M 2 Coimisiún na Scrúduithe Stáit State Examinations Commission LEAVING CERTIFICATE EXAMINATION, 2005 ANCIENT GREEK HIGHER LEVEL (400 marks) TIME: 3 Hours Page 1 of 7
1. Answer Section A or Section B: [50] A. Translate into Greek: Once there appeared a terrible beast, which did much evil for many years. They say that half of its body was a snake, half a great lion, and that it had three heads which sent out fire. With this fire the beast used to destroy fields and houses. At last a man called Bellerrophon defeated it. The king of Lykia had sent him to do this, thinking that Bellerophon would die. He caught the winged horse Pegasos, although it was very fast, and he killed the beast by shooting it from the sky. beast: τ θηρίον. half: τ µισυ. snake: δράκων. winged: πτην ς. sky: ο ραν ς. B. Read the following passage and answer, in English, the questions which follow: OR (A shepherd in the service of the Lydian king discovers a magical ring.) ν γάρ ποτε ποιµ ν θητε ων παρ τ τ τε Λυδίας ρχοντι µβρου δ πολλο γενοµένου κα σεισµο, γένετο χάσµα κατ τ ν τ πον νεµεν. θαυµάσας δ κατέβη κα ε δεν νεκρ ν, µείζω κατ νθρωπον περ δ τ χειρ χρυσο ν δακτ λιον ντα περιελ µενος ξέβη. συλλ γου δ γενοµένου το ς ποιµέσιν ε ωθ τος, ν ξαγγέλλοιεν τ βασιλε τ περ τ ποίµνια, φίκετο κε νος χων τ ν δακτ λιον. καθήµενος ο ν µετ τ ν λλων, τυχε τ ν σφενδ νην το δακτυλίου περιαγαγ ν πρ ς αυτ ν ε ς τ ε σω τ ς χειρ ς φαν ς δ α τ ς γένετο το ς παρακαθηµένοις κα διελέγοντο ς περ ο χοµένου. κα πάλιν πιψηλαφ ν τ ν δακτ λιον στρεψεν ξω τ ν σφενδ νην, κα στρέψας φανερ ς γένετο. κα το το ννοήσας, ε θ ς διεπράξατο τ ν γγέλων α τ ς γενέσθαι τ ν παρ τ ν βασιλέα. λθ ν δ κα τ ν γυνα κα α το µοιχε σας, µετ κείνης πιθέµενος τ βασιλε, πέκτεινε α τ ν κα τ ν ρχ ν κατέσχεν. µβρος: rain. περιαιρέοµαι: I take off. ε ωθώς: usual, customary. σφενδ νη: collet (i.e. that part of a ring which holds the gem). ο χοµαι: I have gone away. πιψηλαφάω: I feel, touch. διαπράσσοµαι: I arrange that. µοιχε ω: I seduce. (a) What caused a chasm to open in the earth? (4) (b) What did the shepherd see in the chasm? (6) (c) What was the purpose of the meeting which the shepherd attended? (6) (d) How did the shepherd discover the power of the ring? (6) (e) What effect did it have on him, and how did the others present explain this? (8) (f) How was the shepherd able to reverse the power of the ring? (5) (g) When he understood the power of the ring, what did the shepherd do at once? (6) (h) Name three things that the shepherd did then. (9) Page 2 of 7
2. Translate into English any three of the passages A, B, C, D. (All passages in this question carry equal marks): [180] A. (Agesilaus proposes an expedition against Persia; the Spartans are pleased with his plan.) Αγησίλαος τι µ ν νέος ν τυχε τ ς βασιλείας ρτι δ ντος α το ν τ ρχ, ξηγγέλθη βασιλε ς Περσ ν θροίζων κα ναυτικ ν κα πεζ ν πολ στράτευµα ς π το ς Ελληνας. βουλευοµένων δ περ το των Λακεδαιµονίων κα τ ν συµµάχων, Αγησίλαος πέστη, ν δ σιν α τ τριάκοντα µ ν Σπαρτιατ ν, δισχιλίους δ νεοδαµώδεις, ε ς ξακισχιλίους δ τ σ νταγµα τ ν συµµάχων, διαβήσεσθαι ε ς τ ν Ασίαν κα πειράσεσθαι ε ρήνην ποι σαι. ν δ πολεµε ν βο ληται βάρβαρος, σχολίαν α τ παρέξειν στρατε ειν π το ς Ελληνας. ε θ ς µ ν ο ν πολλο πάνυ γάσθησαν α τ ν πιθυµ σαι π το ς Πέρσας ντιδιαβ ναι, πειδ ο τοι πρ σθεν π τ ν Ελλάδα διέβησαν. κάλλιστον δ πάντων κρίνετο τ µ περ τ ς Ελλάδος λλ περ τ ς Ασίας τ ν γ να καθιστάναι. XENOPHON (60) θροίζω: I gather. φίσταµαι: I promise. νεοδαµώδης: newly enrolled citizen. τ σ νταγµα: contingent. σχολίαν παρέχειν: to be a hindrance. γαµαι: I am pleased that. πιθυµέω: I desire. καθίστηµι: I make. B. (Pausanias flees into a sacred precinct. The ephors block him up and starve him to death. Apollo later determines the place for his tomb.) ν δ γγ ς τ τέµενος. κα Παυσανίας σελθ ν ς ο κηµα ο µέγα ν το ερο, να µ παίθριος ταλαιπωροίη, σ χαζεν. ο δ φοροι τ παραυτίκα µ ν στέρησαν τ διώξει, µετ δ το το το τε ο κήµατος τ ν ροφον φε λον κα, νδον ντα τηρήσαντες α τ ν, τ ς θ ρας π ωκοδ µησαν προσκαθεζ µενοί τε ξεπολι ρκησαν λιµ. κα µέλλοντος α το ποψ χειν ν τ ο κήµατι, α σθ µενοι ξάγουσιν κ το ερο τι µπνουν ντα, κα ξαχθε ς πέθανε. κα α τ ν µέλλησαν ς τ ν Καιάδαν σβάλλειν πειτα δοξε πλησίον που α τ ν κατορ ξαι. δ θε ς ν ελφο ς στερον χρησε το ς Λακεδαιµονίοις τ ν τάφον µετενεγκε ν κε σε ο περ πέθανε κα ν ν κε ται ν τ προτεµενίσµατι, γραφ στ λαι δηλο σι. THUCYDIDES (60) τ τέµενος: precinct. παίθριος: under the sky. ταλαιπωρέω: I suffer hardship. στερέω: I come late. ροφος: roof. τηρέω: I observe. κπολιορκέω: I force to surrender. µπνους: alive. Καιάδας: the Kaiadas (a pit into which the bodies of criminals were thrown). κατορ σσω: I bury. χράω: I pronounce. τ προτεµένισµα: the area in front of the sacred precinct. στήλη: pillar. C. (Aias thinks that he is universally hated. He wonders whether to return home to his father Telamon or to die fighting at Troy.) κα ν ν τί χρ δρ ν; στις µφαν ς θεο ς χθαίροµαι, µισε δέ µ Ελλήνων στρατ ς, χθει δ Τροία π σα κα πεδία τάδε. π τερα πρ ς ο κους, ναυλ χους λιπ ν δρας µ νους τ Ατρείδας, πέλαγος Α γα ον περ ; κα πο ον µµα πατρ δηλώσω φανε ς Τελαµ νι ; π ς µε τλήσεταί ποτ ε σιδε ν γυµν ν φανέντα τ ν ριστείων τερ, ν α τ ς σχε στέφανον ε κλείας µέγαν; ο κ στι το ργον τλητ ν. λλ δ τ ν πρ ς ρυµα Τρώων, ξυµπεσ ν µ νος µ νοις κα δρ ν τι χρηστ ν, ε τα λοίσθιον θάνω; λλ δέ γ Ατρείδας ν ε φράναιµί που. Page 3 of 7 SOPHOCLES (60) µφαν ς: clearly. να λοχος: affording safe anchorage. δρα: station. ο Ατρε δαι: the sons of Atreus. περάω: I cross. τλάω: I endure. τ ριστε α: the prize of valour. τερ (+ Genitive Case): without. τ ρυµα: wall. λοίσθιον: at last. ε φραίνω: I gladden.
D. (Hector finds Paris at home with Helen. He rebukes him, pointing out that people are dying outside because of him.) Εκτωρ δ πρ ς δώµατ Αλεξάνδροιο βεβήκειν. τ ν δ ε ρ ν θαλάµ ω περικαλλέα τε χε ποντα, σπίδα κα θώρηκα, κα γκ λα τ ξ φ ωντα Αργείη δ Ελένη µετ ρα δµ ω σι γυναιξ ν στο κα µφιπ λοισι περικλυτ ργα κέλευε. τ ν δ Εκτωρ νείκεσσεν δ ν α σχρο ς πέεσσι λαο µ ν φθιν θουσι περ πτ λιν α π τε τε χος µαρνάµενοι σέο δ ε νεκ ϋτή τε πτ λεµ ς τε στυ τ δ µφιδέδηε σ δ ν µαχέσαιο κα λλ ω, ν τινά που µεθιέντα δοις στυγερο πολέµοιο. HOMER (60) Αλεξάνδρος: Paris. τ τε χεα: weapons. πω: I am busy with. γκ λος: curved. φάω: I handle. νεικέω: I rebuke. µάρναµαι: I fight. ϋτή: the battle-cry. µφιδαίω: I blaze all round. µαχέοµαι (+ Dative Case): I quarrel with. µεθίηµι (+ Genitive Case): I shrink from. 3. Answer either Section A or Section B in this question: [80] A. (i) Translate into English: (50) πειδ δ α ν ες πλήρεις σαν κα σέκειτο πάντα δη σα χοντες µελλον νάξεσθαι, τ µ ν σάλπιγγι σιωπ πεσηµάνθη, ε χ ς δ τ ς νοµιζοµένας πρ τ ς ναγωγ ς ο κατ να ν κάστην, ξ µπαντες δ π κήρυκος ποιο ντο, κρατ ράς τε κεράσαντες παρ παν τ στράτευµα κα κπώµασι χρυσο ς τε κα ργυρο ς ο τε πιβάται κα ο ρχοντες σπένδοντες. ξυνεπη χοντο δ κα λλος µιλος κ τ ς γ ς τ ν τε πολιτ ν κα ε τις λλος ε νους παρ ν σφίσιν. παιανίσαντες δ κα τελεώσαντες τ ς σπονδ ς νήγοντο, κα π κέρως τ πρ τον κπλε σαντες µιλλαν δη µέχρι Α γίνης ποιο ντο. κα ο µ ν ς