Οι πέτρινες βρύσες της Ναυπάκτου

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΤΕΥΧΟΣ 66 Σχολείο και Διατροφή σελ.08 Οι πέτρινες βρύσες της Ναυπάκτου σελ.12 «Η Ώρα της Γης» 2015 σελ.14

EDITORIAL 3 ευχαριστώ (66) ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Πράσινο+Μπλε Μη κερδοσκοπική Οργάνωση Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Μεναίχμου 1-3 Ψανή 30 300 Ναύπακτος Τηλ: 26340 25016 fax: 26340 25015 email: info@prasinomple.gr www.prasinomple.gr Σχεδιασμός εντύπου: alex xd Ξεκινήσαμε το 2010 και συνεχίζουμε την προσπάθεια εδώ και πέντε χρόνια, μέχρι και σήμερα. Ο λόγος για τη δράση μας «ΟΙΚΟθέατρο». Τη σειρά θεατρικών παραστάσεων οικολογικού περιεχομένου, Δημοτικών Σχολείων της Ναυπάκτου, που μας απέδειξε ότι όταν πιστεύουμε πραγματικά σε κάτι, μπορούμε και να το υλοποιήσουμε αξιοπρεπώς, όλοι μαζί. Στην περίπτωση των θεατρικών παραστάσεων, την προσπάθεια όπως κάθε χρόνο αγκάλιασαν εθελοντές, εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές και έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για να πετύχει. Καταφέραμε να ευαισθητοποιήσουμε πολλούς, σε θέματα οικολογίας και περιβάλλοντος, αλλά πιο πολύ δώσαμε μέσα από το θέατρο, στους μικρούς μαθητές την δυνατότητα να εκφραστούν, να εισπράξουν αλλά και να μεταφέρουν μηνύματα για το περιβάλλον. Ακόμα και οι πιο δύσπιστοι δεν μπορούν να αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα, και κυρίως την προσπάθεια. Προσωπικά νοιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω όλους εκείνους που πιστεύουν στην προσπάθεια μας και μας στηρίζουν. Να ευχαριστήσω από καρδιάς τους ανθρώπους κάθε ηλικίας που γέμισαν κάθε Κυριακή την Παπαχαραλάμπειο αίθουσα στη Ναύπακτο και ιδιαίτερα τους εκπαιδευτικούς και μαθητές των Δημοτικών Σχολείων που συμμετείχαν, καθώς και το προσωπικό του ΚΔΑΠ μεα Ναυπάκτου, που μας δίδαξαν πολλά. Με την δική σας στήριξη να μας δίνει δύναμη, δεσμευόμαστε το «ΟΙΚΟ θέατρο» να είναι κοντά μας και το 2016. Να είστε καλά. Tάσος Ξύδης Υπεύθυνος Έκδοσης

4 OIKOδράσεις «ΟΙΚΟθέατρο 2015» Ολοκληρώθηκαν οι Θεατρικές παραστάσεις για το περιβάλλον. Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα Ναυπάκτου, οι θεατρικές παραστάσεις μαθητών των Δημοτικών Σχολείων Ναυπάκτου, που διοργανώνει η Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον Πράσινο+Μπλε. Η δράση υλοποιείται με την υποστήριξη του Δήμου Ναυπακτίας, την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας - Δνσης Α βάθμιας εκπαίδευσης Νομού Ατω/νίας και τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ - Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το ΟΙΚΟθέατρο είναι διαφορετικές θεατρικές παραστάσεις που υλοποιούν μαθητές των Δημοτικών σχολείων και έχουν ως στόχο να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, σε θέματα που έχουν σχέση με το περιβάλλον και την οικολογία. Οι παραστάσεις είναι εμπνευσμένες από οικολογικά παραμύθια γνωστών συγγραφέων, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά και που έχουν σκηνοθετηθεί από τους ίδιους τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς τους, φυσικά με τη βοήθεια θεατρολόγων. Την 01 Μαρτίου 2015 υλοποιήθηκαν οι θεατρικές παραστάσεις του 1ου ΔΣ Ναυπάκτου τάξη Β 1 «Ανέβα στη στέγη να φάμε τα σύννεφα» του Γιάννη Ξανθούλη καθώς και του 2ου ΔΣ Ναυπάκτου τάξη Ε 1 «Ο κύριος Μπέν η Μου και τα σκουπίδια» της Σοφίας Ζαραμπούκα τις οποίες παρουσιάσαμε στο προηγούμενο τεύχος μας.

