ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΙΣ ΔΙΑΛΕΞΙΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ (NYU & CUNY) Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση δημοσιεύουμε εδώ, με την άδεια του συγγραφέα, κατόπιν αιτήματος των φοιτητών μας, την διάλεξη που έδωσε ο Καθηγητής κ. Δημήτριος Αργυριάδης στις 29 Νοεμβρίου 2012, στο πλαίσιο του μαθήματος της Καθηγήτριας κυρίας Σταυρούλας Κτιστάκη. ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ : Ο καθηγητής Δημήτρης Αργυριάδης είναι απόφοιτος του London School of Economics και του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Άρχισε τη σταδιοδρομία του στην Ελλάδα, μετεκπαιδεύτηκε δε στη Μεγάλη Βρετανία. Από το έτος 1967 υπηρετεί σε διεθνείς οργανισμούς, με πρώτο τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Επί 18 έτη παρείχε τις υπηρεσίες του ως σύμβουλος των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμη θήτευσε ως σύμβουλος των Οργανισμών United Nations Department of Economic and Social Affairs (UNDESA), United Nations Development Programme (UNDP) και της Τραπέζης της Ελλάδος, σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, διοικητικής μεταρρύθμισης, ηθικής και δημοκρατικής διακυβέρνησης. Από το 1975 διδάσκει θέματα Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης όπου ακόμη ασκεί τα διδακτικά του καθήκοντα, στο Κολλέγιο John Jay, στο CUNY και στο Διεθνές Κέντρο Επιμόρφωσης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), στο Τορίνο. Έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες σε θέματα που αφορούν τη Δημόσια Διοίκηση και τη Διοικητική Επιστήμη σε 4 γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ελληνικά). Συμμετείχε ως Γενικός Εισηγητής σε 3 διαρκείς Ομάδες Εργασίας του Διεθνούς Ινστιτούτου Διοικητικών Επιστημών (IIAS) και στο 25 ο Διεθνές Συνέδριο του IIAS, το οποίο έλαβε χώρα στην Αθήνα το 2001. Είναι επίτιμος διδάκτορας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και τιμήθηκε για το έργο του με το βραβείο του American Society of Public Administration (ASPA).
Αγαπητοί συνάδελφοι και φοιτητές, καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πολύ όλους σας, την κυρία Κτιστάκη ιδιαίτερα, για την τιμή που μου κάνετε και την ευκαιρία που δίδεται να συνομιλήσω μαζί σας για θέματα που καίνε όλους εμάς φυσικά αλλά και άλλους πολλούς. Ζούμε σε παγκόσμιο χωριό, όπου τα προβλήματα, συχνά τα μοιραζόμαστε όλοι, όπως συμβαίνει εξ άλλου τα λάθη των γειτόνων μας να τα πληρώνομε εμείς. Αναφέρομαι σε τάσεις και καταστάσεις που αν και ενυπάρχουν από καιρό έχουν προσφάτως προσλάβει μεγάλη επικαιρότητα λόγω της βαθιάς κρίσης που μαστίζει την Ευρώπη και τη χώρα μας επίσης. Όταν για πρώτη φορά, προ 48 ετών βρέθηκα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και γνώρισα τον Πρύτανη, τότε Ιωάννη Γεωργάκη, την αφορμή είχε δώσει η αποστολή στη χώρα μας του γνωστού καθηγητού Γεωργίου Langrod, εξέχοντος εμπειρογνώμονος του ΟΟΣΑ σε θέματα διοικήσεως. Ήλθα λοιπόν μαζί του να γνωρίσει τη Σχολή και ν ανταλλάξουμε απόψεις γύρω απ τα φλέγοντα θέματα της εποχής εκείνης: διοικητική μεταρρύθμιση και αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών