ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΤΑΞΗ: Β Ενιαίου Λυκείου ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ:. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Τμήμα: Aρ.:. ΒΑΘΜΟΣ:.. Υπογραφή καθηγητή/τριας:. 100 20 ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ατομικές μάζες: Η=1,C=12, N=14, O=16, Na=23, Mg=24, Cl=35.5, Cu=63.5 Σταθερές ηλεκτρολυτικής διάστασης: KCH 3COOH= ΚNH 3=1,8 10-5 Γραμμομοριακός όγκος αερίων σε Κανονικές Συνθήκες = 22,4 L ΟΔΗΓΙΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο βαθμολογείται με ΕΚΑΤΟ (100) μονάδες. Να απαντήσετε και τα τρία μέρη Α, Β ΚΑΙ Γ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ. Να γράψετε τις απαντήσεις σας στο εξεταστικό δοκίμιο, στον κενό χώρο, μετά από κάθε ερώτηση. Επιτρέπεται η χρήση μόνο μη προγραμματιζόμενων υπολογιστικών μηχανών. Δεν επιτρέπεται η χρήση σημειώσεων σε οποιαδήποτε μορφή. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας. Να μελετήσετε με προσοχή την εκφώνηση των ερωτήσεων και να απαντήστε με σαφήνεια. Να γράφετε ΚΑΘΑΡΑ και ΕΥΑΝΑΓΝΩΣΤ To εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από (13) σελίδες. ΔΕΝ ΘΑ ΔΟΘΟΥΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Ή ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1
ΜΕΡΟΣ Α : Ερωτήσεις 1 4 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 1-4. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 5 μονάδες (σύνολο 20 μονάδες). Ερώτηση 1 Δίνονται τα πιο κάτω οξείδια: SO 3 CuO PbO P 2 O 5 Κ 2 Ο Να επιλέξετε ένα μόνο οξείδιο στο οποίο ισχύουν οι τρεις πιο κάτω ιδιότητες δικαιολογώντας την επιλογή σας χρησιμοποιώντας όλα τα δεδομένα: i. Αντιδρά με διάλυμα υδροχλωρικού οξέος δίνοντας ευδιάλυτο άλας. ii. Σχηματίζει βασικό διάλυμα. iii. Αντιδρά με διάλυμα θειικού οξέος δίνοντας άχρωμο διάλυμα (μον. 5) Ερώτηση 2 Να γράψετε από δύο παρατηρήσεις που αναμένετε να κάνετε κατά την εκτέλεση σε κάθε πείραμα Α, Β, Γ, Δ και Ε. (μον. 10x0,5) Πείραμα Α Σε ποτήρι ζέσεως που περιέχει αποσταγμένο νερό και μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης, προστίθεται μικρό σφαιρίδιο ασβεστίου, Ca. Πείραμα Β Σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει διάλυμα νιτρικού χαλκού, Cu(NO 3 ) 2, προστίθεται διάλυμα αμμωνίας, ΝΗ 3, κατά σταγόνες μέχρι να παρατηρηθεί αλλαγή. Ακολούθως προστίθεται διάλυμα αμμωνίας σε περίσσεια. Πείραμα Γ Σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει νιτρικό αργίλιο, Al(NO 3 ) 3, προστίθεται διάλυμα αμμωνίας, ΝH 3, κατά σταγόνες μέχρι να παρατηρηθεί αλλαγή. Ακολούθως προστίθεται περίσσεια διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου. Πείραμα Δ Σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει ρινίσματα Cu προστίθεται πυκνό διάλυμα ΗΝΟ 3. Πείραμα E Σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει διάλυμα Pb(NO 3 ) 2 προστίθενται αρχικά σταγόνες διαλύματος NaOH και στη συνέχεια προστίθεται περίσσεια διαλύματος NaOH. Πείραμα Α: Πείραμα Β: Πείραμα Γ: Πείραμα Δ: Πείραμα Ε: 2
