Τ εχνολογικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Θ Ε Μ Α

(I^jn Τ εχνολογικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Θ Ε Μ Α Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Π τ υ χ ια κ ή Ε ρ γ α σ ία Τ ης Σ π ο υ δ ά σ τρ ια ς: ΣΒ Α ΡΝ Α Β Α ΣΙΑ ΙΚ Η Σ Ε π νβ λέπ ο υσ α Κ α θ η γή τρ ια : Π Α Α Α ΙΟ Α Ο ΓΟ Υ Μ Α ΡΙΑ ΚΑΒΑΛΑ 1997

Τ εχνολογικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων I t / i t i t f 7. ΘΕΜΑ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Π τυχιακή Εργασία Τ ης Σ πουδά σ τρνα ς: ΣΒ Α ΡΝ Α ΒΑ ΣΙΑ ΙΚ Η Σ Ε π ιβ λ έ π ο υ σ α Κ αθηγήτρνα: Π Α Λ Α ΙΟ Α Ο ΓΟ Υ Μ Α ΡΙΑ ΚΑΒΑΛΑ 1997

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ Ιο Η Κ ΑΛ ΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ Κ Α ΡΔΙΤΣΑ Σ 1.1. Ε ξ έ λ ιξ η τ η ς β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς σ το Ν ομό Κ α ρ δ ί τσ α ς 1.2. Συμβολή της Β αμ βακοκαλλιέργειας στο Νομό Κ αρδίτ σ α ς Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 2ο Π Ο ΙΟ Τ Η Τ Α Β Α Μ Β Α Κ Ο Σ 2.1. Π ο ιό τ η τ α το υ Ε λ λ η ν ικ ο ύ Β α μ β α κ ιο ύ 2.2. Π α ράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα βαμβακιού 2.3. Π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά β α μ β α κ ιο ύ 2.4. Τ υ πο π ο ίη σ η Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 3ο Π ΟΙΚΙΛ ΙΕΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ 3.1. Σ η μ α σ ία τ η ς π ο ι κ ι λ ί α ς 3.2. Ε λ λ η ν ικ έ ς π ο ι κ ι λ ί ε ς β α μ β α κ ιο ύ 3.3. Τ ρ ό π ο ς δ η μ ιο υ ρ γ ία ς π ο ικ ιλ ιώ ν 3.4. Β ε λ τ ιω τ ικ ο ί σ τ ό χ ο ι Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 4ο Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Α Β Α Μ Β Α Κ Ο Κ A Α Λ ΙΕ Ρ Γ Η Τ Ω Ν 4.1. Π ροβλήματα της βαμ β α κ οκα λ λιέρ γεια ς στο Νομό Καρδ ίτ σ α ς 4.2. Γ ια τί οι αγρότες β γήκ αν στους δρόμους. - Π οιά τα βασ ικά τους αιτήματα ; Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 5ο ΣΠ Ο ΡΟΠ ΑΡΑΓΩ ΓΗ ΒΑΜΒΑΚΙΟΥ Κ Ε Φ Α Α Α ΙΟ 6ο ΟΙΚΟΑΟΓΙΚΗ ΚΑΑ ΑΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙΟΥ

6.1. Ο ργα νικό (β ιολογικό) βαμβάκι 6.2. Κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια β α μ β α κ ιο ύ φ ιλ ικ ή π ρ ο ς το π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν σ τ η ν Ε λ λ ά δ α 51 51 Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 7ο ΠΑΓΚΟΣΜ ΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΑΜΒΑΚΙΟΥ ΣεΚ. 54 Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 8ο Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΜΒΑΚΙ 8.1. Δ ια μ ό ρ φ ω σ η Κ ο ιν ο τ ικ ή ς Π ο λ ιτ ικ ή ς σ τ ο ν το μ έ α το υ β ά μ β α κ ο ς 8.2. Θ εσμικό πλαίσ ιο 8.3. Α ναθεώρηση της Κ οινής Γ εω ργικής Π ο λ ιτικ ή ς 8.4. Π ρ ο ο π τ ικ έ ς Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 9ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν ΤΟΥ Β Α Μ Β Α Κ ΙΟ Υ Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Λ Α -Μ Ε Τ Ρ Α Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 10ο ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΒΑΜ ΒΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟ ΜΟ ΚΑ ΡΔΙΤΣΑ Σ ΣΥΜ ΠΕΡΑΣΜ ΑΤΑ Β ΙΒ Λ ΙΟ Γ ΡΑ Φ ΙΑ Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο θέμα τη ς Π τυ χ ια κ ή ς μου ερ γα σ ία ς, <<Η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βάμβακος στο Ν ομό Καρδίτσας. Π ροβ λή μ α τα -Π ροοπ τικ ές», επιθυμώ να παρουσιάσω μ ια γ ε ν ικ ή εικ ό ν α σ χ ε τικ ά με τη ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βάμβακος, τα διάφορα προβλήματα που α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι το β αμ βάκι σήμερα, καθώ ς επ ίσ η ς κα ι τ ις μ ε λ λ ο ν τ ικ έ ς ε ξ ε λ ίξ ε ις κ α ι προοπτικ ές. Κ αι όλα αυτά γ ια τ ί, ως γνω σ τό, ο ι περ ισ σ ότεροι κ ά τ ο ικ ο ι του Νομού α λ λ ά κ α ι της Θ εσ σ α λία ς γ ε ν ικ ό τε ρ α ε ίν α ι α γ ρότες, κ α ι μ ο να δικ ή τους κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια είναι το βαμβάκι. Κ ρ ίνετα ι λ ο ιπ ό ν σ κόπιμο κ α ι α ν α γ κ α ίο να γνω ρ ίσ ο υν ό λ ο ι το ρόλο κ α ι τη σημασία του βαμβακιού στο Νομό Κ α ρδίτσας α λ λά κ α ι γ ε ν ικ ό τερα στη Χώρα μας. Με βοήθησαν κ α ι θα ήθελα να ευχαριστήσω στο σημείο αυτό, π ρ ω τα ρ χικ ά τη ν κ α θ η γή τρ ιά μου Μ αρία Π α λαιο λ ό γο υ γ ια τη ν βοήθεια που μου προσέψερε από τη ν αρχή μ έχρ ι το τέλ ο ς τη ς ερ γα σ ία ς μου, γ ια την υπομ ονή κ α ι τη ν κα τα νόησή της. Θ έλω επίσ η ς, να ευχαρισ τήσ ω τον Ο ργα νισ μό Βάμβακος Κ α ρδίτσ ας κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α τον κ. Απ. Κ ρομμύδα (Γεω πόνο) γ ια τ ις π ο λ ύ τ ιμ ε ς πλ η ρ ο φ ο ρ ίες κ α ι τη ν β οήθεια που μου προσέφερε. Καθώς επ ίσ η ς κ α ι τον κ. Β α γγέλη Μ πούτα, (μ έλος της Πανθεσσαλικής Επιτροπής Βάμβακος).

ΕΙΣΑΓΩΓΗ To βαμ βάκι α π ο τελ εί το κ υριότερο α γ ρ ο το β ιο μ η χ α νικ ό προϊό ν τη ς χώ ρας μας. Κ α λ λ ιε ρ γ ε ίτ α ι σήμερα σε μ ια έκτα σ η 3.800.000 στρεμμά τω ν σε ποσοστό 32% τη ς αρ<3ευόμενης έκ τα σ η ς τη ς χώ ρα ς ενώ α ν α μ ένετα ι μ ια πα ρ α γω γή γύρω στο 1.150.000 τό νν ο υς σύσπορου βαμβακιού, η υνμηλότερη που είχ α μ ε ποτέ, α κ α θάρισ τη ς α ξ ία ς 300 δισ εκ α το μ μυρίω ν δραχμώ ν περίπου. Η μ εγά λ η αυτή α νάπτυξη τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ο φ ε ίλ ε τα ι τόσο σ τις σ χ ετικ ά υ ψ η λ ό τερ ες τιμ έ ς που α π ο λα μ β ά νει το προϊό ν σε σχέση με ά λ λα πρ ο ϊό ν τα (σ ιτά ρ ι, κ α λα μ π ό κ ι, τεύ τλ α κ.ά.) όσο κ α ι σ τις αυξη μένες στρεμμ α τ ικ έ ς απ ο δόσεις τω ν τελ ε υ τα ίω ν ετώ ν που σ χ ε τίζ ο ν τα ι με τ ις κ α λ λ ιερ γ ο ύ μ ενες π ο ικ ιλ ίε ς, τη ν τ ε χ ν ικ ή τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, τη ν τ ε χ ν ο λ ο γ ι κή πρόοδο κ α ι εκ μ η χ ά νισ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, τ ις ε ξ α ιρ ε τικ έ ς κ λ ιμ α τ ι κές συνθήκες κ α ι φυσικά τη ν ε μ π ειρ ία κ α ι τη ν α γ ά πη τω ν Ε λ λήνω ν Βαμβακοπαραγωγών προς το προϊόν. Ιδ ια ίτερ α σ η μ α ντικ ή ε ίν α ι η β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέρ γ εια γ ια το Νομό Κ α ρδίτσας όπου κ α τα λ α μ β ά ν ει το 90-95% τη ς αρδευόμενης έκ τα σ η ς τη ς περ ιο χ ή ς κ α ι π α ρ ά γ ετα ι το 1/4 περίπ ο υ του ε λ λ η ν ικ ο ύ βαμβακιού. Ο λόκ ληρη η ο ικ ο ν ο μ ία του Νομού σ τη ρ ίζ ετα ι σήμερα στη δ υ να μ ικ ή αυτή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια αψού το βαμβάκι κ α λ ύ π τ ε ι το 70% περίπου τη ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα ς του τόπου φ τά ν ο ντα ς στο σημείο να τα υ τ ισ τ ε ί ο Ν ομός με το βαμβάκι. Η μ ακρόχρονη εμ π ειρ ία σ την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βαμβακιού κ α ι η γνώ σ η τω ν προβλημάτω ν του π ρ ο ϊό ν το ς π α ρ ά λ λ η λ α με τη λ ε ιτ ο υ ρ γ ία του Κ έντρου Έ ρευνα ς κ α ι Τ ε χ ν ικ ή ς τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς στον Π α λαμά Καρδίτσας και την ίδρυση του Κέντρου Ταξινόμησης-Τυποποίησης και ποιοτικ ο ύ ελ έγ χ ο υ βαμβακιού στην Κ αρδίτσα, κα θιστούν δ ικ α ιο λ ο γ η μ έ ν α το Νομό μιας <<κέντρο αναφοράς του βαμβακιού» για τη χώρα και την Ευρώπη. Α υτό ε ίν α ι α λήθεια αφού χ ρ ό ν ια τώ ρα ο Ν ομός Κ α ρδίτσ ας κ α τέ χ ε ι τη ν πρώ τη θέση από άποψη κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ μ ε ν η ς έκ τα σ η ς πα ρ α γω γή ς α λ λά και ποιότητας του προϊόντος.