ΟΙΚΟδράσεις 5 Στις 08 Μαρτίου στις 18:00 η «Περιπέτεια στην Τραυματούπολη» των Π. Φούρκα και Β. Καρναδάκη από το 2ο Δ.Σ. Ναυπάκτου Τάξη Γ 1 κα στις 19.00 «Η Μεσόγειος είμαι και δεν είμαι πια εδώ» του Βαγγέλη Ηλιόπουλου από το 3ο Δ.Σ. Ναυπάκτου Τάξη Δ 1. Στις 15 Μαρτίου 18.00 η «Η αρπαγή της Περσεφόνης» από το 35ο Δ.Σ. Πάτρας τάξη Δ 2 και στις 19.00 «Δωσ μου μια δεύτερη ευκαιρία» της Χρυσάνθης Καραϊσκου από το 3ο Δ.Σ. Ναυπάκτου Τάξη Ε2. Τέλος η αυλαία έπεσε την Κυριακή 22 Μαρτίου στις18:00 με την παράσταση «Όταν η κοκκινοσκουφίτσα συνάντησε την πρασινοσκουφίτσα» της Φωτεινής Γιαλούρη, βασισμένο στο βιβλίο της Σ. Κάτσου Καντάνη, «Η Πρασινοσκουφίτσα στο φλεγόμενο δάσος», από το Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με Αναπηρία Κ.Δ.ΑΠ.- μεα Ναυπάκτου. Μια παράσταση με πλούσια συναισθήματα που παρακολούθησαν πολλοί θεατές, εισπράττοντας μηνύματα ανθρωπιάς. Οι μικροί μαθητές έστειλαν, μηνύματα για την σημασία του πράσινου μέσα στην πόλη, την ανάγκη για κομποστοποίηση και ανακύκλωση, την μόλυνση της θάλασσας, την προστασία του δάσους καθώς και μηνύματα κυκλοφοριακής αγωγής. Με την παρουσία τους τίμησαν την διοργάνωση: εκπρόσωποι της Μητρόπολης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, ο Δήμαρχος, Αντιδήμαρχοι και Δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Ναυπακτίας, καθώς και άλλοι εκπρόσωποι τοπικών φορέων.

6 OIKOδράσεις Συγχαρητήρια αξίζουν στους εκπαιδευτικούς: του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ναυπάκτου κα Σμάνη Σπυριδούλα της Β1 τάξης, και στον εκπαιδευτικό εικαστικών κο Σταυλιώτη Χαράλαμπο, του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ναυπάκτου στην κα Κουταλά Ευαγγελία της Ε1 τάξης και τον κο Χουλιάρα Ανδρέα της Γ1 τάξης καθώς και στην δασκάλα μουσικής του σχολείου κα Τριανταφύλλου Πολυξένη. Στους εκπαιδευτικούς του 3ου Δημοτικού Σχολείου Ναυπάκτου κα Βαληλή Μαρία της Δ1 τάξης και κα Φουντζουλα Δήμητρα της Ε2 τάξης καθώς και στην κα Καλαντζή Βάσω της Δ1 τάξης και στη θεατρολόγο του 35ου Δ.Σ. Πάτρας κα Ζέρβα Τέτη. Συγχαρητήρια στον υπεύθυνη κα Βασιλοπούλου Μαρία και τους εκπαιδευτές των παιδιών του Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με Αναπηρία Κ.Δ.ΑΠ.- μεα Ναυπάκτου για την απόφασή τους να συμμετέχουν στο «ΟΙΚΟθέατρο 2105» Ψυχή της δράσης η θεατρολόγοι μας Γιαλούρη Φωτεινή η οποία επιμελήθηκε- σκηνοθέτησε τα 4 θεατρικά του 1ου και 3ου Δ. Σ. Ναυπάκτου καθώς και του Κ.Δ.ΑΠ.- μεα Ναυπάκτου, με ιδιαίτερο μεράκι και αγάπη και η θεατρολόγος κα Βασιλοπούλου Κωνσταντίνα από το «Πράσινο+Μπλε» η οποία επιμελήθηκεσκηνοθέτησε τα 2 θεατρικά του 2ου Δ.Σ. Ναυπάκτου. Τους συγχαίρουμε και τους ευχαριστούμε θερμά για την σημαντική βοήθεια που προσέφεραν.

OIKOδράσεις 7 Ευχαριστούμε το ΙΕΚ Ναυπάκτου τμήμα αισθητικής, τον Δντή του κο Πολίτη, την καθηγήτρια Ζησιμοπούλου Δήμητρα τις φοιτήτριες Διαμαντοπούλου Βίκυ, Ρήγα Ηλιάνα, Βασιλογιάννη Γεωργία, Δημητρακοπούλου Βαρβάρα, Λεκάκη Γεωργία, Καλαβρουζιώτη Γιώτα, Τζούμα Μαρία, Σκαμνιά Κωνσταντίνα, Αδαμοπούλου Ζωή, Καπελέρη Σταματική, Στέγγου Νίκη, Γράψια Κατερίνα καιανδρίτσου Πολυξένη, καθώς και την καθηγήτρια αισθητικής κα Κυπαρίση Βάσω, οι οποίες εθελοντικά επιμελήθηκαν το μακιγιάζ των προσώπων των μικρών μαθητών. Την ομάδα τεχνικών του Δημήτρη Ιωάννου που επιμελήθηκαν με επιτυχία τον ήχο, φωτισμό, video κλπ και φυσικά τους εθελοντές του Πράσινο+μπλε που όπως πάντα ήταν παρόντες, προσφέροντας εθελοντικά την βοήθειά τους στην υλοποίηση της δράσης. Θερμές ευχαριστίες στους χορηγούς μας, με την βοήθεια των οποίων καταφέρνουμε και υλοποιούμε παρόμοιες δράσεις. Συγχαρητήρια στους εκπαιδευτικούς και μαθητές που συμμετείχαν, για το σημαντικό αποτέλεσμα και ευχόμαστε η διάθεση των Σχολείων για συμμετοχή στη δράση ΟΙΚΟθέατρο να συνεχιστεί και για το έτος 2016. Στη δράση ΟΙΚΟθέατρο 2015 συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 170 μαθητές και παρακολούθησαν τις θεατρικές παραστάσεις πάνω από 1.500 θεατές.

