Σύγχρονος χορός: Ιστορία, εκπαίδευση, σύνθεση και χορογραφία Ενότητα 2: Χορός: ορισμοί Γαλάνη Μαρία (Μάρω) PhD Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 1
Σκοπός της ενότητας Η προσέγγιση ορισμών για το χορό και η διερεύνηση της αντίληψης που οι φοιτητές /τριες έχουν για το χορό, στοχεύουν στην κατανόηση της αξίας του που προκύπτει άμεσα από κάθε ορισμό που μέχρι τώρα δόθηκε για αυτόν και τον προβληματισμό για τη σπουδαιότητα της παιδευτικής του λειτουργίας που θα προκύψει από τη δουλειά σε ομάδες. 2
Περιεχόμενα ενότητας Ορισμοί για το χορό Θεωρητικό πλαίσιο για την ακροστιχίδα ως τεχνική στη διδασκαλία για τη διερεύνηση εννοιών / του χορού 3
Προσδοκώμενα αποτελέσματα Όταν ολοκληρωθεί η ενότητα ο φοιτητής /τρια να είναι σε θέση: να γνωρίζει τους βασικούς ορισμούς για το χορό να μπορεί να εμβαθύνει στα χαρακτηριστικά στοιχεία που τον καθορίζουν να είναι σε θέση να διαμορφώσει τη προσωπική του αντίληψη για την έννοια να έχει κατανοήσει την παιδευτική του αξία 4
Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη γυμναστική από το χορό Αυτό λοιπόν που διαφοροποιεί το χορό από την γυμναστική είναι το περιεχόμενο μέσα στο οποίο οι δραστηριότητες εκτυλίσσονται και κατανοούνται και οι έννοιες που χρησιμοποιούνται για την κριτική και κατανόηση αυτών των δραστηριοτήτων. Τσομπανάκη Ε., υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Wolverhampton 5
Διαφοροποίηση των εννοιών κίνηση δραστηριότητα και δράση Η κίνηση του σώματος είναι η μεταβολή της θέσης, του προσανατολισμού, η αλλαγή επιπέδου και σχήματός του στο χώρο κι έχει τη βάση της στην φυσιολογία, αφορά δε σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Η δράση είναι ακολουθία επιμέρους ενεργειών που κάνει κάποιος που έχει συγκεκριμένο στόχο, και στην περίπτωση του χορού και του θεάτρου, καλλιτεχνικό στόχο. 6
Ο Σωκράτης επαινούσε το χορό σαν παμμερή σωματική άσκηση, σε αντίθεση με το δρόμο, με τον οποίο οι γυμναζόμενοι «τα σκέλη μεν παχύνονται τους δε ώμους λεπτύνονται» και σε αντίθεση με την πυγμαχία, με την οποία οι πυγμάχοι «τους ώμους μεν παχύνονται τα δε σκέλη λεπτύνονται». Γιαννάκης, Θ. (1980) Η φυσική αγωγή και αθλητισμός διαχρονικά, Αθήνα 7
«Ο χορός είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέσα για τη συγχώνευση των δύο διχασμένων λειτουργιών του εγκεφάλου: τη συγχώνευση του λογικού με το ενορατικό των αναλυτικών με τις αισθητικές αντιλήψεις της αντίληψης του όλου με τον επαγωγικό τρόπο σκέψης Είναι μια επιστήμη, η οποία εσωτερικά συνδιαλέγεται με τη βασική κατανόηση της ανθρώπινης εμπειρίας και αντίληψης». Allegra Fuller Snyder, πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Χορού, του UCLA 8
«Ο χορός είναι το αποτέλεσμα μιας μοναδικής εσωτερικής κίνησης, μιας παρόρμησης, ενός σκιρτήματος που, με τη συνεργασία του συναισθήματος και της σκέψης, οδηγεί σε μια βαθιά σημασία. Αυτή η κίνηση μεταδίδει μια υποκειμενική αλήθεια, μια προσωπική ανακάλυψη, μια θεμελιώδη ευτυχία. Απαραίτητες βέβαια συνιστώσες για την επίτευξη αυτού είναι η ψυχοσωματική ενότητα και η αμοιβαιότητα». Καρούπη Ε., (1999) Xορός, σώμα, κίνηση εκδ. Νεφέλη., Αθήνα 9
O Miller, J. (1988) ο οποίος βρίσκει εξαίσιο το όραμα ενός «διασυνδεδεμένου κόσμου» με την έννοια μιας ολιστικής αντίληψης στην εκπαίδευση - σύνδεση μυαλού (σκέψεις, συναισθήματα, κρίσεις, πεποιθήσεις κ.λ.π.) και σώματος (κινήσεις και δράσεις)- υποστηρίζει το χορό ως τρόπο για αυτήν την ένωση. Miller J., (1988) The holistic curriculum Toronto, OISE Press 10