To θέμα τη ς πτυχνακής μου ερ γα σ ία ς, το ανέλυσα ξ ε κ ιν ώ ν τα ς από τη ν ισ το ρ ικ ή αναδρομή τη ς β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέρ γ εια ς στο Νομό Κ αρδίτσας. Α κ ολουθούν τα π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά βάμβακος κ α ι ο ι π ο ικ ιλ ίε ς αυτού, καθώ ς επ ίσ η ς κ α ι τα γ ε ν ικ ό τε ρ α προβλήματα που α ν τ ιμ ε τ ω π ίζ ε ι το β αμ βάκι σήμερα. Σ τη σ υνέχεια γ ίν ε τ α ι μ ια ε κ τ ε ν ή αναφορά στα σ πόρια που κυκλοφορούν στη διεθ νή α γορά κ α ι δ ίν ο ν τ α ι ορισμένα σ το ιχ ε ία γ ια το πω ς αν α πτύσ σ ετα ι η ο ικ ο λ ο γ ικ ή κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βάμβακος στη Χώρα μας. Α κ ο λο υ θεί η π α γκόσμια κατάσ τα σ η βάμβακος καθώ ς επ ίσ η ς κα ι η π ο λ ιτ ικ ή τη ς Ε υρω παϊκή ς Έ νω σ η ς γ ια το βαμβάκι. Τ έλος, ε κ θ έτο ν τα ι ο ι μ ε λ λ ο ν τ ικ έ ς ε ξ ε λ ίξ ε ις κα ι ο ι π ρ ο ο π τικ ές τη ς βαμβακοκαλλιέργειας στο Νομό Καρδίτσας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιο Η Κ Α Λ Λ Ι Ε Ρ Γ Ε Ι Α Β Α Μ Β Α Κ Ο Σ Σ Τ Ο Ν Ο Μ Ο Κ Α Ρ Δ Ι Τ Σ Α Σ 1.1. Ε ξέλιξη του Βαμβακιού Τϋ βαμβάκι ήτα ν γνω σ τό στη χώ ρα μας από τη ν Ε ποχή του Μ εγάλου Α λεξά νδρου, ενώ την περίοδο τη ς Β υζαντιν ή ς Α υ το κ ρ α το ρ ία ς σ υγκαταλ έ γ ο ν τα ν μεταξύ τω ν σπουδα ιότερω ν κ α λ λ ιερ γ ειώ ν. Το 18ο α ιώ να τα περίφ ημ α κ ό κ κ ιν α βαμβακερά νήματα τω ν Α μ π ελ α κ ίω ν τα ξίδευ α ν σ όλη τη ν Ευρώπη κ α ι βοήθησαν ο ικ ο ν ο μ ικ ά τον α π ελευ θερ ω τικ ό αγώ να του Έθνους. Μ έχρι το δεύτερο παγκ ό σ μ ιο πόλεμο η έκτασ η του βαμβακιού ήταν σ χ ετικ ά μ ικ ρ ή κ α ι δεν ξεπερνούσε τα 200.000 στρέμματα. Μ ετά τον πόλεμο όμιως η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια α ρ χ ίζε ι να ε π ε κ τ ε ίν ε τ α ι, σύμφωνα με το α ν α π τυ ξ ια κ ό πρόγρα μμα τη ς χώ ρας, κ α ι από το 1951 η Ε λλάδα γ ίν ε τ α ι ε ξ α γ ω γ ικ ή χώρα. Σ τ ις αρχές του 60 το β αμ βάκι φ τά ν ει γ ια πρώ τη φορά στα 2.300.000 σ τρέμμα τα που ήτα ν ρεκόρ γ ια τη ν εποχή εκ είν η, μα ξανα π έφ τει αμέσω ς στα 1.400.000 σ τρέμμα τα όπου κ α ι πα ρ α μ ένει με μικρές διακυμάνσεις μέχρι το 1982 (σύμφωνα με το ΔΙΑΓΡΑΜ Μ Α 1). Με την είσοδο της χώρας μας στην Ε.Ο.Κ. (το 1981) και την καθιέρωση του σ υσ τήμα τος προστα σ ίας του προϊό ν το ς, α ρ χ ίζε ι μ ια νέα π ερ ίο δος γ ια την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια, η ο ποία ε π ε κ τ ε ίν ε τ α ι σ υνεχώ ς ξεπ ερ νώ ντα ς τον ένα ν μ ετά τον ά λ λο ν τους σ τόχους που ε π ιδ ίω κ α ν τα δύο δ ια δ ο χ ικ ά Τ ομεακά Π ρογρά μματα Βαμβακιού, φ τά ν ο ντα ς το 1993 στα 3.500.000 στρέμιματα με μ ια παραγω ή 980.000 τό ννους σύσπορου βαμβακιού (Δ ΙΑ ΓΡΑ Μ Μ Α 2), ενώ το 1994 η έκτασ η α νέβη κε στα 3.800.000 στρέμμα τα, κάτι που ήταν απίστευτο πριν από λίγα χρόνια. Η μ εγά λ η αυτή α νάπτυξη τη ς β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέρ γεια ς, ο φ ε ίλ ε τα ι σε π ο λ λ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τες κ υ ρ ιό τερ ο ι από τους ο ποίο υ ς θεω ρ ο ύντα ι οι πα ρακάτω, ο ι ο π ο ίο ι α ν α φ έρ ο ντα ι κ α ι σαν σ τα θμ ο ί στην ε ξέλιξη τη ς

καλλιέργειας μέχρι σήμερα.* 1. Β ασικός σταθμός γ ια τη ν πορεία κ α ι α νάπτυξη τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς θεω ρήθηκε η ίδρυση του Ο Ρ Γ Α Ν ΙΣ Μ Ο Υ Β Α Μ Β Α Κ Ο Σ κ α ι του ΙΝ Σ Τ ΙΤ Ο Υ Τ Ο Υ Β Α Μ Β Α Κ Ο Σ το 1931, δύο φορέων υπεύθυνω ν γ ια τη ν προώ θηση τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς κ α ι τη ς έρευνας ο ι ο π ο ίο ι συνέβαλαν σ η μ α ν τ ικ ά σ την δια τή ρηση κ α ι επέκ τα σ η του βαμ βακιού μ έχρι σήμερα. 2. Η αύξηση τω ν αρδευόμενω ν εκτάσεω ν, με τη ν κα τασ κ ευή φ ραγμάτω ν, α ρ δ ευ τικ ώ ν έργω ν, τη ν ανόρυξη β αθειώ ν γεω τρήσεω ν ιδ ιω τ ικ ώ ν κ α ι κ ρ α τικ ώ ν κ α ι ά λ λω ν συναφώ ν έργω ν, τα οποία, μ ετέτρ εψ α ν ξη ρ ικ ές κ α ι ά γ ο ν ες ε κ τ ά σ εις σε γ ό ν ιμ ε ς κ α ι π α ρ α γω γικ ές. Το φράγμα Π λασ τήρα κ α ι η ομώνυμη λ ίμ ν η με το αρ δευ τικ ό δ ίκ τ υ ο α λ λά κα ι τ ις επ ε κ τά σ ε ις του, ήτα ν π ρ α γ μ α τικ ά ένα ς μ εγά λ ο ς σταθμός γ ια την βαμβακοκαλλιέργεια στη Θεσσαλία. 3. Οι σ υ γ κ ρ ιτ ικ ά κ α λύτερ ες τιμ έ ς διάθεσης του βαμ βακιού, κ α ι συνεπώ ς η α ν τα γ ω ν ισ τ ικ ό τ η τ α τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς έ ν α ν τ ι τω ν ά λ λ ω ν μεγάλο^ν καλλιεργειώ ν (σιταριού, αραβοσίτου, τεύτλων κ.λπ.), ιδια ί τερα δε μιετά τη ν έντα ξη τη ς χώ ρας μ ας στην Ε.Ο.Κ., που ε ίχ α ν σαν αποτέλεσμια μιεγαλύτερο εισόδημα γ ια τους β α μ β α κ ο παρα γω γο ύς κ α ι επομιένως την προτίμιηση της καλλιέργειας αυτής έναντι των άλλων. 4. Η δημιιουργία α ξ ιό λ ο γ ω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν π ο ικ ιλ ιώ ν, πρώ τα τη ς 4Σ που δόθηκε σ την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια το 1966 κ α ι που έκ α νε επώ νυμ ο κ α ι ακριβοπληρωμιένο το ε λ λ η ν ικ ό βαμβάκι σ τις α γο ρές του εξω τερικ ο ύ κ α ι αργότερα των Σίνδος 80, Ζέτα 2, Εύα, Κορίνα, κ.ά. 5. Η εκ μ η χ ά ν ισ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α τη ς σ υ λ λ ο γ ή ς του π ρ ο ϊό ν το ς με τη ν εισ α γ ω γ ή τω ν β α μ β α κ ο σ υ λλεκ τικ ώ ν μ η χα νώ ν στα μιέσα της ΙΟετίας του 60, τη στιγμή ακριβώς που η καλλιέργεια αντιμετώπιζε τη μεγαλύτερη κρίση λόγω έλλειψης εργατικώ ν χεριών. 1. Ευθύμιος Μυγδάκος: Μέρες Βαμβακιού 1995, Καρδίτσα 1995, σελ. 13

ύστερα από τη ν έξοδο του α γ ροτικ ο ύ πληθυσμού προς τα α σ τικ ά κέντρα και το εξωτερικό. 6. Η είσ οδος τη ς χώ ρα ς μας στην Ε.Ο.Κ. το 1981 κ α ι η ιδ ια ίτ ε ρ η μεταχείριση του βαμβακιού, η καθιέρωση της ελάχιστης εγγυημένης τιμής του π ρ ο ϊό ν το ς κ α ι η νο μ ικ ή κατοχύρω ση του θεσμού τω ν Ο μάδων Π α ρ α γω γώ ν Β αμβακιού (Ο.Π.Β.), συνέβαλα ν σ η μ α ντικ ά ώστε η κ α λ λιέργεια να γνωρίσει την μεγαλύτερη ανάπτυξη στη χώρα. Με το πέρασμα τω ν βα μ β α κ ο σ υ λλ εκ τικ ώ ν μ η χα νώ ν στους Σ υνετα ιρ ισ μ ο ύς, α ν α γ ν ω ρ ίζο ν τά ς τους κ α ι ως ομάδες πα ραγω γώ ν βαμβακιού, δ ίν ε τ α ι η δυ να τό τη τα χρ η σιμ ο ποίη σ ή ς τω ν από μ ικρούς κ α ι μ εσ αίους παραγω γούς, κ ά τι που ήτα ν α δύνα το μ έχρ ι π ρ ιν λόγω υψηλού κόστους. Η εξασφάλιση τη ς σ υλλο γ ή ς με τ ις σ υ ν ετα ιρ ισ τικ ές μ η χα νές κα ι η εγγυ η μ ένη τιμ ή πώ λησ ης ήτα ν ο ι β α σ ικ ό τερ ο ι λ ό γ ο ι της μεγαλύτερης ανάπτυξης της καλλιέργειας την τελευταία ΙΟετία. 7. Η χρ η σιμ ο ποίη σ η απολυμα σμένου βαμβακόσπορου σπορά ς ε ίν α ι ο νεό τερ ο ς σταθμός στην εξέλιξη τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς που εφ α ρμ όζετα ι με πολύ θ ετικ ά α π ο τελέσμ α τα τη ν τ ελ ευ τα ία δ εκ α ετία, εξα σ φ α λίζο ν τα ς γρ ή γ ο ρο κ α ι ομοιόμορφο φύτρωμα, β α σ ικ ές προϋποθέσ εις γ ια ένα κα λό ξ εκ ίνη μ α τη ν άν ο ιξη κα ι μ ια πετυχημέν η σ υνέχεια κ α ι κα λή παραγω γή. 8. Η ρ α γδ α ία ε ξέλιξη τω ν συστημά τω ν άρδευσης τα τ ε λ ε υ τα ία χρ όνια, τα ο ποία έκα να ν το πότισμ α εύκολο κ α ι ξεκούρα στο γ ια το ν πα ραγω γό, ιδ ια ίτ ε ρ α δε το σύστημα άρδευσης με σ τα γ ό νες. Τα νέα αυτά συστήμα τα συνέβαλα ν σ η μ α ντικ ά στην επέκ τα σ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς δ ίν ο ν τ α ς τη δ υ να τό τη τα στους βαμ β α κ ο παραγω γο ύς να εξυπηρετούν π ο λ λ α π λ ά σ ια έκτασ η από π ρ ιν κ α ι το σ η μ α ντικ ό τερ ο να έχουν τα π ό δ ια τους σ τεγνά, χω ρ ίς ρ ευμ α τικ ά κ α ι πόνους, κ ά τ ι που γ ια πρώ τη φορά συνέβαινε. 9. Τ έλος η ενημέρω ση κ α ι εκπ α ίδευση τω ν πα ρ α γω γώ ν με τη σ τενή

επαφή κ α ι συνεργα σ ία με τον Ο ργα νισ μό Βάμβακος κ α ι ά λ λ ε ς γ ε ω ρ γ ικ έ ς υπηρεσ ίες, αναφ ορικά με τ ις νεό τερ ες ε ξ ε λ ίξ ε ις στην τε χ ν ικ ή τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, α λ λά κ α ι η εμ π ειρ ία κ α ι υπευθυνότη τά τους σ τον τομέα αυτό α π ο τέλεσα ν σ η μ α ντικ ο ύς πα ρ ά γο ν τες στην αλμιατώδη εξέλιξη της καλλιέργειας.

