ΕΘΝΙΚΗ ΣΡΑΠΕΖΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΟ Διεύθυνζη χεδιαζμού και Οικονομικής Ανάλυζης

Καηά κεθαλήν δαπάνη σγείας ($, PPP) ΕΘΝΙΚΗ ΣΡΑΠΕΖΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΟ Διεύθυνζη χεδιαζμού και Οικονομικής Ανάλυζης ΔΕΛΣΙΟ ΣΤΠΟΤ ΙΔΙΩΣΙΚΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΝΑ ΔΤΝΑΜΙΚΟ ΚΛΑΔΟ ΜΕ ΠΡΟΟΠΣΙΚΕ ΕΞΩΣΡΕΦΕΙΑ Noζοκομειακή δαπάνη (% ηοσ ΑΕΠ) 4 4 3 3 2 2 1 1 197 198 199 2 26 Ελλάδα Μέζορ όπορ ΟΟΣΑ Πηγή: OECD Health Data Δςναμική ανάπηςξη, ςγιήρ κεπδοθοπία και πποοπηικέρ επέκηαζηρ ζηο εξωηεπικό είναι ηα ζηοισεία πος σαπακηηπίζοςν ηον κλάδο Ο θιάδνο ησλ ππεξεζηώλ ηδησηηθήο πγείαο ζηελ Διιάδα παξνπζηάδεη ζεκαληηθή αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξόληα, ε νπνία αληαλαθιάηαη ζηε ζπλερή θαη δπλακηθή αύμεζε ησλ ζπλνιηθώλ δαπαλώλ πγείαο σο πνζνζηό ηνπ ΑΔΠ (από 6½ ην 199 ζε 9½ ην 27), μεπεξλώληαο ην αληίζηνηρν κεξίδην γηα ηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ θαηά ½ πνζνζηηαία κνλάδα. Παξάιιεια, ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία θεξδίδνπλ κεξίδην αγνξάο έλαληη ησλ δεκνζίσλ (27% ην 28 από 13% ην 2), θπξίσο ιόγσ ησλ δπζιεηηνπξγηώλ ζηηο ππεξεζίεο δεκόζηαο πγείαο. Λόγσ ηεο αλειαζηηθήο δήηεζεο, ν θιάδνο είλαη πην θεξδνθόξνο από ηνπο πεξηζζόηεξνπο θιάδνπο δξαζηεξηόηεηαο ζηελ Διιάδα κε ηα πεξηζώξην θέξδνπο ηνπ ζε επίπεδν παξόκνην κε ην δηεζλή κέζν όξν ηνπ θιάδνπ. Τέινο, νη κεγάινη παίθηεο έρνπλ δεκηνπξγήζεη νκίινπο, κέζσ ησλ νπνίσλ επεθηείλνληαη ζηε ΝΑ Δπξώπε θαη ηελ Τνπξθία θαη έηζη εληζρύνπλ ηελ θεξδνθνξία ηνπο. Σηε κειέηε καο, αξρηθά εμεηάδεηαη ε αλνδηθή πνξεία ηεο αγνξάο ηδησηηθώλ λνζνθνκεηαθώλ ππεξεζηώλ θαη νη ππιώλεο θεξδνθνξίαο ηνπ θιάδνπ, θαη ζηε ζπλέρεηα, εθηηκάηαη ε ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθόλα ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ ηα επόκελα έηε βάζεη ησλ επθαηξηώλ επέθηαζεο αιιά θαη ησλ θηλδύλσλ πνπ ειινρεύνπλ. 8. 6. 4. 2. y = 56,21e,x R² =,85 Τοςπκία Ελλάδα 2. 4. 6. Πηγή: OECD Health Data 27 Γαλλία Αςζηπία ΗΠΑ Ιαπυνία Ιπλανδία Καηά κεθαλήν ΑΕΠ ($, PPP) Νοπβηγία Ππώηορ πςλώναρ ανάπηςξηρ: Η ιζσςπή ανάπηςξη ηων δαπανών ςγείαρ Έλαο βαζηθόο παξάγνληαο δπλακηθήο ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ ζηελ Διιάδα είλαη ε αλνδηθή πνξεία ηνπ θιάδνπ πγείαο. Σπγθεθξηκέλα, νη δαπάλεο γηα ππεξεζίεο πγείαο έρνπλ απμεζεί 4,5% θ.