Μόρια του εξωκυττάριου χώρου ως στόχοι φαρμακολογικής παρέμβασης Ε. Παπακωνσταντίνου, Καθηγήτρια Φαρμακολογίας
Γλυκοζαμινογλυκάνες
Γλυκοζαμινογλυκάνες Υαλουρονικό Οξύ Θειική χονδροϊτίνη Θειική Ηπαράνη Ηπαρίνη Θειική δερματάνη Θειική κερατάνη Εντόπιση αρθρικό υγρό, υαλοειδές υγρό, ECM συνδετικού ιστού χόνδρος, οστά, καρδιακές βαλβίδες βασικές μεμβράνες, συστατικά κυτταρικών επιφανειών ενδοκυττάρια σωματίδια μαστικών κυττάρων που επενδύουν τις αρτηρίες στους πνεύμονες, ήπαρ και δέρμα δέρμα, αιμοφόρα αγγεία, καρδιακές βαλβίδες κερατοειδής, οστά, χόνδρος
Λειτουργίες γλυκοζαμινογλυκανών Δομική υποστήριξη των ιστών Μεταφορά ορμονών, νευροδιαβιβαστών, φαρμάκων, θρεπτικών συστατικών, αποβλήτων κυτταρικό σχήμα κυτταρική προστασία Στόχοι φαρμακολογικής παρέμβασης κυτταρική μετανάστευση και διαφοροποίηση κυτταρική επικοινωνία κυτταρικός πολλαπλασιασμός και ανάπτυξη
Ουρολογική Κλινική A. Goulas, D.G. Hatzichristou, G. Karakiulakis, V. Mirtsou-Fidani, A. Kalinderis, E. Papakonstantinou (2000). Benign hyperplasia of the human prostate is associated with tissue enrichment in chondroitin sulphate of wide size distribution. Prostate 44:104-110. A. Goulas, E. Papakonstantinou, G. Karakiulakis, V. Mirtsou-Fidani, A. Kalinderis, D.G. Hatzichristou (2000). Tissue structure-specific distribution of glycosaminoglycans in the human penis. Int. J. Biochem. Cell Biol. 32:975-982. Οφθαλμολογική Κλινική C. Symeonidis, E. Papakonstantinou, E. Souliou, G. Karakiulakis, S.A. Dimitrakos, E. Diza (2011). Correlation of matrix metalloproteinase levels with the grade of proliferative vitreoretinopathy in the subretinal fluid and vitreous during rhegmatogenous retinal detachment. Acta Ophthalmol. 89:339-345. P. Dadoukis, I. Klagas, A. Komnenou, G. Karakiulakis, A. Karoutis, V. Karampatakis, E. Papakonstantinou (2013). Infrared irradiation alters the expression of matrix metalloproteinases and glycosaminoglycans in the cornea and crystalline lens. Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 251(8):1929-36. Πλαστική χειρουργική T.G. Tzellos, A. Dionyssopoulos, I. Klagas, G. Karakiulakis, L. Lazaridis, E. Papakonstantinou (2009). Differential glycosaminoglycan expression and hyaluronan homeostasis in juvenile hyaline fibromatosis. J. Am. Acad. Dermatol. 61: 629-638. E. Papakonstantinou, A. Dionyssopoulos, C. Pesintzaki, A. Minas, G. Karakiulakis (2003). Expression of proteoglycans and glycosaminoglycans in angiofibroma and fibrous plaque skin lesions from patients with tuberous sclerosis. Arch. Dermatol. Res. 295:138-145.
Ο ρόλος των γλυκοζαμινογλυκανών στη χρόνια αποφρακτική πευμονοπάθεια BASCO Μελέτη παρατήρησης 97 ασθενείς με ΧΑΠ Μέτρηση GAGs στο BAL PROMISE Πολυκεντρική προοπτική μελέτη 638 ασθενείς με ΧΑΠ Μέτρηση GAGs στον ορό Οι εξάρσεις της ΧΑΠ σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα Θ. ηπαράνης και Θ. χονδροϊτίνης στο BAL Το υαλουρονικό οξύ σχετίζεται με την πρόοδο και τη βαρύτητα της ΧΑΠ Οι γλυκοζαμινογλυκάνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στόχοι φαρμακολογικής παρέμβασηςστη ΧΑΠ Οι γλυκοζαμινογλυκάνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιοδείκτες για να προβλέψουν την πρόοδο και τη βαρύτητα της ΧΑΠ Οι εξάρσεις της ΧΑΠ σχετίζονται με προφλεγμονώδη διάσπαση του υαλουρονικού οξέος στο BAL Η Θ. ηπαράνη αυξάνεται ενώ η Θ. χονδροϊτίνη μειώνεται στον ορό ασθενών με ΧΑΠ σε έξαρση της νόσου Papakonstantinou E et al. Chest. 2015 Dec;148(6):1497-1507 Papakonstantinou E et al. Chest. 2016 Mar;149(3):685-95
Συμπέρασμα Μόρια του εξωκυττάριου χώρου, όπως οι γλυκοζαμινογλυκάνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν: - ως βιοδείκτες για την πορεία νοσημάτων - ως στόχοι φαρμακολογικής παρέμβασης
Ευχαριστίες Εργαστήριο Φαρμακολογίας, ΑΠΘ Γ. Καρακιουλάκης Πνευμονολογική Κλινική Παν/μίου Βασιλείας D. Stolz, M. Tamm M. Roth Α. Γούλας Δ. Κούβελας Χ. Πουρζιτάκη Ι. Κλάγκας Ι. Μπονοβόλιας Θ. Τζέλλος