Δημόσια υγεία του παιδιού και κοινωνική παιδιατρική: πεδίο - έννοιες - ορισμοί Φεβρουάριος 2008 Τ. Παναγιωτόπουλος Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Τομέας Υγείας του Παιδιού
Όροι π.χ. δημόσια υγεία του παιδιού κοινωνική παιδιατρική κοινοτική παιδιατρική αναπτυξιακή παιδιατρική πρόληψη αγωγή υγείας προαγωγή υγείας σχολική υγεία Θεώρηση όρων στο ιστορικό τους πλαίσιο: εισαγωγή και καθιέρωση σε συγκεκριμένο τόπο, χρόνο, επιστημονικό & κοινωνικό περιβάλλον
Δημόσια υγεία του παιδιού (child public health) «οι οργανωμένες ενέργειες της κοινωνίας για την ανάπτυξη πολιτικών δημόσιας υγείας με στόχο την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη της αρρώστιας στα παιδιά και τους νέους, και την διαμόρφωση ίσων ευκαιριών μεταξύ παιδιών και νέων, στο πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης της κοινωνίας» ESSOP 2005
Δημόσια υγεία του παιδιού (child public health) οι οργανωμένες ενέργειες της κοινωνίας για την ανάπτυξη πολιτικών δημόσιας υγείας με στόχο: - την προαγωγή της υγείας για τα παιδιά - την πρόληψη της αρρώστιας και τους νέους - την διαμόρφωση ίσων ευκαιριών στο πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης της κοινωνίας ESSOP 2005 Δημόσια υγεία: «η επιστήμη και τέχνη για την πρόληψη της αρρώστιας, την παράταση της ζωής και την προαγωγή της υγείας μέσω οργανωμένων ενεργειών της κοινωνίας» Acheson Report 1988
γιαταπαιδιάκαιτουςνέους Παιδί = α/ 0-18 ετών ΟΗΕ, Σύμβαση Δικαιωμάτων Παιδιού, 1989 β/ 0-14 ετών ΠΟΥ, για επιδημιολογική / στατιστική μελέτη γ/ 0-9 ετών ΠΟΥ, για πολιτικές προαγωγής υγείας Έφηβος/η = 10-19 ετών ΠΟΥ, για πολιτικές προαγωγής υγείας Νέος/α = 15-24 ετών ΠΟΥ, για πολιτικές προαγωγής υγείας Ηλικία: συνήθως σε συμπληρωμένα έτη
επιστήμη και τέχνη Επιστήμη άσκηση βάσει επιστημονικών δεδομένων και τεκμηρίων βιοϊατρικές επιστήμες επιδημιολογία κοινωνικές επιστήμες επιστήμες συμπεριφοράς «η μελέτη της κατανομής της συχνότητας των νοσημάτων και των παραγόντων που τα προσδιορίζουν» MacMahon 1970 Τέχνη άσκηση όχι (μόνο) βάσει επιστημονικών δεδομένων και τεκμηρίων, αλλά και βάσει εμπειρίας και προσωπικού αισθητηρίου
Κοινωνική παιδιατρική (social paediatrics) «αποτελεί σφαιρική, ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση στην υγεία του παιδιού αντιμετωπίζει την υγεία των παιδιών μέσα στο κοινωνικό, περιβαλλοντικό, οικογενειακό και σχολικό της πλαίσιο συνθέτει τις σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές διαστάσεις της υγείας και της ανάπτυξης του παιδιού συνδυάζει την φροντίδα των παιδιών με την πρόληψη της αρρώστιας, την προαγωγή της υγείας και την μέριμνα για την ποιότητα της ζωής τους» ESSOP 2005
Κοινωνική παιδιατρική -1 (social paediatrics) Αποτελεί προσέγγιση στην υγεία του παιδιού - σφαιρική - ολιστική - διεπιστημονική Αντιμετωπίζει την υγεία του παιδιού σε πλαίσιο: - κοινωνικό - Αίτια προβλημάτων υγείας των παιδιών - περιβαλλοντικό - Συνέπειες προβλημάτων - οικογενειακό υγείας των παιδιών - Πλαίσιο παροχής - σχολικό φροντίδας στα παιδιά
συνθέτει: - σωματικές - ψυχικές - κοινωνικές Κοινωνική παιδιατρική -2 (social paediatrics) διαστάσεις της υγείας και ανάπτυξης συνδυάζει: - φροντίδα παιδιών και νέων - πρόληψη της αρρώστιας - προαγωγή της υγείας - μέριμνα για την ποιότητα ζωής υπηρεσίες υγείας & πρόνοιας (περιλ. νοσοκομ. περίθαλψη, πρωτοβ. φροντ. υγ., αποκατάσταση) + δημόσια υγεία + κοινωνική πολιτική ESSOP 2005