κ.ν. εηεζίσο ζε πξαγκαηηθνύο όξνπο ηηο ηειεπηαίεο δύν δεθαεηίεο. Σεκεηώλνπκε όηη ην πνζνζηό δαπαλώλ πγείαο ζην ΑΔΠ είλαη ζρεηηθά πςειό γηα ην επίπεδν ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο ζηελ 1

Διιάδα. Κξίζηκνο παξάγνληαο είλαη ην απμεκέλν πνζνζηό ηεο ηδησηηθήο δαπάλεο πνπ πξνζεγγίδεη ην 47% (έλαληη 27% θαηά κέζν όξν ζηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ). Οη δαπάλεο λνζνθνκεηαθήο πεξίζαιςεο απνηεινύλ έλα ζηαζεξό πνζνζηό ησλ δαπαλώλ πγείαο ηα ηειεπηαία ρξόληα (ηεο ηάμεο ηνπ 35-4% - πνζνζηό παξόκνην κε ησλ ρσξώλ ηνπ ΟΟΣΑ). Οη θύξηνη παξάγνληεο πνπ σζνύλ ηε δήηεζε γηα ππεξεζίεο πγείαο ζηελ Διιάδα είλαη νη αθόινπζνη: Τν θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ δηεζλώο έρεη έληνλε ζεηηθή ζπζρέηηζε κε ηε δήηεζε ππεξεζηώλ πγείαο (κε ζπληειεζηή ζπζρέηηζεο ηεο ηάμεο ηνπ 85%). Υπελζπκίδνπκε όηη ην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ έρεη απμεζεί θαηά 75% ζηελ Διιάδα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία (ζε ζρέζε κε 48% γηα ηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ), θαη όηη αθόκα ππνιείπεηαη από ην κέζν όξν ησλ ρσξώλ ηεο επξσδώλεο θαηά 13%. Τα ηειεπηαία 2 ρξόληα, νη Έιιελεο έρνπλ πξνζζέζεη πάλσ από 3 έηε ζην πξνζδόθηκν ηεο δσήο ηνπο. Σπλεπώο, ν πιεζπζκόο άλσ ησλ 65 εηώλ έρεη απμεζεί από 1,4 εθαη. ην 1991 ζε 2,1 εθαη. ην 28 θαη αλακέλεηαη λα πξνζεγγίζεη ηα 3,5-4, εθαη. σο ην 25 (32,5% ηνπ ζπλνιηθνύ πιεζπζκνύ έλαληη 29,9% γηα ηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ θ.κ.ν.). Τν πνζνζηό ησλ ηαθηηθώλ θαπληζηώλ ζην ζύλνιν ηνπ ελήιηθνπ πιεζπζκνύ πξνζεγγίδεη ην 4% (έλαληη 24% γηα ηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ θ.κ.ν.), ελώ ην 58% ησλ ελειίθσλ ζεσξνύληαη ππέξβαξνη ή παρύζαξθνη (έλαληη 49% γηα ηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ θ.κ.