στις ανώτατες σχολές. Θαρρώ πως και τα δύο παραμένουν στην επικαιρότητα. Τότε, το 64, όπως και τώρα εξ άλλου, η πρόκληση για εμάς ήταν περίπου η ίδια. Προσαρμογή της χώρας μας στις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται γύρω μας στο χώρο των ιδεών, της τεχνολογίας αιχμής και των επιστημών, αλλά και στην προϊούσα Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στον Πρόλογο της έκθεσης που συνέταξε και υπέβαλε στις αρχές του 64, ο Καθηγητής Langrοd δεν μπορούσε να γίνει σαφέστερος. Έγραφε συγκεκριμένα: «Καθ ην στιγμήν η Ελλάς εισέρχεται εις την Ευρωπαϊκήν Οικονομικήν Κοινότητα και οφείλει, ως εκ τούτου, να αντιμετωπίσει τον οικονομικόν ανταγωνισμόν με τας χώρας, αι οποίαι ανήκουν εις αυτήν, πρέπει, άνευ αναβολής, να αποκτήσει τον κατάλληλον διοικητικόν εξοπλισμόν και, δια τον λόγον αυτόν, να δώσει απόλυτον προτεραιότητα εις την διοικητικήν μεταρρύθμισιν. Είναι κυριολεκτικώς η ύστατη στιγμή δια να κατανοηθεί τούτο και δια να
γίνει η έναρξις συγκεκριμένων και θαρραλέων πραγματοποιήσεων χωρίς επαγγελίας «τελειότητος» και υπερβολάς αλλά δραστηρίως και με συνέπειαν εις τας ιδέας» 1. Στις αρχές του 64, όπως είδαμε, ο Langrod επεσήμανε τον κίνδυνο της κρατικής ανεπάρκειας και την ανάγκη Διοίκησης λειτουργικής και ικανής να φέρει εις πέρας τα δύσκολα εγχειρήματα της εποχής: την ένταξη της χώρας μας στην Ηνωμένη Ευρώπη, τον εκσυγχρονισμό των κοινωνικών θεσμών και την ανάπτυξη της οικονομίας. Πενήντα χρόνια πέρασαν και τα λόγια αυτά δεν έχασαν το παραμικρό από τη σημασία και την επικαιρότητα τους. Και σήμερα το στοίχημα έχει σχέση με την Ευρώπη και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της χώρας μας. Τότε, όπως και τώρα, στα μάτια των ειδικών αλλά και του κόσμου εν γένει το στοίχημα παιζόταν γύρω από την ικανότητα (capacity) του Κράτους και της Διοίκησης να σχεδιάσει, να προγραμματίσει και να κατευθύνει τη σχετική προσπάθεια. Η σημασία του Κράτους και της δημόσιας διοίκησης έγινε καταφανής στη χώρα όπου διαμένω, μόλις προ ημερών, όταν θεομηνία, πρωτοφανής σε έκταση και ένταση έπληξε ολόκληρη σχεδόν την Ανατολική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Όταν η θύελλα ξέσπασε, ο Πρόεδρος και ο αντίπαλος υποψήφιος Mitt Romney ήταν και οι δύο υπ ατμόν σε προεκλογική εκστρατεία. Ευκαιρία βρήκε ο Romney να δηλώσει πως η κακοκαιρία αφορούσε τις Πολιτείες και όχι την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Το μετάνιωσε πικρά, καθώς ο Πρόεδρος έσπευδε προς Washington DC, ανταποκρινόμενος έτσι στο αίσθημα της χώρας και του λαού που, σε στιγμές ανάγκης έχει το βλέμμα εστραμμένο προς την κεντρική εξουσία προσβλέποντας στον Πρόεδρο όχι μόνο για οδηγίες αλλά και παρηγοριά. Η εκλογική αναμέτρηση έφερε ζωντανά και διεθνώς στο προσκήνιο την ριζική αντίθεσιν δύο αντίπαλων μοντέλων που παγκόσμια κυριάρχησαν επί τρεις ολόκληρες δεκαετίες από το 1980 μέχρι των ημερών. Την αντίθεση εξέφρασε παραστατικά ο Καθηγητής 1 Langrod, G. Έκθεσις Αφορώσα την ιοικητική Αναδιοργάνωσιν εν Ελλάδι, Α. Μακρυδηµήτρης και Ν. Μιχαλόπουλος «Εκθέσεις Εµπειρογνωµόνων για τη ηµόσια ιοίκηση» 1950-1998, Αθήνα, Παπαζήσης 2000, σελ. 153-279.
