Γιώργος Αλβανός ΣΕΛΙ ΕΣ

Γιώργος Αλβανός ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΣΚΑΛΟΥ Στ άρµατα, στ άρµατα 25 Νοεµβρίου, επέτειος της µάχης του Γοργοπόταµου Ο Γοργοπόταµος στην Αλαµάνα στέλνει περήφανο χαιρετισµό, µιας νέας Ανάστασης χτυπάει η καµπάνα µηνάν τα όπλα µας το λυτρωµό Κάθε χρονιά,σαν φτάνει η επέτειος της µάχης του Γοργοπόταµου, στον νου µου έρχεται ένα περιστατικό που συνέβηκε στις 18 Ιουνίου 1986, όταν υπηρετούσα ως σχολικός σύµβουλος στο Μαρούσι. Τη σχολική αυτή χρονιά 1985-86 εφαρµόστηκαν για πρώτη φορά πολλά από τα νέα αναλυτικά προγράµµατα και βιβλία του ηµοτικού Σχολείου (Μαθηµατικά, Γλώσσα, Μελέτη Περιβάλλοντος και Γεωγραφία, Ερευνώ το Φυσικό Κόσµο, Ιστορία, Αισθητική Αγωγή κ.ά.).τα προγράµµατα και τα βιβλία αυτά περιείχαν νέα γνωστικά αντικείµενα (π.χ. σύνολα, λογικοµαθηµατικές έννοιες, αιτιώδεις σχέσεις) και πρότειναν νέες µεθοδολογικές προσεγγίσεις (π.χ. µάθηση µε λύση προβλήµατος, ενεργητική συµµετοχή του µαθητή στις διαδικασίες µάθησης ) πράγµατα για τα οποία πολλοί δάσκαλοι, και µάλιστα οι παλιότεροι, δεν ήταν ενηµερωµένοι. Τα Περιφερειακά Επιµορφωτικά Κέντρα (Π. Ε. Κ.), τα οποία θα επιµόρφωναν, όπως προβλεπόταν, τους δασκάλους στα αντικείµενα αυτά, δεν είχαν λειτουργήσει ακόµα και όλο το βάρος της ενηµέρωσης αναλάβαινε ο σχολικός σύµβουλος µε σεµινάρια επιµόρφωσης που οργάνωνε στην Περιφέρειά του.αυτό ήταν άλλωστε ένα από τα βασικά του καθήκοντα. Στα πλαίσια των καθηκόντων µου αυτών καλούσα στην Περιφέρειά µου, ως επιµορφωτές, πανεπιστηµιακούς δασκάλους,εξέχοντες παιδαγωγούς, ειδικούς επιστήµονες, συγγραφείς των διδακτικών βιβλίων, συµβούλους του Π. Ι. κ.ά. Στις 18-6-1986 είχα καλέσει ως επιµορφωτή για το µάθηµα της Ιστορίας τον κ. Φανούριο Βώρο, διδάκτορα Φιλοσοφίας, ιστορικό, σύµβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, συγγραφέα, γνωστό ανά το

Πανελλήνιο από τις εκποµπές του στην Τηλεόραση για εκπαιδευτικά θέµατα. Το πρόγραµµα του σεµιναρίου προέβλεπε εισήγηση για το θεωρητικό µέρος του µαθήµατος, συζήτηση πάνω στην εισήγηση, παρουσίαση σχεδίου διδασκαλίας του µαθήµατος, σχολιασµό του σχεδίου, χωρισµό αυτών που συµµετείχαν στο σεµινάριο σε οµάδες και εκπόνηση από την κάθε οµάδα σχεδίου διδασκαλίας σε διαφορετικό θέµα. Τα σχέδια αυτά θα εφαρµόζονταν στην πράξη από τον σχολικό σύµβουλο και από δασκάλους της Περιφέρειας. Θέµα της εισήγησης του κ. Βώρου ήταν «Η σπουδή και η διδασκαλία της Ιστορίας».