ν.). Η ηερλνινγηθή πξόνδνο ζηνλ ηνκέα ηεο ηαηξηθήο απμάλεη ηηο δπλαηόηεηεο δηάγλσζεο θαη αληηκεηώπηζεο αζζελεηώλ, κε απνηέιεζκα ηελ αύμεζε ηνπ αξηζκνύ εμεηάζεσλ θαη ζεξαπεηώλ θαη ζπλεπώο ησλ δαπαλώλ πγείαο. Οη πγεηνλνκηθνί νξγαληζκνί θαη ην ηαηξηθό πξνζσπηθό έρνπλ πιενλεθηηθή πιεξνθόξεζε γηα ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ησλ αζζελώλ, ηελ ζθνπηκόηεηα θάζε επέκβαζεο θαζώο θαη ηελ πνηόηεηα ησλ ππεξεζηώλ. Ωο θύξηα αηηία ηεο ηερλεηήο δήηεζεο δηαθαίλεηαη ην γεγνλόο όηη ην πιήζνο ησλ ηαηξώλ ζηελ Διιάδα απμάλεηαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνύο θαη είλαη ζεκαληηθά πςειόηεξν από ηνλ επξσπατθό κέζν όξν. Σπγθεθξηκέλα, ν αξηζκόο ησλ ηαηξώλ αλά 1. θαηνίθνπο έρεη απμεζεί από 1,6 ην 197 ζε 5 ην 27 (έλαληη 3,1 ζηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ). AΕΠ καηά κεθαλήν* Δείκηης σγείας** Αριθμός ιαηρών Προζδιοριζηικοί Παράγονηες Δαπανών Τγείας R 2 παλινδπόμηζηρ Ελαζηικόηηηες,8 (3,9),8 (4,),5 (3,5) σνειζθορά,98 72% 16% 12% *ζε ππαγμαηικούρ όποςρ **,5 (γήπανζη)+,3 (πασςζαπκία)+,2 (κάπνιζμα), t- statistics ζε παπενθέζειρ Πηγή:OECD Health Data και εκηιμήζειρ ΕΤΕ ηεο δήηεζεο ηνπ θιάδνπ (δείηε πίλαθα). Δπηρεηξώληαο λα πνζνηηθνπνηήζνπκε ηηο παξαπάλσ επηδξάζεηο ζηε δήηεζε, εθηηκήζακε έλα ππόδεηγκα πξνζδηνξηζκνύ ησλ δαπαλώλ πγείαο γηα ηελ Διιάδα γηα ηελ πεξίνδν 198-28, κε εξκελεπηηθέο κεηαβιεηέο ην θαηά θεθαιήλ δηαζέζηκν εηζόδεκα ζε πξαγκαηηθνύο όξνπο, ην επίπεδν πγείαο ηνπ πιεζπζκνύ (σο ζηαζκηζκέλνο δείθηεο ησλ παξακέηξσλ γήξαλζεο, παρπζαξθίαο θαη θαπλίζκαηνο) θαη ην ιόγν ηνπ αξηζκνύ ηαηξώλ σο πξνο ην ζπλνιηθό πιεζπζκό (σο έλδεημε ηερλεηήο δήηεζεο). Τν εκπεηξηθό καο ππόδεηγκα εξκελεύεη ζε κεγάιν βαζκό ηελ πνξεία 2

1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Βάζεη ησλ πξνβιέςεώλ καο γηα (i) πηώζε ηνπ θαηά θεθαιήλ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο ζε πξαγκαηηθνύο όξνπο θαηά -1,2% εηεζίσο ηε δηεηία 29-21 (ιόγσ ηεο παξνύζαο αξλεηηθήο ζπγθπξίαο) θαη άλνδν 1,5-2% ηε δηεηία 211-212, (ii) ζπλέρηζε ησλ κεζνπξόζεζκσλ ηάζεσλ επηδείλσζεο ηνπ επηπέδνπ πγείαο (κε ην κέζν εηήζην ξπζκό δεθαεηίαο ηεο ηάμεο ηνπ 2%) θαη (iii) άλνδν ηνπ αξηζκνύ ηαηξώλ (κε κέζν εηήζην ξπζκό δεθαεηίαο ηεο ηάμεο ηνπ 3%), αλακέλνπκε νη δαπάλεο πγείαο ζε πξαγκαηηθνύο όξνπο λα παξακείλνπλ ζρεδόλ ζηάζηκεο ηε δηεηία 29-21 θαη λα απμεζνύλ θαηά 2-2,5% εηεζίσο ηε δηεηία 211-212. 