Όνομα Μαθητή Τμήμα Ημερομηνία ΘΕΜΑ Α Β1 Β2 Β3 ΒΑΘΜΟΣ Τοµέας Νέων Ελληνικών Β4 Γ ΣΥΝΟΛΟ Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου 3o Διαγώνισµα Προσοµοίωσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΕΜΑΤΑ: Καταναλωτισµός - Διαφήµιση - Επιτυχία - Πλούτος ΘΕΩΡΙΑ: Η Πειθώ στη Διαφήµιση ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ Στο εξώφυλλο να γράψετε τα ατοµικά σας στοιχεία (όνοµα, τµήµα) και την ηµεροµηνία εξέτασης. Να µην αντιγράψετε τα θέµατα στα φύλλα των απαντήσεων. Τυχόν σηµειώσεις σας πάνω στα θέµατα δε θα βαθµολογηθούν σε καµία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε µαζί µε το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέµατα µόνο µε µπλε ή µόνο µε µαύρο στυλό µε µελάνι που δεν σβήνει. Κάθε απάντηση τεκµηριωµένη είναι αποδεκτή. Χρόνος εξέτασης: 3 ώρες Διδάσκων Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd
Σελίδα 2 από 5 ΚΕΙΜΕΝΟ Υπάρχει µια ιδιαίτερη κατηγορία διαφήµισης που απευθύνεται στα παιδιά, ιδίως τα µικρής ηλικίας, τα οποία µε δυσκολία µπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφήµιση από το πρόγραµµα. Ο Αµερικανός ερευνητής Χολ Χιµελστάιν επισηµαίνει ότι τα ευρήµατα της έρευνας αναφορικά µε τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και τη διαφήµιση δείχνουν ότι στην ηλικία των πέντε ή έξι ετών εµφανίζουν δυσκολίες στο να διακρίνουν το φανταστικό από το πραγµατικό και τείνουν να πιστεύουν τα ψεύδη. Τα παιδιά δε διακρίνουν τα προγράµµατα από τις διαφηµίσεις και προτιµούν τις διαφηµίσεις από τα προγράµµατα. Ανάµεσα στην ηλικία των επτά µε δέκα ετών, τα παιδιά είναι περισσότερο επιρρεπή στην «τηλεοπτική χειραγώγηση». Στην ηλικία των επτά ετών, το παιδί συνήθως µπορεί να διακρίνει την πραγµατικότητα από τη φαντασία, και στα εννέα µπορεί να υποπτευθεί την παραπλάνηση των διαφηµιστικών µηνυµάτων. Στην ηλικία των δέκα, το παιδί αρχίζει να αποκτά µια πιο κυνική θέση, ότι οι «διαφηµίσεις λένε πάντα ψέµατα». Στην ηλικία των έντεκα µε δώδεκα ετών, το παιδί αρχίζει να αποδέχεται και να υποµένει τα ψεύδη των ενηλίκων στις διαφηµίσεις. Ένας άλλος ερευνητής, ο Μπράιαν Γιανγκ, επισηµαίνει ότι λόγω της έλλειψης εµπειρίας τα παιδιά έχουν λιγότερη αντίσταση στις διαφηµίσεις και µπορεί αυτές να είναι επιζήµιες στην ικανότητά τους να διακρίνουν τη διαφήµιση από τα άλλα τηλεοπτικά προγράµµατα. Μια άλλη προβληµατική περιοχή είναι η τάση της διαφήµισης να βλέπει µόνο τις θετικές πλευρές, να αγνοεί την ασχήµια, τον πόνο και άλλες αρνητικές διαστάσεις της ζωής. Στο σηµείο αυτό διαφέρει από τα άλλα µηνύµατα των Μ.Μ.Ε. Το περιεχόµενο της διαφήµισης έχει υποστεί έντονη κριτική, καθώς δηµιουργεί στερεότυπα και ανεβάζει τις προσδοκίες των παιδιών. Παράλληλα, η διαφήµιση θεωρείται υπεύθυνη για τη µεταβολή της εικόνας του παιδιού τόσο στην κοινωνία, όσο και στη διαφήµιση. Στα παλαιότερα χρόνια, τα παιδιά θεωρούνταν «γλυκά» και «διαφορετικά», µη ικανά να δίνουν ενήλικες απαντήσεις. Στις µέρες µας υπάρχει µια τάση να απεικονίζονται ως έξυπνα, δραστήρια και επιδέξια, µε αποτέλεσµα να αυξάνονται κατακόρυφα οι απαιτήσεις της κοινωνίας από τους νέους συνολικά. Η σύγχρονη διαφήµιση απευθύνεται στα παιδιά και για άλλους λόγους, καθώς µέσω αυτών οι διαφηµίσεις αποσκοπούν να καθιερώσουν καταναλωτικές τάσεις για όλη την οικογένεια. Αυτό φαίνεται και από το απλό γεγονός ότι προϊόντα που λογικά απευθύνονται στους ενήλικες (αυτοκίνητα, υπολογιστές, έπιπλα κτλ.) εµφανίζονται σε ώρες που κατά το πλείστον τα