Δ ΙΑ Γ Ρ Α Μ Μ Α 1 Εξέλιξη της ραμβακοκαλλιίργεκις στην Ελλάδα ΔΙΑ ΓΡΑ Μ Μ Α I. Mt:pt:g Βαμβακιού IW5". ΙΙρακτικά Επιστημονικής Ημκρίύας. ΚΑΡΔΙΤΣΑ IW5. ΣΕΑ. 28

Δ ΙΑ Γ Ρ Α Μ Μ Α 2 ΐΓρ< ΐ κιιΐιιή απόδουη βαμβακιού ΔΙΑ ΓΡΑ Μ Μ Α 2. "Μέρί-.ς Βαμβακιυύ WV5". Πρακτικά Επιστημονικής Ηρκρίδας. ΚΑΕΔΙΓΣΑ IV95, ΣΕΑ. 29

1.2. Συμβολή της β α μ β ακ οκαλλιέργεια ς στην ανάπτυξη του Νομού. Η ο ικ ο ν ο μ ικ ή σημασία τη ς β α μ β α κ ο κ α λ λιέρ γεια ς σ υμ π υκνώ ν ετα ι στα παρακάτω σημεία: 1. Α π ο τελ εί τη ν κύρια πη γή εισ οδήματος γ ια 21.000 περίπου α γ ρ ο τ ικ ές ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς που α σ χ ο λο ύ ντα ι άμεσα με την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια κ α ι γ ια χ ιλ ιά δ ε ς ακόμα ερ γ ά τ ες που εμ π λ έκ ο ν τα ι έμμεσα ή άμεσα με το προϊόν, όπω ς γ ια π α ρ ά δειγμ α οι α π α σ χολούμενοι στη σ υλλογή κα ι το σκάλισ μ α. ο ι χ ε ιρ ισ τέ ς τω ν 550 β α μ β α κ ο σ υ λλεκ τικ ώ ν μ ηχα νώ ν, οι μ ετα φ ο ρ είς βαμβακιού, οι μ εσ ίτες, ο ι έμποροι, ο ι ερ γ ά τ ες εκ κ ο κ κ ι- στηpίljjv κ α ι σ π ο ρ ελ α ιο υ ργείω ν, οι ε ισ α γ ω γ ε ίς μ η χα νημ ά τω ν κ α ι ανταλλακτικώ ν, οι εργαζόμενοι στα συνεργεία επισκευών βαμβακοσ υ λ λ ε κ τικ ώ ν μηχα νώ ν, ο ι ερ γα ζό μ εν ο ι σ τις β ιο τ ε χ ν ίε ς κατασ κ ευής κ α ι πώ λησης σ υσ τημά τω ν άρδευσης τα ο ποία χρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τα ι βα σ ικά γ ια τη β α μ β α κ ο κ α λ λιέρ γεια, οι α σ χολούμενοι στα συνεργεία ανόρυξης γεωτρήσεων και άλλοι πολλοί. 2. Δ ίν ε ι το μ εγα λ ύτερ ο εισ όδημ α σε σχέση με ά λ λ ε ς μ εγά λ ες κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς, όπω ς τεύ τλα, αρα βόσιτος, σ ιτά ρ ι κ.λπ. γ ια το ν πα ραγω γό κ α ι αυτό ε ξ η γ ε ί τη ν μ εγά λ η επέκ τα σ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, ό πω ς ήδη αναφέρθηκε. 3. Φ έρνει σημιαντικά κ ο ν δ ύ λ ια με τ ις διάφ ορες ο ικ ο ν ο μ ικ έ ς ενισ χύ σ εις που δ ίν ο ν τ α ι από τη ν Κ ο ινό τητα ε ίτ ε υπό μορφή επιδ ο τή σ εω ν, σαν μέρος τη ς τιμ ή ς πώ λησης του π ρ ο ϊό ν το ς, ε ίτ ε σαν ε π ιδ ο τή σ ε ις τω ν μ ικ ρ ο π α ρ α γω γώ ν, ε ίτ ε τέλ ο ς σαν επ ιδ ο τή σ εις αγ ο ρά ς βαμ βακοσυλλεκτικώ ν και άλλων μηχανημάτων 4. Φ έρνει επ ίσ η ς σ η μ α ντικ ά ποσά σ υν α λ λάγμ α το ς με τ ις εξαγω γές βαμιβακιού που γ ίν ο ν τ α ι από τα εκ κ ο κ κ ισ τ ή ρ ια τη ς π ερ ιο χ ή ς σε χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο. 5. Δ ίν ε ι π ρ ο ϊό ν τα μ εγά λ η ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς κ α ι δ ια τρ ο φ ικ ή ς σ ημασίας τόσο γ ια τον άνθρω πο (βαμβακέλα ιο) όσο κ α ι τη ν κ τη νο τρ ο φ ία (βα-

11 μ(3ακόπντα) σε εποχή μ ά λισ τα που οι ζω οτροφ ές ε ίν α ι π εριο ρ ισ μ ένες λόγoj του χειμ ώ να, σ υμ β ά λ λο ντα ς έτσ ι σ η μ α ντικ ά κ α ι σ τον τομέα τη ς κτη νοτροφ ία ς. 6. Τ έλος, η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βαμβακιού ε ίν α ι σχεδόν η μ ο να δ ικ ή που α φ ήνει μ εγά λ ες ποσότη τες βιομάζα ς (5.000 Kgr/στρ.) στο χω ρά φ ι με τα β αμ βακοστελέχη, τα ο ποία ευ τυχώ ς γ ια τη ν ώρα δεν κ α ίγ ο ν τα ι, εμπλουτίζοντας έτσι το έδαφος με οργανική ουσία και λοιπά χρήσιμα σ το ιχ ε ία γ ια την διατήρησ η τη ς γ ο ν ιμ ό τη τ α ς του χω ρα φιού και συμπληρωματικά των θρεπτικών απαιτήσεων της επόμενης καλλιέργεια ς. Α πό τη ν άλλη, η κ ο ιν ω ν ικ ή σημασία τη ς β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέρ γ εια ς σκιαγραφείται στα παρακάτω σημεία: 1. Δ ίν ε ι ερ γα σ ία σε 21.000 α γ ρ ο τ ικ έ ς ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς κ α ι σε χ ιλ ιά δ ε ς εργάτες εμπλεκόμενους με το προϊόν, όπως ήδη αναφέρθηκε, συμβάλλ ο ν τα ς έτσ ι σ η μ α ντικ ά στον περιορισ μ ό τη ς α ν ε ρ γ ία ς στο Ν ομό κα ι στη συγκράτη σ η του πληθυσμού σ την ύπαιθρο με όλα τα π λ εο ν εκ τή ματα που αυτό σ υ ν επ ά γ ετα ι (περιορισ μ ό α σ τυ φ ιλία ς, αποφ υγή ερήμωσης της υπαίθρου, διατήρηση και ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, διατήρηση στενών οικογενειακώ ν δεσμών και άλλα πολλά). 2. Α π ο τε λ ε ί τη ν α ιτ ία δ η μ ιο υ ρ γ ία ς μ ια ς σειράς νέω ν ε π α γ γ ε λ μ ά τω ν ή ε ιδ ικ ο τ ή τ ω ν σ την αγορά ερ γα σ ία ς στην περ ιο χή, ιδ ια ίτ ε ρ α δε σε ό τι αφορά σ τον τομέα τω ν σ υστημά τω ν άρδευσης τα ο π ο ία χά ρ η ς στην κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια βαμβακιού α ν α πτύχθη κ α ν ρ α γ δ α ία τα τε λ ε υ τ α ία δέκα χρ ό ν ια (καρούλια-μπάρες-συστή μια τα σ τα γ ό ν α ς κ.λπ.), με π α ρ ά λ ληλη ανάπτυξη και των βιοτεχνιώ ν και εταιρειών κατασκευής και προώθησης αυτώ ν. Μ εγά λη α νάπτυξη γνώ ρ ισ α ν επ ίσ η ς κ α ι τα διάφορα σ υνερ γεία ανόρυξης γεω τρήσεω ν στο Νομό τα ο π ο ία ε ρ γ ά ζ ο ν τα ι όλο το χρόνο προχω ρώ ν τα ς όλο κ α ι βαθύτερα προκειμ ένο υ να εξασφα