35 3 25 2 15 1 5 Μερίδιο ιδιφηικού ηομέα ζηον νοζοκομειακό κλάδο (% εζόδφν) Αλλαγή ζηον ηπόπο ςπολογιζμού ηυν εζόδυν ηυν δημόζιυν νοζοκομείυν ηο 28 Πηγή: ICAP, Κοινυνικόρ Πποϋπολογιζμόρ και εκηιμήζειρ ΕΤΕ 35 3 25 2 15 1 5 Δεύηεπορ πςλώναρ ανάπηςξηρ: Τα ιδιωηικά νοζοκομεία κεπδίζοςν μεπίδιο αγοπάρ ένανηι ηων δημοζίων Ο θιάδνο ηεο ηδησηηθήο πγείαο ζηελ Διιάδα έρεη επλνεζεί από ηα πξνβιήκαηα ησλ ππεξεζηώλ δεκόζηαο πγείαο, κε απνηέιεζκα ην κεξίδην αγνξάο ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ λα θαιύπηεη ην 27% ησλ ζπλνιηθώλ εζόδσλ ηνπ θιάδνπ ην 28 (από 13% ην 2). Παξάιιεια, ν ηδησηηθόο ηνκέαο παξνρήο λνζνθνκεηαθώλ ππεξεζηώλ εζηηάδεη ζε niche αγνξέο θαη επηιέγεη θπξίσο «πξνζνδνθόξεο» ρεηξνπξγηθέο πεξηπηώζεηο ζύληνκεο λνζειείαο. Σπγθεθξηκέλα, ε ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ ζηεξίδεηαη ζε ηξία αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα έλαληη ησλ δεκνζίσλ: πςεινύ επηπέδνπ ππεξεζίεο θξνληίδαο κηθξνί ρξόλνη αλακνλήο κεραλήκαηα ζύγρξνλεο ηερλνινγίαο Δίλαη ραξαθηεξηζηηθό όηη ην 9% ησλ ηδησηηθώλ επελδύζεσλ ζηνρεύνπλ ζηελ ηαηξηθή ηερλνινγία, ελώ ην αληίζηνηρν πνζνζηό ζην ΔΣΥ (ην νπνίν εζηηάδεη ζηελ θαηαζθεπή ππνδνκώλ) δελ μεπεξλά ην 3%. Σπγθεθξηκέλα, ηα ηδησηηθά εζηηάδνπλ ηηο επελδύζεηο ηνπο ζε κεραλήκαηα ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ζπρλέο θαη πξνζνδνθόξεο ζεξαπείεο (όπσο εγρεηξίζεηο θαξδηάο, νξζνπεδηθέο ή νγθνινγηθέο). Υπό απηέο ηηο ζπλζήθεο, ην κεξίδην ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ ζε ζρέζε κε ην ζύλνιν εθηηκάκε όηη ζα ζπλερίζεη λα αλεβαίλεη κε ξπζκνύο ηνπιάρηζηνλ αληίζηνηρνπο ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο (ζε 31% ην 212 από 27% ην 28). Τα ιδιωηικά νοζοκομεία (κςπίωρ ηα μαιεςηήπια) είναι έναρ από ηοςρ πιο κεπδοθόποςρ κλάδοςρ ηηρ ελληνικήρ οικονομίαρ Δλώ ν θιάδνο ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 8 ραξαθηεξηδόηαλ από κηθξέο ηδησηηθέο θιηληθέο νη νπνίεο αλήθαλ ζε ηαηξνύο, ζήκεξα πξσηαγσληζηνύλ κεγάια επηρεηξεκαηηθά ζρήκαηα. Γύν θπξίσο είλαη νη παξάγνληεο πνπ δξνπλ εληζρπηηθά ζηελ δηαηήξεζε ηεο νιηγνπσιηαθήο δνκήο ηνπ θιάδνπ: Τα εκπόδηα εηζόδνπ ζηνλ θιάδν είλαη ζεκαληηθά, θπξίσο ιόγσ: 3