8 OIKOθέμα Σχολείο και Διατροφή Η διατροφή στη σχολική ηλικία είναι ένας παράγοντας που θα επηρεάσει τις διατροφικές συνήθειες, την ποιότητα της διατροφής και κατ επέκταση την ποιότητα ζωής των παιδιών στην ενήλικη ζωή τους. Με την παχυσαρκία να λαμβάνει επιδημιολογικές διαστάσεις, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, και το ποσοστό των υπέρβαρων παιδιών να ξεπερνά, σε ορισμένες χώρες, αυτό των παιδιών με φυσιολογικό βάρος, οι επιστήμονες αναζήτησαν τους παράγοντες εκείνους που μπορεί να ευθύνονται για αυτήν την κατάσταση. Σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στα ελληνικά σχολεία, διαπιστώθηκε ότι η πλειοψηφία των παίδων, στις μεγάλες αστικές πόλεις, αλλά και στα μικρά αστικά κέντρα, καταναλώνουν τροφές χαμηλής θρεπτικής και υψηλής θερμιδικής αξίας. Τι τρώνε τα παιδιά; Η διατροφή στα σχολικά κυλικεία δεν είναι κατάλληλη. Επίσημα στοιχεία του ΙΝΚΑ δείχνουν ότι οι μαθητές αγοράζουν σνακς (γαριδάκια, πατατάκια κ.α.) σε ποσοστό 49-56%, προϊόντα με πολύ ζάχαρη σε ποσοστό 36-65%, χυμούς μη φυσικούς και αναψυκτικά με προσθήκη ζάχαρης σε ποσοστό 53-57%. Γενικά, το 81% των παιδιών προμηθεύεται για κολατσιό από το σχολείο είδη τροφής τα οποία δεν θα έπρεπε να διατίθενται από τα σχολικά κυλικεία. Παράλληλα, η αδυναμία των γονέων να ετοιμάσουν ένα ισορροπημένο και υγιεινό πρωινό τουλάχιστον στα παιδιά τους, τους οδηγεί στην εύκολη λύση του χαρτζιλικιού. Αποτέλεσμα, τα τρόφιμα που τα παιδιά κατανάλωναν να επιλέγονταν από καταστήματα που βρίσκονται κοντά στο σχολείο (καφετέριες, σούπερ μάρκετ και καταστήματα ψιλικών) και το σχολικό κυλικείο. Ένα μικρό ποσοστό μαθητών μόνο προμηθεύονταν κολατσιό από το σπίτι. Το ανησυχητικό στην υπόθεση αυτή είναι το είδος των τροφίμων που οι μαθητές καταναλώνουν.

ΟΙΚΟθέμα 9 Τι πρέπει να πουλάνε τα σχολικά κυλικεία; Σύμφωνα με την ισχύουσα υγειονομική νομοθεσία, στα κυλικεία των σχολείων επιτρέπεται να πωλούνται τα εξής τρόφιμα: - Σάντουιτς και τοστ τυποποιημένα (με ψωμί ολικής άλεσης ή λευκό) με τυρί ή και γαλοπούλα (από λαχανικά επιτρέπεται η προσθήκη ντομάτας). - Απλά αρτοσκευάσματα, όπως φρυγανιές, ψωμάκια, φρατζολάκια, σουσαμένια κουλούρια, παξιμάδια, κριτσίνια (σε ατομική συσκευασία 50g). - Σταφιδόψωμο (σε ατομική συσκευασία έως 60g). Μουστοκούλουρα (σε ατομική συσκευασία έως 60g). - Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατομική συσκευασία (έως 60 g.) - Μέλι, σε ατομική συσκευασία. - Χαλβάς και παστέλι (παντός τύπου), σε ατομική συσκευασία (έως 50 g.) - Σοκολάτα υγείας και γάλακτος, χωρίς γέμιση, σε μικρή συσκευασία (έως 30 g.). - Τυρόπιτα ή Σπανακόπιτα με τυρί φέτα ή κασέρι. - Γιαούρτι «παντός τύπου». - Φρέσκα φρούτα (καλά πλυμένα, σε ατομική συσκευασία). Ξηρά φρούτα, όπως σύκα, δαμάσκηνα, βερίκοκα χωρίς κουκούτσι (σε ατομική συσκευασία έως 50g). - Γάλα με λίγα λιπαρά, γάλα πλήρες και γάλα με κακάο (έως 250ml για το γάλα με κακάο, έως 330ml για το σκέτο γάλα). Ρυζόγαλο απλό, κρέμα απλή (έως 150ml). - Φυσικοί χυμοί φρούτων (100% χυμός) χωρίς πρόσθετη ζάχαρη (έως 330ml). - Εμφιαλωμένο νερό του 0,5 λίτρου. - Καφές και αφεψήματα (μόνο για το προσωπικό). Ο παραπάνω κατάλογος προϊόντων έχει συνταχθεί (και ενημερώνεται όποτε χρειαστεί) από επιστημονική επιτροπή του Υπουργείου υγείας με δύο κυρίως κριτήρια. Αυτό της ασφάλειας, δηλαδή να πρόκειται για τρόφιμα που δεν αλλοιώνονται εύκολα και διατηρούνται στις περιορισμένες συνθήκες του κυλικείου αποτελεσματικά και με διαιτολογικά κριτήρια, δηλαδή να πρόκειται για τρόφιμα που συμβάλουν σε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή. Τι ελέγχουμε στα προϊόντα; Εκτός από σωστή συσκευασία στο κάθε προϊόν, θα πρέπει να ελέγχουμε και την τελική ημερομηνία ανάλωσης, την «ημερομηνία λήξης». Οι ενδείξεις αυτές χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν για πόσο καιρό ένα τρόφιμο διατηρεί τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά και είναι ασφαλής η χρήση του. Όλες οι βασικές ενδείξεις στις ετικέτες θα πρέπει να είναι στα Ελληνικά ακόμα και αν το προϊόν είναι εισαγόμενο.

