Στις 13 Απριλίου 1204 η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Σταυροφόρους και παραδόθηκε επί τρεις ημέρες σε άγρια λεηλασία και σφαγή. Αιτία ήταν η επιθυμία τόσο των Σταυροφόρων όσο και των Βενετών για δόξα και χρήμα. Η Δημοκρατία της Βενετίας που είχε αναλάβει τη μεταφορά των Σταυροφόρων είχε αποκτήσει σημαντικά εμπορικά προνόμια στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με αποτέλεσμα ο αυξανόμενος αριθμός των Βενετών εμπόρων να επισύρει την εχθρότητα των Ελλήνων. Η εχθρότητα αυτή είχε εκδηλωθεί με συλλήψεις Βενετών και εκτελέσεις Λατίνων στην Κωνσταντινούπολη γεγονός το οποίο εξόργισε τον Ερρίκο Δάνδολο ηγέτη της Βενετίας.. Αφορμή ήταν η έκκληση του Αλεξίου Δ Αγγέλου, γιου του Ισαάκιου Β, προς τους Σταυροφόρους για συμπαράσταση στην ανακατάληψη του θρόνου από τον πατέρα του, με την υπόσχεση να τους παραχωρήσει υπέρογκα ποσά. Οι Σταυροφόροι της Δύσης διαμοιράστηκαν τη λεία τους σύμφωνα με τη συνθήκη που είχαν συνομολογήσει έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης το Μάρτιο του 1204. Ο Βονιφάτιος Μομφερρατικός, σημαντικός εκπρόσωπος του φεουδαρχικού οίκου του Μομφερράτου της Άνω Ιταλίας, έλαβε το βασίλειο της Θεσσαλονίκης, η επικράτεια του οποίου κάλυπτε τη μεταξύ Αξιού και Έβρου περιοχή, τη Βοιωτία, την Εύβοια και τη βορειοανατολική Πελοπόννησο. 1 / 6
Έτσι το Διδυμότειχο παραδόθηκε στον Βονιφάτιο Μομφερρατικό. Εν συνεχεία περνάει στα χέρια του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου, λόγιου στρατηγού και χρονογράφου, που γεννήθηκε στην Καμπανία της Γαλλίας γύρω στο 1148 και άσκησε μεγάλη επιρροή τόσο στην προετοιμασία όσο και στην πραγματοποίηση της Δ Σταυροφορίας, και ο οποίος έγραψε το αξιόλογο χρονικό της Φραγκικής κατακτήσεως. Ύστερα δίνεται ως τιμάριο στον Κόμη Ούγκο ντε Σαιν Πωλ. Κατά τη διάρκεια της Λατινικής κυριαρχίας έχουμε και τη γνωριμία της Ελληνίδας πριγκίπισσας Ναταλίας με το Γάλλο Ευγενή και Ιππότη Ευστάθιο. Το βεβαιώνουν έγγραφα της εποχής του Μοναχού Διονυσίου, που βρέθηκαν μέσα σε μία σπηλιά στον λόφο του Καλέ στο Διδυμότειχο, σε μία από τις 40 κάμαρες που χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικοί χώροι κατά την διάρκεια του Βυζαντίου. Η πριγκίπισσα Ναταλία, όπως μαρτυρούν τα σωζόμενα αυτά έγγραφα, ήταν πολύ ωραία. Είχε ύψος κοντά στο μέσο όρο των Ελληνίδων, δηλ. στα 1.65 μέτρα, καστανόξανθα μαλλιά, μελί μάτια και ένα πολύ όμορφο και γλυκό πρόσωπο, ενώ χαρακτηριζόταν για την παιδεία, την ευγένεια και την καλλιέργειά της. Φορούσε όπως όλες οι γυναίκες μανδύες-μεταξωτούς ή λινούς -με μακριά μανίκια και κάλυμμα της κεφαλής πάνω από το στιχάριο (χιτώνα), και φρόντιζε τα μαλλιά της ενώ αντίθετα με τις υπόλοιπες απέφευγε το μακιγιάρισμα. Ο Ευστάθιος, ανιψιός του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου, χαρακτηριζόταν από όλες τις αρετές του