ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ& ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Μ.Σ: ΔΙΕΘΝΩΝ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΩΝ» ΔΙΔΑΣΚΩΝ: AΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/11/2008 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 13 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ «Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» DERMOT McALEESE: «Οικονομική για Επιχειρησιακές Σπουδές» ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΡΓΑΚΗ ΦΙΛΙΑ Α.Μ. 1207Μ072 ( 13.1-13.3) ΚΑΤΣΑΡΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΑ Α.Μ. 1207Μ074 (13.4-13.6)
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟ i. Ονοματικό και πραγματικό επιτόκιο ii. Χρονική δομή των επιτοκίων και καμπύλη απόδοσης ΤΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΙ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΚΙΑ i. Σταθερότητα των τιμών - ο τελικός στόχος ii. Ενδιάμεσοι στόχοι - προσφορά χρήματος, επιτόκια, συναλλαγματική ισοτιμία ΟΡΓΑΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ i. Άμεσοι έλεγχοι ii. Έλεγχοι που βασίζονται στην αγορά Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ i. Ενεργή εναντίον παθητικής νομισματικής πολιτικής ii. Σταθεροί κανόνες εναντίον της πολιτικής διακριτής παρέμβασης iii. Η Κεντρική Τράπεζα ως επόπτης πιστωτικών ιδρυμάτων iv. Διαφάνεια εναντίον μυστικότητας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ 13.1 ΕΠΙΤΟΚΙΟ Το επιτόκιο ορίζεται ως το ποσό του τόκου που καταβάλλεται ανά μονάδα χρόνου ως ποσοστό του χρέους. Τα επιτόκια είναι στην πραγματικότητα ένα σύνολο επιτοκίων, τα οποία εκτείνονται από το βραχυχρόνιο στο μακροπρόθεσμο, σε ένα ευρύ φάσμα από βαθμούς επικινδυνότητας. Η πορεία των επιτοκίων επηρεάζει την συναλλακτική συμπεριφορά της αγοράς. Τα επιτόκια κρίνουν την πορεία μιας επιχείρησης τόσο με άμεσο (αύξηση επιτοκίων = μείωση κερδών) όσο και με έμμεσο τρόπο (αύξηση επιτοκίων = μείωση της ζήτησης). Είναι λοιπόν ευνόητο η νομισματική πολιτική των επιχειρήσεων και των κεντρικών τραπεζών να διαφέρουν ριζικά. Επίσης οι αρχές είναι πολύ πιθανό να επιβάλλουν υψηλά επιτόκια για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών τάσεων της αγοράς. Στην συνέχεια ακολουθεί διάκριση ανάμεσα σε ονομαστικό και πραγματικό επιτόκιο. Το πραγματικό επιτόκιο επηρεάζεται από τον αναμενόμενο ρυθμό πληθωρισμού. Η αξία του προκύπτει αφαιρώντας από τον τρέχοντα πληθωρισμό τα ονομαστικά επιτόκια. Φυσικά οι χρηματοοικονομικές αγορές οφείλουν να γνωρίζουν τις εξελίξεις και να προβλέπουν τις πληθωριστικές τάσεις. Τα επιτόκια διαφέρουν ανάλογα με την ημερομηνία λήξης του δανείου. Έτσι, διακρίνουμε το βραχυπρόθεσμο επιτόκιο που ορίζεται με την απόδοση μιας τριμηνιαίας προθεσμιακής κατάθεσης και το μακροπρόθεσμο επιτόκιο που ορίζεται με την απόδοση ενός 10ετούς κρατικού ομολόγου. Η χρονική δομή ή το χρονικό προφίλ των επιτοκίων ορίζεται ως η σχέση που υπάρχει σε μία συγκεκριμένη ημερομηνία μεταξύ των επιτοκίων για ομόλογα με διαφορετικούς χρόνους λήξης και με παρόμοιους κινδύνους. Η καμπύλη που συνδέει αυτά τα επιτόκια ή τις αποδόσεις ονομάζεται καμπύλη απόδοσης, υπολογίζεται σε ονομαστικούς όρους και η κλίση της προσδιορίζεται από κοινού από τις πραγματικές