Δημόσια υγεία του παιδιού & κοινωνική παιδιατρική Δημόσια υγεία του παιδιού: ένας κλάδος επιστημονικής και επαγγελματικής δραστηριότητας ασχολείται με την υγεία πληθυσμών Κοινωνική παιδιατρική: μια προσέγγιση στα θέματα υγείας του παιδιού μπορεί να υιοθετείται από διάφορους κλάδους και πλαίσια επιστημονικής και επαγγελματικής δραστηριότητας μπορεί να αφορά την υγεία ατόμων ή πληθυσμών
Νέο πρότυπο νοσηρότητας παιδιών καλύτερη διατροφή παχυσαρκία ελάττωση λοιμωδών νοσημάτων αυξ. εμβολιασμού αύξηση σημασίας χρόνιων προβλημάτων (π.χ. άσθμα) αύξηση σημασίας προβλημάτων αναπηρίας και μειονεξίας (σωματικές, νοητικές, αισθητηριακές) αύξηση σημασίας προβλημάτων ανάπτυξης και συμπεριφοράς, μαθησιακών προβλημάτων, προβλημάτων ψυχικής υγείας αναγνώριση κακοποίησης - παραμέλησης παιδιών νέοι: ατυχήματα, κάπνισμα, χρήση ναρκωτικών ουσιών, παραπτωματικότητα
Νέαχαρακτηριστικάκοινωνίας νέο δημογραφικό πρότυπο ελάττωση αριθμού παιδιών αύξηση ηλικιωμένων οικογένειες μεταναστών νέο πρότυπο οικογένειας πυρηνική οικογένεια μονογονεϊκές οικογένειες νέο πρότυπο φτώχειας σχετική φτώχεια νέο πλαίσιο παγκόσμιας επικοινωνίας νέα νοσήματα, παγκόσμιες επιδημίες προβλήματα τρίτου κόσμου SOS στα κλισέ προσοχή στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά παιδιών-οικογενειών και κοινοτήτων
Γεννήσεις ζώντων, Ελλάδα, 1955-2002 200.000 1968-1969 1974 Γεννήσεις ζώντων 150.000 100.000 50.000 1981 1990 0 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Έτος
Πληθυσμός της Ελλάδας κατά ηλικία (απογραφή 2001) 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 Πληθυσμός (σε χιλιάδες) 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 0 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90+ Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Ηλικία
Ποσοστό πληθυσμού κατά ηλικιακή ομάδα, Ελλάδα, 1971-2001 100% 11 13 14 17 Ποσοστό πληθυσμού 80% 60% 40% 20% 64 64 25 24 19 15 67 68 65+ 15-64 0-14 0% 1971 1981 1991 2001 Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Έτος
Ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 0-14 ετών, χώρες Ευρώπης, 2001 25 22,3% 20 15 10 5 Italy Spain Greece Bulgaria Germany Slovenia Portugal Czech Republic Hungary Austria Latvia Switzerland Belgium Estonia Romania Finland Sweden Liechtenstein Denmark Netherlands France Poland United Kingdom Luxembourg Slovakia Lithuania Malta Norway Ireland Cyprus Iceland EU - 25 EU - 15 Ποσοστό (%) 0-14 ετών 0 15,2% Πηγή στοιχείων: Eurostat Χώρα
Ποσοστό γεννήσεων κατά ηλικία μητέρας, Ελλάδα, 2000-2002 Ποσοστό (%) γεννήσεων 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 33,3 31,4 17,0 12,3 3,3 2,3 0,1 0,2 0,1 <15 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50+ Ν=309.118 Ηλικία μητέρας (έτη) Πηγή: ΕΣΥΕ
Ποσοστό γεννήσεων εκτός γάμου κατά ηλικία μητέρας, Ελλάδα, 2000-2002 Ποσοστό (%) γεννήσεων 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 70,5 24,3 6,6 2,7 2,3 3,9 6,9 6,8 7,0 4,2 0,0 <15 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50+ Ν=309.118 Ηλικία μητέρας (έτη) Πηγή: ΕΣΥΕ