Ο χορός είναι η πρωταρχικότερη, καλλιτεχνική έκφραση, στην αρχή ως απόδοση της οργανικής σύνδεσης και συνέχειας του ανθρώπου με τη φύση και κατόπιν ως ψυχαγωγική και κοινωνική έκφραση της έμπρακτης ζωής στην κοινότητα, με σκοπό την κατανόηση εκείνων των σχέσεων που καθιστούν την κοινωνία των ανθρώπων ικανή να γεννιέται αδιάκοπα κι αδιάκοπα να απειλείται. Γαλάνη Μ., (2010) Ο χορός στην εκπαίδευση, Ίων εκδ. Ελλην, Αθήνα 11
«Δείξτε μου πώς χορεύει ένας λαός και θα σας πω αν ο πολιτισμός του είναι άρρωστος ή υγιής». Κομφούκιος 12
Η λειτουργία του χορού είναι: ψυχαγωγική ψυχολογική κοινωνική βαθύτατα παιδευτική 13
Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι ο χορός αποτελεί «όχημα για τη σωματική, συναισθηματική, διανοητική και κοινωνική ανάπτυξη και διευκολύνει την ισορροπία μεταξύ του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου των παιδιών». Mac Donald, C.,J., (1991) Creative Dance in Elementary Schools: A Theoretical and Practical Justification, Alberta Journal of Educational Research, 37, 157 166 14
Ο Μωρίς Μπεζάρ επισημαίνοντας την αναγκαιότητα της τέχνης του χορού στην αγωγή λέει: «Για το παιδί, το να χορέψει είναι τόσο σπουδαίο, όσο το να μιλήσει ή να φάει. Έχει πρωταρχική σημασία για το παιδί που θα γεννηθεί με τη δυνατότητα να χορεύει, να μη ξεμάθει αυτή τη γλώσσα του χορού κάτω από την επίδραση μιας καταπιεστικής παιδείας που συνθλίβει». Μωρίς Μπεζάρ (1981) Μια στιγμή στη ζωή κάποιου άλλου, Αθήνα, Εκδ. Οδυσσέας 15
ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ ΩΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ: ΧΟΡΟΣ Ως τεχνική στη διδασκαλία αφορά σε συμμετοχική διαδικασία κατά την οποία οι μετέχοντες γράφουν κάθετα τα γράμματα της λέξης χορός, το ένα κάτω από το άλλο, και δοκιμάζουν να βρουν και να καταγράψουν λέξεις ή φράσεις για το κάθε γράμμα. Με αυτόν τον τρόπο ανακαλούν συνειρμικά προϋπάρχουσες αντιλήψεις και τολμούν σε ελεύθερη και αυθόρμητη έκφραση ιδεών για το εξεταζόμενο θέμα του χορού. 16
Για την καλύτερη κατανόηση της έννοιας της ακροστιχίδας ο διδάσκων /ουσα μπορεί να κάνει ένα παράδειγμα λέξης στον πίνακα π.χ. με το όνομά του. 17
Όταν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία από τον κάθε ένα μετέχοντα, καταγράφονται στον πίνακα όλες οι λέξεις. Έτσι ο πίνακας θα γεμίσει με μια ποικιλία λέξεων. Ο διδάσκων /ουσα θα απευθύνει στους μετέχοντες ένα σύνολο ερωτήσεων που θα βοηθήσουν/καθοδηγήσουν ώστε να δημιουργηθούν κατηγορίες και έτσι να διερευνηθούν οι ποικίλες διαστάσεις και πολλαπλές πτυχές του χορού. 18
Δείγματα ερωτήσεων που διευκολύνουν τη διαδικασία: Είναι / αποτελείται / εμπεριέχεται / χρειάζεται / μπορεί / προϋποθέτει/ βοηθά/ συντελεί(ται)/ περιγράφει/ παράγει/ έχει/ διακρίνεται/ χαρακτηριστικά / είδη / ορίζει / παράμετροι / συνδέεται/ υποστηρίζει/ φιλοσοφικό υπόβαθρο κ.λ.π. 19
Δείγμα ακροστιχίδας 1 Χάδι Ομορφιά Ρατσισμός Ουράνιος Συγκινητικός 20
Δείγμα ακροστιχίδας 2 Χαρά Όψη Ράτσα Οικειότητα Συναίσθημα 21
Δείγμα ακροστιχίδας 3 Χωροχρόνος Ορατός Ράχη Όαση Σακάκι 22
Δείγμα ακροστιχίδας 4 Χιπ - χοπ Οδύνη Ρώμη Ορίζει Σημαινόμενο 23
Δείγμα ακροστιχίδας 5 Χυτό Ολοκλήρωση Ρυθμός Όρχηση Σώμα 24
Οι μετέχοντες θα χωριστούν σε μικρότερες ομάδες και θα επιχειρήσουν τη σύνθεση και ολοκλήρωση της εργασίας τους /να έχουν διαμορφώσει την προσωπική τους αντίληψη για τον ορισμό του χορού, να διερευνήσουν την παιδευτική του αξία και να κάνουν παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους στις άλλες ομάδες. 25
Τέλος Ενότητας 26
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Γαλάνη Μαρία (Μάρω). «Σύγχρονος χορός: Ιστορία, εκπαίδευση, σύνθεση και χορογραφία». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pde1465/ 27
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 28
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 29