Θ. Κουλουμπής σε πρόσφατό του άρθρο με τίτλο: οι Αμερικανικές Εκλογές «Οι δύο άνδρες» γράφει, «εκπροσωπούν διαμετρικά αντίθετες κοσμοθεωρίες: το νέο απέναντι στο παλαιό, την συλλογικότητα απέναντι στην ατομικότητα, το κράτος πρόνοιας απέναντι στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, και την ισχύ των όπλων απέναντι στη λογική των διαπραγματεύσεων» (29 Οκτωβρίου 2012). Σ αυτές τις συμπληγάδες ανάμεσα βρέθηκε και η Ελλάδα, παρά το γεγονός πως ούτε το ένα μοντέλο ούτε το άλλο ανταποκρίνονται πλήρως είτε στην πραγματικότητα, είτε στις δυνατότητες της χώρας μας. Σαν τμήμα της Ευρώπης οφείλομε, φυσικά, και να συμμορφωθούμε με τους νόμους και τους κανονισμούς της Κοινότητος και να προσαρμοσθούμε στα ήθη και τα έθιμα που διέπουν τις σχέσεις ατόμων ή οργανισμών ή και κρατών στο οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό ή άλλο πεδίο. Δεν πιστεύω πως σαν λαός κινδυνεύομε να πάμε στα άκρα είτε της συλλογικότητας είτε της ατομικότητας. Γιατί και πώς λοιπόν, σαν χώρα, εγκλωβιστήκαμε σε μιαν εν πολλοίς περιττή και άσχετη διαμάχη θεωρητικών μοντέλων, διαμάχη που ατυχώς παρεμπόδισε, θα έλεγα την ομαλή πορεία και προσαρμογή της χώρας μας; Νομίζω πως γίναμε θύματα της κάπως απότομης διάλυσης της άλλοτε κραταιάς Σοβιεταικής Ενώσεως, της πτώσεως δηλαδή του μοντέλου του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Το κενό που δημιουργήθηκε πληρώθηκε ταχύτατα από τη νεο-φιλελεύθερη ιδεολογία των Μ. Friedman και F. von Hayek, με σθεναρά υποστήριξη νεο-συντηρητικών όπως των Reagan, Bush και Cheney στην Αμερική και της Thatcher στην Αγγλία. Υπό την ηγεσία τους ξεκίνησε η εκστρατεία κατά του Κράτους βέβαια (big government, στ αγγλικά), αλλά που συμπαρέσυρε τη Δημόσια Διοίκηση σαν θεσμό και σαν επιστήμη. Η σταδιακή απαξίωση του κρατικού λειτουργήματος ακολούθησε την άνοδο του «επιχειρηματικού», δήθεν «αντιγραφειοκρατικού» μοντέλου που αποτελεί παράγωγο νεο-φιλελεύθερης σκέψης και του New Public Management ή Νέας Δημόσιας Διοίκησης. Περιορισμένης εμβέλειας, η Νέα Δημόσια Διοίκηση, που μόνο κατά το όνομα είναι «νέα», εστιάζεται πρωτίστως στην μικρο-οικονομία του κρατικού τομέα. Ωστόσο τις μεθόδους και τις αρχές,
στην προκειμένη περίπτωση, κατά κύριο λόγο αντλεί από την πρακτική του ιδιωτικού τομέα, που προβάλλεται σαν πρότυπο για τη Δημόσια Διοίκηση. Η προσέγγιση αυτή σηματοδοτεί το θρίαμβο της εργαλειακής λογικής (instrumental reasoning), αλλά και την απαξίωση ή μείωση τουλάχιστον των βασικών αρχών, τόσο του κράτους δικαίου, όσο και των αξιών της δημοκρατικής διακυβέρνησης, αξιών και αρχών δηλαδή που ευρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών για τη δημιουργία μιας Ηνωμένης Ευρώπης. Παραδόξως ένα ρεύμα που πηγάζει στο Διαφωτισμό και έχει μια ιστορία πλέον