Ερώτηση 3 Να βρείτε τους συντελεστές στις πιο κάτω οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις: (μον. 10x0,5) α) α H 2 S + β HNO 3 γ S + δ NO 2 + ε H 2 O β) K 2 Cr 2 O 7 + ζ HCl η KCl + θ CrCl 3 + ι Cl 2 + κ H 2 O α=.., β=.., γ=.., δ=.., ε=.., ζ=.., η=.., θ=.., ι=..,κ=.. Ερώτηση 4 4g NaOH διαλύθηκαν σε ποτήρι ζέσεως που περιείχε αποσταγμένο νερό. Αφού το διάλυμα αφέθηκε να κρυώσει, μεταφέρθηκε μαζί με τα υγρά έκπλυσης σε ογκομετρική φιάλη των 250 ml.τέλος, προστέθηκε νερό μέχρι τη χαραγή. α) Να υπολογίσετε τη μοριακότητα του διαλύματος ΝaOH που παρασκευάστηκε πιο πάνω. (μον. 2) β) Σε ποιο σφάλμα (θετικό ή αρνητικό) υπολογισμού της μοριακότητας του διαλύματος ΝaOH θα οδηγηθείτε, αν τα υγρά έκπλυσης δεν μεταφέρονταν στην ογκομετρική φιάλη και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μον. 1) γ) Να υπολογίσετε τον όγκο (ml) του πιο πάνω διαλύματος NaOH που απαιτείται για την παρασκευή 100 ml διαλύματος NaOH 0,02Μ. (μον. 2) MΕΡΟΣ Β : Ερωτήσεις 5 10 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 5-10. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 10 μονάδες (σύνολο 60 μονάδες). Ερώτηση 5 Σε όλες τις πιο κάτω περιπτώσεις πραγματοποιείται χημική αντίδραση και παράγεται διαφορετικό αέριο. Να γράψετε τον χημικό τύπο του αερίου που παράγεται σε κάθε αντίδραση. (μον. 2) I. Fe + αραιό Η 2 SO 4 αέριο. II. Cu + πυκνό/θ H 2 SO 4 αέριο. III. Cu + αραιό HNO 3 αέριο. IV. ΝaCl + πυκνό H 2 SO 4 αέριο. Σε μια αμφίδρομη αντίδραση τα αντιδρώντα έχουν κίτρινο χρώμα, ενώ τα προϊόντα είναι πορτοκαλί. Όταν η θερμοκρασία στο πιο πάνω σύστημα ελαττώνεται, παρατηρείται ότι το διάλυμα γίνεται κίτρινο. Να αναφέρετε αν η αντίδραση είναι ενδόθερμη ή εξώθερμη δικαιολογώντας την απάντησή σας. (μον. 3) 3
Γ. Να συμπληρώσετε τις πιο κάτω χημικές αντιδράσεις (χωρίς συντελεστές): (μον. 5x1) α) Fe(OH) 2 + HCl... β) Fe(NO 3 ) 3 + ΚOH γ) Fe(OH) 3 + H 2 SO 4 δ) FeO + ΗΝΟ 3. ε) Fe + HCl. Ερώτηση 6 A. Δίνεται η καμπύλη εξουδετέρωσης 20 ml διαλύματος ασθενούς βάσης (μονόξινη ΜΟΗ), με διάλυμα HCl 0,1M. Να υπολογίσετε: α) Τη μοριακότητα του διαλύματος της βάσης. (μον. 2) β) Τη τιμή της σταθεράς ηλεκτρολυτικής διάστασης Κ β. (μον. 3) Να αναφέρετε το οξειδωτικό και αναγωγικό σώμα στην πιο κάτω χημική αντίδραση: (μον. 2) HCl + MnO 2 Cl 2 + MnCl 2 + H 2 O οξειδωτικό σώμα:... αναγωγικό σώμα:... Γ. Πόσα moles HCl περιέχονται σε 300 ml διαλύματος HCl περιεκτικότητας 15,2 % κ.μ και ρ=1,2 g/ml; (μον. 3) Ερώτηση 7 Σε κλειστό δοχείο σταθερού όγκου 10 L εισάγονται 0,4 mol NO 2. Το δοχείο θερμαίνεται στους θ 0 C, οπότε το NO 2 διασπάται σύμφωνα με τη χημική εξίσωση: 2NO 2 (g) 2NO(g) + O 2 (g) ΔΗ >0 Μετά την αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας βρέθηκαν στο δοχείο 0,1 mol O 2. Να υπολογίσετε τη τιμή της σταθεράς Κ C για την παραπάνω χημική ισορροπία στους θ 0 C. (μον. 6) 4