Το θέµα του σχεδίου διδασκαλίας που θα παρουσίαζε ήταν «Εθνική Αντίσταση Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταµου». Όπως ο ίδιος σηµειώνει «η επιλογή του θέµατος έγινε εν µέρει για τους ποικίλους στόχους που µπορούσε να υπηρετήσει, κυρίως όµως για να δοκιµαστεί κάτι πρόσφατο και επίµαχο.» Ανοίγοντας εδώ µια παρένθεση, θέλω να υπενθυµίσω πως ως τότε ( εκπαιδευτική µεταρρύθµιση 1981) στη διδασκαλία των λεγόµενων «φρονηµατιστικών» µαθηµάτων ( Ιστορία, Θρησκευτικά ) ακολουθούσαµε τη γνωστή στους δασκάλους «τριµερή πορεία διδασκαλίας», που αρκούνταν στην αφήγηση του ιστορικού γεγονότος από τον δάσκαλο,σε µια αδροµερή επεξεργασία ( τι απορίες έχετε, τι δεν καταλάβατε ) και σε µια έκφραση συναισθηµάτων και εντυπώσεων ( τι σας άρεσε, τι σας έκανε εντύπωση,τι θα ζωγραφίζατε ). εν εξετάζονταν δηλαδή ο χώρος µέσα στον οποίο διαδραµατίστηκε το ιστορικό γεγονός,τα προτρέξαντα, η χρονική συγκυρία, οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες,τα κίνητρα, οι ιδέες και τα ιδανικά των πρωταγωνιστών, οι συνέπειες και τα αποτελέσµατα του ιστορικού γεγονότος. Παραθέτω στη συνέχεια το σχέδιο διδασκαλίας που παρουσίασε στο σεµινάριο ο κ. Βώρος,όπως αυτό δηµοσιεύτηκε αργότερα στο βιβλίο του «Τρόποι σπουδής και διδασκαλίας της Ιστορίας» (σελ.91-93), προσαρµοσµένο σε επίπεδο µαθητών Λυκείου : ΕΝΑ ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ( ΓΙΑ ΤΗΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ) ΘΕΜΑ : Εθνική Αντίσταση Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταµου. ΣΤΟΧΟΙ : (που απορρέουν από το γενικό σκοπό διδασκαλίας της Ιστορίας και από την υφή του συγκεκριµένου θέµατος και το αντιληπτικό επίπεδο του συγκεκριµένου ακροατηρίου ) : α. Να µάθουν ότι ( Σηµ. : Στο µνηµόνιο για το δάσκαλο,που παραθέτει σε προηγούµενη σελίδα αναφέρει ποιοι πρέπει να είναι οι γνωσιακοί στόχοι του

µαθήµατος και τι να προσέξει ο δάσκαλος για την επίτευξή τους : Σύντοµη παρουσίαση του θέµατος εκείνοι, τότε εκεί, έκαναν αυτό κι αυτό αναγραφή στον πίνακα, ονόµατα, χρονολογίες, σχέδια, ενέργειες, σκέψεις που σκοπεύει να αναλύσει προφορικά ). Τη νύχτα της 25 προς 26 Νοέµβρη 1942 δυο οµάδες ανταρτών (60 του Ε.Ε.Ε.Σ.,120 του ΕΛ.Α.Σ.) και µια οµάδα ειδικοί σαµποτέρς βρετανοί ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάµου για να αποκόψουν κτλ. (σε 6 οµάδες ). β. Να προσέξουν πόσο ο χώρος και ο χρόνος και οι περιστάσεις επηρεάζουν την ανθρώπινη δράση. γ. Να δουν (διαπιστώσουν) πόσο είναι χρήσιµες κάποιες αρετές, π. χ. συνεργασιµότητα, πειθαρχία, οργάνωση, θάρρος. δ. Να αναρωτηθούν για τα κίνητρα της ανθρώπινης δράσης και να ονοµάσουν κάποιες ιδέες ( αντίσταση ; Λευτεριά ; φιλοπατρία ; ). ε. Να αναπαραστήσουν αν µπορούν - το χώρο και να φανταστούν τη δράση. στ. Να φανταστούν ακόµα (βλέπε παρακάτω τις ερωτήσεις ). Ερωτήσεις για τους µαθητές : 1.