των δύο αιώνων, αντεστράφη ξαφνικά προ τριών δεκαετιών με μια σφοδρή αντεπίθεση των νεοφιλελευθέρων κατά των οπαδών του John Maynard Keynes και την άνοδο, στην εξουσία, νέοσυντηρητικών τόσο στην Αμερική όσο και στη Βρετανία. Περιέργως, τούτο το ρεύμα δεν σταμάτησε στα όρια αυτών των δύο χωρών, αλλ ούτε στη συρρίκνωση του Administrative State ή Κράτους Πρόνοιας. Στόχαστρά τους σύντομα έγιναν τα ανώτατα κλιμάκια οι μανδαρίνοι, θα λέγαμε της διοικητικής ιεραρχίας και αυτή ακόμη η διοικητική επιστήμη που, στα πλαίσια του New Public Management, θεωρούνται συστατικά της επάρατης «γραφειοκρατίας». «Ελευθερώσατε τους Managers και λύστε τους τα χέρια» ( Let the Managers manage!) βροντοφωνούσαν οι απόστολοι του NPM στη Βόρειο Αμερική και χώρες της Ευρώπης. «Θάνατο στο Κομφούκιο» ήταν ολίγο ενωρίτερα το κάπως παράδοξο σύνθημα των Κινέζων εμπνευστών της Μορφωτικής Επανάστασης. «Προπαντός αποτελέσματα»! ( Results over Process ) παρήγγειλαν επίμονα οι Osborne and Gaebler (1993) στη βίβλο και best seller των νέων δοξασιών, στις αρχές της δεκαετίας του 90. Μέσα σο ίδιο πνεύμα, στην Άπω Ανατολή, ο νέος τότε ηγέτης της Κίνας Deng Xiaoping συμπλήρωνε, με τη σειρά του: «Δεν έχει σημασία αν η γάτα είναι άσπρη ή μαύρη. Φτάνει να πιάνει ποντίκια». Μιλάμε, δηλαδή για μια ιδέα διάχυτη, σε Ανατολή και Δύση, συνθήματα που εξέφραζαν παρόμοιες παραδόξως βολονταριστικές, απλουστευτικές αντιλήψεις περί Κράτους και Διοικήσεως. Πρέσβευαν, θα λέγαμε, μια διοίκηση απαλλαγμένη από σωρεία ρυθμίσεων, κανόνων και περιορισμών και χειραφετημένη από την εποπτεία ελεγκτικών αρχών. Ο κρατικός τομέας, που μέχρι τα έτη 60 εθεωρείτο ευρύτατα
ως πρωτεργάτης της κοινωνικής προόδου και οικονομικής ανάπτυξης, κηρύχθηκε υπαίτιος και πηγή των προβλημάτων μας. Ήταν αυτά τα λόγια του Ronald Reagan στον εναρκτήριο λόγο του, το 81. (Μακρυδημήτρης κα (Επιμ. 2011, Moynihan & Ingraham 2010). Με την πάροδο του χρόνου, οι δοξασίες αυτές έχασαν κάπως την λάμψη τους λόγω των συνεπειών, απρόβλεπτων εν πολλοίς και καταστρεπτικών μέτρων που παρήγαγαν. Στα τελευταία συνέδρια του Διεθνούς Ινστιτούτου Διοικητικών Επιστημών στη Merida του Μεξικού και τη Λωζάννη κυριάρχησε το σύνθημα: «Δώστε μας πίσω το Κράτος ( Rendez-nous notre Etat / The State is back ) και η τελευταία έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου, για την οποίαν μίλησα στην ίδια περίπου κατεύθυνση, με το ίδιο πνεύμα κινείται. Υπογραμμίζει τη σχέση μεταξύ του Κράτους δικαίου και της χρηστής διοικήσεως. Κάτω απ το πρίσμα αυτό, διερευνά τη σημασία του επαγγελματισμού και ως εκ τούτου της ανάγκης μιας κάποιας αυτονόμησης του κρατικού λειτουργήματος. Εξετάζει τις παρενέργειες, εν πολλοίς αρνητικές, της υπεργολαβίας (outsourcing), όταν μάλιστα αφορά την ειδική προσφορά των