ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ανάπτυξη μαθήματος e-learning με τίτλο: «Σχεδιασμός Εικονικών ικτύων» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του Ευάγγελου Π. Γιαννούση (ΑΕΜ: 189) Επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαου Σπυρίδων Καθηγητής Εφαρμογών Καστοριά, Οκτώβριος 2010 1

2

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ανάπτυξη μαθήματος e-learning με τίτλο: «Σχεδιασμός Εικονικών ικτύων» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του Ευάγγελου Π. Γιαννούση (ΑΕΜ: 189) Επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαου Σπυρίδων Καθηγητής Εφαρμογών Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την 31 η Μήνα Έτος.... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π Καστοριά, Οκτώβριος 2010 3

Copyright 2010 Γιαννούσης Π. Ευάγγελος Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν αποκλειστικά τον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του ΤΕΙ υτικής Μακεδονίας 4

Περίληψη Μέσα σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, η ενίσχυση των γνώσεων διαδραματίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο για την απόκτηση χρήσιμων προσόντων, για την εύρεση εργασίας ή απλώς για την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Σήμερα, όλο και περισσότερο, η εκπαίδευση είναι μία διαδικασία που διαρκεί ολόκληρη τη ζωή μας. Η εκπαίδευση δεν σταματά πλέον στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο. Συνεχίζεται σε άλλους, άτυπους χώρους, και σε όλα τα στάδια της ζωής. εδομένου ότι η νέα οικονομία απαιτεί όλο και περισσότερους ανθρώπους να αποκτήσουν νέα γνώση και δεξιότητες κατά τρόπο έγκυρο και αποτελεσματικό, η πρόοδος των τεχνολογιών υπολογιστών και δικτύων παρέχει διαφορετικά μέσα να υποστηριχθεί η εκμάθηση με έναν προσωποποιημένο, εύκαμπτο, φορητό, και κατόπιν παραγγελίας τρόπο. Αυτές οι ριζικές αλλαγές στις ανάγκες της μάθησης και της τεχνολογίας τροφοδοτούν μια μετάβαση στη σύγχρονη εκμάθηση στην εποχή του διαδικτύου, συνήθως καλούμενη ηλεκτρονική - εκμάθηση (elearning). Στη μέση αυτής της μετάβασης, οι εταιρίες, οι κυβερνητικές οργανώσεις, και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να καταλάβουν το φαινόμενο της τηλεκπαίδευσης και να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις σχετικά με το πώς να υιοθετήσουν τις τεχνικές e-learning στα περιβάλλοντά τους.[4] Επιπλέον η ραγδαία επιστημovική και τεχvoλoγική αvάπτυξη πρoκαλεί απαξίωση τωv γvώσεωv τωv πτυχιoύχωv πoυ απoκτήθηκαv κατά τηv διάρκεια τωv αρχικώv σπoυδώv τoυς και σε συvδυασμό με τηv ηλικιακή γήραvση και τov βραδύ ρυθμό αvαvέωσης τoυ επιστημovικoύ δυvαμικoύ καθιστά απαραίτητη τηv αvάπτυξη "συστημάτωv αvoικτής και εξ απoστάσεως εκπαίδευσης" σε μεταπτυχιακό επίπεδo για απόκτηση μεταπτυχιακής επιμόρφωσης και μεταπτυχιακής ειδίκευσης. Ο ρυθμός απαξίωσης τωv γvώσεωv εvός πτυχιoύχoυ εξαρτάται από τηv πρόoδo της επιστήμης και της τεχvoλoγίας στov κλάδo τoυ, πoυ σε oρισμέvoυς τoμείς μπoρεί vα είvαι τόσo ραγδαία ώστε vα απαιτείται η συχvή επιμόρφωση τoυ. Το ιαδίκτυο και οι τεχνολογίες πολυμέσων αναδιαμορφώνουν τον τρόπο που η γνώση μεταδίδεται, και η τηλεκπαίδευση γίνεται μια πραγματική εναλλακτική λύση στην παραδοσιακή εκμάθηση.[4] 5

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ: WWW = World Wide Web BBS = Bulletin Board System FTP = File Transfer Protocol ILS = Internet Location Server MCU = Multi Control Unit ΠΣ = Πανελλήνιο Σχολικό ίκτυο ΕΑΠ = Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ, E-LEARNIG,ΠΟΛΥΜΕΣΑ, MULTIMEDIA, ΙΑ ΙΚΤΥΟ, ΜΑΘΗΣΗ, ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. 6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Εισαγωγή...9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. E-LEARNING...10 1.1 Ορισμός της τηλεκπαίδευσης...10 1.2Ιστορική Αναδρομή...11 1.3 Οι στόχοι της τηλεκπαίδευσης...14 1.4 Ανασταλτικοί παράγοντες...15 1.5 Μορφές τηλεκπαίδευσης...16 1.51 Μοντέλα ως προς εκπαιδευτική προσέγγισση...16 1.52 ιάκριση σε σύγχρονες και ασύγχρονες υπηρεσίες...18 1.53 ιάκριση ως προς το είδος της επικοινωνίας...21 1.6 Τηλεκπαίδευση και παραδοσιακή διδασκαλία...25 1.61 Μειονεκτήματα της τηλεκπαίδευσης...25 1.62 Πλεονεκτήματα της τηλεκπαίδευσης...30 1.7 Τηλεκπαίδευση στην Ελλάδα...32 1.71 Πανελλήνιο Σχολικό ίκτυο...32 1.72 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο...35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ...39 2.1 Εισαγωγή στα πολυμέσα...39 2.2 Πολυμέσα και εκπαίδευση...40 2.3 Μειονεκτήματα των πολυμέσων...45 2.4 Πολυμέσα και άτομα με ειδικές ανάγκες...45 2.5 Συστατικά μιας πολυμεσικής εφαρμογής...46 2.5.1 Χρήση πολυμεσικών στοιχείων...47 2.5.2 ιεπαφή συστήματος χρήστη...50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Φάσεις της ανάπτυξη ς...54 3.1 Ανάλυση...54 3.1.1 Αρχική Ανάλυση...55 3.1.2 Ανάλυση Αναγκών...57 3.2 Σχεδίαση...58 3.3 Παραγωγή...62 3.4 Αξιολόγηση...65 7

Επίλογος...67 Βιβλιογραφία...68 Παράρτημα 1. XAMPP...70 Παράρτημα 2. Πλατφόρμα Moodle...75 Παράρτημα 3. Tooolbook...90 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Σχήμα 1.1 Point to Point Communication...22 Σχήμα 1.2 Multipoint Communication...23 Σχήμα 1.3 ιάκριση μεταξύ μονής και πολλαπλής εκπομπής...24 Εικόνα 1.4 www.e-yliko.gr...35 Εικόνα 2.1 Μοντέλο Hede & Hede...43 Εικόνα 3.1 Μοντέλο 4 ων βημάτων...54 Εικόνα 3.2 εδομένα μαθήματος...64 Εικόνα 3.3 Οδηγίες χρήσης...65 Εικόνα 3.4 Περιεχόμενα...65 Εικόνα 3.5 Ενότητες...66 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1.1 Τα πρώτα πανεπιστήμια που πρόσφεραν εκπαίδευση εξ αποστάσεως...12 Πίνακας 1.2 Σύγκριση σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας...20 Πίνακας 1.3 ικτυωμένες μονάδες...34 Πίνακας 1.4 Συνοπτική παρουσίαση του ΕΑΠ...36 Πίνακας 2.1 Χαρακτηριστικά των πολυμέσων...44 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ιάγραμμα 1.1 ικτυωμένες μονάδες...34 ιάγραμμα 3.1 Χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης εφαρμογής...59 ιάγραμμα 3.2 Γενικό διάγραμμα εφαρμογής...61 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πτυχιακή αυτή εργασία αφορά την μελέτη, έρευνα και υλοποίηση ηλεκτρονικού μαθήματος με τίτλο «Σχεδιασμός Εικονικών ικτύων», που θα επιτρέπει την εγγραφή των φοιτητών στην πλατφόρμα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης την ανάγνωση και την διαχείριση του ηλεκτρονικού μαθήματος και την αξιολόγηση τους σε αυτό. Το ηλεκτρονικό μάθημα θα καλύπτει πλήρως της θεωρητικές γνώσεις που θα πρέπει να έχουν οι φοιτητές γύρω από τα εικονικά δίκτυα και τους τρόπους υλοποίησης τους. Συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μια παρουσίαση και ανάλυση της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης. Αναλύονται οι στόχοι της τα πλεονεκτήματα της, και αναφέρονται οι διάφορες μορφές της. Στην συνέχεια γίνεται μια σύγκριση με με την παραδοσιακή διδασκαλία και τέλος βλέπουμε την εξέλιξη της στη χώρα μας. Η ηλεκτρονική εκπαίδευση είναι μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη τεχνολογία με ευρεία χρήση στις μέρες μας. Έπειτα γίνεται μια αναφορά στο τι είναι πολυμέσα, που χρησιμοποιούνται και ποιος ο ρόλος μια πολυμεσικής εκπαιδευτικής εφαρμογής. Παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τους. Στην συνέχεια αναφέρεται η σχέση τους με την εκπαίδευση, πως μπορούν να μετατρέψουν σε ευχάριστη διαδικασία την μάθηση και τέλος γίνεται μια περίληψη της μορφής μιας πολυμεσικής εφαρμογής. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικοί άξονες τις δημιουργίας της εφαρμογής, πιο συγκεκριμένα αποτυπώνονται αναλυτικά οι φάσεις τις ανάπτυξης, δηλαδή η ανάλυση, η σχεδίαση, η παραγωγή και η αξιολόγηση. Σε αυτό το κεφάλαιο μπορούμε να δούμε πως δημιουργήθηκε η εφαρμογή. Το τελευταίο κεφάλαιο περιέχει τα παραρτήματα με τα προγράμματα υποστήριξης και συγγραφής της πολυμεσικής εφαρμογής και κάποιες πληροφορίες γύρω από αυτά. 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. E-LEARNING 1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (E-LEARNING) Ώς τηλεκπαιδευση μπορούμε να ορίσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία από απόσταση, η οποία όμως πραγματοποιείται με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και συνδέεται άρρηκτα με τις επικοινωνιακές δυνατότητες που προσφέρει σήμερα το ιαδίκτυο. Η τηλεκπαιδευση χρησιμοποιεί εργαλεία που βασίζονται σε ένα πλήθος εφαρμογών της πληροφορικής, κυρίως πολυμεσικών εφαρμογών, με απώτερο σκοπό να μετατρέψει τις σελίδες ενός βιβλίου σε μαθησιακό υλικό πολλαπλών αναπαραστάσεων, συνδυάζοντας ήχο, εικόνα, video. Η τηλεκπαιδευση, μπορούμε να πούμε ότι έχει πολλές ομοιότητες με την παραδοσιακή μορφή διδασκαλίας. Έννοιες όπως αίθουσα διδασκαλίας, συμμαθητές, πίνακας εξακολουθούν να υπάρχουν. Η συμβατική διάταξη της αίθουσας όμως, αντικαθίσταται από ένα κατανεμημένο περιβάλλον μάθησης όπως θα δούμε στη συνέχεια, όπου περιγράφεται η δομή ορισμένων συστημάτων τηλεκπαίδευσης. Επιπλέον, επιτρέπει στον εκπαιδευόμενο να παρακολουθήσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα από υπολογιστή, είτε στο χώρο εργασίας του, είτε σε μια αίθουσα διδασκαλίας και να δέχεται βοήθεια, όποτε αυτό είναι απαραίτητο, από έναν εκπαιδευτή. Συνοπτικά, μπορούμε να πούμε ότι η τηλεκπαιδευση διεξάγεται με τις εξής λειτουργίες: Κατασκευή ιστοσελίδας, στην οποία ο εκπαιδευόμενος μπορεί να βρει και να διαβάσει ανακοινώσεις σχετικά με τη διεξαγωγή του μαθήματος, την ύλη, τις εξετάσεις κτλ. Ύπαρξη δικτυακού τόπου στον οποίο, ο εκπαιδευόμενος θα μπορεί να βρει τις παραδόσεις, καθώς και υλικό προς μελέτη. Ύπαρξη δικτυακού τόπου στον οποίο θα δίνονται πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών, το χρονοδιάγραμμα εργασιών κτλ. Επιπλέον, απαραίτητη κρίνεται η χρήση λογισμικών που θα εξυπηρετούν τη σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία, μεταξύ των εκπαιδευομένων και του εκπαιδευτή. ηλαδή, είναι απαραίτητη η χρήση εφαρμογών τηλεδιάσκεψης για 10