10 OIKOθέμα ΕΥΗΝΟΣ ο Βασιλιάς της Αιτωλίας Ο Εύηνος ή Φίδαρης πηγάζει απ τα Βαρδούσια (όρος Κόρακας) της Ευρυτανίας και εκβάλλει, μετά από πορεία 113 χιλιομέτρων, στον Πατραϊκό κόλπο απέναντι απ την Πάτρα και δυτικά της Βαράσοβας. Αποτελεί το φυσικό όριο που χωρίζει την Ναυπακτία από την Τριχωνίδα. Το όνομά του το οφείλει στο όνομα του βασιλιά των Αιτωλών Εύηνο που πνίγηκε στα νερά του. Το όνομα Φίδαρης οφείλεται στην οφιοειδή πορεία του μέχρι τις εκβολές του... Η ονομασία του στην αρχαιότητα ήταν Λυκόρμας ίσως εξ αιτίας των ορμητικών του νερών που είχαν την αγριάδα του λύκου. Η σημερινή του ονομασία αποδίδεται σε μια μυθική παράδοση πως ο Εύηνος ήταν ένας απ τους γιούς του Άρη και ήταν βασιλιάς της Αιτωλίας. Σε μια αρματοδρομία όπου ο νικητής θα κέρδιζε την κόρη του Εύηνου για γυναίκα του, ο Ίδας άρπαξε την κόρη του Εύηνου την Μάρπησσα και έφυγε. Ο Εύηνος τον κατεδίωξε και στην προσπάθειά του να τον φτάσει περνώντας τα ορμητικά νερά του Λυκόρμα, πνίγηκε σ αυτά. Από τότε το ποτάμι πήρε το όνομα του βασιλιά Εύηνου. Στην αρχαιότητα ο Εύηνος μαζί με τους παραποτάμους του ήταν ο μοναδικός δρόμος επικοινωνίας των Αιτωλικών φύλλων... Αρκετά γεφύρια (πέτρινα και μεταλλικά) και συρμάτινες πεζογέφυρες στα πιο όμορφα σημεία της κοίτης του μας δείχνουν τους παλιούς δρόμους, τα περάσματα και τις μετακινήσεις των ανθρώπων αλλοτινών εποχών. Αρχαία, Βυζαντινά αλλά κυρίως νεότερα μνημεία (μύλοι, νεροτριβές, γεφύρια κλπ ) είναι στοιχεία οικολογικού ενδιαφέροντος. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στη μορφή του ποταμού ποικίλει από το ανώτερο τμήμα με την ορμητική ροή, τους μαιάνδρους, τα ελατοδάση, τις πεζούλες και τα φαράγγια. Το μεσαίο τμήμα με τις ποταμολίμνες και την απόθεση φερτών υλικών έως τις εκβολές με τις προσχώσεις και το δέλτα, αποτελεί εύφορη καλλιεργήσιμη έκταση.

ΟΙΚΟθέμα 11 Με την δύναμη των νερών του κινούνταν παλιότερα πολλοί μύλοι, νεροτριβές - μαντάνια. Με τις φερτές του ύλες ο Εύηνος ενισχύει το προσχωματικό έργο του Αχελώου βοηθώντας στη δημιουργία της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Η παροχή νερού δεν είναι μόνιμα μεγάλη. Το καλοκαίρι μειώνεται ή διακόπτεται κατά διαστήματα, ιδίως στα χαμηλότερα τμήματα της κοίτης του. Το φαινόμενο αυτό εντάθηκε με την κατασκευή φράγματος στον Άγιο Δημήτριο, για να υδροδοτηθεί η Αθήνα. Στα νερά του αφθονούν τα ψάρια του γλυκού νερού, Πέστροφες, Χέλια, Γλανίδια, Στροσίδια, Τσερούκλες, Χαμοσούρτηδες, Μπριάνια και το σπάνιο θηλαστικό η Βίδρα (Lutra lutra). Στις εκβολές του σχηματίζονται εποχικά έλη, τα λεγόμενα λασποτόπια. Αυτές οι εκτάσεις, ξερές το καλοκαίρι, αναζωογονούνται το φθινόπωρο με τους νοτιάδες και τις πλημμύρες και γεμίζουν με σμήνη από τουρλίδες, ερωδιούς και άλλα θαλασσοπούλια που τρέφονται με μικρούς οργανισμούς που ξεθάβουν από την μαλακή άμμο. Στα στενά φαράγγια του, πετούν σπάνια αρπακτικά πουλιά, ενώ στο Δέλτα του μπορούμε να δούμε γλαρόνια, γλάρους, τσικνιάδες, παπιά (πρασινοκέφαλες, κυνηγόπαπιες, κιρκίρια, σφυριχτάρια, σαρσέλες), διάφορα βουτηχτάρια, πελαργούς, νερόκοτες, καλαμοκανάδες και φαλαρίδες. Η παραποτάμια βλάστηση είναι πλούσια από Πλατάνια, Λεύκες, Φράξους, Πικροδάφνες και Λυγαριές. Τροφοδοτείται από τα νερά των ρεμάτων Κλινοβίτη, Γιδομανδρίτη, Κοκκινόρρεμα, Μαυρονέρι, Κότσαλο, Πορτάρη, Περιβολιώτικο, Βαθύρρεμα, Λογγούλα, Ποταμούλα, Χοχλαστή και Δαφνόρρεμα. Με τα νερά του αρδεύονται περί τα 2.800 στρέμματα στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Ο Εύηνος ποταμός προσφέρεται για περιβαλλοντική εκπαίδευση αφού διαθέτει χαρακτηριστικά σημεία προσέγγισης για μελέτη του ποτάμιου οικοσυστήματος και αθλητικές δραστηριότητες, rafting - kayak - rappel κ.α.