(i) ηνπ κεγάινπ θόζηνπο αξρηθήο επέλδπζεο (ην πςειό ζηαζεξό θόζηνο δεκηνπξγεί ζεκαληηθέο νηθνλνκίεο θιίκαθαο θαη πξνζδίδεη ζπγθξηηηθό πιενλέθηεκα ζηνπο πξσηνεηζεξρόκελνπο ζηελ αγνξά (first mover advantage)) (ii) ηεο ρακειήο δηαζεζηκόηεηαο κεγάισλ θαη εύθνια πξνζβάζηκσλ ρώξσλ γηα ηελ δεκηνπξγία λέσλ λνζνθνκεηαθώλ κνλάδσλ (π.ρ. θνληά ζε θεληξηθέο νδηθέο αξηεξίεο), θαζώο θαη (iii) ησλ πςειώλ πνηνηηθώλ πξνδηαγξαθώλ πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ αδεηνδόηεζε λέσλ ηδησηηθώλ θιηληθώλ. Καζώο νη αζζελείο ζπλήζσο επηιέγνπλ πξώηα ηαηξό θαη ζηε ζπλέρεηα θαηεπζύλνληαη ζην λνζνθνκείν πνπ ζπλεξγάδεηαη, ε δεκηνπξγία δήηεζεο γηα ηηο ππεξεζίεο ηνπ λνζνθνκείνπ απνξξέεη από ηελ πξνζέιθπζε γλσζηώλ θαη ηθαλώλ ηαηξώλ. Υπό απηό ην πξίζκα, ε πξνζσπηθή ζρέζε ησλ αζζελώλ κε ηνπο ηαηξνύο ηνπο, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ θνηλή πξαθηηθή ηεο ζπλεξγαζίαο γλσζηώλ ηαηξώλ κε ζπγθεθξηκέλα ηδησηηθά λνζνθνκεία, ιεηηνπξγεί σο αλάρσκα γηα ηηο αληαγσληζηηθέο πηέζεηο ζηνλ θιάδν. Η θαηάζηαζε απηή είλαη εληνλόηεξε ζηα καηεπηήξηα, θαζώο ε ζρέζε ησλ γπλαηθώλ κε ηνλ γπλαηθνιόγνκαηεπηήξα ηνπο είλαη εμαηξεηηθά ηζρπξή. Υρημαηοοικονομικοί Δείκηες 21-28 Αποδοηικόηηηας Γενικά Μαιεσηήρια Νοζοκομεία ROE 2,7% 13,3% ROA 1,1% 8,8% Πεπιθώπιο καθαπού 2,1% 17,4% Πεπιθώπιο λειηοςπγικού 11,9% 32,5% Διάρθρφζης κεθαλαίφν Ξένα ππορ ίδια κεθάλαια 1,46,5 Κάλςτη σπημαηοοικ. 2,74 27,46 εξόδυν Ρεσζηόηηηας Γενική πεςζηόηηηα,88 1,9 Ειδική πεςζηόηηηα,83 1,2 Δραζηηριόηηηας Τασ. Κςκλ. Ενεπγ.,55,5 Τασ. Κςκλ. Ιδ. Κεθ. 1,35,76 Πηγή: ICAP, ςπολογιζμοί ΕΤΕ Παξάιιεια, είλαη γεληθώο απνδεθηό όηη ππάξρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ηνπ πνζνζηνύ ησλ άκεζσλ ηδησηηθώλ πιεξσκώλ θαη ηεο δπλαηόηεηαο πςειήο ηηκνιόγεζεο ησλ λνζνθνκείσλ επίδξαζε πνπ εληζρύεηαη θαζώο ε πιεηνλόηεηα ησλ ηδησηηθώλ δαπαλώλ ζηελ Διιάδα είλαη άκεζεο πιεξσκέο ρξεζηώλ θαη δελ δηελεξγείηαη κέζσ ηδησηηθώλ αζθαιηζηηθώλ εηαηξεηώλ. Τν πνζνζηό ηεο ηδησηηθήο ρξεκαηνδόηεζεο ησλ λνζνθνκεηαθώλ δαπαλώλ ζηελ Διιάδα είλαη 18% έλαληη 14% ζηηο ρώξεο ηνπ ΟΟΣΑ. Δπηπιένλ ζεκεηώλεηαη όηη. Οη πξναλαθεξζείζεο ζπλζήθεο νδεγνύλ ζε έλα πεξηζώξην ιεηηνπξγηθήο θεξδνθνξίαο ηεο ηάμεο ηνπ 15% (επίπεδν θνληά ζην δηεζλή κέζν όξν). Ωζηόζν, ε εηθόλα απηή δελ είλαη νκνηόκνξθε γηα ην ζύλνιν ηνπ θιάδνπ, θαζώο ηα γεληθά λνζνθνκεία θαίλεηαη λα πζηεξνύλ ζε όξνπο θεξδνθνξίαο κε ηα πεξηζώξηα ιεηηνπξγηθνύ θέξδνπο λα ππνιείπνληαη ζεκαληηθά έλαληη εθείλσλ γηα ηα καηεπηήξηα (12% έλαληη 33% αληίζηνηρα ζην δηάζηεκα 21-27). Τν γεγνλόο απηό ελ κέξεη εμεγείηαη από: ηηο ηδησηηθέο αζθαιηζηηθέο εηαηξείεο νη νπνίεο κπνξνύλ ζε έλα βαζκό λα ζπγθξαηήζνπλ ην ύςνο ησλ λνζειίσλ (ζε αληίζεζε κε ηα καηεπηήξηα όπνπ νη πιεξσκέο γίλνληαη απεπζείαο από ηνπο αζζελείο). Ωο απνηέιεζκα ην πεξηζώξην θέξδνπο αλά θιίλε είλαη ζρεδόλ δηπιάζην ζηα καηεπηήξηα (28% ζε ζρέζε κε 16,5%). ην ρακειό βαζκό θάιπςεο ησλ δηαζέζηκσλ θιηλώλ ησλ ειιεληθώλ γεληθώλ λνζνθνκείσλ (55-6%, έλαληη 7-75% ζηα καηεπηήξηα). 4

ηελ ύπαξμε κηθξώλ θιηληθώλ πνπ εμαξηώληαη από ηα θξαηηθά αζθαιηζηηθά ηακεία. Υρημαηοοικονομικοί Δείκηες Γενικά Μαιεσηήρια Νοζοκομεία ROE 4,8% 8,5% ROA 1,8% 3,7% Πεπιθώπιο καθαπού 3,1% 8,1% Πεπιθώπιο λειηοςπγικού 11,5% 2,4% Διάρθρφζης κεθαλαίφν Ξένα ππορ ίδια κεθάλαια 1,71 1,31 Κάλςτη σπημαηοοικ. 2,26 3,88 εξόδυν Ρεσζηόηηηας Γενική πεςζηόηηηα,91,74 Ειδική πεςζηόηηηα,86,67 Τασ. Κςκλ. Ενεπγ.,57,45 Τασ. Κςκλ. Ιδ. Κεθ. 1,55 1,5 Πηγή: Εκηιμήζειρ ΕΤΕ Προβλέυεις 212 Αποδοηικόηηηας Δραζηηριόηηηας Η κπίζη δεν ακςπώνει απλά καθςζηεπεί ηην πεπαιηέπω ανάπηςξη ηος κλάδος Βάζεη ησλ πξνβιέςεώλ καο γηα ηελ πνξεία ησλ δαπαλώλ πγείαο θαη ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο ηνπ ηδησηηθνύ ηνκέα, ν θύθινο εξγαζηώλ ησλ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ εθηηκάηαη όηη ζα απμεζεί κε κέζν εηήζην ξπζκό 3,5% ζην δηάζηεκα 29-21 θαη 8,5% ζηε ζπλέρεηα έσο ην 212. Όζνλ αθνξά ηα πεξηζώξηα ιεηηνπξγηθήο θεξδνθνξίαο, αλακέλνπκε κηθξή επηβξάδπλζε ην 29 έλαληη ηνπ 28, ζην βαζκό πνπ απηή έρεη ήδε εληνπηζζεί ζηα απνηειέζκαηα εμακήλνπ ησλ κεγαιύηεξσλ εηαηξεηώλ ηνπ θιάδνπ, ππό ηελ επίδξαζε θπξίσο ηεο ζπγθξάηεζεο ησλ ηηκώλ γηα ηαηξηθέο ππεξεζίεο, θαζώο θαη ησλ απμεκέλσλ εμόδσλ ιόγσ ιεηηνπξγίαο λέσλ θιηληθώλ. Γηα ηελ πεξίνδν 21-212, εθηηκάκε όηη ε αύμεζε ηεο πιεξόηεηαο ησλ γεληθώλ λνζνθνκείσλ ζα αληηζηαζκηζζεί ελ κέξεη από ηε κεησκέλε πιεξόηεηα θαη ηηκνιόγεζε ησλ καηεπηεξίσλ (ιόγσ ηεο εηζόδνπ λέσλ παηθηώλ) κε απνηέιεζκα νη δείθηεο θεξδνθνξίαο θαη πιεξόηεηαο λα βειηησζνύλ ζε κηθξό