτηνοτροφεία για την εκτροφή των ωοπαραγωγικών ορνίθων.
Επιπτώσεις στην υγεία Χρήση αντιβιοτικών ακόμα και σε υγιή ζώα τα βακτήρια γίνονται ανθεκτικά στα αντιβιοτικά κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία. Χρήση χημικών ορμονών για αυξητικούς λόγους και προγραμματισμό αναπαραγωγής κίνδυνοι υγείας για ζώα και ανθρώπους. Κεκορεσμένα λίπη που συνοδεύουν την πρωτεΐνη «ασθένειες της αφθονίας» (καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, καρκίνος στήθους και παχέος εντέρου κ.ά.).
Ποσότητα (τόνοι) Η «πράσινη επανάσταση» και στη θάλασσα Η «πράσινη επανάσταση» δεν περιορίστηκε στη στεριά. Η παραγωγή αλιευμάτων (συνολικά ανοικτή θάλασσα + ιχθυοκαλλιέργειες) τις τελευταίες δεκαετίες τετραπλασιάστηκε 180.000.000 160.000.000 140.000.000 120.000.000 100.000.000 80.000.000 60.000.000 40.000.000 20.000.000 0 Έτος Παγκόσμια παραγωγή ψαριών ΠΗΓΕΣ: http://www.fao.org/fishery/statistics/en
Η «πράσινη επανάσταση» και στη θάλασσα 1950-1990 η παγκόσμια ποσότητα αλιευμάτων αυξανόταν 5-6% κάθε χρόνο. Στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε αλλά άρχισε να γνωρίζει άνθιση η ιχθυοκαλλιέργεια. 2005 (παγκοσμίως): 93,8 εκατ. τόνοι + 47,8 εκατ. τόνοι από ιχθυοκαλλιέργειες. Ιχθυοκαλλιέργειες: με ετήσια αύξηση της τάξης του 8,8% (FAO 2007) ξεπερνά κατά πολύ τους ρυθμούς αύξησης όλων των τομέων παραγωγής ζωικής τροφής (π.χ. ο ρυθμός αύξησης της χερσαίας παραγωγής κρέατος είναι 2,8%).
Αλιεία Πώς κατανέμονται οι αλιευτικοί πόροι του πλανήτη; Οι έξι ισχυρότεροι αλιευτικοί στόλοι του πλανήτη νέμονται περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής Από τους 141,6 εκατ. τόνους, οι 107,2 εκατ. τόνοι αφορούν στην ανθρώπινη διατροφή και οι υπόλοιποι σε άλλες χρήσεις. Οι δέκα χώρες με τα περισσότερα αλιεύματα (εξαιρουμένων των ιχθυοκαλλιεργειών) το 2004 ΠΗΓΕΣ: FAO 2007
Μέθοδοι αλιείας Νέες πιο εντατικές και ορισμένες επιβλαβείς μέθοδοι αλιείας Ραντάρ, υπέρηχοι, δεδομένα από δορυφόρους Νάιλον δίχτυα και υδραυλικά βαρούλκα αφρόδιχτα Δίχτυ-πουγκί Τράτα Γρι-γρι Δυναμίτης απαγορεύεται Τράτα Μηχανότρατα ΠΗΓΕΣ: http://www.yen.gr/yen.chtm?prnbr=24132 http://www.greenpeace.org/greece/el/news/11850 8/118544/4483457 Γρι-γρι
Μέθοδοι αλιείας Νέες πιο εντατικές και ορισμένες επιβλαβείς μέθοδοι αλιείας Πελαγική τράτα Γρι γρι
Υπεραλίευση Υπεραλιεύεται: το 63% των αποθεμάτων στον Ατλαντικό το 82% των αποθεμάτων στη Μεσόγειο Τα αποθέματα του ερυθρού τόνου στον Ατλαντικό έχουν συρρικνωθεί στο 15% του αρχικού τους μεγέθους ενώ η δυνατότητα αναπαραγωγής τους μειώθηκε κατά 50% τα τελευταία χρόνια. To 93% του μπακαλιάρου στη Βόρειο θάλασσα ψαρεύεται πριν προλάβει να αναπαραχθεί 40 θαλάσσια είδη της Μεσογείου απειλούνται με εξαφάνιση
Υπεραλίευση - Ελλάδα Αλιεία στην Ελλάδα και κατανάλωση ψαριών Αλιεία από θάλασσα: 1996: 151.000 τόνοι 2005: 92.700 τόνοι Παραγωγή από ιχθυοκαλλιέργειες 2005: 102.000 τόνοι Ετήσια κατανάλωση: 250.000 τόνοι Η διαφορά καλύπτεται με εισαγωγές! Οι εισαγωγές από τις αρχές της δεκαετίας 1990 έχουν τριπλασιαστεί! Το 1/3 των ειδών των ελληνικών θαλασσών απειλούνται με εξαφάνιση.