12 ΟΙΚΟθέμα Οι πέτρινες βρύσες της Ναυπάκτου Η Ναύπακτος με ιστορία και πολιτισμό. πάνω από τρεις χιλιετίες, έχει επιπλέον και το φυσικό χάρισμα να διαθέτει άφθονα και γάργαρα νερά. Το δώρο αυτό της φύσης, το εκμεταλλεύτηκαν, οι κάτοικοί της, ανά τους αιώνες, χτίζοντας πέτρινες βρύσες και υδραγωγεία για να υδροδοτούνται όλες οι γειτονιές. Συνολικά υπάρχουν, όπως αναφέρεται από διάφορους περιηγητές, διακόσιες σαράντα πέντε βρύσες στη Ναύπακτο. Από αυτές, 45 κοινόχρηστες και οι υπόλοιπες στις οικίες της πόλης, αναφέρει ο περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή, στα 1668. Πολλές από αυτές σώζονται ακόμα και σήμερα αναμορφωμένες και τις παρουσιάζουμε με στόχο την ανάδειξή τους.

ΟΙΚΟθέμα 13 Με τόσο πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο που διαθέτει η πόλη της Ναυπάκτου, προτείνουμε να δημιουργηθεί μια διαδρομή όπου θα μπορεί ο κάθε επισκέπτης να συναντά τις περισσότερες βρύσες. Η ύπαρξη τόσων βρυσών με ενιαία αισθητική προσαρμοσμένη στην φυσική και ιστορική ομορφιά της πόλης μας, είναι μοναδική στην ευρύτερη περιοχή. Θα ήταν ένας ιδανικός περίπατος για τους επισκέπτες οι οποίοι διαρκώς αυξάνονται, να ακολουθούν σηματοδοτημένα τα λιθόστρωτα δρομάκια, ξεκινώντας από τα Μποτσαρέϊκα, την οδό Σουλιωτών και μπαίνοντας στο κάστρο στο δεύτερο διάζωμα, φτάνοντας στο «Βεζύρ Τζαμί» και στην «Τάπια», με την υπέροχη και μαγική θέα, βγαίνοντας από το Φαλτσοπόρτι και συνεχίζοντας στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη να καταλήγουν στο λιμάνι. Όλα αυτά προϋποθέτουν φυσικά, καθαρισμό των βρυσών και του περιβάλλοντα χώρου καθώς και τοποθέτηση πινακίδων με την ονομασία κάθε βρύσης και με ένδειξη της διαδρομής. Δημιουργία εντύπου, σχετικού, το οποίο θα διανέμετε από το Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών, στο λιμάνι. Σχετική διαφημιστική καμπάνια κ.λ.π. Στέκουν καρτερικά πολλά χρόνια τώρα, βελτιώνοντας την αισθητική μας και διατηρώντας την παράδοση. Ας τις σεβαστούμε και γιατί όχι ας εκμεταλλευτούμε την ύπαρξή τους.

14 ΟΙΚΟδράσεις «Η Ώρα της Γης» υπόθεση όλων μας το μέλλον του πλανήτη Τα αρνητικά αποτελέσματα της υπερκατανάλωσης φυσικών πόρων και ενέργειας σήμερα, στερούν από τις επόμενες γενιές τη δυνατότητα να αναπτυχθούν, να ζήσουν. Η παγκόσμια κινητοποίηση στην «Ώρα της Γης» για μία ακόμη χρονιά που διοργανώνει το WWF, δεν έχει σαν στόχο την εξοικονόμηση για μια ώρα εκατομμύρια κιλοβατώρες ηλεκτρικού ρεύματος σε κάθε μία χώρα που συμμετείχε σε αυτήν. Ο στόχο είναι άλλος. Η ευαισθητοποίηση των κυβερνόντων, των πολιτών και των επιχειρήσεων, για το υπαρκτό πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών αλλά και της υπερκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Περισσότερες από 172 χώρες υπολογίζεται ότι συμμετείχαν φέτος στην «Ώρα της Γης», ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Από τις 8:30μμ μέχρι τις 9:30μμ πήραν μέρος στο συμβολικό κάλεσμα του WWF για την «Ώρα της Γης», με σκοπό να στείλουν αποφασιστικό μήνυμα συμμετοχής στην προστασία του περιβάλλοντος. Για την ιστορία, να πούμε και να θυμίσουμε για μια ακόμη φορά, πως η Ώρα της Γης (Earth Hour) γεννήθηκε το 2007 στο Σύδνεϋ της Αυστραλίας, όταν δύο εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις αυθόρμητα ύψωσαν τη φωνή τους ενάντια στην κλιματική αλλαγή, σβήνοντας τα φώτα συμβολικά για μία ώρα με την Ελλάδα να συμμετέχει για έβδομη χρονιά.