μονίμων στελεχών και ανωτάτων υπαλλήλων της δημόσιας διοίκησης που συχνά αποβαίνουν εις βάρος της συνέχειας, της συνέπειας, και της ακεραιότητας στην προσφορά και το έργο θεσμών και υπηρεσιών. Αξίζει να σημειώσομε ότι η τάση αυτή τελούσε σε συνάρτηση στενή με μια σχετική απαξίωση της διοικητικής επιστήμης ως ξέχωρης, πολύπλευρης και διεπιστημονικής, όπως την περιέγραψαν οι Langrod και Timsit στο συγγραφικό τους έργο (Langrod 1966, Timsit 1986, Timsit 2012). Παραδόξως παρά τις όποιες ιδεολογικές διαφορές που τους χώριζαν, Έλληνες, Βρετανοί και Αμερικανοί πολιτικοί ηγέτες των δύο τελευταίων δεκαετιών του αιώνος συμμερίζονταν περίπου τόσο αυτή την προσέγγιση, όσο και μια «βαθιά δυσπιστία προς τους γραφειοκράτες της καριέρας» (Moynihan & Ingraham 2010: S231, Samatas 1994: 1887-218, Vinen 2011: A39). Συνέβησαν δύο τινά. Αφ ενός μεν Κράτος και Διοίκηση απώλεσαν την αίγλη με την οποίαν πολίτες σε όλα τα μέρη του κόσμου και πολλές γενεές πολιτών τα είχαν περιβάλει. Διεθνώς, συνέβη εκείνο που, σε ανακοίνωση τους, το 2002, οι γνωστοί καθηγητές Gerald and Naomi Caiden επεσήμαναν: Erosion of Public Service, δηλαδή αποδυνάμωση και πτώση του
γοήτρου του Δημοσίου τομέα σε σημείο που ν αδυνατεί να προσελκύσει στελέχη σε ικανό αριθμό και του αναγκαίου επιπέδου. Είχαν υπ όψιν τους χώρες, ως η Αγγλία, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες, που υπήρξαν πρωτοπόροι, καθώς και η Γερμανία, Γαλλία, Ιαπωνία, στο στήσιμο θεσμών σχολών και προγραμμάτων εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης, μεθόδων επιλογής και αξιολόγησης των υπαλλήλων που μετέτρεψαν σ επάγγελμα (profession) ένα σώμα ιδιωτών απασχολουμένων από το Κράτος. Και σ αυτές τις χώρες ακόμη, μια απότομη πτώση γοήτρου συνόδευσε η άνοδος συστήματος αξιών που προέτασσε το άτομο, και ιδιωτικό συμφέρον του γενικού και παρέβλεπε ή υποτιμούσε τη σημασία της έννοιας του «διακονῆσαι ἢ ὑπηρετεῖν». Κατέφυγα σε λέξη που απαντάται στη Βίβλο, ώστε να υπογραμμίσω την μακρά ιστορία της έννοιας και αντιστοίχου αρετής. Συνδέεται στενά με την συλλογικότητα, για την οποίαν ομίλησα, την αδελφότητα και αλληλεγγύη (Fraternité) και την υπευθυνότητα που στηρίζουν την προσήλωση προς τα κοινά, τον σεβασμό των νόμων και τον πατριωτισμό, όλα αυτά, αρετών που εξεθείαζαν ο Πλάτων και ο Σωκράτης στον Κρίτωνα, τον Φαίδωνα και την Απόλογία. Με την άνοδο στην επιφάνεια μιας νέας ιεραρχίας αξιών αντιστρέφονταν τελείως το βιβλικό ρητό «Οὐκ ἦλθον διακονηθῆναι ἀλλὰ διακονῆσαι». Αλλ έτσι υποχωρούσε, αν δεν εξαφανίζονταν ο επαγγελματισμός, στο επίκεντρο του οποίου ευρίσκεται η ιδέα της αρωγής και της υπηρεσίας, τόσο προς τον συνάνθρωπο ή συμπολίτη, όσο και προς το κοινωνικό σύνολο. Ας το σκεφθούμε αυτό. Ποιος ο αποχρών λόγος της ιατρικής ή παιδαγωγικής