Έχετε ακούσει κάτι για το θέµα αυτό απ τον παππού σας ( που ήταν τότε νέος ) ; 2.Γιατί εκεί - νύχτα- 200 περίπου άτοµα ; 3.Προετοιµασία και εκτέλεση : αθόρυβα, χωρίς ανάσα, µε µια ψυχή, µε απόλυτη πειθαρχία, προσοχή 4.Ποια προσόντα χρειάζονταν ; ανδρεία, πειθαρχία,αφοσίωση στο σκοπό,συνεργασία, πατριωτισµός ; 5.Ποια ιδεολογία ( δύναµη ) τους εµψύχωνε ; ή για ποιο λόγο ανάλαβαν εκείνη την επικίνδυνη αποστολή ; για την κυβέρνηση της Αθήνας ; του Καΐρου ; για τον αρχηγό τους ; για τη Λευτεριά ; για την πατρίδα ; 6.Μπορείτε να αναπαραστήσετε το χώρο; την κίνηση των ανταρτών; 7.Μπορείτε να φανταστείτε τι οδηγίες έδινε ο αρχηγός κάθε οµάδας στους άντρες του; 8.Θυµάστε άλλα ιστορικά περιστατικά στην ίδια περιοχή (Θερµοπύλες, Αλαµάνα ; ) 9.Μπορείτε να φανταστείτε πώς αφηγείται το περιστατικό κάποιος που ήταν εκεί ; που µετείχε ; πώς το αφηγείται κάποιος που µπορούσε να είναι, αλλά απουσίαζε γιατί δεν ήθελε ;

10.Πώς το αισθάνεται σήµερα κάποιος που το διαβάζει ; 11.Κουβεντιάστε το θέµα απόψε µε τον παππού ή κάποιον άλλο της ηλικίας του παππού. Παρέθεσα ολόκληρο το σχέδιο διδασκαλίας και ας µου επιτρέψει ο αγαπητός µου κ. Βώρος την αντιγραφή -, για να γίνει φανερή η µεγάλη παιδαγωγική και παιδευτική αξία του και για να διαπιστώσει ο κάθε καλόπιστος αναγνώστης πως το σχέδιο καµιά πολιτική αιχµή εναντίον κανενός δεν περιείχε. Επεξηγώντας το σχέδιο διδασκαλίας ο εισηγητής και δίνοντας ενδεικτικές απαντήσεις στις «ερωτήσεις για τους µαθητές» είπε πως ανάµεσα σε άλλα θα µπορούσε να ακουστεί και το γνωστό τραγούδι της Αντίστασης «Στ άρµατα, στ άρµατα», που αναφερόταν στη µάχη του Γοργοπόταµου. Έβαλε την κασέτα στο µαγνητόφωνο και από τα µεγάφωνα της αίθουσας αντήχησε σε όλο το ηρωικό του µεγαλείο το αντάρτικο τραγούδι : Βροντάει ο Όλυµπος, αστράφτει η Γκιώνα, µουγκρίζουν τ Άγραφα, σειέται η στεριά, στ άρµατα! στ άρµατα! εµπρός στον αγώνα για τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά! Και τότε ήταν που «πήραν τ άρµατα φωτιά». Πολλοί από τους συνέδρους τραγουδούσαν µε ενθουσιασµό το τραγούδι. Άλλοι, αντιφρονούντες, απαιτούσαν να σταµατήσει η µετάδοση του τραγουδιού, να παρατηρηθεί ο εισηγητής και ν αναλάβει ο σχολικός σύµβουλος τις ευθύνες του για το ανοσιούργηµα που διαπράχθηκε. Μερικοί αποχώρησαν από την αίθουσα,σπεύδοντας να καταγγείλουν το πραξικόπηµα στο Σύλλογο ασκάλων, στη ιδασκαλική Οµοσπονδία και στον ηµερήσιο τύπο. Ανοίγω εδώ µια δεύτερη παρένθεση για να θυµίσω τα σχετικά µε την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης 1941 1944 : Το 1949, µέσα στη δίνη του εµφύλιου πολέµου, µε τον Α. Ν. 971/49 αναγνωρίστηκαν οι αντιστασιακές οργανώσεις Ε ΕΣ, ΕΚΚΑ και ΠΕΕΑΝ ως «Εθνικές», ενώ εξαιρέθηκαν ρητά οι «Εαµικές» οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΑ, ΕΠΟΝ. Στην περίοδο της Απριλιανής δικτατορίας µε τα Ν.. 936 /71 και 102/74 «περί Εθνικής Αντιστάσεως» αναγνωρίστηκαν ως Εθνική Αντίσταση οργανώσεις που στη διάρκεια της Κατοχής είχαν συνεργαστεί µε τους Γερµανούς και µετά την απελευθέρωση πρωτοστάτησαν στον εµφύλιο πόλεµο.

Το 1974 ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραµανλής αναγνώρισε το K.K.E. ως ισότιµο κόµµα της Κοινοβουλευτικής ηµοκρατίας της Χώρας µας, χωρίς ωστόσο να αναγνωριστεί η Εθνική Αντίσταση στο σύνολό της. Στις 17 Αυγούστου 1982 η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ µε πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου έφερε για ψήφιση στη Βουλή σχέδιο νόµου «για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευµάτων Κατοχής 1941 1944». Με το νοµοσχέδιο αυτό αναγνωρίζονταν ως οργανώσεις Εθνικής Αντίστασης εκτός από τις «εθνικές» Ε ΕΣ, ΕΚΚΑ και ΠΕΕΑΝ και οι «εαµικές» ΕΑ ( Εθνική Αλληλεγγύη ), ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ κ.ά. Η Νέα ηµοκρατία µε πρόεδρο τον Ευάγγελο Αβέρωφ ζήτησε να εξαιρεθούν από την αναγνώριση εκείνοι που έστρεψαν τα όπλα τους «εναντίον των Ελλήνων, εναντίον της ηµοκρατίας», εννοώντας όσους ανήκαν στο ΚΚΕ και στον ΕΛΑΣ. Ο Αβέρωφ δήλωσε : «Θέλετε, κυρίως, να αποκτήσει το ΚΚΕ συγχωροχάρτι και βραβείο για την αντεθνική του δράση επί Κατοχής ; Αυτό είναι αδύνατο να το δεχθούµε. Και επειδή αρνηθήκατε την πρότασή µας, γι αυτόν τον λόγο εµείς θα αποχωρήσουµε.».και η Ν.. αποχώρησε από την αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής. Το σχέδιο νόµου ψηφίστηκε κατ αρχή, κατ άρθρο και στο σύνολό του στις 23 Αυγούστου 1982 από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ. Η Ν.. δε µετείχε στις συνεδριάσεις. Από το άρθρο 10 του νοµοσχεδίου προβλεπόταν : 1.«Για την έµπρακτη απόδοση της οφειλόµενης από το Έθνος τιµής στους πολεµιστές,τους αγωνιστές,τους νεκρούς και τα θύµατα του Ιερού Εθνικού Αγώνα, καθιερώνεται ετήσιος πανελλαδικός εορτασµός της Εθνικής Αντίστασης η Επέτειος της Μάχης του Γοργοπόταµου.». 2.