ΟΙΚΟδράσεις 15 Η φετινή «Ώρα της Γης» μας κάλεσε να συμμετέχουμε στο «WWF Καλύτερη Ζωή», να δικτυωθούμε με ενεργούς πολίτες και πρωτοβουλίες, να εφαρμόσουμε μικρές αλλά σημαντικές αλλαγές για εμάς και τον πλανήτη. Με λίγα λόγια, η «Ώρα της Γης 2015» ήταν μια αφορμή για να αγκαλιάσουμε έναν άλλον τρόπο ζωής, να γίνουμε «ελαφρύτεροι» για τον πλανήτη και να αλλάξουμε, βήμα βήμα, τα στατιστικά στοιχεία ερευνών, που δεν είναι καθόλου ευοίωνα για το μέλλον του πλανήτη μας. Το WWF Ελλάς προσκάλεσε όλους τους δήμους της χώρας να σβήσουν σημαντικά μνημεία και τοπόσημα της πόλης τους, καθώς και να ενημερώσουν τους δημότες τους για το πρόγραμμα «WWF - Καλύτερη Ζωή» και τα οφέλη της συμμετοχής τους σε αυτό. Στην Ελλάδα πολλοί ήταν οι δήμοι που «κατέβασαν» τον διακόπτη, ενώ την παράσταση έκλεψε ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης. Η οικολογική οργάνωση για το περιβάλλον και τον πολιτισμό «Πράσινο+ Μπλε» σε συνεργασία με το WWF Ελλάς συμμετέχει από το 2009 στην δράση αυτή, υλοποιώντας εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στο γραφικό λιμάνι της Ναυπάκτου επί σειρά ετών, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας για τις κλιματικές αλλαγές τους πολίτες της Ναυπάκτου. Ο Δήμος Ναυπακτίας φέτος συμμετείχε με το σβήσιμο του φωτισμού των δημοτικών κτηρίων για μία ώρα και κάλεσε τους δημότες να συμμετάσχουν δηλώνοντας την ατομική συμμετοχή τους μέσα από την ιστοσελίδα www. kalyterizoi.gr που δημιούργησε το WWF Ελλάς. Πιστεύουμε ότι το μήνυμα κατά της υπερθέρμανσης της γης, της υπερκατανάλωσης φυσικών πόρων να το έλαβαν για μια ακόμη φορά οι «ιθύνοντες» ανά τον κόσμο, μέσα από την «παγκόσμια συσκότιση» της 28ης Μαρτίου 2015 στην «Ώρα της Γης». Μένει να αντιδράσουν επιτέλους με λύσεις και όχι λόγια, στο σοβαρό πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών.

16 OIKOπαρουσίαση

ΟΙΚΟθέμα 17 Ο «λευκός χρυσός» του Μεσολογγίου Η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου - Αιτωλικού, συνολικής έκτασης 164.000 στρεμμάτων, αποτελείται από: Τη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, με έκταση 112.000 στρεμμάτων. Τη Λιμνοθάλασσα Αιτωλικού (Βόρεια), έκτασης 14.000 στρεμμάτων. Τη Λιμνοθάλασσα Κλείσοβας (Ανατολικά), έκτασης 30.000 στρεμμάτων. Τη Λιμνοθάλασσα Γουρνοπούλες και Παλιοπόταμος (δυτικά), έκτασης 8.000 στρεμμάτων. Τα φερτά υλικά των ποταμών Αχελώου και Ευήνου σε συνδυασμό με τους νοτιοανατολικούς ανέμους, τα θαλάσσια ρεύματα που κυριαρχούν στο χώρο του Πατραϊκού κόλπου, τα νεκρά φύκια που αποθέτονταν είτε στον πυθμένα είτε στην ακτή, καθώς και οι γεωλογικές ανακατατάξεις, δημιούργησαν τον μεγάλης βιολογικής σημασίας υγροβιότοπο της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Η αξία και η συνεισφορά των υγροβιότοπων στο περιβάλλον και στη διαμόρφωση του μικροκλίματος της περιοχής είναι σημαντική, μια και η συμβολή τους είναι καθοριστική μέσω των παρακάτω διαδικασιών. Εμπλουτισμός υπόγειων νερών. Τροποποίηση πλημμυρικών φαινομένων. Παγίδευση ιζημάτων. Αποθήκευση και ελευθέρωση θερμότητας. Δέσμευση ηλι- ακής ακτινοβολίας και στήριξη τροφικών πλεγμάτων. Απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα. Διατήρηση της βιοποικιλότητας. Τεχνητός υδροβιότοπος Εδώ και ενάμιση αιώνα, καθώς φαίνεται να λειτουργούν από 1860, οι αλυκές καταλαμβάνουν το 10% της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Μέχρι το 1965 η αλατοπαραγωγή γινόταν με παραδοσιακό τρόπο, ενώ κατά την περίοδο 1965 1970 πραγματοποιήθηκαν έργα επέκτασης στην αλυκή που αφορούσαν την κατασκευή αναχωμάτων, την κατασκευή καναλιών κυκλοφορίας του νερού καθώς και την δημιουργία λεκανών και εγκαταστάσεων. Αργότερα, την δεκαετία 1980 1990 υπήρξε άρση ορισμένων παρεμβάσεων που είχαν δημιουργηθεί κατά την δεκαετία του 1970. Το 1991 κατασκευάζονται νησίδες φωλιάσματος & αναπαραγωγής πουλιών. Μεγάλες παρεμβάσεις με σκοπό την αποκατάσταση του συστήματος, γίνονται πλέον το 1998. Οι αλυκές αποτελούν ένα τεχνητό υγροβιότοπο μεγάλης βιολογικής σημασίας γιατί: είναι χώροι φωλιάσματος των πουλιών. Παρέχουν άφθονη τροφή σε μερικά είδη πουλιών. Είναι χώροι προστατευμένοι από επιδρομές θηρευτών και συχνή ανθρώπινη παρουσία. Είναι περιβάλλον σταθερό καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Υπάρχουν ποικίλα περιβάλλοντα σε μικρή έκταση ανάλογα με την αλατότητα του νερού. Οι αλυκές Μεσολογγίου έχουν έκταση 11.220 στρεμμάτων και ετήσια παραγωγική δυναμικότητα 120.000 τόνων πρωτογενούς άλατος.