αν όχι η θεραπεία των ασθενών και η διαπαιδαγώγηση ανδρών και γυναικών; Αν ιατρική επιστήμη και παιδαγωγική είναι απλώς βιοποριστικά εργαλεία like any other job, όπως λέγουν στ αγγλικά - που ως μόνο λόγο υπάρξεως έχουν την προσκόμιση κέρδους, τότε χάνει η επιστήμη την ταυτότητα, ιδιομορφία, αυθεντικότητα και αυτονομία, αυτά που συναποτελούν τον πυρήνα και την ουσία της. Στην Δημόσια Διοίκηση, ωστόσο, αυτό περίπου συνέβη. Αρχής γενομένης σε χώρες αγγλο-σαξωνικές, όπως η Αγγλία, Η.Π.Α., Αυστραλία, Καναδάς και Νέα Ζηλανδία κυριάρχη-
σε Σχολή, η «Νέα Δημόσια Διοίκηση», που εξ αρχής απέρριπτε κάθε ιδιοτυπία ή ιδιομορφία του δημόσιου χώρου. Η Διοίκηση είναι Διοίκηση (Management is Management!) βροντοφωνούσαν οι απόστολοι του New Public Management (NPM). Η Διοίκηση είναι η ίδια, ανεξαρτήτως χώρου, δημοσίου ή ιδιωτικού, και ο στόχος δεν είναι άλλος, από τα τρία «Ε» (economy, efficience, effectiveness), ή στη γλώσσα μας, οικονομικότητα, αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα. Ξαφνικά, υπό το κράτος αυτών των θεωριών, το επίκεντρο της προσοχής, στις Σχολές Δημοσίας Διοίκησης πέρασε από «τι» και «πού» στο «πώς», ήτοι σε τεχνικές, μεθόδους εργασίας και τις λεγόμενες «βέλτιστες πρακτικές», αυτές που προωθούν ακριβοπληρωμένοι management consultants. Σχολές Δημόσιας Διοίκησης, όπως στο New York University, αναπροσανατολίστηκαν προς τη Διοίκηση των Επιχειρήσεων. Θα πρέπει να τονίσω πως και η αλλαγή αυτή, την οποίαν χαρακτήρισα ως απότομη στροφή, είχε και τα καλά της («Οὐδὲν κακὸν ἀμιγὲς καλοῦ»). Ειδικότερα στη χώρα μας, διευκόλυνε την διεύρυνση του γνωστικού πεδίου των λεγομένων Διοικητικών Επιστημών όπου, όταν πρωτοβρέθηκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο τότε την Πάντειο Σχολή σαφώς κυριαρχούσαν τα νομικά. Ωστόσο παρουσίασε δύο κύρια μειονεκτήματα αναγόμενα αντιστοίχως στην δεοντολογία και την αυτονομία του κρατικού λειτουργήματος. Υπέστησαν καθίζηση στο μέτρο που απορρίπτονταν η ιδιαιτερότητα και αυθεντικότητα του δημοσίου χώρου και του κρατικού λειτουργήματος. Αν όλοι μπορούν να το κάμουν και ο δημόσιος χώρος τα κοινά δηλαδή, ή res publica, δεν ξεχωρίζουν και δεν προαπαιτούν ή συνεπάγονται ανώτερες αρχές, ειδικές αρετές και γνώσεις, τότε γιατί χρειάζονται σπουδές, διπλώματα, γνώσεις; Μια τέτοια αμφισβήτηση, αρνητισμός θα λέγαμε, άνοιξε διάπλατα πόρτες σε πελατειακές δοσοληψίες, στα ρουσφέτια δηλαδή. Παράλληλα η ιδέα ότι συμπεριφέρεσαι, ως κρατικός λειτουργός, περίπου όπως αλλού διότι είναι απλώς δουλειά a job like any other job οδήγησε στην επικράτηση της συντεχνιακής λογικής σ ένα χώρο το δημόσιο όπου πρέπει να απαιτείται επαγγελματική συνείδηση διότι εξυπηρετούνται ο φορολογούμενος πολίτης, η Πολιτεία και το γενικό συμφέρον. Το βλέπομε δα γύρω μας.