12 λίσ ουν το α π α ρ α ίτη το νερό ποτίσ μ α το ς από τα σ π λ ά χ να τη ς γ η ς που όλο και υποχωρεί σε βαθύτερα στρώματα. Ρ α γδα ία εξέλιξη τέλ ο ς γνω ρ ίζο υ ν στο Νομό κ α ι τα σ υν ερ γεία επισ κ ευής κ α ι συντήρησης τω ν 550 β α μ β α κ ο σ υ λλεκ τικ ώ ν μ η χα νώ ν του Νομού τα ο π ο ία ξεφυτρώ νουν σαν μ α ν ιτά ρ ια σ όλη τη ν περιοχή, τα κ α τα σ τή ματα γ εω ρ γ ικ ώ ν εφ οδίω ν (φαρμάκω ν, λιπ α σ μ ά τω ν κ.λπ.), τα κ α τα σ τή ματα διαφόρω ν μ η χα νη μ ά τω ν κ α ι α ν τ α λ λ α κ τικ ώ ν, τα εδαφολογικά εργαστήρια κ.λπ. 3. Σ υνέβαλε κ α ι σ υμ β ά λ λει όσο κα μιά ά λ λη κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια σ την μεταπήδηση τω ν πα ρ α γω γώ ν τη ς π ερ ιο χ ή ς από τον ερ α σ ιτεχνισ μ ό -του παραδοσια κού αγρότη, στον ε π α γγελ μ α τισ μ ό - του σύγχρονου ενη μερω μένου αγρότη, με πλήρη εξειδίκευση στο αντικείμενό του, στο γεωργό που λ ο γ α ρ ιά ζ ει κ α ι υ π ο λ ο γ ίζ ε ι κάθε κίνηση επ ε ν δ υ τ ικ ή ή παραγω γική, που κοστολογεί και παρακολουθεί τα οικονομικά αποτελέσματα και ενεργεί με βάση την αρχή του κόστους και της ωφέλειας. 4. Ε ίν α ι η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια που βοήθησε σ την α νάπτυξη πνεύμ α το ς σ υλλο γ ικ ή ς δράσης μεταξύ τω ν πα ρ α γω γώ ν τη ς π ερ ιο χ ή ς μέσα από το σύστημια τω ν άτυπω ν Ο μάδω ν Κ οινή ς Κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς (Ο.Κ.Κ.) βαμβακιού τη ΙΟετία 1973-1982 κ α ι του θεσμού τω ν Ο μάδω ν Π α ρ α γω γώ ν Βαμβακιού (Ο.Π.Β.) τη δ εκ α ετία 1982-1991. Η από κ ο ιν ο ύ χρήση τω ν βαμβακοσυλλεκτικών μηχανών και άλλων μηχανημάτων της βαμβακ ο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς σ υνετέλεσ ε στη μείω ση του κόστους π α ρ α γω γή ς του π ρ ο ϊό ν το ς, ενώ πα ρ ά λ λ η λ α βοήθησε στην δ η μ ιο υ ρ γ ία πν εύμ α το ς α λ λ η λ ε γ γ ύ η ς μεταξύ τω ν πα ρ α γω γώ ν κ α ι α ν ά π τυξη ς κ ο ιν ω ν ικ ώ ν σχέσεων μιε εξω γεω ργικ ές προεκτάσεις. 5. Η εκ μ η χ ά νισ η τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς, εξάλλου, κ α ι σ υ γ κ εκ ρ ιμ ένα της σ υ λ λ ο γ ή ς βαμβακιού μέσα από το θεσμό τω ν Ο μάδω ν, ιδ ια ίτ ε ρ α δε τω ν σ υ ν ετα ιρ ισ τικ ώ ν ομάδω ν, α π ά λ λα ξε τους β α μ β α κ ο παρα γω γο ύς ακόμα και τους μικρομεσαίους από το άγχος εξεύρεσης εργατικώ ν

13 χερ ιώ ν γ ια τη σ υλλογή του προϊόντος. Έ να πρόβλημα που εμ φ α νίσθηκε από τη ΙΟετία του 60, κ α ι που ήτα ν βα σ ική α ιτ ία γ ια πο λ λά χρόνια της περιορισμένης έκτασης της καλλιέργειας. Με την έγκαιρη συλλογή του προϊόντος, από τις 550 μηχανές του Νομού, αποφεύγ ο ν τ α ι α π ώ λ ειες κ α ι υποβάθμιση τη ς π ο ιό τ η τα ς από δυσμενείς κ α ιρ ικ έ ς συνθήκες που α ρχίζουν τέλ ο ς Ο κτω βρίου, με αποτέλεσμ α τη ν πα ρ α γω γή προϊό ν το ς υψ η λής π ο ιό τ η τα ς α λ λ ά κ α ι τιμ ή ς, προς το συμφέρον των παραγωγών. 6. Η εκ μ η χ ά νισ η τη ς σ υλλο γ ή ς ε ίχ ε σαν α π οτέλεσμ α τη μείω ση της α ν θ ρώ π ινη ς εργα σ ία ς από 7-9 η μ ερομίσθια ανά στρέμμα στα 2 ημιερομίσθια μόνο, με σ υνέπεια τη μείωση του κόστους παραγω γή ς κα τά 15-20%. Α κόμη, ένα σ η μ α ντικ ό κ α ι θ ετικ ό α π οτέλεσμ α ε ίν α ι η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου από τους πα ρ α γω γο ύ ς γ ια πα ράπλευρες α γ ρ ο τ ικ έ ς α σ χ ο λ ίες κ α ι γ ια εξ ω γ εω ρ γ ικ ές α σ χ ο λ ίες όπως: ε κ π α ί δευση, δια κ ο π ές, ψ υ χ α γ ω γ ία κ α ι ά λ λ ε ς κ ο ιν ω ν ικ έ ς υ ποχρεώ σ εις που έκ α να ν τη γε ω ρ γ ικ ή ζωή πιο ελ κ υ σ τικ ή στους νέους γεω ρ γο ύ ς με ευ κ ο λότερη εξασφάλιση της δ ια δ ο χή ς στην α γ ρ ο τ ικ ή εκμ ετά λλευσ η. Ο ι ε υ κ ο λ ίε ς α υ τές βέβαια προσέλκυσαν κ α ι μη πα ρ α γω γο ύ ς, στην κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια, με α ποτέλεσμ α να μ ο ιρ ά ζο ν τα ι τ ις ο ικ ο ν ο μ ικ ές εν ισ χ ύ σ εις με τους π ρ α γμ α τικ ο ύ ς παραγω γο ύ ς από τους ο ποίους στερούν σημαντικά ποσά. 7. Βοήθησε επ ίσ η ς σ την εισ α γω γή κ α ι α νάπτυξη τη ς τ εχ ν ο γ ν ω σ ία ς κ α ι τη ς ε π ισ τη μ ο ν ικ ή ς έρευνας στο Νομό με τη δ η μ ιο υ ρ γ ία του Κ έντρου Έ ρ ευ να ς κ α ι τ ε χ ν ικ ή ς τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς βαμβακιού σ τον Π α λαμά από το 1988.' Π ρ ό κ ειτ α ι γ ια μ ονα δικ ό κέντρο σ ο λόκ λη ρ η τη χώ ρα στο οποίο γ ίν ο ν τ α ι κάθε χρόνο 15-20 πειρ ά μ α τα υψ ηλού επ ιπ έδου σε σ υνεργασ ία, με τα Π α νεπ ισ τή μ ια τη ς χώ ρας, το Ιν σ τ ιτο ύ το Βάμβακος και τελευταία με Π ανεπιστήμια της Αμερικής όπως του Αρκάνσας 2. Ευθύμιος Μυγδάκος: Μέρες Βαμβακιού 1995, Καρδίτσα 1995, σελ. 17

14 και του Μ ισ σ ισ ιπ Ι σε θέματα νεώ τερω ν εξελίξεο^ν γύρο3 από την κ α λ λ ιέρ γ εια. Στο Κέντρο αυτό έρχονται κάθε χρόνο αρκετοί φοιτητές Γεωπονικώ ν Σ χ ο λώ ν κ α ι Τ.Ε.Ι. γ ια π ρ α κ τικ ή εξάσκηση ή σ υλλογή σ το ιχ είω ν για την πτυχιακή τους εργασία. Με τον τρόπο αυτό το κέντρο αναβαθμ ίζ ε τα ι συνεχώ ς κ α ι μ α ζί μ αυτό κ α ι ο Ν ομός κ α ι η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια προς όφ ελος τω ν πα ρ α γω γώ ν κ α ι της χώ ρας. Α ς σ η μ ειω θεί ό τι το Κ έντρο αυτό ε ίν α ι ακόμη μ ετέω ρο, χ ω ρ ίς μ ό νιμ η θέση, μ ό νιμ ες εγκαταστάσεις και χωρίς κανένα μηχάνημα για τη λειτουργία του. 8. Είναι η καλλιέργεια που βοήθησε σημαντικά στην κοινωνικοοικονομ ικ ή α νάπτυξη του Νομού με το σ χετικ ά υψ η λότερο εισ όδημ α που π α ρ έχει στους βαμιβακοπαραγω γούς, με άμεση σ υνέπεια τη βελτίω σ η του επ ιπ έδ ο υ τη ς α γ ρ ο τ ικ ή ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς, ο ικ ο ν ο μ ικ ο ύ κ α ι κ ο ιν ω ν ι κού κ α ι τη δ η μ ιο υ ρ γ ία αίσθησης εξομοίω σ ης του α γ ρο τικ ο ύ πληθυσμού κ α ι του αστικ ού. Ε ίν α ι με ά λ λα λ ό γ ια η κ ιν η τή ρ ια δύναμη στον οικονομιικό, κ ο ιν ω ν ικ ό κ α ι π ο λ ιτ ισ τ ικ ό τομέα στο Νομό πάνω στην οποία στηρίζεται η ζωή και η ανάπτυξη αυτής της περιοχής. 9. Τ έλος, θα π ρ έπ ει να α ναφ ερθεί κ α ι η τερ ά σ τια π ρ ά γ μ α τι συμβολή τη ς β α μ β α κ ο κ α λ λ ιέρ γ εια ς στη β ελτίω σ η τη ς α ισ θ η τ ικ ή ς ε ικ ό ν α ς του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς κ α ι του μ ικ ρ ο κ λ ίμ α το ς του Νομού. Εδώ που μ έχρ ι π ρ ιν λ ίγ α χρ ό ν ια, ο κά μπος έμ οια ζε κατάξερος από τ ις σ ιτο κ α λ α μ ιέ ς ή κα τάμ αυρος μ ετά το κά ψ ιμ ό τους, α π άκρον ε ις άκρον, με μ ια α τμόσφαιρα α π ο π ν υ κ τ ικ ή στον κάθε διαβά τη, τώ ρα ε ίν α ι καταπράσ ινο ς όλο το κ α λ ο κ α ίρ ι, ευ χά ρ ισ το ς στο μ ά τι στους ν τό π ιο υ ς κ α ι στους επ ισ κ έπ τες, πλημμυρισ μένος από ερ γα τόκοσμο όλο το 24ωρο. Μ ια ε ικ ό ν α ενό ς τεράστιου ερ γο τα ξίο υ όπου κ α θένας ε κ τ ε λ ε ί τ ις προγρα μμιατισμένες ερ γα σ ίες που α π α ιτ ε ί η κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια με α πώ τερο στόχο το κα λύ τερ ο ο ικ ο ν ο μ ικ ό αποτέλεσμα. Η όμορφη αυτή σ ημερινή εικ ό ν α του κάμπου β ελτίω σ ε οπω σ δή ποτε κ α ι το μ ικ ρ ο κ λ ίμ α της