18 OIKOδιατροφή Τρόφιμα, παγκόσμια σπατάλη Πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες και η προτροπή αυτή έχει στόχο να συμβάλει στην αντιμετώπιση ενός τεράστιου προβλήματος, μολονότι εκ πρώτης όψεως μοιάζει πιο «αθώο» σε σχέση με τα άλλα παθογόνα αίτια της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Τη σπατάλη του φαγητού! Για να είμαστε δίκαιοι, η σπατάλη του φαγητού δεν αποτελεί προνόμιο της νέας ελληνικής κουλτούρας. Σύμφωνα με στατιστικές, το 1/4 του φαγητού που σπαταλιέται σε ΗΠΑ, Βρετανία και Ευρώπη, θα αρκούσε για να τραφούν οι περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι που υποσιτίζονται στον κόσμο σήμερα. Μολονότι αυτές οι χώρες έχουν στη διάθεση τους δύο φορές περισσότερο φαγητό από όσο χρειάζεται για να ικανοποιηθούν οι διατροφικές ανάγκες των πληθυσμών τους, αυτή η πολλαπλάσια ποσότητα χάνεται προτού καταναλωθεί. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, το 20%-40% των φρούτων και λαχανικών απορρίπτονται επειδή δεν έχουν την κατάλληλη εμφάνιση! Πέρα από το ότι αποτελεί ύβρη απέναντι στους πεινασμένους του κόσμου, η σπατάλη του φαγητού δεν είναι μόνο κακοδιαχείριση χρημάτων αλλά και κατασπατάληση των αγαθών του πλανήτη από τον οποίο εξαρτόμαστε για την επιβίωσή μας. Κάθε προϊόν απαιτεί τεράστια περιβαλλοντική και κοινωνική επένδυση για να παραχθεί. Η γη, το νερό, η εργασία, όλα αποτελούν μέρος της αξίας του φαγητού που καταλήγει στο τραπέζι μας. Πρέπει να περιορίσουμε τις πράξεις που έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον.

ΟΙΚΟδιατροφή 19 Να σταματήσουμε να κόβουμε τα δέντρα για να καλλιεργούμε περισσότερα τρόφιμα, να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το 10% των εκπομπών που εκλύονται στις πλούσιες χώρες προέρχεται από την παραγωγή διατροφικών προϊόντων που τελικά δεν καταναλώνονται. Το νερό που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την άρδευση των καλλιεργειών προϊόντων διατροφής που τελικά αχρηστεύονται θα ήταν αρκετό για να ανταποκριθεί στις ημερήσιες ανάγκες εννέα δισεκατομμυρίων ανθρώπων, του αριθμού δηλαδή που αναμένεται να αγγίξει ο παγκόσμιος πληθυσμός ως το 2050. Ας αφυπνιστούμε λοιπόν σαν κοινωνία για το οξύτατο αυτό πρόβλημα, μάλιστα σε περιόδους δύσκολες και καλό θα ήταν να μην ξεχνάμε ότι υπάρχει πολύς κόσμος σε θέση χειρότερη από τη δική μας.