Πώς και γιατί κυριάρχησαν ιδέες τόσο αδόκιμες και στείρες, οδηγεί στην αναζήτηση των ιστορικών αιτιών. Πολύ συχνά μια κρίση μας κάμνει ξαφνικά να ξυπνήσομε και να αλλάξομε πορεία. Αυτό περίπου συνέβη και στην Αμερική με την πρωτοφανή θεομηνία που έπληξε, προ τριών περίπου εβδομάδων, 70 εκατομμύρια και δέκα πολιτείες. Ο φοβερός κυκλώνας μας ταρακούνησε βέβαια, αλλά και μας οδήγησε ν αντιληφθούμε ξανά γιατί χρειαζόμαστε Διοίκηση, γιατί χρειάζεται Κράτος της προκοπής. Άραγε, θα συμβεί το ίδιο και στη χώρα μας, την πονεμένη Ελλάδα; Ευχαριστώ πολύ όλους και όλες σας για την προσοχή σας. Demetrios Argyriades ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α: Ελληνική ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ Δ. (2010) «Ηθική και Διακυβέρνηση στο Σφαιρικό Χωριό: Πως θα αντιμετωπίσομε τις πολλαπλές προκλήσεις της εποχής μας», ΒΑΒΟΥΡΑΣ, Ι. & Π. ΤΣΙΡΗΣ, Διακυβέρνηση και Διαφθορά, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση, σελ. 37-62. ΒΑΒΟΥΡΑΣ, Ι. & Π. ΤΣΙΡΗΣ (2010) Διακυβέρνηση και Διαφθορά, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση. ΒΑΒΟΥΡΑΣ, Ι. Γ. ΜΑΝΩΛΑΣ, Μ-Ε ΣΥΡΜΑΛΗ (2010) «Διακυβέρνηση, Δημοκρατία και Διαφθορά», Ι. ΒΑΒΟΥΡΑΣ ΚΑΙ Π. ΤΣΙΡΗΣ, «Διακυβέρνηση και Διαφθορά», Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση, Σελ. 153-194.
DROR, J. (2008), Η ικανότητα της Διακυβέρνησης, Μετάφραση-Επιμέλεια Γ. ΧΟΝΔΡΟΛΕΟΥ Ν. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Εκδ. Ι. Σιδέρης. ΜΑΚΡΥΔΗΜΗΤΡΗΣ, Α. & Ν. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ (2000) Εκθέσεις Εμπειρογνωμόνων για τη Δημόσια Διοίκηση, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση. ΜΑΚΡΥΔΗΜΗΤΡΗΣ, Α., Μ.-Η. ΠΡΑΒΙΤΑ, Κ. ΚΑΠΛΗΣ (2011), Οι Εναρκτήριοι Λόγοι των Αμερικανών Προέδρων 1789-2009, Αθήναι, Εκδ. Σακκουλα. ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗΣ, Π. (2012) «Η εξυγίανση ενός αερομεταφορέα», Καθημερινή, 24 Νοεμβρίου 2012. ΡΑΚΙΝΤΖΗΣ, Λ. (2010) «Ο Θεσμικός Ρόλος του Γενικού Επιθεωρητή στον Έλεγχο του Δημοσίου Τομέα», Ι. ΒΑΒΟΥΡΑΣ & Π. ΤΣΙΡΗΣ, Διακυβέρνηση και Διαφθορά, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση, Σελ. 105-130. ΣΠΑΝΟΥ, Κ. (1990) «Εκλογές και Δημόσια Διοίκηση: η Εκλογική Ενεργοποίηση των Ενδοδιοικητικών Πελατειακών Μηχανισμών», Εκλογές και Κόμματα στη Δεκαετία του Εξήντα, Αθήνα, Εκδ. Θεμέλιο. ΧΛΕΤΣΟΣ, Ν. (2010) «Κράτος και Διαφθορά: Ανάλυση των Σχέσεων μεταξύ Θεσμών και Διαφθοράς» Ι. ΒΑΒΟΥΡΑΣ & Π. ΤΣΙΡΗΣ, Διακυβέρνηση και Διαφθορά, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση, Σελ. 195-228. Β: Ξένη ARGYRIADES, D. (1996) Neutrality and Professionalism in the Public Service, H.K., ASMEROM & E.P. REIS (Eds.), Democratization & Bureaucratic Neutrality, London, Macmillan, pp 45-77. BENDIX, M. (2002) Max Weber: an Intellectual Portrait, Los Angeles, CA, University of California Press. BLOCHE GREGG, M. (2011) The Hippocratic Myth, New York, Palgrave, Macmillan.
CAIDEN, G., (2012) Ideological Differences in the Hollowing out of the Administrative State, G. TIMSIT & D. ARGYRIADES (eds), Moving Beyond the Crisis: Reclaiming and Reaffirming our Common Administrative Space, pp. 137-172. CARR-SAUNDERS, Sir Alexander (1933), The Professions: their Organisation and Place in Society, Oxford, Clarendon Press. DE VRIES, M. & PAN SUK KIM (Eds. 2011) Value and Virtue in Public Administration: a Comparative Perspective, Basingstoke, Hants. Palgrave, Macmillan. HORKHEIMER, M. (1974) Critique of Instrumental Reason, New York, The Seadbury Press. KAUZYA, J.M. (2012) Towards Professionalism in Africa s Public Service: Professionalising Human Resources Management in the Public Sector in G. TIMSIT & D. ARGYRIADES (Eds), Moving beyond the Crisis: Reclaiming and Reaffirming our Common Administrative Space, Brussels, Bruyland, pp. 173-202. KRUSE, K.M., The Real Loser: Truth, The New York Times, Tue., November 6, 2012, p A29. KTISTAKI, S. (2012), «L espace administratif européen et ses implications: le cas du professionalisme dans les pays de l Europe continentale, G. TIMSIT & D. ARGYRIADES (Eds), Moving Beyond the Crisis: Reclaiming and Reaffirming our Common Administrative Space, pp. 33-68. LANGROD, G., (Ed. 1966) Traité de Science Administrative, Paris, Mouton & Co. LOWREY, A. (2012), IMF Lowers. Forecasts for Global Growth in The New York Times, Tue. Oct. 9, 2012, pp B I & 4 OCHI B184. MOYNIHAN,D.P. & P.W.INGRAHAM (2010) The Suspect Handmaiden : the Evolution of Politics and Administration in the American State, Public Administration Review, pp. 229-237. OAKESHOTT, M. (1962) Rationalism in Politics and Other Essays, London, Methuen. OECD (2011) Greece: Review of Central Administration, OECD Public Governance Reviews, Paris, OECD Publishing. OSBORNE, D. & T. GAEBLER (1993) Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit is Transforming the Public Sector, New York, Penguin Books.
SAMATAS, M. (1994) Debureaucratization Failure in Post-dictatorial Greece: a Socio-political Control Approach, Journal of Modern Greek Studies, Vol. II (2) 187-218. The New York Times (2012) Saturday 15, September 2012, pa10. TIMSIT, G. (1986) Théorie de l Administration, Paris, Economica. TIMSIT, G. (2008) Les habits neufs de l action publique, in S. MAGIERA, K.P. SOMMERMANN & J. ZILLER, Verwaltungswissenschaft und Verwaltungspraxis in nationaler und transnationaler Persprective, Berlin, Ducker and Humblot, pp. 863-875. TIMSIT G. (2012) Georges Langrod et l invention de la science administrative, Les Problèmes théoriques de la Science Administrative, in J. Niczyporuk (Ed 2012), Bruxelles-Paris, IIAS-PAN. TIMSIT, G. & ARGYRIADES D. (Eds.2012) Moving Beyond the Crisis: Reclaiming and Reaffirming our Common Administrative Space, Brussels Bruylant. VINEN, R. (2011) Bring the Iron Lady Back, The New York Times, Thursday, December 8, 2011, p. A39. WEBER, M. (1967) The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, London, Unwin University bodies. WILSON W. (1887) The Study of Administration, Political Science Quarterly, Vol. 2(2), pp. 197-222.