ιπποτισμού. Εντιμότητα, γενναιότητα, συνέπεια, σεβασμό προς τις γυναίκες, ευγένεια, καλλιέργεια, μόρφωση, προστασία των αδυνάτων και υπεράσπιση της πίστης και της εκκλησίας. Γνωρίστηκαν στο πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτη, όπου το 1341 εστέφθη αυτοκράτορας ο Ιωάννης Καντακουζηνός και ο οποίος βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του οχυρωμένου λόφου, στην περιοχή που είχε κρατήσει το όνομα «Παληό». Ως γνωστόν, στην επαρχία γίνονταν ετήσια πανηγύρια που εξελίσσονταν σε λαϊκές γιορτές. Συνέρρεαν εκεί όχι μόνο όλος ο ντόπιος πληθυσμός, αλλά κάθε είδους άνθρωποι από παντού. Οι σκηνές στήνονταν σε δύο παράλληλες γραμμές αντικριστά, Οι γραμμές τραβούσαν μακριά, αφήνοντας ανάμεσά τους να ανοίγεται ένας πλατύς διάδρομος, ώστε να υπάρχει δίοδος για το ορμητικό πλήθος. Υπήρχαν κάθε είδους ρούχα. Από τον Εύξεινο Πόντο, την Ιταλία, την Φοινίκη, την Αίγυπτο, την Ισπανία και τις Ηράκλειες Στήλες, όπου φτιάχνονταν και τα ωραιότερα έπιπλα. Ο Ευστάθιος από την πρώτη στιγμή είχε πέσει θύμα της γοητείας, της γλυκύτητας και της καλλιέργειας της Ναταλίας. Δεν έχανε ευκαιρία να της το λέει ή να της το δείχνει σε κάθε τους βόλτα και συζήτηση. Συζητούσαν για το σχίσμα του 1054 απόρροια της αξίωσης της Pώμης για το πρωτείο και για το δικαίωμα επίβλεψης στα εσωτερικά των άλλων πατριαρχείων. Για τις Σταυροφορίες που πολλάκις είχαν παρεκκλίνει της πορείας τους και είχαν στραφεί κατά των Βυζαντινών κτήσεων με αποκορύφωμα την κατάληψή της Κων/πολης το 1204. Για τις σφαγές και τις λεηλασίες των δημόσιων κτιρίων, των ιδιωτικών κατοικιών, των ναών και των μοναστηριών που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Για την προσπάθεια των Λατίνων να μεταφυτέψουν στην ελληνική γη τους θεσμούς και τις αντιλήψεις της φεουδαρχικής Δύσης. Για την 2 / 6
αντίδραση του ελληνικού πληθυσμού που ποτέ δεν τους δέχτηκε με αποτέλεσμα εκείνοι να αισθάνονται πάντοτε ξένοι με τον τόπο και το λαό που κατάκτησαν. Η Ναταλία υπερτερούσε με το δίκιο των απόψεών της, την ευφράδεια και τα επιχειρήματά της. Η μόνη συζήτηση στην οποία συμφωνούσαν ουσιαστικά ήταν για την λαμπρότητα και σπουδαιότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Η πριγκίπισσα, αν και της άρεσε που ήταν ψηλός, καστανόξανθος, με πράσινα μάτια, ευγενικός, καλλιεργημένος και θαύμαζε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τα μνημεία και τα συγγράμματα- δεν ήθελε ούτε μπορούσε να ενδώσει συναισθηματικά στον Φράγκο κατακτητή. Ιδιαίτερα και λόγω της κακής συμπεριφοράς των Φράγκων ομοεθνών του. Βέβαια ο Ευστάθιος διέφερε. Δεν είχε συμμετάσχει στην 4η Σταυροφορία για να εξυπηρετήσει τα πανούργα, φιλόδοξα και εμπορικά σχέδια των Βενετών που στρέφονταν κατά του Βυζαντίου αλλά πίστευε όπως και ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ ότι η εγκαθίδρυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολεως θα