* Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Η συμφωνία παρουσιάζει ένα ισορροπημένο αποτέλεσμα που δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τους Ευρωπαίους γεωργούς και παραγωγούς τροφίμων, ενώ ταυτόχρονα μετριάζει τις πιθανές πιέσεις της αγοράς. Οι Ευρωπαίοι γεωργοί και οι επιχειρήσεις τροφίμων θα αποκτήσουν πρωτοφανή πρόσβαση στις χώρες της Mercosur, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη αγορά 260 εκατομμυρίων ατόμων. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω: της κατάργησης των υψηλών δασμών για τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της ΕΕ της αποτροπής της απομίμησης παραδοσιακών τροφίμων της ΕΕ των σαφέστερων, περισσότερο προβλέψιμων και λιγότερο επαχθών για τους εξαγωγείς της ΕΕ διαδικασιών για την ασφάλεια των τροφίμων Κατάργηση δασμών Πολλά ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα διατροφής επιβαρύνονται με υψηλούς δασμούς που τα καθιστούν λιγότερο ανταγωνιστικά ή τα αποκλείουν εντελώς από τις εξαγωγές προς τις χώρες της Mercosur. Με την εν λόγω συμφωνία θα καταργηθούν οι υψηλοί εισαγωγικοί δασμοί για πολλά προϊόντα. Για πολλά από αυτά τα προϊόντα, το υφιστάμενο εμπόριο είναι ήδη πολύ ανεπτυγμένο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις το δυναμικό του είναι πολύ μεγαλύτερο αλλά εμποδίζεται από τους απαγορευτικούς δασμούς. Προϊόν Υφιστάμενο Τρέχων δασμός εμπόριο Ελαιόλαδο 300 εκατ. ευρώ 10 % Βύνη 50 εκατ. ευρώ 14 % Οίνος 160 εκατ. ευρώ 27 % Κονσερβοποιημένα ροδάκινα 3-5 εκατ. ευρώ 55 % Οινοπνευματώδη ποτά 180 εκατ. ευρώ 20 % - 35 % Σοκολάτες 65 εκατ. ευρώ 20 % Ενώ όλα σχεδόν τα βασικά εξαγωγικά συμφέροντα της ΕΕ υπόκεινται σε πλήρη ελευθέρωση, για έναν μικρό αριθμό σημαντικών προϊόντων, η Mercosur θα ανοίξει ποσοστώσεις μηδενικού δασμού: Προϊόν Όγκος Τρέχων δασμός Τυρί 30 000 τόνοι 28 % Γάλα σε σκόνη 10 000 τόνοι 28 % Παρασκευάσματα για βρέφη 5 000 τόνοι 18 %
Αποτροπή της απομίμησης των εκλεκτότερων τροφίμων και ποτών της ΕΕ Η ΕΕ είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τοπικών τροφίμων και ποτών υψηλής ποιότητας. Στην ΕΕ, τα προϊόντα αυτά προστατεύονται στο πλαίσιο του συστήματος «γεωγραφικών ενδείξεων» (ΓΕ), γεγονός που αποτελεί εγγύηση για τους καταναλωτές ότι τα προϊόντα αυτά παράγονται πράγματι στη συγκεκριμένη περιοχή προέλευσής τους με χρήση της πατροπαράδοτης γνώσης και τεχνικής. Το σύστημα ΓΕ παρέχει στους παραγωγούς της ΕΕ υψηλότερη τιμή για το προϊόν τους και τους επιτρέπει να ενισχύουν τη θέση τους στην αγορά.. Χάρη στη συμφωνία ΕΕ-Mercosur, γύρω στις 350 ευρωπαϊκές ΓΕ, όπως οι Tiroler Speck (Αυστρία), Fromage de Herve (Βέλγιο), Münchener Bier (Γερμανία), Comté (Γαλλία), Prosciutto di Parma (Ιταλία), Polska Wódka (Πολωνία), Queijo S. Jorge (Πορτογαλία), Tokaji (Ουγγαρία) και Jabugo (Ισπανία), θα προστατεύονται πλέον από τις απομιμήσεις και στις τέσσερις χώρες της Mercosur. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κάλυψη γεωγραφικών ενδείξεων που έγινε ποτέ στο πλαίσιο εμπορικής συμφωνίας. Ταχύτερες, απλούστερες και πιο προβλέψιμες εξαγωγικές διαδικασίες Προς όφελος των εξαγωγέων γεωργικών ειδών διατροφής της ΕΕ θα είναι: οι ίδιες απαιτήσεις της Mercosur για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ οι απλούστερες διαδικασίες για τις εξαγωγές από την ΕΕ στις χώρες της Mercosur και οι κανόνες ελέγχου που θα χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη σαφήνεια και διαφάνεια η εφαρμογή της αρχής της «περιφερειοποίησης», σύμφωνα με την οποία οι εξαγωγές από ζώνες οι οποίες δεν έχουν προσβληθεί από νόσο ή επιβλαβή οργανισμό είναι δυνατόν να συνεχιστούν, ακόμη και αν η εν λόγω νόσος ή ο επιβλαβής οργανισμός έχει εμφανιστεί σε άλλη περιοχή της ΕΕ
Προσεκτικό άνοιγμα των αγορών Στη συμφωνία λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι ευαισθησίες των Ευρωπαίων γεωργών και γίνονται σεβαστά τα συμφέροντά τους. Όπως συνέβη και με άλλες εμπορικές συμφωνίες, η ΕΕ δεν θα ανοίξει πλήρως την αγορά της στις εισαγωγές γεωργικών ειδών διατροφής. Όσον αφορά τα ευαίσθητα προϊόντα, η πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ θα χορηγείται κατά τρόπο περιορισμένο και αυστηρά ελεγχόμενο, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ανησυχίες των Ευρωπαίων γεωργών και οι προτιμήσεις των καταναλωτών. Αυτό θα επιτευχθεί χάρη σε προσεκτικά διαμορφωμένες ποσοστώσεις, οι οποίες θα εφαρμοστούν σταδιακά, στις περισσότερες περιπτώσεις σε έξι ετήσια στάδια ίσης διάρκειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αν υπάρξει αιφνίδια αύξηση των εισαγωγών με αποτέλεσμα σοβαρή διαταραχή της αγοράς για τους παραγωγούς της ΕΕ, η συμφωνία επιτρέπει την εφαρμογή μέτρων διασφάλισης για την προστασία των γεωργών της ΕΕ. Ο μηχανισμός αυτός θα εφαρμόζεται σε όλα τα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των ευαίσθητων, για τα οποία προτείνονται περιορισμένες ποσοστώσεις. Για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ υπάρχουν επιπλέον ειδικές διασφαλίσεις. Η Επιτροπή είναι επίσης έτοιμη να βοηθήσει τους γεωργούς να προβούν στις αναγκαίες προσαρμογές, με χρηματοδοτική στήριξη ύψους έως και 1 δισ. ευρώ σε περίπτωση διαταραχής της αγοράς. Με τον τρόπο αυτόν θα ενισχυθεί η στήριξη που παρέχεται στους γεωργούς μέσω της κοινής γεωργικής πολιτικής, θα δημιουργηθεί ένα δίχτυ ασφαλείας για τους γεωργούς και θα υπάρξει ουσιαστική στήριξη του εισοδήματός τους, αν χρειαστεί. Βόειο κρέας Η παραγωγή βοείου κρέατος και οι τιμές του στην ΕΕ παρουσιάζουν σταθερά χαρακτηριστικά κατά τα τελευταία 5 έτη. Χάρη σε μια αύξηση των εξαγωγών προς τους υπάρχοντες εταίρους, σε συνδυασμό με το άνοιγμα νέων βασικών αγορών, οι συνολικές εξαγωγές βοείου κρέατος προβλέπεται να σημειώσουν αύξηση 15 % το 2019, εδραιώνοντας τη θέση της ΕΕ ως καθαρού εξαγωγέα βοείου κρέατος. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνυπήρξαν με σταθερές ετήσιες εισαγωγές από τη Mercosur και σταδιακή καθιέρωση σημαντικής ποσόστωσης για το νωπό βόειο κρέας υψηλής ποιότητας από το 2009, που συμφωνήθηκε για να διευθετηθεί μια διαφορά ενώπιον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ΕΕ εισάγει επί του παρόντος περίπου 200.000 τόνους βοείου κρέατος σε τεμάχια ετησίως από τις χώρες της Mercosur. Οι εισαγωγές αυτές καλύπτουν κυρίως το τμήμα υψηλής αξίας της αγοράς, το οποίο κυριαρχείται από την ευρωπαϊκή παραγωγή και αντιμετωπίζει αυξανόμενη ζήτηση από τους καταναλωτές. Για τον λόγο αυτό πάνω από το ένα τέταρτο της ποσότητας αυτής (περίπου 45.000 τόνοι «νωπού» βοείου κρέατος και επιπλέον 10.000 τόνοι κατεψυγμένου βοείου κρέατος) εισέρχονται στην αγορά της ΕΕ παρά το γεγονός ότι υπόκεινται σε δασμό 40 % - 45 %. Βάσει της συμφωνίας, η ΕΕ θα επιτρέψει να εισαχθούν στην αγορά της 99.000 τόνοι βοείου κρέατος (το 55 % των οποίων αντιστοιχεί σε υψηλής ποιότητας «νωπό» βόειο κρέας και το υπόλοιπο 45 % σε «κατεψυγμένο» βόειο κρέας) με δασμό 7,5 %. Η ποσότητα αυτή αντιπροσωπεύει το 1,2 % της συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης βοείου κρέατος (8 εκατ. τόνοι ετησίως). Οι εισαγωγές θα φτάσουν την ποσότητα αυτή εντός 5 ετών. Αυτή η περίοδος σταδιακής αύξησης θα δώσει στους Ευρωπαίους παραγωγούς βοείου κρέατος τον αναγκαίο χρόνο για να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα της αγοράς.
Αναμένεται ότι, αντί να σημειωθεί ισοδύναμη αύξηση των εισαγωγών, μία από τις συνέπειες της νέας ποσόστωσης για το «νωπό» βόειο κρέας θα είναι η αντικατάσταση ορισμένων εισαγωγών που πραγματοποιούνται ήδη. Επιπλέον, τα συμφωνηθέντα ποσά δεν θα οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση της παραγωγής από την πλευρά της Mercosur. Μόνο η Βραζιλία παράγει 11 εκατομμύρια τόνους βοείου κρέατος ετησίως και η συμφωνηθείσα ποσόστωση των 99.000 τόνων θα εξακολουθήσει να κατανέμεται μεταξύ των τεσσάρων χωρών. Πουλερικά Η κατανάλωση πουλερικών στην ΕΕ αυξήθηκε σταθερά από τα 11 εκατομμύρια τόνους το 2005 σε πάνω από 14 εκατομμύρια τόνους το 2018. Γεγονός που σημαίνει ότι η μέση αύξηση της κατανάλωσης ήταν μεγαλύτερη των 230.000 τόνων ετησίως. Σήμερα η ΕΕ εισάγει 800.000 τόνους πουλερικών κάθε χρόνο, πάνω από τους μισούς εκ των οποίων προέρχονται από τη Mercosur. Παράλληλα, οι εξαγωγές της ΕΕ ανέρχονται σε 1,6 εκατ. τόνους, γεγονός που παρέχει στην ΕΕ σταθερό εμπορικό πλεόνασμα 800.000 τόνων. Βάσει της συμφωνίας, η ΕΕ θα επιτρέψει την εισαγωγή ποσόστωσης 180.000 τόνων ατελώς. Οι εισαγωγές θα ανέλθουν σταδιακά στην ποσότητα αυτή σε διάστημα πέντε ετών από την έναρξη ισχύος της συμφωνίας. Ο όγκος αυτός αντιστοιχεί σε πολύ λιγότερο από ένα έτος παρατηρούμενης μέσης αύξησης μακροπρόθεσμης κατανάλωσης και αντιστοιχεί