15 περ ιο χ ή ς κά νο ντα ς το πιο φ ιλ ικ ό στον άνθρω πο κ α ι αυτό ε ίν α ι αναμφίβολα αποτέλεσμα της βαμβακοκαλλιέργειας. Σε όλα τα πα ραπάνω υπέρ τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς δεν θα πρ έπ ει να πα ραλείψ ουμε να αναφέρουμε κ α ι ορισμένα επα κόλουθα τα ο ποία ε ίν α ι απόρροια της μ εγά λ η ς α νάπτυξη ς του βαμβακιού στο Νομό κυριότερα από τα οποία θεωρούνται τα παρακάτω ; 1. Η μ εγά λ η εκμ ετά λλ ευσ η του αρδευτικού νερού τη ς περ ιο χ ή ς συνέπ εια του οποίου ήτα ν η α π ώ λεια σ η μ α ντικού μέρους τη ς π α ρ α γω γή ς τ ις περιόδους 1989 κ α ι 1990 με τ ις ξηροθερμικές σ υνθήκες που επικ ρ ά τη σ α ν στο Νομό, α λ λά κ α ι σ ά λ λο υ ς Ν ομούς τη ς Π εριφ έρειας, ο πότε κ α ι ξεκ ίνησ ε η δια μ ά χ η γ ια τη δ ια χ είρ ισ η του νερού της λίμνης Πλαστήρα με ευρύτερες κοινω νικές διαστάσεις. 2. Η απότομη αύξηση τη ς α ξία ς τη ς γ η ς κ α ι του ε ν ο ικ ίο υ που ε ίχ ε σαν α ποτέλεσμ α τη ν αύξηση του κόστους πα ρ α γω γή ς, αφού το 40-45% τω ν εκτάσεω ν τη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς ε ίν α ι ενο ικ ια ζό μ ενες. Την α δ υνα μία τω ν μ ικρώ ν κ α ι μ εσαίω ν πα ρ α γω γώ ν να μεγα λώ σ ουν τη ν εκμ ετά λλευσ ή τους, οπότε α ν α γ κ ά ζο ν τα ι να σ τρέφ οντα ι σε ε ξ ω γ εω ρ γ ικ ές α σ χ ο λίες γ ια συμπλήρω ση του εισ ο δήμ α τό ς τους. Τ έλος, τη μεταφορά πόρω ν από τη γ εω ρ γ ία προς ά λ λο υ ς το μ είς πράγμ α που σ τερ εί τον τομέα από την παραπέρα ανάπτυξη. 3. Η σ η μ α ντικ ή επιβά ρυνσ η του π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς από τ ις χ ιλ ιά δ ε ς τόννους των χημιικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται για την καλλ ιέ ρ γ ε ια (λ ιπά σ μ α τα, φ άρμακα κ.λπ.) τα ο π ο ία ρ υπ α ίνο υ ν το έδαφος, το νερό κα ι τον αέρα με ό λες τ ις γνω σ τές σ υν έπ ειες σ τον άνθρω πο κ α ι τη φύση. 4. Η εκ τό π ισ η κ α ι τω ν τ ελ ευ τα ίω ν ερ γα τώ ν με τη χρ η σ ιμ ο ποίη σ η τω ν β α μ β α κ ο σ υ λλεκ τικ ώ ν μιηχανών κ α ι τω ν ζιζ α ν ιο κ τό ν ω ν, κυ ρ ίω ς τω ν ο ρ εινώ ν περιοχώ ν, που κ α τέβ α ιν α ν στον κά μπο γ ια τη σ υλλο γ ή του προϊόντος και το σκάλισμα, ενισχύοντας έτσι τα οικονομικά τους.

16 Ό λα τα παραπάνω σ το ιχ ε ία ε ίν α ι (ρυσικά υπαρκ τά κ α ι σοβαρά ό χ ι όμως εμ πόδια γ ια τη ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια η ο ποία εξελίσ σ ετα ι εvτυπojσιακά, όπω ς αναφέρθηκε, ιδ ια ίτε ρ α τα τ ελ ευ τα ία χρ ό ν ια, προσφέροντας στον Νομό την οικονομική ευρωστία και ανάπτυξη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ 2.1. Π ο ιό τ η τ α το υ Ε λ λ η ν ικ ο ύ Β α μ β α κ ιο ύ Το βαμβάκι ε ίν α ι τα τ ελ ευ τα ία χρ ό ν ια ένα από τα δυ ναμ ικ ό τερ α προϊό ν τα της Ε λ λ η ν ικ ή ς Γ εω ργίας, με κ α λ λ ιερ γο ύ μ ενη έκτασ η περίπου 4 εκ α το μ μύρια στρέμματα κ α ι ετή σ ια πα ρ α γω γή 962.000 τόνους συσπόρου και 300.000 τόνους ινών. Ο ι ίν ε ς του βαμβακιού α π ο τελ ο ύν τη ν πρώ τη ύλη γ ια τη ν κ λω στοϋφαντουργία, που ε ίν α ι ένα ς από τους μ εγα λ ύτερ ο υ ς κ λ ά δους τη ς β ιο μ η χ α ν ία ς στη χώ ρα μας. Το 1/3 του παραγόμ ενου πρ ο ϊό ν το ς κ α λ ύ π τει τ ις τ ο π ικ έ ς α ν ά γκ ες κα ι το υ πό λο ιπ ο εξ ά γ ετα ι στο εξω τερικ ό. Λ όγω τη ς σ πουδαιο τη τά ς του γ ια τη χώ ρα μας το βαμβάκι ε ίν α ι ευρύτερα γνω σ τό ως ο Λ ΕΥ Κ Ο Σ Χ ΡΥ ΣΟ Σ της ελλ η νικ ή ς οικονομίας. Μ έχρι το 1990 η πο ιό τη τα του ε λ λ η ν ικ ο ύ βαμβακιού ήτα ν μεταξύ τω ν πρώ τω ν στην πα γκ ό σ μ ια αγορά κ α ι η ζήτηση του π ρ ο ϊό ν το ς μ εγάλη. Μετά το 1990 η κατάσταση άλλαξε δραματικά, με αποτέλεσμα να αυξηθούν ο ι ε ισ α γ ω γ ές υψ η λής π ο ιό τ η τα ς βαμβακιού από το εξω τερικ ό κ α ι επ ιπ λ έ ο ν να μ ειω θεί η ζήτηση του ελ λ η ν ικ ο ύ βαμβακιού σ την πα γκόσμιια αγορά. Μ έχρι το 1990 εισ α γ ό τ α ν μ ικ ρ ές σ χετικ ά ποσότητες, χα μ η λή ς κυρίω ς π ο ιό τη τα ς, ενώ σήμερα ε ισ ά γ ο ν τα ι σ η μ α ν τ ικ ές ποσότη τες βαμβακιού, μιε υψηλή ποιότητα και ασφαλώς σε υψηλές τιμές. Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν επιπλέον οι απαιτήσεις των κατανα λω τώ ν α λ λ ά κ α ι τη ς βιομιη χανία ς γ ια προϊόν υ ψ η λ ή ς π ο ιό τ η τα ς που θα εξασφαλίζει υψηλή παραγωγικότητα και μεγαλύτερη διάρκεια. Το βαμιβάκι π ρ έπ ει να έ χ ε ι ένα ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ό επ ίπ εδο μ ήκους α ντοχής ώστε να αντέξει στη βιομηχανοποίηση και να δώσει προϊόν ανθεκ τ ικ ό κ α ι ελκ υσ τικ ό. Η πο ιό τη τα του βαμβακιού, η π α ρ α γ ω γ ικ ό τη τα κ α ι η ποιότητα του τελικού προϊόντος είναι άρρηκτα συνδεδεμιένα.

18 Ο ι πα ρ ά γο ν τες που καθορίζουν τη ν π ο ιό τ η τα α ν α λ ύ ο ν τα ι παρακά- το), κατά σειρά σπουδαιότητας και αναφέρονται οι απαραίτητες διαδικασίες που εξασίραλίζουν υψηλή ποιότητα. 2.2. Π α ρ ά γοντες που καθορίζουν την π οιότη τα Τους π α ρ ά γο ν τες που επη ρεάζουν τη ν πο ιό τη τα τους δια κ ρ ίνο υμ ε σε εσ ω τερ ικ ο ύ ς κ α ι εξω τερικ ούς. Σ τους πρώ τους α ν ή κ ει η π ο ικ ιλ ία, ενώ στους δεύτερους το περιβάλλον και οι διάφορες χρήσεις.^ 2.2.1. Ποικιλία Ο π α ρ ά γο ν τα ς που κα θορίζει εν π ο λ λ ο ίς τη ν π ο ιό τη τα του (τελ ικ ο ύ ) πρ ο ϊό ν το ς ε ίν α ι η π ο ικ ιλ ία κ α ι η ε π ιλ ο γ ή τη ς α π ο τελ εί το πρώτο βήμα για την παραγωγή υψηλής ποιότητας βαμβακιού. Μ ια α π ο δ ο τικ ή κ α ι πρώ ιμη π ο ικ ιλ ία ότα ν δεν δ ίν ε ι κ α λή π ο ιό τη τα δεν ε ίν α ι επιθυ μ η τή δ ιό τ ι η κύρια χρήση του βαμβακιού ε ίν α ι ως πρώ τη ύλη για τη βιομηχανία. Η γ ε ν ε τ ικ ή σύνθεση τη ς π ο ικ ιλ ία ς κ α ι η φ υ σ ιο λ ο γικ ή λ ε ιτ ο υ ρ γ ία της α ν ά πτυξη ς τω ν ινώ ν στο ψυτό κα θορίζουν τα π ο ιο τ ικ ά χα ρ α κ τ η ρ ι σ τικ ά τους π ρ ιν ακόμη α ν ο ίξει το καρύδι. Η τ ε λ ικ ή διαμόρφωση τω ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ώ ν τω ν ινώ ν ε ίν α ι α π οτέλεσμ α α λ λ η λ επ ίδ ρ α σ η ς μεταξύ ποικιλίας και περιβάλλοντος. Η λεπ τό τη τα τω ν ινώ ν ε ξαρτά τα ι μόνο από τη ν π ο ικ ιλ ία, ενώ η ω ρ ιμ ό τη τα επ η ρ εά ζετα ι πολύ από το περ ιβ ά λλ ο ν. Το M ic ro n a ire ε ίν α ι συνδυα σμένη μέτρηση λεπ τό τη τα ς, ω ρ ιμ ό τη τα ς κ α ι επ η ρ εά ζετα ι από το περ ιβ ά λλον. Η π ο ικ ιλ ία, κ α θ ο ρ ίζει το μ ή κος τω ν ινώ ν, τη ν κ α τα ν ο μή του μήκους, τη ν επιμιήκυνση κ α ι την α ν το χή τω ν ιν ώ ν η ο π ο ία με τη σειρά 3. Ουρανία Κεχαγιά, Ποιότητα του Ελληνικού Βαμβακιού και προβλιψιατα. Τρίκαλα 1997. σελ.1 4. Micronaire: Δείκτης λεπτότητας - ωριμότητας της ίνας. (για τα ελληνικά βαμβάκια ο δείκτης είναι από 3 έως 4,5 το άριστο).