20 ΟΙΚΟγκρίνιες OIKOγκρίνιες: Εκφράστε την αποψή σας, την καταγγελία σας... Οι ΟΙΚΟγκρίνιες ειναι η γραμμή εποικινωνίας του Πράσινο+Μπλε με εσάς. Η φωνή σας δυναμώνει και οι ΟΙΚΟγκρίνιες δυναμώνουν μαζί σας. Μην διστάζετε να μας στέλνετε αυτά που σας απασχολούν, τους προβληματισμούς σας και τις προτάσεις σας,για να τα μοιραζόμαστε όλα μαζί. Αυτές οι σελίδες είναι η δική σας φωνή, το δικό σας βήμα. Μην σταματάτε. ΔΕΗ και λιγνίτης Ένας λογαριασμός της ΔΕΗ χρησιμεύει σε τρία πράγματα. Αρχικά στο να μάθεις πόσα πρέπει να πληρώσεις. Έπειτα για να διαπιστώσεις πόσα από αυτά είναι πράγματι για ηλεκτρικό ρεύμα και πόσα για τον δήμο, τη NΕΡIΤ, τα χαράτσια κτλ. και τρίτον, για να δεις με ποιον τρόπο παράγεται η ενέργεια που κατανάλωσες. «Μείγμα καυσίμου για όλη τη χώρα», ονομάζεται αυτό το πινακάκι με την ένδειξη, το οποίο συνήθως προσπερνάμε αβασάνιστα. Αυτό λοιπόν το πινακάκι είναι ένας άτυπος δείκτης της εθνικής οικολογικής συνείδησης. Σε έναν τελευταίο λογαριασμό αναγραφόταν ότι το 20,42% του ηλεκτρικού ρεύματος παράχθηκε από φυσικό αέριο, το 8,47% από καύση πετρελαίου, το 8,54% από υδροηλεκτρική ενέργεια, το 8,53% προήλθε από διασυνδέσεις, το 6,71% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το 47,34% από καύση λιγνίτη. Σχεδόν το μισό ηλεκτρικό ρεύμα της χώρας παράγεται από την καύση λιγνίτη, παραπάνω από το μισό παράγεται από ορυκτά καύσιμα, με τις γνωστές συνέπειες στο περιβάλλον.απλά μια διαπίστωση έκανα, κοιτάζοντας εκείνο το πινακάκι.. Δημήτρης Β. Γιατί τόση παρακμή; Οι παλιές καλές εποχές για το Αντίρριο έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Λίγο τα καράβια που κάπως το τελευταίο καιρό παίρνουν τα πάνω τους και ξεγελιόμαστε. Με τέτοιες όμως προβλήτες και αυτά όπου να ναι θα μας χαιρετίσουν. Δεν παίρνει φόρους το κράτος και το Λιμενικό Ταμείο γιατί αφήνει να υπάρχουν λοιπόν αυτά τα χάλια στο Αντίρριο; Γ.Π.

Οι φίλοι του «Πράσινο + Μπλε», Αγγελική και Παντελής, μαθητές της Γ τάξης, μας έστειλαν τις ζωγραφιές τους και τους ευχαριστούμε. ΟΙΚΟγκρίνιες 21

22 OIKOπροορισμοί ΑΝΩ ΧΩΡΑ υ ο τ ι τ ά π ο ν ο Μ ο Τ Ηρακλή Απολαύστε μια πανέμορφη διαδρομή σε παραποτάμια βλάστηση. Περπατήστε μέσα στα έλατα, καστανιές, κέδρους, πουρνάρια, ιτιές και πλατάνια, ξεκινώντας από την Άνω Χώρα με προορισμό την Αμπελακιώτισσα. Την άνοιξη θαυμάστε τις αγριοτριανταφυλλιές, τις ορχιδέες και τα πανέμορφα χρώματα από κάθε λογής αγριολούλουδα. Το καλοκαίρι γευτείτε τις νόστιμες αγριοφράουλες που θα βρείτε στο δρόμο σας και δροσιστείτε στα κρύα νερά του Κάκαβου. Το φθινόπωρο θα έχετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε εκατοντάδες ποικιλίες μανιταριών και το χειμώνα η όμορφη αγριάδα του φαραγγιού θα σας συναρπάσει. Το μονοπάτι του Κάκαβου, έτσι είναι γνωστό στους περισσότερους, μετονομάστηκε το 1998 από το Τ.Ε.Ι Μεσολογγίου, μετά από σχετική μελέτη του, σε μονοπάτι του Ηρακλή γιατί σύμφωνα με τη μελέτη, από εκεί περνούσε ο Ηρακλής προερχόμενος από την αρχαία Πλευρώνα προκειμένου να φτάσει στην Εύβοια για να παντρευτεί την Διηάνειρα κόρη του Πλεύρωνα. Κατά τη διάρκεια των ερευνών βρέθηκαν επιφανειακά ευρήματα της αρχαίας εποχής όπως νομίσματα και τάφοι. Το μονοπάτι χρησιμοποιούνταν επί δεκαετίες για την επικοινωνία Άνω Χώρας Αμπελακιώτισσας. Το γεφύρι του Κάκαβου χτίστηκε στα τέλη του προπερασμένου αιώνα και έχει μήκος 11.10μ και πλάτος 2.5μ. Στην θέση του, παλαιότερα, υπήρχε ξύλινο γεφύρι το οποίο όμως παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά. Ολόκληρο το γεφύρι είναι χτισμένο από πέτρα της περιοχής. Σαν συνδετικό υλικό χρησιμοποιήθηκε η «μουρτζουλάνα», μείγμα άμμου και μιας ύλης αντίστοιχης με το σημερινό τσιμέντο. Από το λιθόστρωτο δρόμο του μονοπατιού περνούσαν ταξιδιώτες, αγωγιάτες με τα μουλάρια τους, πραμα- τευτάδες, προσκυνητές του Μοναστηριού της Αμπελακιώτισσας. Την Κατοχή 3.000 Ιταλοί διέσχισαν το μονοπάτι διερχόμενοι από το Αγρίνιο και με κατεύθυνση την Άμφισσα.. Όσον αφορά το περιβαλλοντικό μέρος, εφόσον το μονοπάτι συντηρηθεί σωστά και καταγραφούν τα φυτικά είδη της περιοχής που είναι πάνω από 300, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ζωντανό βοτανικό μουσείο όπου κάθε επισκέπτης θα απολαμβάνει την φυσική διαδρομή δίπλα στα τρεχούμενα νερά του φαραγγιού, ενώ παράλληλα θα βοηθήσει σε εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα.