I ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΝΕΡΟΥ ΚΑΤΑ ISO 17025. Ρ. Αθηνά Μαυρίδου Καθ. Μικροβιολογίας ΤΕΙ Αθήνας ΠΗΓΕΣ ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΘΩΝ Φυσική ανοµοιογένεια νερού στην προέλευση (κατανοµή Poisson). Ανοµοιογένεια µέσα στην φιάλη δειγµατοληψίας Ανοµοιογένεια λόγω τεχνικών λαθών 1
2
Τι είναι το κάθε αποτέλεσµα στην µικροβιολογία: Α Β βακτήρια στο δείγµα Α1 η µέση τιµή του δείγµατος Α2 +/- άλλα βακτήρια από τυχαία κατανοµή λάθη του εργαστηρίου Β1 βακτήρια που δεν ανιχνεύονται Β2 βακτ. που ανιχνεύονται χωρίς να υπάρχουν Ιδανικά όλοι: παραλαµβάνουν δείγµατα µε Α1 δίνουν αποτελέσµατα Α1 ΟΜΩΣ Πρακτικά Παραλαµβάνουν δείγµατα µε Α1+/- Α2 ίνουν αποτελέσµατα µε Α1+/- Α2 Β1+Β2 Με τα z scores είναι πάρα πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί το σχετικό µέγεθος Β1 και Β2 και φυσικά δεν είναι γνωστό το Α2. ΓΙ ΑΥΤΟ Καλύτερη είναι η αξιολόγηση χρησιµοποιώντας πολλαπλά αποτελέσµατα ΜΕΘΟ ΟΙ Ιδανικά, ο µόνος ορισµός των βακτηρίων έπρεπε να είναι ταξονοµικός (ορισµός των γενών και ειδών από τα χαρακτηριστικά τους). ΟΜΩΣ Στην µικροβιολογία του νερού και των τροφίµων πολλοί ορισµοί εξαρτώνται από την συµπεριφορά στην συγκεκριµένη µέθοδο. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ -είναι δύσκολη η σύγκριση των µεθόδων καθώς και των αποτελεσµάτων που παράγουν. 3
-Είναι δύσκολο να αντικατασταθεί µία µέθοδος µε µία καλύτερη, κυρίως αν η νοµοθεσία προβλέπει την χρήση της παλαιότερης µεθόδου (π.χ. νέα οδηγία πόσιµου νερού). - η ζωτικότητα των βακτηρίων επηρεάζει το αποτέλεσµα. EXAMPLE (ISO 9308-1: 1990 (E)): thermotolerant coliform organisms which produce gas from lactose (and mannitol) as well as indole from tryptophan within 24 h, at either 44+/- 0.25 C or 44,5 +/- 0.25 C. (ISO 9308-1 2000): coliform bacteria (lactose positive, that is capable of forming colonies aerobically at 36+/- 3 C on a selective and differential lactose culture medium with the production of acid within 21+/- 3 h), which also produce indole from tryptophan at 44+/- 0.5 C. (ISO 9308-1 2000): (rapid test) bile resistant bacteria that also produce indole from tryptophan at 44+/- 0.5 C within 21+/- 3 h. (ISO 9308-3 1998): β--glucuronidase-positive microorganism growing at an incubation temperature of 44 C in the specified liquid medium containing 4- methylumbelliferyl-b--glucuronide (MUG) Επηρεάζεται από ορισµένες παραµέτρους: ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΘΟ ΩΝ υνατότητα αναζωογόνησης (recovery): τα βακτήρια στο νερό βρίσκονται σε ποικίλες καταστάσεις ζωτικότητας. Το ποσοστό αναζωογόνησης δίνει την ευαισθησία (sensitivity) της µεθόδου Εποµένως δεν εµφανίζονται πάντοτε στα θρεπτικά υλικά Το ποσοστό αναζωογόνησης εξαρτάται: Τύπος υποστρώµατος (περισσότερο στα γενικά από τα εκλεκτικά) Συνθήκες (Θ) επώασης Υλικά αραίωσης Τον τύπο του δείγµατος (matrix effect) Φυσική κατάσταση βακτηρίου υνατότητα αναστολής (inhibitory power): µικροοργανισµοί µη-στόχοι εµφανίζονται στα θρεπτικά υποστρώµατα. ίνει την εξειδίκευση (specificity) της µεθόδου 4
Οι δυνατότητες αναζωογόνησης και αναστολής αποτελούν την εκλεκτικότητα των µεθόδων Έκφραση χαρακτηριστικών (inclusiveness/exclusiveness): Οι µικροοργανισµοίστόχοι εµφανίζονται µε διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά που περιγράφει η µέθοδος. Όµως Σήµερα χρησιµοποιείται ευρέως: ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ Η µέθοδος της διήθησης Η µέθοδος της ενσωµάτωσης Η µέθοδος των πολλαπλών σωλήνων (τρόφιµα, θαλάσσια νερά) Για κάθε µέθοδο προτείνονται διάφορα υποστρώµατα (αντίστοιχα ISO) To κάθε υπόστρωµα υπόσχεται καλύτερη αναζωογόνηση Τα στελέχη συµπεριφέρονται διαφορετικά σε κάθε υπόστρωµα Εποµένως δεν υπάρχει αντικειµενικά ΣΩΣΤΟ αποτέλεσµα. EQUASE 2000-2003 www.watermicro.gr Συµµετέχοντες: 43 εργαστήρια (δηµοτικά, πανεπιστηµιακά, ερευνητικά κρατικά, ιδιωτικά ) Επιχορήγηση: αυτοχρηµατοδότηση Στόχοι: Συµµετέχοντες:Βέλγιο, Ισπανία, Ελλάδα Πορτογαλία εξωτερικός ποιοτικός έλεγχος διαµονή δειγµάτων 3 - φορές το χρόνο υπό µορφή lenticulesαφυδατωµένων δειγµάτων Ο αριθµός των διανοµών είναι επιλογή των εργαστηρίων Υπάρχουν διανοµές µε χαµηλές συγκεντρώσεις (πόσιµο νερό) και υψηλές συγκεντρώσεις (θαλάσσιο νερό) Σε κάθε διανοµή προσδιορίζονται οι προς ανίχνευση παράµετροι. εσωτερικός ποιοτικός έλεγχος µέσω του προγράµµατος τα εργαστήρια µπορούν να προµηθευτούν RMs 5
επιµόρφωση σε θέµατα που αφορούν την διαπίστευση (ISO 17025) Οργάνωση ετήσιας συνάντησης Σύσταση: «Επιστηµονική εταιρία µελέτης της µικροβιολογίας των υδάτων» ( εκέµβριος 2002) EQUASE 2003/2004 istribution Parameters ate Code Type 31.03.03 0304 W91 13.05.03 0305 S20 23.06.03 0306 W92 0307 22.07.03 S21 08.09.03 10.11.03 26.01.04 23.03.04 0309 W93 0311 W94 0401 W95 0402 W96 S S S Faecal coliforms Faecal coliforms Faecal coliforms Cl.perfringens Cl. perfringens Cl. perfringens Cl.perfringens Cl. perfringens = S = rinking Water Surface Water 6