μεταβλητές και από τις προσδοκίες για το μελλοντικό πληθωρισμό. Η έρευνα αγοράς έχει αποδείξει ότι οι καταναλωτές έχουν περισσότερο εμπιστοσύνη σε κοντινούς χρόνους και αβεβαιότητα σε μακρινούς. Έτσι τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια είναι προτιμότερα από τα μακροπρόθεσμα ενώ τα μεσοπρόθεσμα προτιμότερα όλων. 13.2 ΤΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ Το επιτόκιο είναι η τιμή που φέρνει σε ισορροπία την ζήτηση για δανεισμό με την προσφορά δανειακών κεφαλαίων. Η θεωρία δανειακών κεφαλαίων υποστηρίζει ότι το επιτόκιο καθορίζεται από την προσφορά και την ζήτηση δανειακών κεφαλαίων. Εστιάζεται στους μηχανισμούς με τους οποίους το επιτόκιο φέρνει σε ισορροπία τις ροές αποταμίευσης και επενδύσεων. Το επιτόκιο όμως εκτελεί και μια σημαντική
λειτουργία σε σχέση με τα αποθέματα χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων. Η θεωρία δανειακών κεφαλαίων αγνοεί τη μακροπρόθεσμη δυναμική σχέση μεταξύ του επιτοκίου, των επενδύσεων και των αποταμιεύσεων. 13.3 ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Τα επιτόκια επηρεάζουν τις καταναλωτικές δαπάνες μέσω τριών βασικών καναλιών: 1. αποτέλεσμα υποκατάστασης : αύξηση του επιτοκίου = αύξηση της αποταμίευσης 2. αποτέλεσμα ταμειακών ροών : αύξηση του επιτοκίου = μείωση ταμειακών ροών δανειζόμενων 3. αποτέλεσμα πλούτου : αύξηση των επιτοκίων = μείωση της αξίας ακινήτων, μετοχών και ομολόγων Αυτό καθιστά το επιτόκιο σημαντικό όργανο νομισματικού ελέγχου στις βιομηχανικές χώρες. Η κάθε επένδυση έχει διαφορετική ευαισθησία στο επιτόκιο (για παράδειγμα οι στεγαστικές επενδύσεις έχουν μεγάλη ευαισθησία στο επιτόκιο λόγω της μεγάλης χρονικής διάρκειας και της μεγάλης αρχικής δαπάνης). Αντίθετα οι μακροπρόθεσμες επιχειρησιακές επενδύσεις είναι δύσκολο να μετρηθούν. 13.4 Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ Τα επιτόκια είναι ένα σημαντικό εργαλείο μιας νομισματικής αρχής. Για την εκτίμηση και την καθοδήγηση των νομισματικών συνθηκών, η τράπεζα δεν εξετάζει μόνο το επίπεδο του επιτοκίου, αλλά και την προσφορά χρήματος, τους βασικούς δείκτες πληθωρισμού και τη συναλλαγματική ισοτιμία. Ο τελικός στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι η σταθερότητα των τιμών. Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες δημοσιοποιούν συγκεκριμένους στόχους πληθωρισμού. Ένας άμεσος στόχος χαμηλού πληθωρισμού για την νομισματική πολιτική ελαχιστοποιεί την αβεβαιότητα. Οι ενδιάμεσοι στόχοι είναι μεταβλητές που η κεντρική τράπεζα επιθυμεί να ελέγξει προκειμένου να υλοποιήσει το στόχο πληθωρισμού της. Ως ενδιάμεσοι στόχοι χρησιμοποιούνται η προσφορά χρήματος και ο πληθωρισμός. Όταν η κεντρική τράπεζα χρησιμοποιεί την προσφορά χρήματος ως ενδιάμεσο στόχο, μορφοποιεί μια εκτίμηση της ζήτησης χρήματος που είναι συνεπής με το στόχο πληθωρισμού της και έπειτα ανακοινώνει μια επιθυμητή προσφορά χρήματος για να συμβαδίζει με αυτήν με δεδομένα ότι η συνάρτηση της ζήτησης χρήματος είναι σταθερή και προβλέψιμη και η προσφορά χρήματος να μπορεί να ελεγχθεί από τις νομισματικές αρχές. Ωστόσο η χρησιμότητα της προσφοράς χρήματος ως ενδιάμεσου στόχου έχει αμφισβητηθεί στις αναπτυγμένες οικονομίες και στις χώρες υπό μετάβαση λόγω της χρηματοοικονομικής καινοτομίας και του αυξημένου ανταγωνισμού που δημιούργησε νέους τρόπους για την απόκτηση δανειακών πιστώσεων. Η νομισματική πολιτική χρησιμοποιώντας τον πληθωρισμό ως ενδιάμεσο στόχο εστιάζει στη χρήση προπορευόμενων δεικτών πληθωρισμού που θα προειδοποιούν τις αρχές όταν οι πιέσεις πληθωρισμού ή αποπληθωρισμού αρχίσουν να αυξάνονται. Ο στόχος του πληθωρισμού απαιτεί καλές προβλέψεις πληθωρισμού και προκειμένου να λειτουργήσει σωστά απαιτείται μια ανεξάρτητη