βαζκό. Μαθξνπξόζεζκα, σζηόζν, ε σξίκαλζε ηνπ θιάδνπ (κεηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν αλαδηάξζξσζεο) αλακέλεηαη λα απμήζεη ζηαδηαθά ηελ πιεξόηεηα. Γηα παξάδεηγκα, άλνδνο ηεο πιεξόηεηαο ζε 7% από 6-65% ην 212 (κε ζηαζεξό ην κέζν όξν εκεξώλ λνζειείαο) εθηηκάηαη όηη ζα νδεγήζεη ζε άλνδν ηνπ πεξηζσξίνπ ιεηηνπξγηθνύ θέξδνπο θνληά ζηνλ καθξνρξόλην κέζν όξν (17% έλαληη 15% ζήκεξα). Οι μεγάλοι όμιλοι ζηπέθονηαι και ζε άλλερ δπαζηηπιόηηηερ Οη κεγάινη όκηινη ηνπ θιάδνπ έρνπλ επεθηαζεί θαη ζε άιινπο ηνκείο ηόζν νξηδόληηα (γεσγξαθηθά) όζν θαη θάζεηα (ζε ζπλδεδεκέλεο δξαζηεξηόηεηεο). Σπγθεθξηκέλα, ην 15% ηνπ θύθινπ εξγαζηώλ ηνπο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ησλ παξαθάησ δξαζηεξηνηήησλ: (i) δηαγλσζηηθά θέληξα, θέληξα απνθαηάζηαζεο θαη κνλάδεο βιαζηνθπηηάξσλ θαη (ii) ηδησηηθά λνζνθνκεία ζηελ Τνπξθία θαη ζε βαιθαληθέο ρώξεο. Η ζπλερήο κεγέζπλζε ησλ λνζνθνκεηαθώλ νκίισλ ζε Διιάδα θαη εμσηεξηθό αληηθαηνπηξίδεηαη ζε έλα βαζκό ζηελ έληνλε αύμεζε ηνπ θύθινπ εξγαζηώλ ηελ ηειεπηαία ηεηξαεηία θαηά 21%, ε νπνία μεπεξλά εθείλε ησλ εηαηξεηώλ ηνπ θιάδνπ (αύμεζε 17% ζην αληίζηνηρν δηάζηεκα). Η επεθηαηηθή πνιηηηθή θξίλεηαη ζεηηθή, θαζώο ε θεξδνθνξία ησλ νκίισλ παξακέλεη πςειόηεξα από εθείλε ησλ εηαηξεηώλ ζην δηάζηεκα 24-28, κε πεξηζώξην ιεηηνπξγηθνύ θέξδνπο 17% γηα ηνπο νκίινπο θαη 14,5% γηα ηηο εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ. Ωζηόζν, ε έληνλα επεθηαηηθή πνιηηηθή ησλ νκίισλ πξνζσξηλά δεκηνπξγεί παξάιιειεο πηέζεηο ζηε ρξεκαηννηθνλνκηθή εηθόλα ηνπο, ιόγσ απμεκέλεο κόριεπζεο θαη ρακειήο ηαρύηεηαο θπθινθνξίαο ελεξγεηηθνύ. 5

ΙΔΙΩΣΙΚΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑ Υρημαηοοικονομικοί Δείκηες 28 Εγτώριος Εγτώριοι Κλάδος Όμιλοι Αποδοηικόηηηας Διεθνείς Όμιλοι ROE 4,5% 4,7% 8,7% ROA 1,7% 1,7% 2,2% Πεπιθώπιο καθαπού 3,7% 4,3% 3,8% Πεπιθώπιο λειηοςπγικού 13,8% 17,9% 15,9% Διάρθρφζης κεθαλαίφν Ξένα ππορ ίδια κεθάλαια 1,62 1,73 2,96 Κάλςτη σπημαηοοικ. εξόδυν 2,4 1,69 1,97 Ρεσζηόηηηας Γενική πεςζηόηηηα,97,93 1,42 Ειδική πεςζηόηηηα,93,92 1,27 Δραζηηριόηηηας Τασ. Κςκλ. Ενεπγ.,46,4,57 Τασ. Κςκλ. Ιδ. Κεθ. 1,22 1,1 2,27 Πηγή: ICAP, Factset, ςπολογιζμοί ΕΤΕ Όζνλ αθνξά ηε ζύγθξηζε κε ην εμσηεξηθό, νη