Μεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer

Transcript

1 Μεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer Καλλιόπη Παζαΐτου -Παναγιώτου Ενδοκρινολόγος Τμήμα Ενδοκρινολογίας- Ενδοκρινικής Ογκολογίας ΑΝΘ «Θεαγένειο»

2 Μεταβολικό σύνδρομο και νόσος Alzheimer Ορισμός μεταβολικού συνδρόμου Κλινικές μελέτες που αφορούν στο μεταβολικό σύνδρομο και τη νόσο Alzheimer Παθογένεια της σχέσης Συμπεράσματα

3 Μεταβολικό σύνδρομο Ορισμός Δεν είναι νόσος, αλλά συνύπαρξη διαταραχών Αντίσταση στην ινσουλίνη-υπερινσουλιναιμία Ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη Υπερτριγλυκεριδαιμία, HDL Υπέρταση Κεντρική παχυσαρκία Υπερουριχαιμία Διαταραχές ινωδολυτικού μηχανισμού

4 Μεταβολικό σύνδρομο Ορισμός Δεν είναι νόσος, αλλά συνύπαρξη διαταραχών Αντίσταση στην ινσουλίνη-υπερινσουλιναιμία Ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη Υπερτριγλυκεριδαιμία, HDL Υπέρταση Κεντρική παχυσαρκία Υπερουριχαιμία Διαταραχές ινωδολυτικού μηχανισμού

5 Μεταβολικό σύνδρομο Μέχρι πρόσφατα το μεταβολικό σύνδρομο ήταν αναγνωρισμένο για τον επιβαρυντικό του ρόλο σε διάφορα νοσήματα, ιδιαιτέρως νοσήματα του καρδιαγγειακού Σε πρόσφατες μελέτες υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι, το μεταβολικό σύνδρομο είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για άνοια τ. Alzheimer

6 Μεταβολικό σύνδρομο - Alzheimer Κάθε μεταβολική ανωμαλία του ανωτέρου συνδρόμου αλλά και το ίδιο στο σύνολό του μπορεί να συνδέεται Νόσο Alzheimer Razay et al, Arch Neurol 2007

7 Κλινικές μελέτες (1) Πληθυσμιακή μελέτη, 959 άτομα, ετών 418 (43.6%) είχαν μεταβολικό σύνδρομο Η Νόσος Alzheimer 1. πιο συχνή σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο 7.2 προς 2.8% p < υψηλότερη σε γυναίκες με μεταβολικό σύνδρομο 8.3 προς 1.9% p < Vanhanen et al, Neurology 2006

8 Κλινικές μελέτες (2) άτομα, μέλη υγειονομικού ασφαλιστικού οργανισμού follow up: 1964 για 35 χρόνια Άτομα μέσης ηλικίας με BMI 30: 3.10 φορές αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση νόσου Υπέρβαροι BMI 25 and <30 : 2πλάσιο κίνδυνο για εμφάνιση AD σε σύγκριση με τους νορμοβαρείς Whitmer RA et al Curr Alzheimer Res. 2007

9 Κλινικές μελέτες (3) Case-control: 50 ασθενείς, 75 υγιείς Οι ασθενείς σε σχέση με τους υγιείς είχαν: Σημαντικά μεγαλύτερη μέση περίμετρο μέσης (κατά 5.8 cm) Υψηλότερη μέση συγκέντρωση τριγλυκεριδίων (33% υψηλότερη, 35.4 g/dl) Σάκχαρο (15% υψηλότερο, 14.4 mg/dl Χαμηλότερη μέση τιμή HDL χοληστερόλης (14% χαμηλότερη, 7.7 mg/dl) Razay, Arch Neurol 2007

10 Κλινικές μελέτες (4) Προοπτική μελέτη, Αμερικανο-Ιαπώνων Έναρξη 1965, αξιολόγηση ζώντων 1991 Eλέγθηκαν παράγοντες κινδύνου για ΜΣ: γλυκόζη, υπέρταση, ΒΜΙ, πτυχή δέρματος, τυχαία τιμή τριγλυκεριδίων, χοληστερόλη Οι παράγοντες κινδύνου, που αφορούν το ΜΣ, στη μέση ηλικία, τον κίνδυνο της γεροντικής και ειδικά της αγγειακής άνοιας Kalmijn 2000 Arterioscler Thromb Vasc Biol.

11

12 Ινσουλίνη και Alzheimer Παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία της μνήμης Αντίσταση στην ινσουλίνη (αθηρογόνος) Υπερινσουλιναιμία Προάγει Luchsinger JA et al, Neurology Watson GS, Craft S. Drugs αθηροσκλήρωση Γνωστική έκπτωση Εξασθένηση μνήμης Αυξάνει τον κίνδυνο ν. Alzheimer

13 Ινσουλίνη και ν. Alzheimer Φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό του β αμυλοειδούς και τ-πρωτεΐνης, με αποτέλεσμα αυξημένο σχηματισμό γεροντικών πλακών και νευρο-ινιδιακών τολυπίων

14 Υπερινσουλιναιμία και ν. Alzheimer Tα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης (αντίσταση στην ινσουλίνη) αποδόμηση του Aβ (μέσω συναγωνιστικής αναστολής του ενζύμου που αποικοδομεί την ινσουλίνη στον εγκέφαλο) υπερβολική εναπόθεση Aβ στις γεροντικές πλάκες de la Monte SM, Wands JR. J Alzheimers Dis Qiu WQ, et al. J Biol Chem