κεντρική τράπεζα που να διαθέτει διακριτική δύναμη ώστε να αναλάβει μη δημοφιλή δράση (όπως η αύξηση των επιτοκίων) όταν θεωρεί ότι αυτό είναι απαραίτητο. Επίσης, πρέπει να υπάρχει συνοχή μεταξύ των στόχων της πολιτικής. Τα όργανα της νομισματικής πολιτικής που βρίσκονται στη διάθεση της κεντρικής τράπεζας μπορούν να ενταχθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους άμεσους ελέγχους και τους ελέγχους που βασίζονται στην αγορά. Οι άμεσοι έλεγχοι περιλαμβάνουν μέτρα όπως οι κατευθυντήριες γραμμές δανεισμού που επιβάλλονται ανα τράπεζα ή κλαδική βάση, οι διοικητικοί έλεγχοι για το επίπεδο των επιτοκίων και το περιθώριο μεταξύ των επιτοκίων της λιανικής και της χονδρικής τραπεζικής., οι ποσοστώσεις στην αναπροεξόφληση του χαρτοφυλακίου των τραπεζών και η ηθική πειθώ. Οι άμεσοι έλεγχοι χρησιμοποιούνταν κάποτε ευρύτατα αλλά από τη δεκαετία του 70 και μετά έχουν γίνει παρωχημένοι και έχουν την τάση να είναι αναποτελεσματικοί εξαιτίας του προβλήματος της αποδιαμεσολάβησης, της παράκαμψης δηλαδή των τραπεζών και της αναζήτησης κεφαλαίων από μέρους των δανειζόμενων μέσω άλλων μέσων (δανειστές, τράπεζες του εξωτερικού, άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα). Οι έλεγχοι που βασίζονται στην αγορά περιλαμβάνουν τις παρεμβάσεις στην ανοιχτή αγορά, το προεξοφλητικό επιτόκιο και τα υποχρεωτικά αποθεματικά. Στις βιομηχανικές χώρες, οι παρεμβάσεις στην ανοιχτή αγορά χρησιμοποιούνται εκτενώς και είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο της συμπλήρωσης ή της απόσυρσης της ρευστότητας από το σύστημα.. Η συνηθέστερη μέθοδος επιρροής των λειτουργιών της ανοιχτής αγοράς είναι μέσω των συμφωνιών επαναγοράς (repos). Τα repos περιλαμβάνουν την αγορά κινητών αξιών από την κεντρική τράπεζα με ένα συμβόλαιο το οποίο προβλέπει την εκ νέου πώλησή τους σε μία συγκεκριμένη τιμή ή σε μια δεδομένη μελλοντική ημερομηνία. Τα αντίστροφα repos (reserve repos) περιλαμβάνουν την πώληση περιουσιακών στοιχείων από την κεντρική τράπεζα. Το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι το επιτόκιο στο οποίο η κεντρική τράπεζα προσφέρει ρευστότητα στις εμπορικές τράπεζες. Η αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους δανεισμού για τις τράπεζες αναγγέλει και προειδοποιεί την αγορά για την άποψη της κεντρικής τράπεζας σχετικά με την κατάσταση ρευστότητας και σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις στην ανοιχτή αγορά μεταφέρεται σε άλλα μέρη του συστήματος. Η κεντρική τράπεζα μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ρευστότητα επιβάλλοντας ελάχιστα υποχρεωτικά αποθεματικά στις εμπορικές τράπεζες, όμως οι αλλαγές των αποθεματικών αυτών μπορεί να είναι δαπανηρές και να προκαλέσουν αναστάτωση στις τράπεζες ή να ενθαρρύνουν την αποδιαμεσολάβηση. 