στο 1,2 % της τρέχουσας κατανάλωσης. Επιπλέον, υπάρχει έντονη συμπληρωματικότητα μεταξύ των εισαγωγών και της εγχώριας παραγωγής, δεδομένου ότι οι καταναλωτές της ΕΕ έχουν έντονη προτίμηση για το στήθος, ενώ οι καταναλωτές σε άλλες αγορές προτιμούν τους μηρούς τόσο για πολιτισμικούς όσο και για οικονομικούς λόγους. Με την πάροδο των ετών, ο πτηνοτροφικός τομέας της ΕΕ απέδειξε την ικανότητά του να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες της αγοράς και στην αύξηση του ανταγωνισμού ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και την καινοτομία του. Ζάχαρη Το 2018 η ΕΕ ήταν μεγάλος καθαρός εξαγωγέας ζάχαρης με εξαγωγές 2,1 εκατ. τόνων. Η Βραζιλία για τις εξαγωγές ζάχαρης προς την ΕΕ εφαρμόζει μέχρι σήμερα μια δασμολογική ποσόστωση που έχει χορηγηθεί βάσει του χρονοδιαγράμματος της ΕΕ για τον ΠΟΕ με δασμό εντός της ποσόστωσης. Με τη συμφωνία 180.000 τόνοι ζάχαρης για ραφινάρισμα θα επιτραπεί να εισαχθούν στην ΕΕ ατελώς βάσει αυτής της υφιστάμενης ποσόστωσης. Δεν θα δημιουργηθεί νέα ποσόστωση ζάχαρης για τη Βραζιλία. Μια νέα ποσόστωση 10.000 τόνων ατελώς συμφωνήθηκε μόνο για την Παραγουάη. Από τη συμφωνία εξαιρούνται τα είδη ειδικών σακχάρων. Τα συμφωνηθέντα ποσά καλύπτουν όγκο αντίστοιχο με το 1 % της κατανάλωσης ζάχαρης στην ΕΕ, η οποία ανέρχεται σε περίπου 19 εκατ. τόνους και παραμένει σταθερή. Αιθανόλη Ανοίγεται ποσόστωση 450.000 τόνων ατελώς για την αιθανόλη που θα χρησιμοποιηθεί από τη χημική βιομηχανία. Περαιτέρω ποσόστωση 200.000 τόνων με δασμολογικό συντελεστή εντός της ποσόστωσης που ανέρχεται στο 1/3 του τρέχοντος υψηλού δασμού (έως 19 ευρώ/εκατόλιτρο) θα ανοίξει για όλες τις άλλες χρήσεις. Και οι δύο ποσότητες θα καθιερωθούν σταδιακά σε διάστημα 5 ετών.
Η μικρότερη ποσόστωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το τμήμα της αγοράς που αφορά τα καύσιμα, το οποίο αντιπροσωπεύει με μεγάλη διαφορά το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης αιθανόλης στην ΕΕ: τα 4 από τα 6 εκατομμύρια τόνους αιθανόλης που καταναλώνονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη χρησιμοποιούνται στα καύσιμα. Όσον αφορά την επιμέρους ποσόστωση για τις χημικές χρήσεις, η ευρωπαϊκή βιομηχανία βιοπλαστικών και βιοχημικών σήμερα αντιμετωπίζει δυσκολίες επέκτασης λόγω της έλλειψης πρόσβασης σε βιοαιθανόλη, που αποτελεί την κύρια εισροή για την παραγωγή, σε ανταγωνιστική τιμή, εν μέρει λόγω της επικέντρωσης της παραγωγής της ΕΕ στις χρήσεις καυσίμων. Επομένως, η μεγαλύτερη επιμέρους ποσόστωση, η οποία προορίζεται αποκλειστικά για το τμήμα της αγοράς που αφορά τις λιγότερο ευαίσθητες χημικές χρήσεις, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ΕΕ. Οι αποφάσεις που αφορούν την αιθανόλη πρέπει επίσης να εξεταστούν στο πλαίσιο της θέσης της Βραζιλίας ως μιας από τις δύο μεγαλύτερες χώρες παραγωγούς και εξαγωγείς βιοαιθανόλης στον