έφερνε μια επανασύνδεση των δυο εκκλησιών, της Ανατολικής και της Δυτικής, η οποία θα μπορούσε να αντέξει στη φθορά του χρόνου. Επίσης ποτέ δεν είχε φερθεί βίαια ή με κακό τρόπο στους Βυζαντινούς πολίτες, τους οποίους σεβόταν αφού τους θεωρούσε απογόνους των αρχαίων Ελλήνων. Του Αχιλλέα, του Σωκράτη, του Οδυσσέα, του Περικλή, του Λεωνίδα, του Μέγα Αλέξανδρου, του Ιπποκράτη και του Αριστοτέλη, για τους οποίους είχε τόσα διαβάσει και θαύμαζε. Άλλωστε δεν του το επέτρεπαν η ευγενική του καταγωγή και η ανθρωπιστικής και ελληνιστικής κατεύθυνσης παιδεία και καλλιέργεια που είχε λάβει. Η Λατινική κατοχή διήρκεσε ένα χρόνο. Λόγω της κακής συμπεριφοράς των Λατίνων, οι αριστοκράτες ξεσηκώθηκαν μετά το θάνατο του Κόμη Ούγκο ντε Σαιν Πωλ, τον Φεβρουάριο του 1205, έσφαξαν τη φρουρά και προσεταιρίστηκαν τον τσάρο των Βουλγάρων Ιωαννίτση. Ο Ευστάθιος είχε σωθεί από την Ναταλία, η οποία γνωρίζοντας για την εξέγερση που θα λάμβανε χώρα, τον είχε απομακρύνει από το κάστρο του Διδυμοτείχου πηγαίνοντας μαζί του για ιππασία στην περιοχή του Πυθίου. Εκεί του αποκάλυψε τι συνέβαινε την ίδια ώρα στο Διδυμότειχο και του ζήτησε να απομακρυνθεί προσεκτικά προς άλλες περιοχές που κατείχαν οι ομοεθνείς του, ώστε να μην διατρέξει κίνδυνο η ζωή του. Εκείνος την ευχαρίστησε με μια ιπποτική υπόκλιση στα γόνατα και ένα χειροφίλημα και της υποσχέθηκε ότι θα ανταποδώσει την ευεργεσία που του έκανε, αφού αφενός του είχε σώσει τη ζωή αλλά και επειδή από τη στιγμή που την είχε γνωρίσει είχε αποκτήσει άλλο νόημα και ομορφιά η ζωή του. Ο Ευστάθιος, μετά τη φυγάδευση του από την Ναταλία στις 14 Απριλίου 1205, οπότε και έλαβε χώρα η αποφασιστική μάχη στην Ανδριανούπολη, που κατέληξε σε θρίαμβο της ελληνοβουλγαρικής συμμαχίας εναντίον του φραγκικού στρατού, περισυνελλέχτηκε όπως και οι περισσότεροι διασκορπισμένοι Φράγκοι, από τον θείο του Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο, ο οποίος συμμετείχε ως διοικητής της οπισθοφυλακής στην εκστρατεία του φραγκικού στρατού για την εξουδετέρωση του Βουλγαρικού στρατού, και οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. (Στη μάχη της Ανδριανούπολης το 1205 ο Βαλδουίνος νικήθηκε και αιχμαλωτίστηκε, πέθανε δε φυλακισμένος την ίδια χρονιά). Οι Σταυροφόροι ωστόσο δεν εγκατέλειψαν την προσπάθεια ανακατάληψης του 3 / 6
Διδυμοτείχου. Με πολιορκητικές μηχανές και υπό τον Ερρίκο της Φλάνδρας, αδελφό του Κόμη της Φλάνδρας Βαλδουίνου, του πρώτου Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως, πολιόρκησαν την πόλη το καλοκαίρι του 1205. Ωστόσο ο Ερυθροπόταμος γεγονός που αποδόθηκε σε θαύμα- ξεχείλισε από ισχυρές βροχοπτώσεις και προξένησε τεράστιες καταστροφές στους πολιορκητές, εδραιώνοντας την κυριαρχία των Επαναστατών. Τότε ο Βούλγαρος τσάρος Ιωαννίτσης, ο αποκαλούμενος και Σκυλόγιαννης για την σκληρότητά του, θεωρώντας την υποταγή του Διδυμοτείχου