την περίπτωση της σύγχρονης επικοινωνίας και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για την ασύγχρονη. Γενικότερα ένας απλούστερος ορισμός του e-learning είναι : Διαδικτυακή πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, οπουδήποτε στον κόσμο σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Πηγή : E-learning: concepts and practice από τούς Bryn Holmes, John Gardner Παρακάτω και για το σύνολο της εργασίας μου θα χρησιμοποιώ τους όρους E- learning και τηλεκπαίδευση ως ταυτόσημους. 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Στη Βοστόνη το 1728, κάποιος Caleb Phillips, δημοσίευσε μια είδηση στην τοπική εφημερίδα λέγοντας πως έχει βρει έναν τρόπο που θα μπορούσε να διδάξει στενογραφία το ίδιο καλά τόσο σε μαθητές που βρίσκονταν στην ίδια πόλη όσο και σε αυτούς που βρίσκονταν σε άλλες πόλεις. H ίδια ακριβώς ανάγκη, δηλαδή να μπορούν να έχουν το δικαίωμα της εκπαίδευσης και όσοι βρίσκονται σε απομακρυσμένα μέρη, υπήρξε και σε άλλα μέρη του κόσμου όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Νότιος Αμερική, Αφρική κλπ. Εξαιτίας της «παγκοσμιότητας» της συγκεκριμένης ανάγκης, και της αδυναμίας των εκπαιδευτικών συστημάτων να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τη συγκεκριμένη κατάσταση, αναπτύχθηκε η «δια αλληλογραφίας εκπαίδευση» με κύριο σκοπό να καλύψει αυτό το κενό, δηλαδή να προσφέρει μια «δεύτερη ή άλλη» ευκαιρία απόκτησης γνώσης, σε όσους για τον οποιοδήποτε λόγο δεν την είχαν ή δεν την αξιοποίησαν όταν την είχαν.[ 6 ] Στον πίνακα 1.1 που ακολουθεί παραθέτω ορισμένα από τα πρώτα Πανεπιστήμια που ξεκίνησαν προγράμματα σπουδών δι' αλληλογραφίας. Η μεθοδολογία που χρησιμοποίησαν τα πρώτα αυτά πανεπιστήμια βασίζονταν αποκλειστικά στη μέθοδο επικοινωνίας μέσω επιστολών. 11

Πίνακας 1.1 Τα πρώτα πανεπιστήμια που πρόσφεραν εκπαίδευση εξ αποστάσεως Τα πρώτα πανεπιστήμια που πρόσφεραν εκπαίδευση απο απόσταση: Πανεπιστήμιο Χώρα Χρονολογία Illinois State University ΗΠΑ 1874 Queen's University - ΚΑΝΑ ΑΣ 1889 Ontario University of Chicago ΗΠΑ 1891 University of Winsconsin ΗΠΑ 1906 University of ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 1911 Queensland of Brisbane Πηγή: Educational Development International, Hooper, A. Ενώ οι σειρές μαθημάτων δια αλληλογραφίας άρχισαν από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, σύντομα έγιναν ένας τρόπος να εκπαιδευθούν και οι υπάλληλοι. Οι επιχειρήσεις άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτήν τη μέθοδο ως τρόπο να εκπαιδευθούν και να επανεκπαιδευθούν οι υπάλληλοι, καθώς επίσης και για να περικοπούν δαπάνες. Παρατήρησαν λοιπόν ότι η χρήση διαφορετικών μέσων επικοινωνίας μπορεί να καλύψει τις ελλείψεις που δημιουργούνται από τη χρήση ενός και μόνου μέσου : δηλαδή η τηλεόραση, μέσω της ζωντανής εικόνας μπορεί να περιγράψει και αποδώσει καλλίτερα από ότι ο γραπτός λόγος μπορεί να κάνει μέσα από μια «ξερή» περιγραφή των συγκεκριμένων ικανοτήτων και ιδιοτήτων. Από την άλλη πλευρά, τα στάδια, οι ιδιότητες και ικανότητες που πρέπει να ενυπάρχουν αλλά και να αποκτηθούν μπορούν πιο εύκολα να αποκωδικοποιηθούν, αφού ο γραπτός λόγος προσφέρει την ευκολία της επανάληψης. Με βάση αυτό, το πρώτο μέσο μαζικής ενημέρωσης που επιλέχθηκε ήταν το ράδιο. Το πρώτο εκπαιδευτικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα που βγήκε στον αέρα ήταν στην Αμερική και μετά ακολούθησαν και άλλες χώρες όπως η Αγγλία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Το συγκεκριμένο μέσο αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί, κυρίως στις υπό ανάπτυξη χώρες, το κύριο μαζί με τον έντυπο λόγο μέσο εκπαίδευσης από απόσταση. Κατόπιν, ακολούθησε η τηλεόραση στις δεκαετίες του 1950 και 1960, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες[7] 12

