ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 17.4.2018 SWD(2018) 105 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών, για την τροποποίηση του παραρτήματος XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 98/2013 σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών {COM(2018) 209 final} } - {SWD(2018) 104 final} ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.4.2018 SWD(2018) 105 draft ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών, για την τροποποίηση του παραρτήματος XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 98/2013 σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών {COM(2018) 209 final} } - {SWD(2018) 104 final}
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση κανονισμού σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών, για την τροποποίηση του παραρτήματος XVII του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 98/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα; Μέχρι 11 σειρές Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Ο κανονισμός αριθ. 98/2013 θεσπίζει κανόνες για την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών (δηλαδή χημικών ουσιών οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν παράνομα για την κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών). Παρόλο που ο κανονισμός συνέβαλε στη μείωση της διαθεσιμότητας πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών σε μέλη του ευρέος κοινού και βελτίωσε τη διαδικασία αναφοράς των ύποπτων συναλλαγών, η αξιολόγηση έδειξε ότι οι βασικοί στόχοι επιτεύχθηκαν μόνον εν μέρει. Παραμένουν δύο σημαντικά προβλήματα. Πρώτον, οι πρόδρομες ουσίες εκρηκτικών υλών συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται παράνομα για την κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών, γεγονός που απειλεί την ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ. Δεύτερον, οι οικονομικοί φορείς συνεχίζουν να βρίσκονται αντιμέτωποι με περιττά εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία αυτών των ουσιών στην εσωτερική αγορά. Τα εν λόγω προβλήματα οφείλονται στα εξής: (i) ανεπαρκές επίπεδο περιορισμών, (ii) νέες και εξελισσόμενες απειλές, (iii) ανεπαρκής ενημέρωση κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, (iv) απουσία αποτελεσματικής εφαρμογής και επιβολής των υφιστάμενων ελέγχων, (v) κατακερματισμός του συστήματος περιορισμών και ελέγχων, και (vi) έλλειψη σαφήνειας του κανονισμού. Χωρίς παρέμβαση από την πλευρά της ΕΕ, πιστεύεται ότι τα προβλήματα θα συνεχιστούν. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Μέχρι 8 σειρές Μέσα από τον περαιτέρω περιορισμό της πρόσβασης σε ορισμένες πρόδρομες ουσίες εκρηκτικών υλών και την ενίσχυση των ελέγχων, την προσαρμογή των περιορισμών στην εξελισσόμενη απειλή, την ενίσχυση της επιβολής από τις αρμόδιες αρχές, και τη βελτίωση της διαβίβασης πληροφοριών κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, η πρωτοβουλία έχει ως στόχο την πρόληψη της παράνομης χρήσης των πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών και την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου ασφάλειας. Η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα ενισχυθεί με τη διευκόλυνση των ενδοενωσιακών συναλλαγών και την πρόληψη στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, καθώς και με την αποσαφήνιση του κανονισμού και την ενιαία εφαρμογή των κανόνων. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Μέχρι 7 σειρές Λόγω της υπερεθνικής φύσης των προβλημάτων, απαιτείται ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Επιθέσεις με αυτοσχέδια εκρηκτικά έχουν σημειωθεί σε διάφορα κράτη μέλη και η απειλή παραμένει μεγάλη. Αν οι τρομοκράτες είναι σε θέση να αποκτούν πρόδρομες ουσίες εκρηκτικών υλών σε κράτη μέλη με λιγότερους περιορισμούς/μικρότερους ελέγχους, θα μπορούν να τις χρησιμοποιούν για τη διενέργεια επιθέσεων οπουδήποτε. Η πρακτική αυτή μπορεί να αποτραπεί μόνον εάν τα κράτη μέλη εναρμονίσουν τα συστήματα ελέγχου τους και εφαρμόσουν ομοιόμορφα τους κανόνες. Τα εμπόδια και οι αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν οι οικονομικοί φορείς οφείλονται στον κατακερματισμό των συστημάτων περιορισμών και ελέγχων και στην έλλειψη σαφήνειας του κανονισμού. Τα ζητήματα αυτά μπορούν να επιλυθούν μόνο με την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών και την αποσαφήνιση των διατάξεων του κανονισμού, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε επίπεδο ΕΕ. Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; Μέχρι 14 σειρές Εξετάστηκαν οι ακόλουθες επιλογές πολιτικής: Επιλογή πολιτικής 0 (βασική) Η Επιτροπή, σε διαβούλευση με τη μόνιμη επιτροπή για τις πρόδρομες ουσίες, συνεχίζει να παρακολουθεί και να διευκολύνει την εφαρμογή του κανονισμού Επιλογή πολιτικής 1 (μη νομοθετικού χαρακτήρα) Βελτιώνει την εφαρμογή του κανονισμού με μη νομοθετικά μέτρα Επιλογή πολιτικής 2 (νομοθετικού χαρακτήρα αναθεώρηση του υφιστάμενου πλαισίου) Αυξάνει την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των περιορισμών, βελτιώνει την επιβολή από τις δημόσιες αρχές και ενισχύει τη συμμόρφωση της αλυσίδας εφοδιασμού Επιλογή πολιτικής 3 (νομοθετικού χαρακτήρα αναδιαμόρφωση του υφιστάμενου πλαισίου) Θεσπίζει 1