κόσμο, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι δύο χώρες μαζί αντιπροσωπεύουν το 85 % της παγκόσμιας παραγωγής. Μέλι Εδώ και μερικά χρόνια, η αγορά χαρακτηρίζεται από έντονη αύξηση της κατανάλωσης και σταθερή αύξηση των τιμών. Παρά το γεγονός ότι η εγχώρια παραγωγή έχει αυξηθεί σημαντικά, η ΕΕ βασίζεται διαρκώς σε μέλι από άλλες χώρες για να καλύψει τη ζήτηση και σήμερα εισάγει το 45 % περίπου της ποσότητας που καταναλώνει. Οι τρέχουσες εισαγωγές της ΕΕ από τη Mercosur ανέρχονται σε 35.000 τόνους περίπου. Η συμφωνία θα ανοίξει ποσόστωση 45.000 τόνων για το μέλι, οι οποίοι θα εισάγονται ατελώς έπειτα από σταδιακή μείωση των δασμών κατά τη διάρκεια 5ετούς περιόδου. Η ποσόστωση αυτή αναμένεται να περιλαμβάνει τις τρέχουσες εισαγωγές. Ρύζι Οι υφιστάμενες εισαγωγές ρυζιού από τη Mercosur ανέρχονται σε 100.000 τόνους περίπου ετησίως κατά μέσο όρο. Επομένως, η συμφωνηθείσα ποσόστωση είναι πολύ μικρότερη από την ποσότητα που εισάγει ήδη η ΕΕ. Αντιστοιχεί στο 2,2 % της κατανάλωσης της ΕΕ, η οποία ανέρχεται σε 2,7 εκατομμύρια τόνους, οι μισοί σχεδόν από τους οποίους πρέπει να εισαχθούν. Επιπλέον, η Mercosur παράγει ρύζι indica και, ως εκ τούτου, δεν ανταγωνίζεται το πιο ευαίσθητο τμήμα της αγοράς ρυζιού japonica της ΕΕ, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της ΕΕ (περίπου 75 %). Το 80 % του ρυζιού indica που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από εισαγωγές. Επομένως, η ποσόστωση με βάση τη συμφωνία ΕΕ-Mercosur θα διατηρήσει τις ήδη υφιστάμενες εισαγωγές από τη Mercosur. Ο όγκος της ποσόστωσης ρυζιού στη συμφωνία θα είναι 60.000 τόνοι ατελώς, με σταδιακή μείωση των δασμών κατά τη διάρκεια 5ετούς περιόδου. Η νέα ποσόστωση αναμένεται να περιλαμβάνει τις τρέχουσες εισαγωγές.
Αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια των τροφίμων όσον αφορά τις εισαγωγές Τα πρότυπα της ΕΕ σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, την υγεία των ζώων και των φυτών δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Κάθε εισαγόμενο γεωργικό είδος διατροφής πρέπει να συμμορφώνεται με τα αυστηρά πρότυπα της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να εισέλθει στην αγορά της ΕΕ βόειο κρέας με ορμόνες ή μη εγκεκριμένα προϊόντα ΓΤΟ. Η συμφωνία δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα ως προς τις απαιτήσεις αυτές. Τα πρότυπα της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων και την υγεία εφαρμόζονται σε όλα τα προϊόντα που πωλούνται και καταναλώνονται στην ΕΕ, είτε παράγονται στο εσωτερικό της είτε εισάγονται. Η εμπορική συμφωνία ΕΕ-Mercosur υποστηρίζει πλήρως την αρχή αυτή. Επίσης, η συμφωνία περιλαμβάνει την αρχή της προφύλαξης και το δικαίωμα των μερών να θεσπίζουν ή να διατηρούν προληπτικά μέτρα για την προστασία της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου τα σχετικά επιστημονικά στοιχεία είναι ανεπαρκή.