Παρακάτω μπορούμε να δούμε συνοπτικά την εξέλιξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: 1700-1900: Χρήση ταχυδρομείου για παράδοση εκπαιδευτικού υλικού. 1920-1960: Μαθήματα δι αλληλογραφίας. Χρήση ράδιο και τηλεόρασης για εκπαιδευτικούς σκοπούς. 1970 1980: Χρήση προμαγνητοφωνημένων κασετών βίντεο και ήχου. Περιορισμένος αριθμός από broadcast channels. Χρησιμοποιούνται κυρίως στην έρευνα και τις επιστήμες για ανταλλαγή πληροφοριών. 1980-1990: Teleconferencing Video conferencing. Εμφάνιση του Arpanet το οποίο σταδιακά μετατρέπεται στο World Wide Web. 1990-Σήμερα: Φθηνοί υπολογιστές. Επικράτηση του WWW. Μεγαλύτερη δυνατότητα προσπέλασης της τεχνολογίας. Internet στις σχολικές τάξεις. Υιοθετείται όλο και περισσότερο από εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και από επιχειρήσεις η εκπαίδευση από απόσταση. Ασύρματη τεχνολογία. Σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία. Οι τεχνικές στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχουν προοδεύσει με ιλιγγιώδη ταχύτητα τα τελευταία χρόνια χάρη στη χρήση του διαδικτύου και των πολυμέσων.h πρόοδος αυτή είναι κατά πολύ ταχύτερη από οποιουδήποτε προγενέστερου μέσου, ακόμα και από τη διάδοση του fax, ακόμα και από τη χρήση των προσωπικών υπολογιστών. Οι παλιές λοιπόν σπουδές δι αλληλογραφίας, έχουν εξελιχθεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας και έχουν πλέον περάσει στην λεγόμενη τρίτη γενιά. που ακόμα εξελίσσεται και κυριαρχείται από τις ευκολίες των υπολογιστών και του διαδικτύου. 13

1.3 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Η τηλεκπαίδευση μακροπρόθεσμα, θέτει ένα πολύ συγκεκριμένο στόχο: την ανάπτυξη και προώθηση κατάλληλων μεθόδων και τεχνικών, σχεδιασμένων έτσι ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και την ευελιξία της εκπαίδευσης. Ο στόχος αυτός μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη βελτίωση και την ανάπτυξη υπηρεσιών εκπαίδευσης από απόσταση, με χρήση υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών. Αναλυτικά οι στόχοι που θέτει η τηλεκπαίδευση είναι οι εξής: Ανάπτυξη περιβαλλόντων διδασκαλίας και μεθόδων, ικανών να ενσωματώσουν την τεχνολογία πληροφοριών σε διαφορετικά στάδια εκπαίδευσης. Βελτίωση του περιβάλλοντος, της ποιότητας και τεχνολογίας των εφαρμογών πολυμέσων του οργανισμού στο οποίο εφαρμόζονται αυτές οι νέες μέθοδοι. Ενθάρρυνση του κοινού στη χρήση των νέων τεχνολογιών και υπηρεσιών της εξ' αποστάσεως εκπαίδευσης. Ανανέωση των παιδαγωγικών μεθόδων στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. ημιουργία κινήτρων για τη διάχυση και ανταλλαγή πληροφοριών και εκπαιδευτικού υλικού μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ανά τον κόσμο. Αποτελεσματική μετάδοση και διανομή του εκπαιδευτικού υλικού στους εκπαιδευόμενους. Καθορισμός προτύπων και προδιαγραφών για εφαρμογή μεθόδων και ανάπτυξη περιεχομένου. Η διαδικασία της επιμόρφωσης στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ή ακόμα και η κατάρτιση στο χώρο εργασίας, είναι δυνατόν και πρέπει να υποστηριχθούν από μια καλά σχεδιασμένη εισαγωγή της χρήσης των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών. Η χρήση των τεχνολογιών αυτών μπορεί να εξασφαλίσει: Ίσες ευκαιρίες για όλους τους εκπαιδευόμενους, ανεξαρτήτως την απόστασης από το κέντρο εκπαίδευσης, αλλά και την επιλογή του χρόνου εκπαίδευσης. Πρέπει να τονιστεί ότι οι ίσες ευκαιρίες αφορούν, επιπλέον άτομα με κινητικά προβλήματα. Ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως οικονομικών δυνατοτήτων. 14