περαιτέρω ελέγχους κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού. Μετά από ανάλυση και σύγκριση των διαφορετικών επιλογών, η επιλογή πολιτικής 2 προκρίθηκε ως η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής. Η συγκεκριμένη επιλογή αντιμετωπίζει και τα δύο προβλήματα που διαπιστώθηκαν, ενώ συμβάλλει στην επίτευξη των καθορισμένων γενικών και ειδικών στόχων. Επίσης, τα προτεινόμενα μέτρα θα ενισχύσουν και θα αποσαφηνίσουν το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, χωρίς να θίξουν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του. Δεδομένου ότι ο προτεινόμενος κανονισμός έχει τουλάχιστον εν μέρει επιτύχει τους στόχους του, η συνολική αναδιαμόρφωση δεν κρίθηκε αναγκαία. Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή; Μέχρι 7 σειρές Η επιλογή πολιτικής 2 είναι η προτιμώμενη επιλογή όλων των ομάδων ενδιαφερομένων μερών που συμμετείχαν στη διαβούλευση (παρασκευαστές, μεταπωλητές, μέλη του ευρέος κοινού, δημόσιες αρχές). Υπάρχουν μέτρα που υποστηρίζονται περισσότερο από ορισμένες ομάδες ενδιαφερομένων μερών σε σχέση με άλλες, αλλά, συνολικά, υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών. Η επιλογή πολιτικής 2 θα μπορούσε να συνδυαστεί με ορισμένα μη νομοθετικά μέτρα από την επιλογή πολιτικής 1. Η επιλογή πολιτικής 1 θεωρήθηκε ανεπαρκής από μόνη της, ενώ η επιλογή πολιτικής 3 κρίθηκε δυσανάλογη και υπερβολικά δαπανηρή για να εφαρμοστεί. Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); Μέχρι 12 σειρές Η επιλογή πολιτικής 2 επιτυγχάνει τους γενικούς στόχους της πρωτοβουλίας σε μεγάλο βαθμό και αναμένεται να συμβάλει εξίσου σε όλους τους ειδικούς στόχους που άπτονται της ασφάλειας και της εσωτερικής αγοράς. Ο κοινωνικός αντίκτυπος των προτεινόμενων μέτρων πολιτικής θα είναι θετικός, ιδίως όσον αφορά τη δημόσια υγεία και τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης καθώς θα υπάρξει ανάγκη για εναλλακτικά προϊόντα και για προϊόντα με χαμηλότερες συγκεντρώσεις των υπό περιορισμούς ουσιών. Αν και ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος θα είναι αρνητικός, η επιλογή πολιτικής 2 θα δώσει ώθηση στον ανταγωνισμό και θα δημιουργήσει πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους παρασκευαστές. Δεν αναμένεται θετικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); Μέχρι 12 σειρές Η επιλογή πολιτικής 2 αναμένεται να έχει ελαφρώς αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο. Οι ομάδες που θα επηρεαστούν κυρίως είναι οι καταναλωτές (μειωμένη επιλογή προϊόντων) και οι παραγωγοί (μείωση της κατανάλωσης και της ζήτησης των υπό περιορισμούς προϊόντων). Με δεδομένο το μέγεθος της αγοράς για τα μέλη του ευρέος κοινού, δεν θα υπάρξει σημαντικός αντίκτυπος στον κύκλο εργασιών του κλάδου των χημικών συνολικά. Οι ακριβείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, αλλά η πιθανή μετάβαση σε λιγότερο φιλικές προς το περιβάλλον χρήσεις και η χρήση μεγαλύτερων ποσοτήτων του ίδιου προϊόντος σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις αναμένεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Αν οι καταναλωτές χρησιμοποιούν μεγαλύτερες ποσότητες, αυτό συνεπάγεται επίσης περισσότερες συσκευασίες και μεταφορικές δραστηριότητες. Όσον αφορά τον κοινωνικό αντίκτυπο, τα προτεινόμενα μέτρα θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε ορισμένους μη επαγγελματίες καταναλωτές πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών, που χρησιμοποιούν τις εν λόγω ουσίες για χόμπι ή οικιακές δραστηριότητες. Ο ακριβής αντίκτυπος θα εξαρτηθεί από την εκάστοτε ουσία και τα διαθέσιμα εναλλακτικά προϊόντα. Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Μέχρι 8 σειρές Τα προτεινόμενα μέτρα θα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στις εταιρείες που ειδικεύονται στην προμήθεια (υψηλής συγκέντρωσης) πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών υπό περιορισμούς σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις που προσφέρουν ευρύτερο φάσμα προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των εναλλακτικών ουσιών. Τα μέτρα αναμένεται να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στις ΜΜΕ και στις πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες πολλές φορές έχουν μικρότερους όγκους πωλήσεων και μπορεί να μην είναι σε θέση να διαφοροποιήσουν τα προϊόντα που προσφέρουν. Παρά ταύτα, τα μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; Μέχρι 4 σειρές Παρόλο που η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής θα αυξήσει το κόστος και τη διοικητική επιβάρυνση των εθνικών αρχών, τα προτεινόμενα μέτρα δεν θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις 2
εθνικές διοικήσεις. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Μέχρι 6 σειρές Η επιλογή πολιτικής 2 θα έχει οριακά αρνητικό αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα. Τα προτεινόμενα μέτρα θα έχουν ελαφρώς αρνητικό αντίκτυπο στην επιχειρηματική ελευθερία και στο δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Μέχρι 4 σειρές Δύο έτη μετά την καταληκτική ημερομηνία για την εφαρμογή, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο για την αξιολόγηση της κατάστασης εφαρμογής της πρωτοβουλίας. Επίσημη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας, της συνάφειας, της συνοχής και της προστιθέμενης αξίας σε επίπεδο ΕΕ του πλαισίου θα διεξαχθεί έξι (6) έτη μετά την καταληκτική ημερομηνία για την εφαρμογή. 3