Σε δοχείο έχει αποκατασταθεί η ισορροπία: (μον. 4) C (s) + CΟ 2 (g) 2CΟ (g) ΔΗ<0 Να αναφέρετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λάθος. (χωρίς επεξήγηση). I. Η προσθήκη άνθρακα προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης του CΟ. II. Η ελάττωση της πίεσης του δοχείου προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης του CΟ 2. III. Όταν αυξηθεί η θερμοκρασία, αυξάνεται η συγκέντρωση του CΟ. IV. Η προσθήκη καταλύτη προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης του CΟ 2 Ερώτηση 8 στην ισορροπία. Να υπολογίσετε το ph: (μον. 2) α) Διαλύματος Ca(ΟΗ) 2 0,05 Μ β) Διαλύματος CH 3 COOH 6 % κ.ο. (μον. 3) Να αναφέρετε αν οι πιο κάτω προτάσεις είναι ορθές ή λανθασμένες και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μον. 2) α) Το ph διαλύματος NΗ 4 Cl είναι μεγαλύτερο από επτά. β) Το ph διαλύματος CH 3 COOH 0,1M είναι ίσο με το ph διαλύματος HCl 0,1M. Γ. Να υπολογίσετε το ph του διαλύματος που προκύπτει όταν σε 1 L διαλύματος CH 3 COOH 0,2Μ προστεθούν 6g CH 3 COONa (χωρίς μεταβολή όγκου του διαλύματος). (μον. 3) Ερώτηση 9 Να προτείνετε πειραματικό τρόπο διάκρισης για τα πιο κάτω ζεύγη χημικών ενώσεων (αντιδραστήριο, παρατήρηση): (μον. 6) α) αραιό διάλυμα H 2 SO 4, πυκνό διάλυμα H 2 SO 4 β) στερεό CaCO 3, στερεό Ca(NO 3 ) 2 γ) στερεό NaCl, στερεό NH 4 Cl Για την πλήρη εξουδετέρωση 30 ml διαλύματος H 2 SO 4, χρειάζονται 15 ml NaOH 0,2 M. Να υπολογίσετε τη μοριακότητα του διαλύματος του οξέος. (μον. 4) 5
Ερώτηση 10 Δίνονται τα άλατα: ΝaCl, CH 3 COONa, (NH 4 ) 2 SO 4, CH 3 COONH 4 (α) Να χαρακτηρίσετε τα υδατικά τους διαλύματα, ως όξινα, βασικά ή ουδέτερα και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας σε κάθε περίπτωση, γράφοντας και την κατάλληλη χημική εξίσωση υδρόλυσης (όπου χρειάζεται). (μον. 8) (β) Να προβλέψετε το χρώμα που παίρνει ο γενικός δείκτης σε κάθε ένα από τα πιο πάνω υδατικά διαλύματα των αλάτων. (μον. 2) ΜΕΡΟΣ Γ : Ερωτήσεις 11-12 Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις 11-12. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 10 μονάδες (σύνολο 20 μονάδες). Ερώτηση 11 Χ g κράματος Cu /Mg κατεργάζεται με περίσσεια αραιού διαλύματος υδροχλωρικού οξέος. Κατά την αντίδραση παράγονται 6,72 L (σε Κ.Σ) ενός αερίου Η ίδια ποσότητα κράματος Χ g αντιδρά πλήρως με διάλυμα πυκνού και θερμού διαλύματος θειικού οξέος και παράγονται 11,2 L ( σε Κ.Σ ) ενός αερίου Ζητούνται: (α) Οι χημικές εξισώσεις των χημικών αντιδράσεων που πραγματοποιούνται. (μον. 3) (β) Να υπολογίσετε τα Χ g του κράματος. (μον. 7) Ερώτηση 12 Πρόκειται να τιτλοδοτήσετε διάλυμα KMnO 4 με πρότυπο διάλυμα H 2 C 2 O 4 0,1Μ παρουσία θειικού οξέος. α) Να αναφέρετε τέσσερα απαραίτητα όργανα που πρέπει να χρησιμοποιήσετε στο εργαστήριο για την τιτλοδότηση του διαλύματος του υπερμαγγανικού καλίου. (μον. 2) β) Πώς θα αναγνωρίσετε το τέλος της ογκομέτρησης του KMnO 4 ; (μον. 1) γ) Γιατί στην υπερμαγγανομετρία χρησιμοποιείται διάλυμα θειικού οξέος και όχι νιτρικού οξέος; (μον. 2) δ) Να υπολογίσετε τη μοριακότητα του διαλύματος KMnO 4, αν για πλήρη οξείδωση 10 ml διαλύματος H 2 C 2 O 4 0,02Μ, καταναλώθηκαν 8 ml διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου. (μον. 2) Δίνεται η χημική εξίσωση: 5H 2 C 2 O 4 + 2KMnO 4 + 3H 2 SO 4 10CO 2 + K 2 SO 4 + 2MnSO 4 + 8H 2 O ε) Να αναφέρετε δύο ιδιότητες που έχει το H 2 C 2 O 4 έτσι ώστε να θεωρείται κατάλληλο για την παρασκευή πρότυπου διαλύματος. (μον. 1) ζ) Να εξηγήσετε γιατί το διάλυμα του υπερμαγγανικού καλίου πριν από τη χρήση του επανατιτλοδοτείται. (μον. 2) ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ 6