Οικονομικά οφέλη για κάθε εμπλεκόμενο με τη δυνατότητα ελαχιστοποίησης κόστους προς απόδοση (cost effectiveness). Συνεχιζόμενη κατάρτιση και εκπαίδευση για τη βελτίωση των ικανοτήτων των εκπαιδευομένων. Εύκολη και άμεση διασύνδεση των ατόμων με εξωτερικές πηγές γνώσεων (ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, μουσεία κλπ). Συνεχή ενημέρωση (update) του εκπαιδευτικού υλικού. Επιτάχυνση της διαδικασίας μεταφοράς γνώσης από τους εκπαιδευτές προς τους εκπαιδευόμενους. Αυξημένες δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευομένων, ομάδων εκπαιδευομένων και ομάδων εκπαιδευομένων και εκπαιδευτών, οι οποίοι είναι γεωγραφικά διασπασμένοι. Μετασχηματίζουν το εκπαιδευτικό τοπίο και τους εκπαιδευτικούς ρόλους, καθιστώντας το δάσκαλο οργανωτή της διαδικασίας μάθησης κάι αξιολόγησης και διαφοροποιώντας το περιεχόμενο μάθησης στις ανάγκες των μαθητών. ημιουργία μιας ηλεκτρονικής τάξης, στην οποία εξομοιώνονται όλες οι λειτουργίες μιας παραδοσιακής τάξης (παράδοση διαλέξεων, επίλυση διόρθωση ασκήσεων, υποβολή ερωτήσεων κλπ.). Εξοικονόμηση χρόνου και εκπαιδευτικού προσωπικού. Αύξηση του αριθμού των εκπαιδευομένων με ταυτόχρονη μείωση των λειτουργικών αναγκών. Παρέχει τη δυνατότητα οργάνωσης κοινοτήτων μάθησης, προωθώντας τη συνεργατική μάθηση και την διεκπεραίωση κοινών σχεδίων (projects), χωρίς χωρικούς περιορισμούς. 1.4 ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Όπως είδαμε παραπάνω, η εισαγωγή περιβαλλόντων τηλεκπαίδευσης στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, προσφέρει πολλές δυνατότητες. Παρόλα αυτά, είναι φανερό ότι υπάρχουν παράγοντες που επιβραδύνουν την ευρύτερη διάδοση της εκπαιδευτικής αυτής μεθόδου. Ένας βασικός λόγος, για τον οποίο η τηλεκπαίδευση δεν έχει βρει την προσδοκώμενη ανταπόκριση στην αγορά, είναι το υψηλό αρχικό κόστος. Η 15

δημιουργία περιβαλλόντων τηλεκπαίδευσης αποτελεί μια δαπανηρή επένδυση, για τον οργανισμό - παροχέα των εκπαιδευτικών διαδικασιών. Απαιτείται, όχι μόνο εγκατάσταση του κατάλληλου εξοπλισμού (σε επίπεδο hardware και software), αλλά και συνεχής συντήρηση και ανανέωση των λειτουργιών των υπολογιστικών και δικτυακών συστημάτων. Επιπλέον, η πρόσβαση στην υπηρεσία της τηλεκπαίδευσης αποτελεί δαπάνη και από την μεριά του εκπαιδευομένου, όσον αφορά την απόκτηση του κατάλληλου εξοπλισμού. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ανασταλτικό ρόλο παίζει και ο ανθρώπινος παράγοντας στην διάδοση της τηλεκπαίδευσης. Πρώτον, διότι πολλά άτομα, διακατέχονται από ένα είδος «τεχνοφοβίας», δηλαδή προκατάληψης ως "προς τη χρήση της τεχνολογίας. εύτερον, σημαντικά, αρνητικό ρόλο παίζει και η φοβία ότι ο δάσκαλος θα υποκατασταθεί από μια μηχανή, έναν άψυχο υπολογιστή. Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και στις μέρες μας, ένα σημαντικό ποσοστό «πληροφοριακού αναλφαβητισμού» που εμποδίζει την ταχύτερη εξάπλωση των περιβαλλόντων τηλεκπαίδευσης. 1.5 ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Στήν ενότητα αυτή, θα προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τα διάφορα μοντέλα τηλεκπαίδευσης που επικρατούν, εφαρμόζοντας τρία διαφορετικά κριτήρια: Ως προς την εκπαιδευτική προσέγγιση Ως προς την διάκριση σε σύγχρονες και ασύγχρονες υπηρεσίες Ως προς το είδος της επικοινωνίας 1.5.1 ΜΟΝΤΕΛΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, τα περιβάλλοντα τηλεκπαίδευσης, διακρίνονται σε τρία μοντέλα. Μοντέλο Ιδεατής τάξης (virtual classroom). Το μοντέλο αυτό βασίζεται στην πραγματοποίηση τηλεδιασκέψεων σε πραγματικό χρόνο. Η δυνατότητα μετάδοσης εικόνας και ήχου συγχρόνως σε πολλούς χρήστες, έκανε εφικτή την πραγματοποίηση μιας εικονικής αίθουσας 16