και της Ανδριανούπολεως ως το έπαθλο ολόκληρου του πολέμου, έστειλε το στρατό του εναντίον της πόλης και την πολιόρκησε με 16 μεγάλους καταπέλτες. - Να κάνουμε μια παρένθεση εδώ και να αναφέρουμε ότι το κάστρο του Διδυμοτείχου αποτελείται από 18 πύργους. Αυτοί είχαν 50 με 100 μέτρα μεταξύ τους απόσταση, ήταν τετράπλευροι, κυκλικοί, πεντάπλευροι, πολυγωνικοί και είχαν σχεδιασμένα γεωμετρικά μοτίβα όπως ο σταυρός, ο ρόμβος, το ημικύκλιο, η τεθλασμένη γραμμή και το δέντρο της ζωής. Βλέποντας τον επερχόμενο κίνδυνο η ηγεσία της πόλης ζήτησε την βοήθεια των Λατίνων της Κωνσταντινουπόλεως, αναγνωρίζοντας την επικυριαρχία των, με τον όρο να τοποθετηθεί άρχοντας ο Θεόδωρος Βρανάς, βυζαντινός στρατηγός, γιος του στρατηγού Αλεξίου Βρανά και εκπροσώπου της ντόπιας φεουδαρχίας, ο οποίος ήταν σύζυγος της πριγκίπισσας Αγνής, κόρης του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Ζ και της Αδέλας της Καμπανίας, με την οποία απέκτησε μια κόρη. Η πρόταση έγινε δεκτή από τους Φράγκους. Οι Βούλγαροι που εντωμεταξύ παρέκτρεψαν την κοίτη του Ερυθροπόταμου, ώστε να αποκοπεί η τροφοδοσία της πόλης από τα υδραγωγεία, όταν πληροφορήθηκαν ότι πλησίαζαν οι Λατίνοι έκαψαν τις πολιορκητικές μηχανές και αποσύρθηκαν βιαστικά στις 24 Ιουνίου 1206. Όμως τέλη Αυγούστου επανήλθαν. Και στη δεύτερη αυτή πολιορκία οι ταλαιπωρημένοι υπερασπιστές και τα μισογκρεμισμένα τείχη νικήθηκαν. Η πόλη ισοπεδώθηκε. Τα τείχη καταστράφηκαν. Οι ευγενείς εφονεύθησαν. Ο πληθυσμός σύρθηκε σε αιχμαλωσία. Το μόνο που κατάφερε ο νέος αυτοκράτορας της Κωνσταντινουπόλεως Ερρίκος, ο αδερφός του Βαλδουίνου της Φλάνδρας και ο ίδιος που πολιορκούσε την πόλη το καλοκαίρι του 1205, ήταν να σώσει τους περισσότερους αιχμαλώτους. Μέσα στον φραγκικό στρατό που έσπευσε για βοήθεια ήταν και ο Ευστάθιος. Είχε δώσει όρκο στον εαυτό του να ανταποδώσει στην Ναταλία την ευεργεσία που του είχε κάνει και είχε παρακαλέσει τον Θεό στον οποίο πίστευε πολύ και ήταν σίγουρος ότι άκουγε κάθε προσευχή του- να διασταυρωθούν ξανά οι ζωές τους και να την κάνει γυναίκα του. Η Ναταλία είχε την τύχη να μη φονευθεί αλλά να συλληφθεί αιχμάλωτη και χωρίς να ατιμαστεί. Οι Βούλγαροι είχαν σεβαστεί την ευγενική της καταγωγή, αλλά και την ομορφιά, τη λάμψη και τη γοητεία που εξέπεμπε. Ο Ευστάθιος με πείσμα, πάθος και αποφασιστικότητα ρίχτηκε έφιππος στη μάχη για να σώσει τους αιχμαλώτους και να ξαναβρεί την αγαπημένη του... Μετά από αρκετές μάχες στήθος με στήθος, με τον μεταλλικό ήχο των σπαθιών να κυριαρχεί καθώς χτυπούσαν μεταξύ τους αλλά και πάνω στις ασπίδες και στις πανοπλίες, βρήκε την αγαπημένη του και την ανέβασε στο άλογο. 4 / 6