13.5 Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Δεν υπάρχει παγκόσμιο σχέδιο για την άριστη νομισματική πολιτική. Η διαχείριση των νομισματικών υποθέσεων έχει εστιαστεί σε τέσσερα κύρια ζητήματα: 1) Ενεργή εναντίον παθητικής νομισματικής πολιτικής Ενεργή ονομάζεται η νομισματική πολιτική που υιοθετεί ένα ισχυρό αντικυκλικό ρόλο και επιθυμεί να προσαρμόσει τη νομισματική πολιτική σύμφωνα με τις βραχυπρόθεσμες μεταβολές των οικονομικών συνθηκών. Η Παθητική νομισματική πολιτική έχει μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη προοπτική και αποποιείται κάθε ευθύνη για την διόρθωση των βραχυπρόθεσμων κυκλικών διακυμάνσεων.
Υπάρχει μια πεσιμιστική εκτίμηση του ρόλου της βραχυπρόθεσμης νομισματικής πολιτικής η οποία βασίζεται σε τέσσερις λόγους: α) Η νομισματική πολιτική λειτουργεί με μεγάλες και ποικίλες ως προς τη διάρκεια χρονικές υστερήσεις και εξαιτίας αυτών μια πολιτική σταθεροποίησης θα είναι αναποτελεσματική στην καλύτερη περίπτωση και καταστροφική στη χειρότερη β) Η γνώση που έχουμε σχετικά με την εκάστοτε οικονομία και τις μελλοντικές της τάσεις δεν είναι αρκετά ακριβής για να καθοδηγήσει μια αντικυκλική νομισματική πολιτική γ) Οι επαναλαμβανόμενες και ανεπιτυχείς προσπάθειες βραχυπρόθεσμης σταθεροποίησης θα κάνουν την νομισματική πολιτική να εκτραπεί από τον αρχικό της στόχο που είναι ο χαμηλός πληθωρισμός δ) Ο ίδιος ο πληθωρισμός είναι ένα από τα κύρια αίτια των κυκλικών διακυμάνσεων και μόνο αν ελεγχθεί θα εξαφανιστεί η ανάγκη για αντικυκλική πολιτική. Ωστόσο και η απόλυτη παθητικότητα απέναντι σε αιφνίδιους βραχυπρόθεσμους οικονομικούς κλονισμούς δεν είναι πάντοτε η σωστή πολιτική. 2) Σταθεροί κανόνες εναντίον της πολιτικής διακριτής παρέμβασης Η προδέσμευση σε σταθερούς κανόνες πολιτικής έχει το πλεονέκτημα να αποθαρρύνει την κερδοσκοπία και να προφυλάσσει από το πρόβλημα της χρονικής ασυνέπειας στην οικονομική πολιτική ενώ οι επιλογές διακριτικής πολιτικής θα είναι αναποτελεσματικές καθώς έχουν την τάση να προκαλούν μεγαλύτερους ρυθμούς πληθωρισμού χωρίς κάποια αντισταθμιστική αύξηση της παραγωγής. Μόνο αν η πολιτική τηρήσει ένα σταθερό κανόνα για τον οποίο έχει προηγηθεί δημόσια δέσμευση και από τον οποίο δεν μπορεί να αποκλίνει, παρά μόνο με τη μεγαλύτερη δυσκολία, θα γίνει πλήρως αξιόπιστη. 3) Η Κεντρική Τράπεζα ως επόπτης πιστωτικών ιδρυμάτων Η απελευθέρωση των διεθνών αγορών και η κατάργηση άγραφων κανόνων καλής συμπεριφοράς έχουν μετατρέψει την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων σε ένα δύσκολο και απαιτητικό έργο καθώς περιλαμβάνει το σχεδιασμό και την εφαρμογή ρυθμίσεων που καλύπτουν τις λειτουργίες της αγοράς, την περιχαράκωση του ανταγωνισμού που μπορεί να γίνει και επικίνδυνος για τη σταθερότητα των τραπεζών, τους κανόνες σχετικά με το τι μπορούν να κατέχουν οι τράπεζες, ποιος μπορεί να κατέχει τις τράπεζες, ακόμη και για το είδος των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που μπορούν να διεξάγουν. Οι κεντρικές τράπεζες εμπλέκονται στις καταστάσεις κρίσεων που δημιουργούνται και πρέπει να είναι προετοιμασμένες να τις αντιμετωπίσουν. 