19 της επηρεάζεται και από την ωριμότητα. Α λ λα χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά που ε λ έ γ χ ο ν τ α ι από τη ν π ο ικ ιλ ία κα ι κα θορίζουν τη ν πο ιό τη τα του βαμβακιού ε ίν α ι το ποσοστό τω ν neps κ α ι τω ν ξένω ν υλώ ν δ ιό τ ι η π ο ικ ιλ ία κ α θορίζει το σχήμα του φυτού κ α ι τον τρόπο ανοίγματος των καρυδιών. Ε κτός από τα π ο ιο τ ικ ά χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά που μπορούν να μετρηθούν, η π ο ικ ιλ ία επη ρ εά ζει γ ε ν ικ ά τη ν κ λ ω σ ιμ ό τη τα του βαμβακιού που ε ίν α ι σ η μ α ντικ ή προϋπόθεση γ ια τη ν πα ρ α γ ω γ ικ ή δ ια δ ικ α σ ία. Θα πρέπ ει να τονίσ ουμε ό τι επ ειδ ή κα μ ία π ο ικ ιλ ία δεν υ περ έχει από τ ις ά λ λ ε ς σ όλα τα χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ά, ο α ρ μ ο νικ ό ς συνδυασμός, δη λαδή η α ν άμ ιξη π ο ικ ι λ ιώ ν μας δ ίν ε ι το επιθυμη τό αποτέλεσμα. Η α νάμιξη όμως αυτή πρέπει να γίνεται στα κλωστήρια σε ορισμένες αναλογίες και όχι στα εκκοκκιστήρια. Η τε λ ικ ή α ξιο λό γ η σ η της κ λ ω σ τικ ή ς σ υμπεριφ οράς τω ν π ο ικ ιλ ιώ ν πρέπ ει να γ ίν ε τ α ι στα κ λ ω σ τή ρια. Δ ιό τ ι σ υμ β α ίνει, π ο λ λ έ ς ψορές, μια νέα ποικιλία να είναι προικισμένη με τα καλύτερα ποιοτικά χαρακτηρισ τικ ά α λ λά να μιη σ υμ π εριφ έρ ετα ι ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ά κα τά τη ν κλώση. Αν μιια τέ το ια π ο ικ ιλ ία δ ια δ ο θεί σ την κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια η επίδ ρα σ ή τη ς στην κλωστοϋφαντουργία θα είνα ι καταστρεπτική. Το Ιν σ τ ιτο ύ το Βάμιβακος που ε ίν α ι ο δη μ ιο υργός ό λω ν σχεδόν τω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν π ο ικ ιλ ιώ ν π ρ ιν προχω ρή σει στη διάδοση μ ια ς π ο ικ ιλ ία ς τη δοκιμιάζει (με τη β οήθεια του Ο ργα νισμού Β άμβακος) σε ένα δ ίκ τυ ο με πειράματα και σε αγρούς παραγωγών. Λόγω της επίδρασης του περιβάλλοντος, για την αξιολόγηση των ποικιλιώ ν απαιτούνται δεδομένα τουλάχιστον τριών ετών. Εκτός από την αξιολόγηση των ποιοτικώ ν χαρακ τη ρ ισ τικ ώ ν του βαμβακιού εφαρμιόζει πειρα μια τική κλώ ση κ α ι α ξ ιο λό γηση του νήμα τος. Ό τα ν ό λ ες ο ι δ ο κ ιμ ές δώσουν ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ά αποτε- 5. Neps: Κόμιποι ινών, οι οποίοι φέρνουν δυσκολία στην κλώση και στην ύφανση. Επιδίωξη να λείπουν.

20 λέσματα προο3θεί την ποικιλία στην αγορά για καλλιέργεια. Η υποβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού βαμβακιού που αναφέραμε, ο φ είλ ετα ι κ α ι στο μ εγά λο αριθμό π ο ικ ιλ ιώ ν που κ α λ λ ιε ρ γ ο ύ ν τ α ι στη χώρα μας τα τελ ευ τα ία χρ ό ν ια κ α ι δυσχεραίνουν τη ν τυποπ οίη σ η του προϊόντος. Η μ εγά λ η σημασία που έ χ ε ι η π ο ικ ιλ ία γ ια τη ν απόδοση κ α ι την π ο ιό τη τα εξ η γεί τ ις προσπάθειες που γ ίν ο ν τ α ι από κράτη, ε τ α ιρ ε ίε ς κα ι ιδ ιώ τες γ ια τη δ η μ ιο υργία β ελτιω μ ένω ν π ο ικ ιλ ιώ ν. Η χώ ρα μας έχει στον τομέα αυτό μεγάλη παράδοση. 2.2.2. Π εριβάλλον Οι ίν ε ς του βαμβακιού α ν α πτύσ σ ο ντα ι στην επ ιφ ά ν εια του σπόρου μετά τη γο νιμ οποίη σ η. Α ν επ ικ ρ α τή σ ει βροχερός κ α ιρ ό ς στην άνθηση η γ ο νιμ ο ποίη σ η ε ίν α ι α τελής κ α ι δ η μ ιο υρ γ ο ύντα ι τα λεγ ά μ ενα neps που είναι και γνώρισμα της ποικιλίας. Το διάσ τημα τω ν 25 περίπου ημιερών μετά τη ν άνθηση, ε ίν α ι κρίσιμο γ ια την ανάπτυξη του μήκους το ο ποίο εξαρτά τα ι από το δια θέσ ιμ ο νερό. Το φυτό πρ έπ ει να έ χ ε ι στη διάθεσή του άφθονο νερό κ α ι θ ρ επ τικ ά συσ τα τικ ά, ενώ η θερμιοκρασία κ α ι η η λ ιο φ ά νεια πα ίζο υ ν εξίσου σ η μ α ντικ ό ρόλο. Έ λ λ ειψ η νερού την εποχή αυτή σ υ ν τελ εί σε μ είω ση του μήκους που είναι εντονότερη στις μακρόινες ποικιλίες. Α πό την 25η ημέρα α ρ χ ίζει η πά χυνση τη ς ίν α ς, δ η λαδή η ω ρίμανση. Ε π ά ρ κ εια νερού, θ ρ επτικ ώ ν σ υσ τα τικ ώ ν κ α ι η λ ιο φ ά ν εια ε ίν α ι α π α ρ α ί τ η τ ο ι π α ρ ά γο ν τες γ ια κ α ν ο ν ικ ή ω ρίμανση. Σ η μ α ν τικ ό ς π α ρ ά γο ν τα ς γ ια κ α νο νικ ή ω ρίμα νση ε ίν α ι κ α ι η θερμιοκρασία που πρ έπ ει να κ υ μ α ίν ετα ι από 22-28 C τη νύχτα και πάνω από 30 C την ημέρα. Α ν οι α ρδεύσεις σ ταματήσουν νω ρ ίς γ ια να αν α γκ α σ θούν τα καρύδια να ανοίξουν κ α ι αν η αποφ ύλλω ση γ ίν ε ι επ ίσ η ς νω ρίς, τα φυτά δεν μιπορούν να συνθέσουν κυτταρίνη και θα έχουμε ανώριμες ίνες και χαμηλό Micronaire. Το χαμηλό Micronaire μπορεί να οφείλεται και σε προσβο

21 λή από αδρομύκωση ή από έντομα. Χρήση α ν θ εκ τικ ώ ν π ο ικ ιλ ιώ ν (στην αδρομύκωση) κα ι έ λ ε γ χ ο ς τω ν εντόμ ω ν θα σ υν τελέσ ει σ τη ν κ α νο νικ ή ω ρίμανση. Ο ι πα ρ ά γο ν τες του π ερ ιβ ά λ λ ο ν τα ς που αναφέρθηκαν, επηρεάζουν σ η μ α ντικ ά κα ι τη ν α ν το χή τω ν ινώ ν. Δ ια τα ρ α χ ές στη φ υσ ιο λ ο γία του φυτού από διάφορα α ίτ ια σ υν τελο ύ ν στην δ η μ ιο υργία ανω μ άλω ν ινώ ν που επηρεάζουν αρνητικά την αντοχή. 2.2.3. Συγκομιδή Το βαμβάκι έ χ ε ι τη ν υψ ηλότερη π ο ιό τη τα ό τα ν α ν ο ίγ ε ι το κα ρύδι ενώ οι μ ετέπ ειτα χρ ή σ εις μ πορεί να επιφ έρουν υποβάθμιση του προϊό- Η συγκομιιδή κ α ι η εκ κ ό κ κ ισ η επη ρεάζουν την πο ιό τη τα κα ι κυρίω ς το μιήκος κα ι το κυτίο. Τα χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά αυτά ε ίν α ι κα θορισ τικ ά γ ια την τιμή του βαμβακιού και την αξία του ως κλώσιμης ύλης. Ο τρόπος σ υγκομ ιδή ς δηλαδή, χειρ ο σ υ λλ ο γή ή μ η χα νο σ υλλογή έχει δ ια φ ο ρ ετικ ή επίδρα σ η στα χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά που αναφέραμε. Κ αι σ τις δύο περιπτώσεις όμως η έγκαιρη συγκομιδή περιορίζει τις απώλειες σε ποσ ότητα α λ λά κυρίω ς σε ποιό τη τα. Π ροβλή μα τα δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ντα ι κυρίω ς από την μ η χα νο σ υλλογή που ε ίν α ι ο πιο συνήθης τρόπ ος σ υγκομ ιδής. Υψηλή περιεκτικότητα του συσπόρου σε υγρασία υποβαθμίζει την ποιότη τα του βαμβακιού. Βαμιβάκι που μ α ζεύτη κ ε υγρό ποτέ δεν φ θάνει την πο ιό τ η τα α ν τίσ το ιχο υ βαμιβακιού που μ αζεύτηκε στεγνό. Κ α τά λ ληλη χρήση α π ο φ υλλω τικ ώ ν ε π ιτ ρ έ π ε ι τη σ υγκομ ιδή σ τεγνού βαμβακιού με ε λ ά χ ισ τε ς προσμίξεις. Τα α π ο φ υ λ λω τικ ά πρ έπ ει να εφ α ρ μ ό ζο ντα ι ότα ν ε ίν α ι α ν ο ικ τό το 60% τω ν κα ρυδιώ ν δ ιό τ ι αν εφαρμοσθούν νω ρίτερα, δεν ω ριμά ζουν κ α ν ο ν ικ ά τα υ π ό λ ο ιπ α καρύδια κ α ι έχουμε χα μη λό M icronaire. 6. Κυτίο: Η κλίμακα βαθμολόγησης της ποιότητας του βαμβακιού (χρώμα, ξένες ύλες, καλή ή κακή εκκόκκιση του εκκοκκισμένου βαμβακιού). Από 3 έως 8, με καλύτερη απόδοση στα χαμηλά νούμερα. Συνήθη κυτία ελληνικού βαμβακιού είναι: 4.5, 5.6.

22 Η σωστή ρύθμιση των συλλεκτικών μηχανών και η αποφυγή μόλυνσης το;ν ινών με λάδια και λιπαντικά, τα οποία προκαλούν προβλήματα κα τά την κλώση, το φ ινίρ ισ μ α κ α ι βάψ ιμο, δια τη ρ ο ύν τη ν π ο ιό τη τα του συγκομιζομένου βαμβακιού. Έ ν α ς σοβαρός π α ρ ά γο ν τα ς υποβάθμισης, κ υρίω ς του βαμβακιού χειροσυλλογή ς, ε ίν α ι τα υ πολείμ μ α τα π λ α σ τικ ώ ν σ π ά γγω ν ή σάκκω ν που η συμμετοχή τους στην π α ρ α γω γικ ή δ ια δ ικ α σ ία θα δώ σει ε λ α ττω μ α τικ ά προϊόντα. 2.2.4. Εκκόκκιση Ό τα ν κατά την σ υγκομ ιδή τηρη θούν ο ι δ ια δ ικ α σ ίε ς που αναψέρθηκαν πιο πάνω κ α ι που ε γ γ υ ώ ν τ α ι τη ν ε λ ά χ ισ τη υποβάθμιση η δυσμενής επίδ ρα σ η της εκ κ ό κ κ ισ η ς μ ειώ ν ετα ι. Ό τα ν δε κ α ι κα τά τη ν εκκόκκισ η τηρηθούν οι σω στές δ ια δ ικ α σ ίες ε λ α χ ισ τ ο π ο ιε ίτ α ι η δυσμενή ς επίδρα ση των δύο αυτών παραγόντων. Η σωστή ρύθμιση τω ν εκ κ ο κ κ ισ τ ικ ώ ν μιηχανών μ ειώ ν ει το σπάσιμο τω ν ινώ ν που επιφ έρ ει α π ώ λ ειες σε μ ήκος έω ς κ α ι ένα χ ιλ ιο σ τ ό κ α ι δραματική αύξηση του ποσοστού κοντών ινών. Ε π ιβ ά λ λ ετα ι η εκ κ ό κ κ ισ η σε χα μ η λές τα χ ύ τ η τε ς κ α ι εφ αρμογή τη ς ε λ ά χ ισ τη ς μ η χ α ν ικ ή ς επεξερ γα σ ία ς που α π α ιτ ε ίτ α ι γ ια ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ό κυτίο. Κ αθαριότητα στους χώ ρους του εκ κ ο κ κ ισ τ η ρ ίο υ κ α ι προσοχή στην παραλαβή συσπόρου περ ιο ρ ίζο υν τους κ ιδ ν ύνο υ ς α ν ά φ λεξη ς από πετραδάκια ή μ εταλλικά αντικείμενα. Υ ποβάθμιση τη ς π ο ιό τ η τα ς από α λ λοίω σ η του βαμβακιού το λ εγ ό μενο C avitom a π ρ ο κ α λ ε ίτα ι από μ ύκ η τες κ α ι β α κ τή ρ ια κ α τά τη ν αποθήκευση υγρού βαμβακιού. Όι μ ικ ρ ο ο ρ γα ν ισ μ ο ί αποσυνθέτουν τη ν κ υ τ τα ρίν η με αποτέλεσμ α τη μείω ση τη ς α ν το χή ς τω ν ινώ ν. Η προσβολή 7. Cavitoma; Η αλλοίωση του βαμβακιού απο μύκητες και βακτήρια κατά την αποθή-