Έπειτα κάλπασαν προς την Κωνσταντινούπολη και στη νέα τους κοινή πορεία. Προς χάριν της αγαπημένης του έγινε ορθόδοξος και παντρεύτηκαν στην Αγία Σοφία υπό τις ευλογίες του Πατριάρχη Μιχαήλ Αντωριανού, ο οποίος έδρευε στο κράτος της Νίκαιας που είχε ιδρύσει ο Θεόδωρος Λάσκαρις, αυτοκράτορας του Βυζαντινού κράτους της Νίκαιας (1204-1222), γαμπρός του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλεξίου Γ Αγγέλου (1195-1203), άριστος στρατηγός που είχε διακριθεί για τη γενναιότητα του στα πεδία της μάχης και ο οποίος κατά την πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους πολέμησε με μεγάλη γενναιότητα, παρά τη σφαγή του Αλεξίου του Γ και το θάνατο των διαδόχων του Ισσακίου Β και Αλεξίου Α. Ο Πατριάρχης Μιχαήλ Αντωριανός μπόρεσε να πάει στην Κωνσταντινούπολη και να παντρέψει το ζευγάρι αφού το 1207 συνομολογήθηκε ειρήνη δυο ετών μεταξύ του Ερρίκου της Φλάνδρας, διαδόχου του Βαλδουίνου στο θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και του Θεόδωρου Λάσκαρι, γιατί ο τσάρος των Βουλγάρων Καλοιωάννης είχε εισβάλλει ως γνωστόν στη Θράκη. Ο θείος του τους χάρισε ως γαμήλια δώρα στον μεν Ευστάθιο μία εντυπωσιακή ασπίδα όπου ο ιππότης εμφανιζόταν γονατιστός μπροστά στην δέσποινά του. Vous ou la mort (Σε σας ή στον θάνατο) έγραφε η ταινία που ήταν πάνω από το κεφάλι του ενώ στο βάθος εμφανιζόταν ο θάνατος. Στην δε Ναταλία μεταξωτά, ένα χρυσό περικάρπιο και 1 ασημένια τιάρα διακοσμημένη με διαμάντια, αντάξια μιας πανέμορφης βυζαντινής πριγκίπισσας. Έζησαν αγαπημένοι και ευτυχισμένοι ως τα 85 τους οπότε και ευτύχησαν να δουν την ανάκτηση της Βασιλεύουσας στις 25 Ιουλίου του 1261 από τον στρατηγό Αλέξιο Στρατηγόπουλο και την θριαμβευτική είσοδο του Μιχαήλ Η Παλαιολόγου στις 15 Αυγούστου 1261. Έκαναν δύο παιδιά την Μαρία και τον Κωνσταντίνο. Ναταλία Δούκισσα Βατάντζη: Γεννήθηκε το 1180 στο Διδυμότειχο. Καταγόταν από σημαντική στρατιωτική οικογένεια. Έλαβε αξιόλογη παιδεία (ως γνωστό μετά τον 11 αιώνα οι γυναίκες είχαν πρόσβαση τόσο στην παιδεία όσο και στα κοινά). Διακρινόταν για την καλλιέργεια, την ομορφιά και τη γλυκύτητα της. Ξαδέλφη του Ιωάννη Γ Δούκα Βατάντζη, που γεννήθηκε το 1193 στο Διδυμότειχο, διατέλεσε ο σημαντικότερος αυτοκράτορας της Νίκαιας (1224-1254), και πέτυχε να καταλάβει την παραλία του Ελλησπόντου, την Καλλίπολη και τη Θεσσαλονίκη και να θέσει τα θεμέλια για την ανάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως από τον Μιχαήλ Η Παλαιολόγο στις 15 Αυγούστου 1261. Ευστάθιος Β Βιλλεαρδουίνος: Ανιψιός του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου ο οποίος ήταν ιππότης-στρατάρχης (Mareshal) της Καμπανίας- και ιστορικός που συμμετείχε και περιέγραψε την Δ' Σταυροφορία στο βιβλίο του "Χρονικό της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης". Ο Ευστάθιος γεννήθηκε στην Καμπανία της Γαλλίας το 1178. Συμμετείχε ενεργά στην πραγματοποίηση της Δ Σταυροφορίας. Όντας μέλος επιφανούς οικογένειας της Γαλλίας προωθήθηκε γρήγορα σε υψηλά στρατιωτικά αξιώματα, στα οποία και διακρίθηκε για την γενναιότητα και τις ικανότητές του. 5 / 6
6 / 6