4) Διαφάνεια εναντίον μυστικότητας Συχνά οι κεντρικές τράπεζες έχουν κατηγορηθεί για μυστικότητα. Ωστόσο έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη διαφάνειας και υπευθυνότητας στη δημοσιοποίηση των απόψεών τους σε θέματα νομισματικής πολιτικής στο κοινό με πιθανή βέβαια συνέπεια την άσκηση αρνητικών κριτικών λόγω κακών προβλέψεων ή λόγω παραινέσεων που εκ των υστέρων αποδείχτηκαν λανθασμένες. Ορισμένες φορές όμως είναι αναγκαίος ένας υπολογισμένος βαθμός μυστικότητας και εχεμύθειας σε σχέση με κάποια μέτρα νομισματικής πολιτικής για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή τους. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η νομισματική πολιτική διεξάγεται με τη χρήση ενός μείγματος οικονομικών μοντέλων, εμπειρικών κανόνων και ενστίκτου αγοράς. Τα επιτόκια επηρεάζουν το κόστος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων και τη βιωσιμότητα των μακροπρόθεσμων επενδυτικών προγραμμάτων. Επηρεάζουν τη δραστηριότητα
συγχωνεύσεων και εξαγορών και μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στις τάσεις του χρηματιστηρίου. Επίσης, τα επιτόκια επηρεάζουν τους διαπραγματευτές ομολόγων, τους διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων, αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων χρηματοοικονομικών εταιρειών. Ενώ η νομισματική πολιτική είναι ένας μόνο από τους προσδιοριστικούς παράγοντες των επιτοκίων, είναι ιδιαίτερα σημαντική βραχυπρόθεσμα για την αγορά και μπορεί να ασκήσει σ αυτήν εμφανή επιρροή μακροπρόθεσμα. Η μακροοικονομική σταθερότητα είναι αναγκαία αλλά όχι επαρκής συνθήκη για την ευημερία. ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΕΠΙΤΟΚΙΟ: το ποσό του τόκου που καταβάλλεται ανα μονάδα χρόνου ως τμήμα του υπολοίπου που εκκρεμεί ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ : το ποσοστό απόδοσης ανεπηρέαστο από πληθωριστικές τάσεις ή άλλες παραμέτρους ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ : το ονομαστικό επιτόκιο μειωμένο κατά τον ρυθμό του πληθωρισμού ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ : ορίζεται με την απόδοση μιας τριμηνιαίας προθεσμιακής κατάθεσης ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ: ορίζεται με την απόδοση ενός 10ετούς κρατικού ομολόγου ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ : συνδέει τα επιτόκια με τις αποδόσεις ΘΕΩΡΙΑ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ : μείωση επιτοκίου = αύξηση δανεισμού και επενδύσεων, αύξηση επιτοκίου = μείωση δανεισμού και αποταμιεύσεων ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Θεμελιώδης άξονας της οικονομικής πολιτικής ενός κράτους, ο οποίος ασχολείται με τον καθορισμό της ποσότητας του χρήματος στην αγορά, του ύψους των επιτοκίων και της αξίας των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Έχει αποφασιστικό ρόλο για τον έλεγχο της συνολικής ζήτησης στην αγορά και για το λόγο αυτό θεωρείται ως κυριότερο μέσο αντιμετώπισης του πληθωρισμού. Η σημασία της για τον έλεγχο της διαθεσιμότητας και του κόστους του χρήματος στην αγορά άρχισε να τονίζεται από τη δεκαετία του '70, με τη σταδιακή υποβάθμιση της σημασίας της δημοσιονομικής πολιτικής η οποία έως τότε είχε πρωτεύοντα ρόλο στην οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων. ΕΝΕΡΓΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ονομάζεται η νομισματική πολιτική που υιοθετεί ένα ισχυρό αντικυκλικό ρόλο και επιθυμεί να προσαρμόσει τη νομισματική πολιτική σύμφωνα με τις βραχυπρόθεσμες μεταβολές των οικονομικών συνθηκών.