διδασκαλίας, στην οποία οι μαθητές παρακολουθούν την παράδοση του καθηγητή μέσα από την οθόνη του υπολογιστή τους. Το σενάριο που ακολουθεί μια τέτοια τάξη περιγράφεται ως εξής: Στην ιδεατή τάξη, ο καθηγητής είναι αυτός που καθορίζει τις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Πρόκειται, δηλαδή για μια δασκαλοκεντρική τάξη (TRAINER CENTERED), αφού ο εκπαιδευτής βρίσκεται στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι εκπαιδευόμενοι παρακολουθούν την παράδοση, ατομικά ή σε ομάδες, σε ένα ή περισσότερα δωμάτια, τα οποία έχουν την κατάλληλη και απαραίτητη τεχνολογικά υποδομή. Οι τηλεδιασκέψεις πραγματοποιούνται από εκπαιδευτές-ειδικούς, σε ορισμένο και από πριν κανονισμένο χρόνο, με σκοπό την παράδοση του μαθήματος. Επιπλέον εκπαιδευτικό υλικό, όπως συμπληρωματικές σημειώσεις, ασκήσεις και θέματα αυτοαξιολόγησης μπορούν να προσπελαστούν μέσω off-line ή on-line τεχνολογιών. Στην πρώτη περίπτωση (OFF-LINE), το υλικό δίνεται πριν από το μάθημα, σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή (CD-ROM), ενώ στην on-line διανομή μέσω του πρωτοκόλλου μεταφοράς αρχείων (FTP), του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (EMAIL) και της υπηρεσίας ηλεκτρονικού πίνακα ανακοινώσεων (BBS). Ακόμη, οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να μπορούν να θέτουν και να απαντούν ερωτήσεις, έμμεσα μέσω e-mail ή και άμεσα κατά την τηλεδιάσκεψη.οι ίδιες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από τους εκπαιδευτές, για την παροχή ανατροφοδότησης στους μαθητές. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι στο μοντέλο αυτό χρησιμοποιούνται τόσο, ON-LINE τεχνολογίες: τηλεδιασκέψεις, FTP, WWW, E-MAIL, όσο και OFF-LINE τεχνολογίες όπως BROADCASTING, AUDIO/VIDEO κασσέτες, CD-ROM, συγγραφικό και διδακτικό λογισμικό. Μοντέλο υποστηριζόμενης αυτοεκμάθησης Στην περίπτωση του μοντέλου υποστηριζόμενης αυτοεκμάθησης, ο μαθητής είναι συγχρόνως ο παράγων και ο χρήστης του μαθήματος και συνεπώς η στρατηγική είναι μαθητοκεντρική (learner centered). Ο μαθητής καθοδηγεί τον εαυτό του στην διαδικασία της αυτοεκμάθησης. Αν και το μοντέλο της αυτοεκμάθησης ταυτίζεται με την έννοια της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας, δεν παύει να υποστηρίζεται από έναν εκπαιδευτικό φορέα ο οποίος παρέχει τα εργαλεία για την παράδοση του εκπαιδευτικού υλικού, τη 17

διδακτική υποστήριξη και το σύστημα αξιολόγησης. Ακριβώς, επειδή το σενάριο αυτό χαρακτηρίζεται από μεγάλη αυτονομία, η σωστή προετοιμασία των μαθημάτων κρίνεται πολύ σημαντική. Μοντέλο συνεργατικής εκμάθησης Οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο συγκεκριμένο μοντέλο, ξεκινούν όταν μια ομάδα από ανθρώπους με κοινούς στόχους και ανάγκες, αποφασίζουν να συνεργαστούν. Έτσι, πραγματοποιείται μια πρώτη εικονική συνάντηση (χρησιμοποιώντας E-MAIL, newsgroups, τηλεδιάσκεψη), όπου η ομάδα προσδιορίζει τις δραστηριότητες που πρέπει να εκτελεστούν, προκειμένου να επιτευχθεί ο προκαθορισμένος στόχος, δηλαδή η μάθηση. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες, επιτελούν ο καθένας την εργασία του, έχοντας όμως τη δυνατότητα να έρθουν ανά πάσα στιγμή σε επικοινωνία με τους υπολοίπους και να ζητήσουν συμβουλές και υποστήριξη. Ο τελικός σκοπός είναι να συνεισφέρουν όλοι στο τελικό προϊόν. Η δυναμική ροή επικοινωνίας γίνεται με τη μορφή ένας προς έναν, ένας προς πολλούς, ή και πολλοί προς πολλούς. Κάθε συμμετέχων, έχει τη δυνατότητα αποστολής μηνυμάτων, αλλά και πρόσβαση στα μηνύματα των άλλων, ενώ η συνεργασία πραγματοποιείται και με τη βοήθεια διασκέψεων on-line. Η στρατηγική που ακολουθείται είναι λοιπόν, ομαδοκεντρική (group-centered), ενώ δεν υπάρχουν περιορισμοί όσον άφορα το χώρο και το χρόνο της προσωπικής εργασίας του κάθε μέλους. Συνεπώς με την συνεργαζόμενη εκμάθηση από απόσταση, δίνεται η ευκαιρίαστους ενδιαφερόμενους να ασχολούνται με την εκπαίδευση, χωρίς δεσμεύσεις σε βάρος των επαγγελματικών και προσωπικών τους καθηκόντων. 1.5.2 ΙΑΚΡΙΣΗ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΥΧΡΟΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Μοντέλο σύγχρονης διδασκαλίας Αναφερόμενοι στη σύγχρονη τηλεκπαίδευση, θα πρέπει να επισημάνουμε την απαίτηση για ταυτόχρονη συμμετοχή διδασκομένων και διδασκόντων. ηλαδή, όλοι οι συμμετέχοντες αλληλεπιδρούν σε «πραγματικό χρόνο», ανταλλάσσοντας απόψεις και εκπαιδευτικό υλικό. Η επίτευξη του συγχρονισμού αυτού, γίνεται με τη βοήθεια audio ή και video conference, εφαρμογών ανταλλαγής αρχείων και του ηλεκτρονικού πίνακα. Είναι φανερό ότι η 18

συμμετοχή στο μάθημα, προϋποθέτει σύνδεση του προσωπικού υπολογιστή, μέσω καταλλήλου λογισμικού, στο server, όπου διεξάγεται το μάθημα, σε καθορισμένη χρονική στιγμή. Έτσι λοιπόν, οι διδασκόμενοι έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν δυναμικά στη ροή του μαθήματος,προκειμένου να λύσουν άμεσα τυχόν απορίες, με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερη η κατανόηση του εκπαιδευτικού υλικού. Η υλοποίηση ενός συγχρόνου σεναρίου τηλεκπαίδευσης, γίνεται είτε με τη βοήθεια λογισμικών που έχουν αναπτυχθεί για αυτό το σκοπό, είτε με τη βοήθεια της υπηρεσίας της τηλεδιάσκεψης σε συνδυασμό με κάποιες συμπληρωματικές υπηρεσίες, προκειμένου να αυξηθεί ο βαθμός της αλληλεπίδρασης μεταξύ εκπαιδευομένων και εκπαιδευτών. Μοντέλο ασύγχρονης διδασκαλίας Η ασύγχρονη εκπαίδευση, όπως φανερώνει και το όνομα της, δεν απαιτεί ταυτόχρονη συμμετοχή μαθητών και εκπαιδευτών. Ο καθένας μπορεί να επιλέγει μόνος του, το χρονικό διάγραμμα που θα υιοθετήσει κατά την εκπαίδευση του. Στην περίπτωση αυτή, το εκπαιδευτικό υλικό, βρίσκεται αποθηκευμένο σε ορισμένο δικτυακό τόπο. Έτσι, ο εκπαιδευόμενος, τη στιγμή που επιθυμεί, προσπελαύνει το ηλεκτρονικό υλικό, που μπορεί να είναι συνδυασμός κειμένου, γραφικών, βίντεο και ήχου. Είναι φανερό, ότι στην περίπτωση αυτή, οποιεσδήποτε απορίες και σχόλια μεταξύ μαθητών και εισηγητών δεν γίνονται σε πραγματικό χρόνο, αλλά χρησιμοποιώντας κάποιο άλλο μέσο, όπως e-mail και πίνακες ανακοινώσεων. Σύγκριση σύγχρονου και ασύγχρονου μοντέλου Τα δύο παραπάνω μοντέλα, αποτελούν σήμερα τις δύο αντιπροσωπευτικές δυνατές οργανώσεις της τηλεκπαίδευσης. Όπως φαίνεται από τις περιγραφές και τα δύο μοντέλα, έχουν θετικά και αρνητικά στοιχεία. Στην πρώτη περίπτωση, της σύγχρονης εκπαίδευσης, είναι σημαντική η ταυτόχρονη επικοινωνία με τον εισηγητή, για τη καλύτερη κατανόηση του μαθήματος, ενώ επιπλέον προσφέρεται μια άμεση επαφή μεταξύ των συμμετεχόντων, δημιουργώντας έτσι, την αίσθηση της πραγματικής τάξης. Στην ασύγχρονη διδασκαλία, από την άλλη μεριά, δεν υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί, καθιστώντας την πιο προσιτή στα άτομα με πολλές υποχρεώσεις. 19

Επίσης, δίνεται η δυνατότητα να εμπλουτιστεί το πρωτογενές υλικό μαγνητοσκοπημένη παράδοση), με επιπλέον παραπομπές σε σχετική βιβλιογραφία, ιστοσελίδες ή και να γίνουν συζητήσεις, που δεν θα υπήρχε χρόνος να γίνουν με το σύγχρονο τρόπο. Είναι φανερό, ότι η σύγχρονη και η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση δεν είναι αλληλοσυγκρουόμενες έννοιες, αλλά συμπληρώνει η μια την άλλη. Γι αυτό και το μοντέλο που, σε γενικές γραμμές, τείνει να επικρατήσει είναι αυτό που θα ενσωματώνει λειτουργίες και των δυο μοντέλων. Για παράδειγμα, ασύγχρονη παρακολούθηση ενός μαθήματος και παράλληλα σύγχρονες συναντήσεις των συμμετεχόντων για επίλυση αποριών, συζητήσεις κ.λ.π. Το μοντέλο σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης δημιουργεί έτσι, μια web-based αίθουσα, όπου η μεταφορά (αποστολή/λήψη) του εκπαιδευτικού υλικού γίνεται από απόσταση αλλά και η εκπαιδευτική πράξη και επικοινωνία συντελείται μέσα από ασύγχρονες (e-mail, Web, discussion groups) και σύγχρονες (chat, audioconferencing, videoconferencing, file sharing, application sharing, whiteboard) επικοινωνιακές δυνατότητες που προσφέρει το σημερινό τεχνολογικό επίπεδο των δικτύων μεταφοράς δεδομένων και της τεχνολογίας των πολυμέσων. Επιπλέον, στον πίνακα 1.2, δίνεται η συσχέτιση της σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας, με τα εκπαιδευτικά μοντέλα που αναφέρθηκαν παραπάνω, προκειμένου να γίνει φανερή η ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία. Πίνακας 1.2 Σύγκριση σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας Μοντέλο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ Ιδεατή τάξη Υποστηριζόμενη αυτοεκμάθηση Συνεργατική Μάθηση 1.5.3 ΙΑΚΡΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΙ ΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ανάλογα με τη περίπτωση και την εφαρμογή που χρησιμοποιείται η συνδιάσκεψη (ήχου και εικόνας) μπορεί να πραγματοποιηθεί, είτε μεταξύ δύο συμμετεχόντων (διάσκεψη σημείο-προς-σημείο), είτε μεταξύ περισσότερων 20