«Στον ίδιο χώρο ανεγείρεται µνηµείο της καθολικής αντίστασης, ανάλογο και αντάξιο των θυσιών του Λαού µας, σύµβολο της οµοψυχίας του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισµού και της Κατοχής, σύµβολο του πνεύµατος της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας.» (ν. 1358/83 ). Στις 25 Νοεµβρίου 1983 γιορτάστηκε η επέτειος της µάχης του Γοργοπόταµου µε συµµετοχή και εκπροσώπηση όλων των πολιτικών κοµµάτων και όλων των Αντιστασιακών Οργανώσεων,κάτι που γινόταν για πρώτη φορά. Ήταν ίσως και η πρώτη φορά που παραµερίστηκαν οι εφιάλτες του παρελθόντος και καρποφόρησε πνεύµα εθνικής συµφιλίωσης και εθνικής οµοψυχίας. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από το παραπάνω εξιστορούµενο γεγονός του σεµιναρίου, 3 χρόνια µετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και τον εορτασµό της επετείου της µάχης του Γοργοπόταµου, τα πάθη και τα µίση δεν είχαν ακόµα καταλαγιάσει.η εθνική συµφιλίωση και οµοψυχία παρέµεναν ακόµα όνειρο άπιαστο κι

απατηλό. Τα καφενεία εξακολουθούσαν να χωρίζονται σε «πράσινα» και «γαλάζια» και τα ελληνόπουλα σε «πρασινοφρουρούς» και «δικά µας γαλάζια παιδιά». Και οι πολιτικοί µας σε «κλέφτες» για τον Κορυδαλλό και σε «αρχάγγελους της κάθαρσης». Από τη µακραίωνη Ιστορία µας θυµάµαι περιπτώσεις εθνικού διχασµού και τα ολέθρια για το Έθνος αποτελέσµατά του : Την «µήνιν» του Αχιλλέα κατά το Αγαµέµνονα. Τον αδελφοκτόνο πελοποννησιακό πόλεµο. Την αλληλοεξόντωση των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τη διαίρεση των ελληνικών πόλεων και την υποταγή της Ελλάδας στους Ρωµαίους. Τον χωρισµό των Βυζαντινών σε «ενωτικούς» και «ανθενωτικούς» και την υποδούλωση του Ελληνισµού στους Τούρκους. Τον εµφύλιο σπαραγµό το 1821. Τον εθνικό διχασµό 1914 1917 µε συνέπεια τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τον αδελφοκτόνο εµφύλιο 1944 1949. Τη Χούντα της περιόδου 1967-1974 µε την προδοσία της Κύπρου. Κι ως άλλος Πυθαγόρας αναρωτιέµαι : «Ρωµιοσύνη, Ρωµιοσύνη, δε θα ησυχάσεις πια ; Ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη φωτιά». Κατά τα άλλα το σεµινάριο της 18 06 86 πήγε πολύ καλά και κατέληξε σε σπουδαία συµπεράσµατα παιδαγωγικής και διδακτικής δεοντολογίας. Τα άλλα συµπεράσµατα, δικά σας. Βιβλιογραφία : 1.Φ.Κ. Βώρου : Τρόποι σπουδής και διδασκαλίας της Ιστορίας.Εκδ. Παπαδήµα, Αθήνα 1989 2.Κώστα Παπαγεωργίου : Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης 1941 1944.Χρονικό από τα πρακτικά της Βουλής, Αθήνα 1984 Σηµείωση Το παραπάνω αφήγηµα δηµοσιεύτηκε αρχικά στο εκπαιδευτικού περιεχοµένου περιοδικό «Επικοινωνία» ( Μυτιλήνη, Ιανουάριος 2006, τεύχος 16, σ. 33-39). Το θεωρώ επίκαιρο λόγω του επικείµενου εορτασµού της επετείου της

µάχης του Γοργοπόταµου και των προσεχών «δηµοτικών» εκλογών µε τις διαµάχες για το «Μνηµόνιο» και το «Αντιµνηµόνιο»,για τους «Καλλικράτηδες» και τους «Αντικαλλικράτηδες». Γιώργος Αλβανός