15 Ινσουλίνη και ν. Alzheimer

16 Ινσουλίνη και ν. Alzheimer Η ινσουλίνη προάγει την υπερφωσφορυλίωση της τ- πρωτεΐνης, κυρίου συστατικού των νευροινιδιακών τολυπίων, που εναποτίθενται μέσα στα νευρικά κύτταρα και οδηγούν στο θάνατο του νευρώνα (μέσω αναστολής της δραστηριότητας της γλυκογενοσυνθετάσης) Gasparini L et al, J Neurosci. 2001

17 Παχυσαρκία - Ν. Alzheimer Αυξανόμενες ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα σχέσης Παχυσαρκίας ( όπως αυτή ορίζεται από BMI, δερματική πτυχή, περίμετρο μέσης) κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή Whitmer RA, Curr. Alzheimer Res.2007

18 Παχυσαρκία - Alzheimer Ο λιπώδης ιστός παράγει: Ορμόνες Λεπτίνη Αδιπονεκτίνη ( ευαισθητοποιός της ινσουλίνης) κυτοκίνες IL-6 TNF (προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη)

19 Παχυσαρκία - Alzheimer Η κεντρική παχυσαρκία επάγει ορμονικές ανωμαλίες που σχετίζονται με γνωστική έκπτωση Υπερκορτιζολαιμία ενοχοποιείται για: ατροφία του ιπποκάμπου με αδυναμία καταγραφής νέων πληροφοριών και διαταραχή μνήμης Αύξηση της λεπτίνης που επίσης φαίνεται να συμμετέχει στη γνωστική έκπτωση Bjorntorp P, Rosmond R, Int J Obes Relat Metab Disord Sapolsky RM, Exp Gerontol. 1999;34:

20 Παχυσαρκία - Alzheimer Δείκτες φλεγμονής, οφειλόμενοι σε κεντρική ή γενικευμένη παχυσαρκία, όπως C-αντιδρώσα πρωτεΐνη ιντερλευκίνη-6 TNF-α Μπορούν επίσης να έχουν βλαπτικές επιδράσεις στη γνωστική λειτουργία Yaffe et al. Neurology. 2003;61:76-80

21 Παχυσαρκία- Λίπος - Alzheimer Είναι ασαφές ακόμη αν, οι ορμόνες και οι κυτοκίνες που παράγονται από το λιπώδη ιστό - Συνδέονται άμεσα με τη νόσο Alzheimer ή - Είναι απλά δείκτες αντίστασης στην ινσουλίνη και της υπερινσουλιναιμίας αυτό αποτελεί σήμερα, ένα πεδίο ώριμο για μελέτη

22 HDL Χοληστερόλη - Τριγλυκερίδια HDL χοληστερόλη είναι ο κύριος μεταφορέας της χοληστερόλης στον εγκέφαλο συγκέντρωση HDL χοληστερόλης απελευθέρωση χοληστερόλης στους νευρώνες και σχηματισμό νευρο-ινωδών τολυπίων και γεροντικών πλακών Υπάρχουν ισχυρές επίσης ενδείξεις σχέσης επιπέδου τριγλυκεριδίων και αυξημένου κινδύνου άνοιας Raffaitin C et al, Diabetes Care, 2009

23 Σπλαχνικός λιπώδης ιστός Έχει άμεση σχέση με το ήπαρ Είναι ο μόνος που διοχετεύει ελεύθερα λιπαρά οξέα στην πυλαία κυκλοφορία Εκθέτει το ήπαρ σε μεγάλες ποσότητες EΛO σύνδεση, καταβολισμό κάθαρση ινσουλίνης νεογλυκογένεση

24 Σύνθεση-Έκκριση λιπιδίων ινσουλίνη

25 Παχυσαρκία - Λίπος - Alzheimer των πλουσίων σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεινών (προφλεγμονώδεις ή αθηρογόνες) Οξείδωση παραμονή στην κυκλοφορία προσέλκυση μονοκυττάρων διαδικασία αθηροσκλήρωσης αδυναμία σύνδεσης με τους υποδοχείς διήθηση ενδοθηλίου διαφοροποίηση σε μακροφάγα

26 Συμπεράσματα (1) Το μεταβολικό σύνδρομο με τις διαταραχές του Αντίσταση στην ινσουλίνη Σπλαχνική παχυσαρκία Δυσλιπιδαιμία συνολικά ή μεμονωμένα οδηγεί σε αθηροσκλήρωση με τελική συχνότερη εμφάνιση νόσου Alzheimer

27 Συμπεράσματα (2) Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υπερινσουλιναιμία, που ακολουθεί προάγει: την υπερβολική εναπόθεση Aβ στις γεροντικές πλάκες την υπερφωσφορυλίωση της τ- πρωτεΐνης (ευρήματα παθογνωμονικά της νόσου)

28 Συμπεράσματα - Οδηγίες Ενημέρωση των ειδικών Υγιεινή διατροφή Απώλεια βάρους ΟΜΑΔΑ Συχνή άσκηση Φαρμακευτική αγωγή

29