συμμετεχόντων (διάσκεψη πολλαπλών σημείων). Επιπλέον, για τα αρχεία πολυμέσων, υπάρχουν δύο τρόποι εκπομπής, η μέθοδος μονής εκπομπής και η μέθοδος πολλαπλής εκπομπής. Μια ακόμη διάκριση, που γίνεται όσον αφορά στη μετάδοση είναι η μετάδοση σε πραγματικό χρόνο και η μετάδοση ύστερα από απαίτηση του χρήστη. Ας εξετάσουμε όμως, τις παραπάνω περιπτώσεις αναλυτικότερα. ιάσκεψη σημείου προς σημείο Η διάσκεψη σημείου προς σημείο, είναι η πιο απλή μορφή συνδιάσκεψης και λαμβάνει χώρα μεταξύ δυο σταθμών εργασίας, εκ των οποίων ο ένας είναι ο κπομπός πληροφορίας(σταθμός του εκπαιδευτή) και ο άλλος ο δέκτης (σταθμός των εκπαιδευομένων). Αυτός ο τύπος επικοινωνίας, ονομάζεται διεθνώς pointto-point. Η διάσκεψη σημείου προς σημείο, μπορεί να πραγματοποιηθεί με τους εξής τρόπους: Ο ένας σταθμός καλεί τον άλλο, μέσω μιας μοναδικής διεύθυνσης δικτύου (DNS όνομα ή IP διεύθυνση) ή μέσω τηλεφωνικού αριθμού. Στην περίπτωση αυτή, η κλήση πραγματοποιείται γρήγορα, όμως δεν είναι δυνατό ο ένας χρήστης να γνωρίζει εκ των προτέρων, αν ο καλούμενος έχει ανοιχτό υπολογιστή κι έχει ξεκινήσει την εφαρμογή συνδιάσκεψης. Η κλήση πραγματοποιείται μέσω υπηρεσιών καταλόγου ILS (Internet Location Server). Στην περίπτωση αυτή, κατά την εκκίνηση της εφαρμογής, ο χρήστης συνδέεται αυτόματα με έναν εξυπηρετητή, όπου αποστέλλει πληροφορίες αναγνώρισης (όνομα χρήστη, e-mail, IP, χώρα κλπ.), ενώ ταυτόχρονα λαμβάνει πληροφορίες για τους υπόλοιπους σταθμούς που είναι εκείνη τη στιγμή συνδεδεμένοι. Έτσι, έχει τη δυνατότητα να διαλέξει το χρήστη που θέλει να καλέσει, ενώ δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζει τη διεύθυνση δικτύου. 21

Σχήμα 1.1 Point to Point communication. ιάσκεψη πολλαπλών σημείων Στην περίπτωση αυτή, συντελείται ροή πληροφορίας, από ένα σταθμό εργασίας, προς πολλούς σταθμούς. Ο τύπος αυτός επικοινωνίας, χαρακτηρίζεται διεθνώς ως multipoint. Η πραγματοποίηση μιας διάσκεψης, με συμμετοχή πολλών σημείων, απαιτεί την ύπαρξη μιας Μονάδας Ελέγχου Πολλαπλών Σημείων, MCU (Multipoint Control Unit), η οποία έχει την ευθύνη της μετάδοσης του ήχου και της εικόνας μεταξύ των χρηστών. Η MCU, λειτουργεί ως κεντρικό σημείο, όπου συγκεντρώνονται τα δεδομένα όλων των συμμετεχόντων και στη συνέχεια διαμοιράζονται τα δεδομένα του εκάστοτε εκπομπού. Για τη συμμετοχή σε μια συνδιάσκεψη πολλαπλών σημείων, οι συμμετέχοντες θα πρέπει να γνωρίζουν τη διεύθυνση δικτύου της MCU, στην οποία θα συνδεθούν για να επιλέξουν στη συνέχεια τη διάσκεψη, στην οποία επιθυμούν να συμμετέχουν. Η MCU, είναι δυνατό να υλοποιείται είτε ως software MCU, είτε ως hardware MCU. Στην πρώτη περίπτωση, η MCU αποτελείται από έναν υπολογιστή, που εκτελεί συγκεκριμένο λογισμικό. Παράδειγμα τέτοιου λογισμικού, αποτελεί το MeetingPoint της WhitePine και ο Exchange Conference Server 2000 της Microsoft. Υλοποιήσεις hardware MCU αποτελούν προϊόντα, γνωστών εταιρειών στον τεχνολογικό κόσμο, όπως η RadVision και η Accord. Όπως είναι φανερό, η περίπτωση της διάσκεψης πολλαπλών σημείων, παρουσιάζει περισσότερο ενδιαφέρον, καθώς προσφέρει περισσότερες δυνατότητες αλληλεπίδρασης, σε σχέση με την point-to-point. Εξάλλου, η σημείο - προς- σημείο επικοινωνία αποτελεί υποπερίπτωση της διάσκεψης πολλαπλών σημείων. Γι'αυτό όπως, θα δούμε στην συνέχεια, είναι ο τύπος επικοινωνίας που κυρίως χρησιμοποιείται στα συστήματα τηλεκπαίδευσης. 22