Σελίδα 3 από 5 προγράµµατα παρακολουθούνται από τα παιδιά. Για παράδειγµα, σε µια έρευνα που πραγµατοποιήθηκε είδαµε ότι στα πρωινά των Σαββατοκύριακων του Φεβρουαρίου του 1996, ανάµεσα στις διαφηµίσεις για ζαχαρωτά, σοκολάτες, δηµητριακά και γαριδάκια, παρεµβάλλονται διαφηµίσεις για έπιπλα, πλυντήρια, δίσκους, εφηµερίδες και περιοδικά, ουίσκι, σαµπουάν, ζωοτροφές, βαφές µαλλιών, τηλεφωνικές υπηρεσίες και παυσίπονα. Είναι, επίσης, γεγονός ότι, αν και διεθνώς επιβάλλονται περιορισµοί, αυτοί σπανίως στην πράξη τηρούνται, αφού τα παιδιά αντιπροσωπεύουν µια ιδιαίτερα προσοδοφόρα αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες, ενώ την ίδια στιγµή αντιπροσωπεύουν τους µελλοντικούς ενήλικες καταναλωτές, µε αποτέλεσµα οι διαφηµιστές να επιχειρούν να τα εξοικειώσουν µε τα προϊόντα τους. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο ότι διεθνώς η διαφηµιστική έρευνα αντιµετωπίζει τα παιδιά, όπως εύστοχα έχει διατυπώσει ο Αµερικανός ερευνητής Τζέιµς Μακνίλ, ως «εκπαιδευόµενους καταναλωτές». Παπαθανασόπουλος, Σ. (2001, 6 Μαΐου). Χειραγωγηµένοι καταναλωτές από κούνια. Η Καθηµερινή. (διασκευή)
Σελίδα 4 από 5 ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (µονάδες 25) Να γράψεις την περίληψη του κειµένου σε 100 έως 120 λέξεις χωρίς να προσθέσεις δικά σου σχόλια. ΘΕΜΑ Β1. (µονάδες 10) Για ποιους λόγους, σύµφωνα µε το κείµενο, η διαφήµιση απευθύνεται στα παιδιά; (παράγραφος 60 έως 80 λέξεων) ΘΕΜΑ Β2. (µονάδες 10) [α] Να εντοπίσεις και να καταγράψεις τις τεχνικές πειθούς που χρησιµοποιούνται στην παραπάνω έντυπη διαφήµιση. (µονάδες 6) [β] Να εντοπίσεις τον κύριο τρόπο πειθούς που χρησιµοποιείται στο κείµενο που σου δόθηκε και να δικαιολογήσεις τη χρήση του από τον αρθρογράφο. (µονάδες 4) ΘΕΜΑ Β3. (µονάδες 9) [α] «επιρρεπή», «επιζήµιες», «επιδέξια», «αποσκοπούν», «τηρούνται»: Για καθεµία από τις λέξεις αυτές του κειµένου να γράψετε από µία συνώνυµη λέξη. (µονάδες 5) [β] «χειραγώγηση», «τηλεοπτικά»: Με καθένα από τα συνθετικά των λέξεων αυτών του κειµένου να γράψετε µία νέα σύνθετη λέξη. (µονάδες 4) ΘΕΜΑ Β4. (µονάδες 6) «Τα παιδιά δε διακρίνουν τα προγράµµατα από τις διαφηµίσεις και προτιµούν τις διαφηµίσεις από τα προγράµµατα», «αν και διεθνώς επιβάλλονται περιορισµοί, αυτοί σπανίως στην πράξη τηρούνται»: Στις προτάσεις αυτές να µετατρέψεις την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο και στη συνέχεια να ερµηνεύσεις την επιλογή της αυθεντικής σύνταξης από τον αρθρογράφο.
Σελίδα 5 από 5 ΘΕΜΑ Γ. (µονάδες 40) Η προσπάθεια της διαφήµισης να προσεγγίσει τους νέους είναι αδιαµφισβήτητη, όπως παρατηρεί και στο άρθρο του ο Σ. Παπαθανασόπουλος. Σε ηµερίδα του Εµπορικού Επιµελητήριου της περιοχής σας, στην οποία είσαι προσκεκληµένος ως εκπρόσωπος των µαθητικών κοινοτήτων, παρουσιάζεις τις απόψεις σου για τον βαθµό στον οποίο η προσέγγιση αυτή επιδρά στη ζωή των νέων της γενιάς σου και προτείνεις τρόπους δηµιουργίας συνειδητοποιηµένων νέων καταναλωτών. (εισήγηση 500 έως 600 λέξεων)