23 είναι εντονότερη σε ανώριμα βαμβάκια. Η λ ειτ ο υ ρ γ ία τω ν επιμ έρ ο υς συστημάτω ν εκ κ ό κ κ ισ η ς κ α ι κ α θαρισμού επη ρ εά ζετα ι από τον τρόπο συγκομ ιδή ς. Ο εκ κ ο κ κ ισ μ ό ς επη ρ εά ζει ελ ά χ ισ τα το M icronaire κ α ι ά λ λα χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ά, κυ ρ ίω ς επ η ρ εά ζει το μήκος και την κατανομή του. Α λλο χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ό που επ η ρ εά ζει ε ίν α ι ο αριθμός τω ν neps. Xeps δεν υπάρχουν στο σύσπορο βαμβάκι η πα ρουσία τους α π ο δ ίδ ετα ι στον εκκ ο κ κ ισ μ ό κ α ι ε ίν α ι άμεσα σ υνδεδεμένη με τη ν π ο ικ ιλ ία κ α ι την ωριμότητα του βαμβακιού. Για τον συνήθη τύπο βαμβακιού δηλαδή Upland* με μ ήκος 30 χιλ. εφαρμιόζεται το σύστημα ε κ κ ό κ κ ισ η ς με πριόνια. Γ ενικά, όσο μακρύτερο ε ίν α ι το βαμβάκι τόσο μ ικ ρ ό τερ ες ε π ιβ ά λ λ ε τ α ι να ε ίν α ι οι τα χύ τη τες εκκ οκκισ μ ού. Ε κ κ ό κ κ ιση με μ α χα ίρ ια άρχισε να εφ αρμ όζετα ι (στην Α μερική) σε π ο ικ ιλ ίε ς με μικρό χν ο ύ δ ι π.χ.τύπου Acala, δ ιό τ ι το υπερ β ο λικ ό χν ο ύδι αυξά νει τον αριθμό τω ν neps κ α ι τ ις α τ έ λ ε ιε ς του νή ματος ώ στε αυτό να είναι ακατάλληλο για πλεκτά. 2.3. Π οιοτικ ά χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ά του βαμβακιού Η π ο ικ ιλ ία κ α θ ο ρ ίζει τα π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά του βαμβακιού. Η τε λ ικ ή διαμόρφωσή τους όμως, ε ίν α ι απ ο τέλεσμ α τω ν επιδ ρά σ εω ν του π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς κ α ι τη ς επ εξερ γα σ ία ς που υ ψ ίσ τα τα ι το βαμ βάκι από τη συγκομιιδή μέχρι τη νηματοποίηση. Η κλωσιμότητα των ινώ ν εξαρτάται από τα τεχνολογικά τους χαρακτηριστικά τα οποία είναι: Το μήκος και η κατα νομ ή του Η λεπ τότη τα 8. Upland: Είναι τύπος βαμβακιού. Ομάδα ποικιλιών καλλιεργούμενου βαμβακιε αυτόν τον τύπο ποικιλιών υπάγονται και τα Ελληνικά βαμβάκια.

24 Η ω ριμότητα Η α ντοχή Η επ ιμήκυνση Η κλωσιμότητα επηρεάζεται επιπλέον από: Το κυτίο (α να λύ ετα ι σε χρώμα, ξένες ύλες, εμφάνιση). Την περιεκ τικ ότη τα σε neps. Την ποσότητα και ποιότητα τω ν μη κ υ ττ α ρ ινού χω ν συστατικών. Α λ λ α δευτερεύοντα χαρακτηριστικά. Καθένα από τα χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά αυτά επη ρ εά ζει τη δ ια δ ικ α σ ία κλώ - σης και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νήματος σε διαφορετικό βαθμό. 2.3.1. Το μήκος και η κατανομή των ινών. Α πό ό λα τα π ο ιο τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά το μ ήκος κα θορίζει την κλωσιμότητα ενός δεδομένου βαμβακιού. Τα βαμ βάκια τύπου Upland που ανήκουν κ α ι ο ι ε λ λ η ν ικ έ ς π ο ικ ιλ ίε ς έχουν μ ήκος μεταξύ 28 ± 1 χ ιλ ιο σ τά. Το ε λ λ η ν ικ ό βαμ βάκι α ν ή κ ει στα μακρύτερα του είδους του. Κ ατά κα ιρούς αν α πτύχθη κ α ν διάφ οροι τρ ό π ο ι μέτρησ ης του μήκους. Σήμερα, η μέτρηση με τον ινογρά φ ο ή το HVI ε ίν α ι ο επ ικ ρ α τέσ τερ ο ς και πιο ακριβής τρόπος ταχείας εκτίμησης του μήκους στη βιομηχανία. Π ερισ σ ότερες κ α ι πιο α κ ρ ιβ είς πληροφ ορίες γ ια τα χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά του μήκους δ ίνο υ ν τα δια γ ρ ά μ μ α τα ινώ ν. Τα δ ια γ ρ ά μ μ α τα μας ε π ιτ ρ έ πουν να ελέγξουμε τις αλλοιώ σεις που υφίσταται η κατανομή του μήκους μιετά από κάθε επεξερ γα σ ία κ α τά τη ν εκ κ ό κ κ ισ η κ α ι τη νη ματοποίηση, κ α ι να διορθώ σουμε τ ις συνθήκες που επέφ εραν τ ις α λ λ ο ιώ σ εις αυτές. Οι α λ λ ο ιώ σ εις αφορούν κυρίω ς το ποσοστό κο ν τώ ν ινώ ν, το οποίο επη ρ εά ζει τα σπα σ ίματα κ α τά τη ν κλώ ση, το χνούδια σμ α κ α ι τ ις ατέ- 9. HVI ή ινογράφος: Είναι εργαστηριακό μηχάνημια το οποίο μετρά το μήκος της ίνας του βαμβακιού και την ομοιομορίρϊα αυτού του μήκους.

25 λενες του νήματος. Γ ενικά, τα λεπ τό τερ α νή μα τα π α ρ ά γο ν τα ι από τα, μακρύτερα κ α ι λεπ τό τερ α βαμ βάκια σε χα μ η λές τα χύτη τες. Ενώ τα πιο χονδρά νήματα από πιο κοντά βαμβάκια σε υψηλές ταχύτητες. Η αντοχή του νήματος εξαρτάται επίσης από το μήκος και καθορίζει και την τελική χρήση του προϊόντος. 2.3.2. Λεπτότητα - Ωριμότητα (Micronaire) Η λ επ τό τη τα α ν α φ έρετα ι στη διά μ ετρο κ α ι η ω ρ ιμ ό τη τα στο πά χος του τοιχώματος των ινών. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά μετρώνται έμμεσα με το M icronaire. Σε βαμ βάκια τύπου Opland, το M icronaire εκφ ράζει κυρίω ς ω ρ ιμ ό τη τα κ α ι κ υ μ α ίν ετα ι μεταξύ 3 κ α ι 4.5 ενώ το άριστο ε ίν α ι από 3.8 έω ς 4.2. Η λεπ τό τη τα, ε ίν α ι το π ιο σταθερό π ο ικ ιλ ια κ ό χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ό κ α ι δεν επ η ρ εά ζετα ι από τ ις συνθήκες του π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς α λ λά από την ω ριμότη τα. Η λεπ τό τη τα κ α ι το μ ήκος ε ίν α ι α λ λ η λ ένδετα, τα μ α κρόινα βαμβάκια είναι κατά κανόνα και λεπτόινα. Όσο πιο λεπ τό ε ίν α ι ένα βαμ βάκι τόσο κ α λύτερα κ λ ώ θ ετα ι κ α ι τόσο κα λύ τερ η π ο ιό τ η τα δ ίν ε ι ότα ν ε ίν α ι ώριμο. Δ ιό τ ι όσο λεπ τό τερ ες ε ίν α ι οι ίνες τόσο λεπτότερο νήμα μπορεί να παραχθεί. Το ε λ λ η ν ικ ό βαμβάκι έ χ ε ι π ο λ λ ές φορές χα μη λό M icronaire. Α υτό δεν ο φ ε ίλ ε τα ι σ την π ο ικ ιλ ία α λ λά στη β λα σ τικ ή περίοδο η ο π ο ία ε ίν α ι πολύ μ ικ ρ ή ς δ ιά ρ κ ε ια ς δ ιό τ ι β ρισκόμαστε στα όρια τη ς ζώ νη ς κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια ς κ α ι ο ι ίν ε ς δεν προλαβα ίν ο υν να ω ριμάσουν. Το πρόβλημα πα ρ ο υσ ιά ζετα ι περισσότερο σ τις ξένες π ο ικ ιλ ίε ς που ε ίν α ι γ ε ν ικ ά πιο όψ ιμες. Ό τα ν ο ι κ α ιρ ικ έ ς συνθήκες ε ίν α ι δυ σ μ ενείς η τιμ ή M icronaire μιειώνεται κάτω από το όριο του 3.30 το οποίο προσδιορίζει την δυνατότητα βαφής του βαμβακιού. Ε κ τό ς από τη ν π ο ικ ιλ ία κ α ι τ ις κ α ιρ ικ έ ς συνθήκες, η ε λ λ ιπ ή ς