Θνησιμότητα κατά ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 2.000 0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ * <1 έτους: ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων 600 500 400 300 200 100 0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 Ηλικία Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Θνησιμότητα κατά ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 2.000 0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ * <1 έτους: ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 Ηλικία Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Αναλογική θνησιμότητα κατά ηλικία και αιτία θανάτου, Ελλάδα, 2000-2002 <1 έτους 1-4 ετών Λοιμώδη νοσ. 3,0 Λοιμώδη νοσ. 3,8 Νεοπλάσματα 0,6 Νεοπλάσματα 11,5 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 1,0 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 3,4 Νοσ. νευρικού συστ. 1,6 Νοσ. νευρικού συστ. 4,3 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 0,1 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 2,6 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 3,5 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 3,8 Συγγενείς ανωμαλίες 37,1 Συγγενείς ανωμαλίες 27,4 Περιγεννητικές καταστ. 46,9 Περιγεννητικές καταστ. 0,4 Ατυχήματα 3,0 Ατυχήματα 35,5 Άλλα νοσ. 0,4 Άλλα νοσ. 3,0 Ασαφής διάγνωση 2,8 Ασαφής διάγνωση 4,3 Ν=1662 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Ν=234 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%) Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%)
Αναλογική θνησιμότητα κατά ηλικία και αιτία θανάτου, Ελλάδα, 2000-2002 5-9 ετών 10-14 ετών Λοιμώδη νοσ. 0,9 Λοιμώδη νοσ. 1,2 Νεοπλάσματα 31,0 Νεοπλάσματα 21,5 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 2,8 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 4,0 Νοσ. νευρικού συστ. 3,7 Νοσ. νευρικού συστ. 8,0 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 3,2 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 5,6 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 3,2 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 4,8 Συγγενείς ανωμαλίες 13,9 Συγγενείς ανωμαλίες 12,4 Περιγεννητικές καταστ. 0,0 Περιγεννητικές καταστ. 0,0 Ατυχήματα 37,0 Ατυχήματα 38,6 Άλλα νοσ. 0,9 Άλλα νοσ. 3,2 Ασαφής διάγνωση 3,2 Ασαφής διάγνωση 0,8 Ν=216 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Ν=251 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%) Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%)
Αναλογική θνησιμότητα κατά ηλικία και αιτία θανάτου, Ελλάδα, 2000-2002 15-19 ετών 20-24 ετών Λοιμώδη νοσ. 0,7 Λοιμώδη νοσ. 0,6 Νεοπλάσματα 7,7 Νεοπλάσματα 7,5 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 0,6 Mεταβολικά & συναφή νοσ. 0,8 Νοσ. νευρικού συστ. 3,8 Νοσ. νευρικού συστ. 2,7 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 2,3 Νοσ. κυκλοφορικού συστ. 5,6 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 3,7 Νοσ. αναπνευστικού συστ. 3,3 Συγγενείς ανωμαλίες 4,0 Συγγενείς ανωμαλίες 0,0 Περιγεννητικές καταστ. 0,0 Περιγεννητικές καταστ. 0,0 Ατυχήματα 73,1 Ατυχήματα 75,4 Άλλα νοσ. 1,8 Άλλα νοσ. 1,9 Ασαφής διάγνωση 2,1 Ασαφής διάγνωση 2,1 Ν=990 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 Ν=1792 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%) Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Αναλογική θνησιμότητα (%)
Πηλίκο θνησιμότητας κατά αιτία θανάτου και ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Συγγενείς ανωμαλίες Περιγεννητικές καταστ. 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 0,0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων Ηλικία Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Πηλίκο θνησιμότητας κατά αιτία θανάτου και ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 60,0 Ατυχήματα Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 Ηλικία * <1 έτους: ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Πηλίκο θνησιμότητας κατά αιτία θανάτου και ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Λοιμώδη νοσ. Mεταβολικά & συναφή νοσ. <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 Ηλικία * <1 έτους: ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Πηλίκο θνησιμότητας κατά αιτία θανάτου και ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Νοσ. αναπ νευστικού συστ. Νοσ. νευρικού συστ. Νεοπ λάσματα Νοσ. κυκλοφορικού συστ. <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά Ηλικία 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Πηλίκο θνησιμότητας κατά αιτία θανάτου και ηλικία, Ελλάδα, 2000-2002 Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Συγγενείς ανωμαλίες Περιγεννητικές καταστ. Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 Ατυχήματα 0,0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά Ηλικία 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ 0,0 <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά Ηλικία 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Λοιμώδη νοσ. Mεταβολικά & συναφή νοσ. <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά Ηλικία 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ Θνησιμότητα ανά 100.000 πληθυσμού * 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Νοσ. αναπ νευστικού συστ. Νοσ. νευρικού συστ. Νεοπ λάσματα Νοσ. κυκλοφορικού συστ. <1 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 * <1 έτους: ανά Ηλικία 100.000 γεννήσεις ζώντων Πηγή στοιχείων: ΕΣΥΕ
Νοσηρότητα παιδικής ηλικίας Χρόνια νοσήματα ή αναπηρίες, παιδιά 0-19 ετών, Βρετανία, 2000 - βρογχικό άσθμα 42% - δερματικά νοσήματα 8% - κώφωση/διαταραχές ακοής 6% - νοσ. αναπνευστικού, άλλα 6% - νοσ. μυοσκελετικά, άλλα 5% - ψυχικές διαταραχές 4% - τύφλωση/διαταραχές όρασης 4% - διαταρ. νευρικού συστ., άλλες 4% - νοσήματα πεπτικού 4% - καρδιακά νοσήματα 3% - νοσ. ουροποιογεννητικού 3% - επιληψία 2% - μαθησιακές δυσκολίες 2% - καρκίνος/όγκοι 1% - σακχαρώδης διαβήτης 1% - ενδοκρινικές/μεταβολικές διαταραχές 1% - νοσήματα αίματος 1% - λοιμώδη νοσήματα 1% - σωματικές αναπηρίες <1% - λαγόστομα/λαγώχειλος <1% - άλλα νοσήματα 1% Ν=878 Πηγή: General Household Survey
Παγκόσμια κατανομή παιδικών θανάτων (0-4 ετών), 2000 99% των παιδικών θανάτων σε αναπτυσσόμενες χώρες Κάθε τελεία αντιπροσωπεύει 5000 θανάτους Πηγή: Black RE et al, Lancet 2003
Παιδική θνησιμότητα (0-4 ετών), 1995-99, σε λιγότερο (D-E) και περισσότερο (Α) ανεπτυγμένες περιοχές των περιφερειών ΠΟΥ Πηλίκο θνησιμότητας (ανά 1000 γεννήσεις ζώντων) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 159 144 132 112 73 x 10-20 9 7 8 8 AFR-E AFR-D EMR-D SEA-D AMR-D AMR-A EUR-A WPR-A GRE Περιφέρεια ΠΟΥ Πηγή: Ahmad et al, Bull WHO 2000