τ ν Κέρκυραν, νθαπερ κα τ λλο στράτευµα τ ν ξυµµάχ ν ξυνελέγετο, πείγοντο φικέσθαι. THE INTELLECTUAL REVOLUTION (ii) Answer any three of the following questions. They carry ten marks each: (30) (a) (b) (c) (d) Explain briefly why the Athenians decided to send an expedition to Sicily. Explain the significance of the mutilation of the Hermai and the profanation of the Mysteries to the Sicilian expedition. Comment briefly on the part played by Demosthenes in the Sicilian expedition. Write a brief note on any two of the following:- Hermokrates; Gylippos; the river Assinaros. (e) Explain the mood of νάξεσθαι and the case of σάλπιγγι underlined in the passage above. Page 4 of 7
B. (i) Translate into English: (50) τα τα δ τ νεκτ πρ ς το του κλ ειν; ο κ ε ς λεθρον; ο χ θ σσον; ο πάλιν ψορρος ο κων τ νδ ποστραφε ς πει; ο δ κ µην γωγ ν ε σ µ κάλεις. ο γάρ τί σ δη µ ρα φωνήσοντ, πε σχολ σ ν ο κους το ς µο ς στειλάµην. µε ς τοιοίδ φυµεν, ς µ ν σο δοκε, µ ροι, γονε σι δ, ο σ φυσαν, µφρονες. ποίοισι; µε νον. τίς δέ µ κφ ει βροτ ν; δ µέρα φ σει σε κα διαφθερε. ς πάντ γαν α νικτ κ σαφ λέγεις. ο κουν σ τα τ ριστος ε ρίσκειν φυς; τοια τ νείδιζ ο ς µ ε ρήσεις µέγαν. α τη γε µέντοι σ τ χη διώλεσεν. λλ ε π λιν τήνδ ξέσωσ, ο µοι µέλει. πειµι τοίνυν κα σ, πα, κ µιζέ µε. A WORLD OF HEROES (ii) Answer any three of the following questions. They carry ten marks each: (30) (a) (b) (c) (d) Explain briefly why Oedipus summons Teiresias in the play Oedipus Tyrannus. Recount in brief how Oedipus had previously saved the city. Scan line 1 in the piece above. Mark the quantities and name the metre. Write short notes on any two of the following: Laios; Polybos; Kreon. (e) Comment on the importance of the Delphic oracle in this play. 4. Answer three of the following questions. At least one question must be chosen from Section A and one question from Section B. The third question may be chosen from either Section A or Section B. (Each question carries thirty marks): [90] A. (i) (ii) Discuss the part played by Kleon in the Peloponnesian War. Describe briefly any two of the following battles and explain their importance: Arginusae; Cunaxa; Chaeronea; Gaugamela (Arbela). (iii) (iv) Outline the main events that took place during the period of Spartan supremacy after the Peloponnesian War. In your opinion, why did Sparta ultimately fail to maintain this supremacy? List the main features of the Athenian and Spartan systems of government at the outbreak of the Peloponnesian War? In your opinion what were the strengths and weaknesses of each system? Page 5 of 7
B. (i) (ii) (iii) (iv) Write a brief account of the life of Euripides. Assess his importance in the development of Greek drama, making reference to some of his plays. Outline the life of Plato. Name three of his works, and write briefly on one of them. Discuss the development of male figures in Greek sculpture from the Archaic to the Classical period, making reference in your answer to specific examples. Having looked at photographs A, B and C below, answer two of the following questions: (a) (b) (c) Is the vase shown in Photograph A Black Figure or Red Figure? Comment on the way the artist has portrayed the scene. Photograph B shows the temple of Athene Nike. Comment on the main architectural features of this temple. Identify the main features of the theatre in Photograph C. Comment on the significance of one of these features. A Page 6 of 7
B C Photographs A, B and C are taken from Greek Art, J. Boardman, Thames and Hudson. Page 7 of 7
BLANK PAGE Page 8 of 6