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: έχει μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη προοπτική και αποποιείται κάθε ευθύνη για την διόρθωση των βραχυπρόθεσμων κυκλικών διακυμάνσεων. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ: η ετήσια αύξηση του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ με ρυθμό χαμηλότερο του 2%". Η σταθερότητα των τιμών "πρέπει να διατηρείται μεσοπρόθεσμα. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: η συνεχής άνοδος του γενικού επιπέδου των ονομαστικών τιμών ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ: είναι η τιμή του συναλλάγματος που συμβατικά ορίζεται ως το ποσό του νομίσματος μιας χώρας που πρέπει να πληρωθεί για κάθε μονάδα του νομίσματος μιας άλλης χώρας. ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ: ποσοτικός περιορισμός που επιβάλλεται από την κυβέρνηση χώρας στην ποσότητα ή την αξία ενός αγαθού το οποίο αποτελεί αντικείμενο διεθνούς συναλλαγής. REPOS (Συμφωνίες επαναγοράς): περιλαμβάνουν την αγορά κινητών αξιών από την κεντρική τράπεζα με ένα συμβόλαιο το οποίο προβλέπει την εκ νέου πώλησή τους σε μία συγκεκριμένη τιμή ή σε μια δεδομένη μελλοντική ημερομηνία. Τα αντίστροφα repos (reserve repos) περιλαμβάνουν την πώληση περιουσιακών στοιχείων από την κεντρική τράπεζα. ΠΡΟΕΞΟΦΛΗΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ: είναι το επιτόκιο στο οποίο η κεντρική τράπεζα προσφέρει ρευστότητα στις εμπορικές τράπεζες. ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ: Το ποσό από τα κέρδη στον προϋπολογισμό μιας επιχείρησης, οργανισμού ή κράτους που αποταμιεύεται με σκοπό την εξυπηρέτηση έκτακτων αναγκών ή ζημιών.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ (13.1-13.3) 1) Από τι επηρεάζεται το πραγματικό επιτόκιο? Α)Από την ανεργία Β) Από τους μισθούς Γ) Από το ΑΕΠ Δ)Από τον πληθωρισμό Ε) Από τα κέρδη των τραπεζών 2) Σύμφωνα με την θεωρία των δανειακών κεφαλαίων, μια ξαφνική αλλαγή στην προσφορά θα έχει ως αποτέλεσμα : Α) το ονομαστικό επιτόκιο να μειωθεί Β) το ονομαστικό επιτόκιο να αυξηθεί Γ) το ονομαστικό επιτόκιο να παραμείνει αμετάβλητο Δ) οι επενδύσεις να αυξηθούν Ε) οι επενδύσεις να μειωθούν ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (13.4-13.6) 1) Ποιος είναι ο τελικός στόχος της νομισματικής πολιτικής? Α) ο χαμηλός πληθωρισμός Β) η σταθερότητα των τιμών Γ) οι σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες Δ) η αύξηση του Α.Ε.Π Ε) τα Α και Β 2) Ποιοι είναι οι ενδιάμεσοι στόχοι της νομισματικής πολιτικής? Α) ο πληθωρισμός και η προσφορά χρήματος Β) το πραγματικό εισόδημα και το Α.Ε.Π Γ) τα επιτόκια και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες Δ) η προσφορά χρήματος και η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Ε) τα Β και Δ
3) Ποια είναι τα όργανα της νομισματικής πολιτικής? Α) τα repos και τα υποχρεωτικά αποθεματικά Β) η ηθική πειθώ και οι ποσοστώσεις Γ) οι άμεσοι έλεγχοι και οι έλεγχοι που βασίζονται στην αγορά Δ) τα Α και Β 4)Τι μέτρα περιλαμβάνουν οι άμεσοι έλεγχοι? Α) τις παρεμβάσεις στην ανοιχτή αγορά, το προεξοφλητικό επιτόκιο και τα υποχρεωτικά αποθεματικά Β) έλεγχο της κατάστασης της ρευστότητας και της ζήτησης χρήματος Γ) τις κατευθυντήριες γραμμές δανεισμού, τους διοικητικούς ελέγχους για τα επιτόκια, τις ποσοστώσεις στο χαρτοφυλάκιο των τραπεζών και την ηθική πειθώ Δ) μέτρα κατά της αποδιαμεσολάβησης Ε) τα Γ και Δ 5) Τι μέτρα περιλαμβάνουν οι έλεγχοι που βασίζονται στην αγορά? Α) τις κατευθυντήριες γραμμές δανεισμού και τις πιστωτικές διευκολύνσεις Β) τις παρεμβάσεις στην ανοιχτή αγορά, το προεξοφλητικό επιτόκιο και τα υποχρεωτικά αποθεματικά Γ) τις ποσοστώσεις στο χαρτοφυλάκιο των τραπεζών και τους διοικητικούς ελέγχους για τα επιτόκια Δ) τα Α και Β 6) Ποιος έχει την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων? Α) το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Β) το Υπουργείο Οικονομικών Γ) η Κεντρική Τράπεζα Δ) η Κεντρική Τράπεζα και σε ορισμένες χώρες το Υπουργείο Οικονομικών ή κάποιο ξεχωριστό ίδρυμα 7) Η ενεργή νομισματική πολιτική έχει προοπτική Α) μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη Β) βραχυπρόθεσμη και ισχυρό αντικυκλικό ρόλο Γ) εξαρτάται από τις οικονομικές συνθήκες Δ) βραχυπρόθεσμη και ανεκτική στάση απέναντι στον πληθωρισμό 8) Οι σταθεροί κανόνες πολιτικής Α) προκαλούν μεγαλύτερους ρυθμούς πληθωρισμού Β) είναι αναποτελεσματικοί Γ) αποθαρρύνουν την κερδοσκοπία και προφυλάσσουν από το πρόβλημα της χρονικής ασυνέπειας στην οικονομική πολιτική Δ) έχουν εφήμερα αποτελέσματα
9) Η μυστικότητα στον σχεδιασμό της νομισματικής πολιτικής Α) είναι μέσο συγκάλυψης των λαθών Β) είναι αναγκαία σε ορισμένους τομείς Γ) δεν πρέπει να επιλέγεται από τις κεντρικές τράπεζες αλλά πρέπει να ενεργούν σε όλες τις αποφάσεις τους με διαφάνεια Δ) πρέπει να επιλέγεται πάντα από τις κεντρικές τράπεζες Ε) ενισχύει την αβεβαιότητα και δυσχεραίνει την κεντρική τράπεζα να διοικήσει την αγορά 10) H νομισματική πολιτική Α) είναι το μοναδικό εργαλείο για την σταθεροποίηση της οικονομίας Β) δεν είναι το μοναδικό εργαλείο για την σταθεροποίηση της οικονομίας, υπάρχουν και άλλες πολιτικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως η δημοσιονομική πολιτική Γ) δεν μπορεί να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμη σταθεροποιητική πολιτική Δ) είναι ο μοναδικός προσδιοριστικός παράγοντας των επιτοκίων