Η παιδική θνησιμότητα στον κόσμο Ετήσια ελάττωση παιδικής θνησιμότητας (0-4 ετών) σε όλον τον κόσμο Ελάττωση της πτώσης της παιδικής 1960-1990: 2,5% θνησιμότητας την δεκαετία του 90 1990-2000: 1,1% Παιδική θνησιμότητα (0-4 ετών) Υποσαχάρια Αφρική Ανεπτυγμένες χώρες 1990 180 / 1000 παιδιά 9 / 1000 παιδιά x 20 2000 175 / 1000 παιδιά 6 / 1000 παιδιά x 29 Διεύρυνση των ανισοτήτων κατά την δεκαετία του 90 Πηγή: Black et al, Lancet 2003
Πρόληψη «οι ενέργειες που στοχεύουν στην εκρίζωση, εξάλειψηήελάττωσητωνεπιδράσεωντηςαρρώστιας» πρωτογενής πρόληψη: στοχεύει στην ελάττωση της επίπτωσης των νοσημάτων δευτερογενής πρόληψη: στοχεύει στην έγκαιρη διάγνωση των νοσημάτων (ελάττωση του επιπολασμού μέσω της ελάττωση της διάρκειας των νοσημάτων) τριτογενής πρόληψη: στοχεύει στην ελάττωση των επιπτώσεων και επιπλοκών των νοσημάτων Last JM. Dictionary of epidemiology. 2001
Αγωγή και προαγωγή υγείας Αγωγή υγείας = «ηδιαδικασίαμάθησης μέσω της οποίας άτομα ή ομάδες ατόμων υιοθετούν συμπεριφορές που ευνοούν την προαγωγή, διατήρηση ή αποκατάσταση της υγείας» Προαγωγή υγείας = «η διαδικασία μέσω της οποίας οι άνθρωποι ενισχύονται να αυξάνουν τον έλεγχο στην υγεία τους και να την βελτιώνουν αφορά περισσότερο πληθυσμούς ως σύνολα στο πλαίσιο της καθημερινής τους ζωής (παρά άτομα σε κίνδυνο) και εστιάζει στους προσδιοριστικούς παράγοντες ή αιτίες της υγείας» Last JM. Dictionary of epidemiology. 2001
Από την υγειονομική διαφώτιση στην προαγωγή υγείας διεύρυνση Ι: διεύρυνση ΙΙ: απόκτηση γνώσεων πατερναλιστική προσέγγιση υγειονομική διαφώτιση μεταβολή συμπεριφοράς δημοκρατική προσέγγιση Α: αρχ. 50 Κ: αρχ. 60 αγωγή υγείας υποστηρικτικό περιβάλλον συμμετοχή και κοινοτική ανάπτυξη Α: μεσ. 70 Κ: μεσ. 80 προαγωγή υγείας Α: αρχή προσέγγισης, Κ: καθιέρωση προσέγγισης
Πεδίοδημόσιαςυγείαςτουπαιδιού-1 Επιδημιολογία παιδικής ηλικίας μελέτη θνησιμότητας μελέτη νοσηρόητας μελέτη επίδρασης παραγόντων κινδύνου: περιβάλλον μελέτη επίδρασης παραγόντων κινδύνου: κοινωνικοί παράγοντες μελέτη επίδρασης παραγόντων κινδύνου: συμπεριφορά μελέτη χρήσης / καταλληλότητας υπηρεσιών υγείας
Πεδίοδημόσιαςυγείαςτουπαιδιού-2 Μέτρα πρωτογενούς πρόληψης: προαγωγή υγείας εθνικές πολιτικές (π.χ. πολιτική για τρόφιμα, προϊόντα καπνού, περιβαλλοντικούς ρύπους κλπ.) κοινοτικά/σχολικά προγράμματα (π.χ. πολιτική για τρόφιμα, κάπνισμα, άθληση, ασφάλεια οδών κλπ.) οργάνωση ειδικών παρεμβάσεων (π.χ. εμβολιασμός) Μέτρα πρωτογενούς πρόληψης: αγωγή υγείας εθνικές πολιτικές (π.χ. ενημέρωση για διατροφή, κάπνισμα, θηλασμό κλπ.) κοινοτικά/σχολικά προγράμματα από υπηρεσίες υγείας (π.χ. δομημένη ενημέρωση, ενημερωτικά φυλλάδια κλπ.)
Πεδίοδημόσιαςυγείαςτουπαιδιού-3 Μέτρα δευτερογενούς πρόληψης οργάνωση προγεννητικών ανιχνευτικών ελέγχων οργάνωση νεογνικών ανιχνευτικών ελέγχων οργάνωση ανιχνευτικών ελέγχων σε παιδιά & εφήβους Μέτρα τριτογενούς πρόληψης κατάλληλες υπηρεσίες υγείας: δομή λειτουργία κατάλληλες υπηρεσίες για νέα νοσηρότητα παιδιών (π.χ. μαθησιακά προβλήματα, ψυχικές διαταραχές, κακοποίηση-παραμέληση κλπ.) κατάλληλες υπηρεσίες αποκατάστασης / κοινωνικής ένταξης (π.χ. για σωματικές αναπηρίες, νοητική υστέρηση κλπ.)