26 άρδευση, η προσβολή από αδρομύκω ση' ή έντο μ α καθώ ς κ α ι η πρώ ιμη απο(ρύλλωση συντελούν στη μείω ση τη ς τιμ ή ς M icronaire δηλαδή, στην υποβάθμιση της ποιότητας του βαμβακιού. Η εξαιρ ετικ ή λ επ τό τη τα σε συνδυασμό με το μ ήκος του έκανα ν το ελ λ η ν ικ ό βαμβάκι διεθνώ ς γνω σ τό γ ια τη ν πο ιό τη τά του. Συνήθω ς υ πά ρ χει α ρ ν η τικ ή σχέση μεταξύ τω ν α γ ρονομικ ώ ν χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ώ ν ό πως, η απόδοση και η πρ ω ιμ ό τη τα κ α ι τω ν π ο ιο τ ικ ώ ν χα ρ α κ τη ρ ισ τικ ώ ν. Οι ελληνικές ποικιλίες συνδυάζουν σε ικανοποιητικό βαθμό τα παραπάνω χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά και αυτό ο φ είλ ετα ι σ τις προσπάθειες του Ιν σ τιτο ύ του Βάμβακος να δώ σει στον πα ραγω γό πρώ ιμ ες υ ψ η λ ο α π ο δ ο τικ ές ποικιλίες και στον κλωστοϋφαντουργό πρώτη ύλη υψηλής ποιότητας. 2.3.3. Αντοχή και Επιμήκυνση Η αν το χή επη ρ εά ζεται από τη ν π ο ικ ιλ ία κ α ι από την ω ριμότη τα τω ν ινώ ν κ α ι επηρεά ζει άμεσα την α ν το χή τω ν νη μάτω ν περισσότερο τω ν χονδρώ ν κ α ι λ ιγ ό τερ ο τω ν λεπ τώ ν. Ό ργα να μ έτρησης της α ν το χή ς δέσμης ινώ ν ε ίν α ι το Pressley*^ κα ι το Scelotneter*' που κ α ι τα δύο δίνο υ ν ικανοποιητική εκτίμηση της αντοχής των ινών. Η επιμ ή κ υνσ η που μ ετρ ά τα ι συγχρόνω ς με τη ν α ν το χή σ υνδέετα ι με την κ λω σ ιμότη τα του βαμβακιού. Υ ψηλή επιμ ή κ υνσ η ε γ γ υ ά τ α ι ικ α ν ο π ο ιη τικ ή συμπεριφορά στο κλω στήριο. Ωστόσο, το μ έγεθος επίδ ρα σ η ς δεν έχει προσδιορισθεί επακριβώς ως σήμερα. Η αντοχή και η επιμήκυνση του ελ λ η ν ικ ο ύ βαμβακιού β ρ ίσ κ ο ντα ι σε ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ά επ ίπ εδα όταν αυτό είναι ώριμο. Με τη διάδοση του HVI ά λ λα ξε ο τρόπος εκ τ ίμ η σ η ς τη ς α ν το χή ς κ α ι επομ ένω ς τα κ ρ ιτή ρ ια γ ια τους β ελτιω τές. Η τιμ ή του HVI δεν ε ίν α ι σ υγκρίσ ιμη με ε κ ε ίν ε ς του Pressley ή του S telom eter, ούτε α π ό λυ τα 10. Αδρομύκωση: Είναι ασθένεια του (ρυτού του βαμβακιού. (Είναι μήκητας ποι ρια του βρίσκονται στο έδαφος και είναι πολύ δύσκολο να καταπολεμηθεί). 11. Pre.s.sley: Είναι όργανο και κλίμακα μετρήσεως της αντοχής της ίνας. 12.Stelometer; Είναι όργανό μέτρησης της αντοχής της ίνας.

27 ικανοποιητική, όμο3ς, μπορεί να θεωρηθεί ως ενδεικτική. Η χρήση του HVI έ χ ε ι σχεδόν γ ε ν ικ ε υ τ ε ί τα τε λ ε υ τα ία χρ ό ν ια ενώ γίνονται προσπάθειες να επεκταθεί στη μέτρηση και άλλων χαρακτηρισ τικώ ν. Το HVI ε ίν α ι κ α τά λ λ η λ ο γ ια τη β ιο μ η χα ν ία δ ιό τ ι ε π ιτ ρ έ π ε ι την τα χ εία και α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ή εκ τίμ η σ η ενός μ εγά λου αριθμού χ α ρ α κ τη ρ ι σ τικ ώ ν όπω ς του μήκους τη ς ομ οιομορφ ίας, τη ς α ν το χή ς του M icronaire, του χρώματος και των ξένων υλών. 2.3.4. Κομπάκια ή Neps Τα Neps δ η μ ιο υργούντα ι κατά τη ν εκ κ ό κ κ ισ η κ α ι τη ν κλώ ση κ α ι έχουν π ο ικ ιλ ια κ ή προέλευση. Π ο λ λές ψορές όμως ο φ ε ίλ ο ν τα ι σε ατελή ρύθμιση των μηχανών ή ανώριμο βαμβάκι. Τα Neps με π ο ικ ιλ ια κ ή προέλευση μπορούν να ελα ττω θ ο ύν με βελτίω σ η τω ν χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ώ ν που επη ρεάζουν τη δ η μ ιο υ ρ γ ία τους. Τα neps δ ια δ ικ α σ ία ς α π ο φ εύγο ν τα ι με σωστή ρύθμιση τω ν μ η χα νη μ ά τω ν κα ι χαμηλές ταχύτητες λειτουργίας. Τα neps υποβαθμίζουν γενικά την ποιότητα, ο αριθμιός τους μπορεί να μετρηθεί με το APIS. Τα neps και οι ξένες ύλες επηρεάζουν την ομιοιομορφία και την εμφάνιση του νήματος. 2.3.5. ΚυτΙο Το κ υ τίο α ν α λ ύ ετα ι σε χρώμια, ξένες ύλες κ α ι εμφάνιση. Το χρώμα του βαμβακιού τύπου Upland, όπω ς το ε λ λ η ν ικ ό, ε ίν α ι λευκό. Με την πα ραμονή όμιως στο χω ράφι κ α ι τη ν επίδ ρα σ η μ ικ ρ ο ο ρ γα ν ισ μ ώ ν χ ά ν ε ι τη γυαλάδα του και μπορεί να αλλοιω θεί το χρώμα του προς τις αποχρώσ εις του γκ ρ ι. Ε ν το μ ο λ ο γ ικ έ ς προσβολές ή άναμμα (στην αποθήκη) μιπορεί να χρωμιατίσουν το βαμβάκι κίτρινο ή με κηλίδες. Α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ή μέτρηση του χρώ μ ατος, γ ίν ε τ α ι στο HVI που δ ίν ε ι ε ν δ ε ίξ ε ις γ ια τη λαμπρότη τα, Rd'"* κ α ι τη ν κ ιτρ ιν ά δ α +b.^ Μη ελεγ χό - 13.APIS: Όργανο και κλίμακα μετρήσεως του αριθμιού των neps σε ένα δείγμα εκκοκκισμένου βαμβακιού. 14. Rd: Δείχνει την λαμπρότητα του βαμιβακιού (δίνεται από τον χρωματογράφο). 15. +b; Δείχνει την κιτρινάδα του βαμιβακιού (δίνεται από τον χρωμιατογράφο).

28 μενη α ν άμ ιξη βαμβακιώ ν με δ ια φ ορετικ ό χρώ μα δ η μ ιο υργεί διάφ ορες στην απόχρωση των τελικών προϊόντων τη γνωστή διχρ ω μ ία. Διχρωμ ία μ πορεί αν εμφανισθεί και μετά τη βαφή κ α ι ο φ ε ίλ ε τα ι σε διαφ ορές στις τιμές micronaire του μίγματος που δεν πρέπει να ξεπερνούν το 0.30. 2.4. Τ υποποίηση Σήμερα η τυποποίηση του βαμβακιού π ε ρ ιο ρ ίζ ετ α ι σ την τα ξινόμησή του με βάση το κυτίο, το μήκος κ α ι το M icronaire. Για τη σύνθεση όμως τω ν άρισ τω ν μ ιγμ ά τω ν γ ια τη ν βιο μ η χα ν ία απαιτούνται και άλλες πληροφορίες που θα επιτρέψουν: Τη συνεχή τροφοδότηση με ομοιόμορφο μίγμα. Την τα ξινόμηση της πρώ τη ς ύλη ς ως προς τη ν κ α τα λ λ η λ ό τη τά της για διάφορες χρήσεις. Τον καθορισμό της σχέσης μεταξύ τω ν χα ρ α κ τ η ρ ισ τικ ώ ν τη ς πρώ τη ς ύλης, της παραγωγικότητας και της ποιότητας του νήματος. Η τυποποίησ η κ α ι ο έ λ εγ χ ο ς τη ς π ο ιό τ η τα ς π ρ έπ ει να α ρ χ ίζει από το χωράφι του παραγωγού και να φθάνει μέχρι το κλωστήριο. Ε π ιλ ο γ ή της κα λύτερης π ο ικ ιλ ία ς, κ α τά λ λ η λ ε ς κ α λ λ ιε ρ γ η τ ικ έ ς φ ρ ο ντίδες κα ι ευ νο ϊκ ές κ α ιρ ικ ές συνθήκες εξα σ φ α λίζουν κ α λή πο ιό τη τα προϊόντος. Η κα θαρότητα του εκ κ ο κκ ισ μ ένου βαμιβακιού ε ίν α ι π ρ ω τα ρ χικ ή ς σημασίας. Σ χ ε τίζ ε τα ι με την ύπαρξη στο βαμβάκι ξένω ν ινώ ν, φυσικώ ν ή σ υνθετικώ ν, καθώ ς και τη μιόλυνση του βαμβακιού από μ ικ ρ ο ο ρ γ α ν ι σμούς ή κολλώδεις ουσίες. Τα ελαττώματα από τέτοιες προσμίξεις εμφανίζονται στο τελικό προϊόν όπου τίποτε δεν διορθώνεται. Στο εκκοκκιστήριο πρέπει να τηρούνται ορισμένοι κανόνες, όπως: Αποφυγή ανάμιιξης ποικιλιώ ν με παρόμοια ή άλλα χαρακτηριστικά. 16.ΓΕΩΤ.Ε.Ε: Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Το Ελληνικό Βαμβάκι στην Ευρώπη, Λάρισα 1995, σελ. 172

29 Αποίρυγή ανά μ ιξη ς βαμβακιώ ν από ξηρικά κα ι π ο τ ισ τ ικ ά χω ράφια από την ίόια ή άλλη ποικιλία. Αποφυγή ανάμιξης βαμβακιών μηχανοσυλλογής και χειροσυλλογής. Τέλος στα κλωστήρια θα πρέπει να δίνεται προσοχή και σε βαμβάκ ια τη ς ίδ ια ς π ο ικ ιλ ία ς που προέρχοντα ι από δ ια φ ο ρ ετικ ό ε κ κ ο κ κ ι στήριο. Η σ χο λασ τικ ή τήρηση τω ν κανόνω ν αυτώ ν, από τους παραγω γούς ή το υ ς ε κ κ ο κ κ ισ τ ές ε ίν α ι δύσκολο να επ ιτ ε υ χ θ ε ί δ ιό τ ι τον πρώ το δεν τον ενδια φ έρ ει η πο ιό τη τα εφόσον πλ η ρ ώ νετα ι με το κ ιλ ό, τον δεύτερο τον ενδιαφέρει μιόνο το κυτίο διότι αυτό καθορίζει την τιμή. Η θέσπιση τιμών α ν ά λο γ α με την πο ιό τη τα ε ίν α ι το κ ίν η τρ ο που θα ε π ιβ ά λ λ ε ι την α ρ μ ο νικ ή συνεργασία όλω ν γ ια τη ν παραγω γή υ ψ η λής πο ιό τη τα ς βαμβακιού. Τα συμιφέροντα τω ν πα ραγω γώ ν, τω ν εκ κ ο κ κ ισ τώ ν, κ α ι τω ν κλωστοϋφαντουρ7'ών δεν συγκρούονται αλλά συμβαδίζουν. Μ ια υ γ ιή ς κλω σ τοϋφ αντουργία ε ίν α ι κ α λός π ελ ά τ η ς γ ια τους π α ρ α γω γο ύ ς κατά τον ίδ ιο τρόπο που ένα α π ο δ ο τικ ό πρ ο ϊό ν γ ια τους παραγωγούς είναι μια συνεχής πηγή πρώτης ύλης για τη βιομηχανία.