ειιεληθνί λνζνθνκεηαθνί όκηινη θαίλεηαη λα ππεξηεξνύλ ιίγν ζε όξνπο πεξηζσξίσλ ιεηηνπξγηθνύ θέξδνπο (18% έλαληη 16% δηεζλώο) θαη θαζαξνύ θέξδνπο (4,3% έλαληη 3,8% δηεζλώο γηα ην 28). Ο πεξηνξηζκέλνο ξόινο ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο (θαη αληίζηνηρα ν απμεκέλνο ξόινο ησλ ηαηξώλ) ιεηηνπξγνύλ σο αλάρσκα ζηηο αληαγσληζηηθέο πηέζεηο ζηνλ θιάδν ζηε ρώξαο καο εμαζθαιίδνληαο έηζη πςειόηεξα πεξηζώξηα θέξδνπο. Από ηελ άιιε πιεπξά, ε ηαρύηεηα θπθινθνξίαο ελεξγεηηθνύ ησλ ειιεληθώλ νκίισλ είλαη κόιηο,4 ην 28, έλαληη,57 γηα ηνπο δηεζλείο νκίινπο, αληηθαηνπηξίδνληαο ελ κέξεη ηα ρακειόηεξα επίπεδα πιεξόηεηαο. Σην ζεκείν απηό είλαη ζεκαληηθό λα ηνληζηεί όηη ε ρακειή πιεξόηεηα είλαη ζε έλα βαζκό ην βξαρππξόζεζκν ηίκεκα ηεο αικαηώδνπο επέθηαζεο ησλ νκίισλ. Σεκεηώλεηαη όηη νη ειιεληθνί όκηινη είλαη ιηγόηεξν δαλεηζκέλνη ζε ζρέζε κε ην δηεζλή κέζν όξν γεγνλόο, σζηόζν, πνπ ζπγθξαηεί ην ROE ζε ρακειόηεξα από ηα δηεζλή επίπεδα. Μεηά ην πάγσκα ησλ επελδπηηθώλ ζρεδίσλ ιόγσ ηεο παξνύζαο αξλεηηθήο ζπγθπξίαο, νη όκηινη ηα επόκελα ρξόληα εθηηκάηαη όηη ζα θαηεπζπλζνύλ πάιη πξνο ηε δεκηνπξγία κνλάδσλ ζε γεηηνληθέο ρώξεο (π.ρ. HYGEIA TIRANA). Λακβάλνληαο ππόςε κόλν ηηο αλαγγειζείζεο επελδύζεηο, ην κεξίδην ησλ λνζνθνκείσλ ζηελ ΝΑ Δπξώπε θαη Τνπξθία ζηνλ θύθιν εξγαζηώλ ησλ νκίισλ απμάλεηαη ζε 13% ην 212 από 6% ην 29. Υπό απηό ην πξίζκα θαη βάζεη ησλ πξνβιέςεώλ καο γηα ηελ πνξεία ηνπ θιάδνπ ζηελ Διιάδα, ν θύθινο εξγαζηώλ ησλ νκίισλ αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 7% ην 29 θαη 1% θ.κ.ν. εηεζίσο ζην δηάζηεκα 21-212 (πςειόηεξα από ηνλ εγρώξην θιάδν, όπνπ νη αληίζηνηρνη ξπζκνί αλάπηπμεο είλαη 1% ην 29 θαη 8% ην 21-212). Αλ θαη ε πινπνίεζε ησλ επελδπηηθώλ ζρεδίσλ ησλ νκίισλ νδεγεί ζε ζπξξίθλσζε ησλ πεξηζσξίσλ θέξδνπο βξαρππξόζεζκα (κε ην ROE θνληά ζην 6% ην 212), νη δείθηεο απνδνηηθόηεηαο ησλ νκίισλ κεζνπξόζεζκα εθηηκάηαη όηη ζα είλαη πςειόηεξνη ζε ζρέζε κε ηνπ εγρώξηνπ θιάδνπ, θαζώο νη λέεο επελδύζεηο ζα έρνπλ αξρίζεη λα σξηκάδνπλ. Σπγθεθξηκέλα, αλακέλνπκε ην ROE ησλ νκίισλ λα πξνζεγγίζεη ζηαδηαθά ην δηεζλή κέζν όξν (8%-9% έλαληη 6% γηα ηνλ εγρώξην θιάδν). Μακποππόθεζμα, διαθαίνονηαι ζημανηικέρ πποοπηικέρ Κξίζηκε εμέιημε γηα ηελ πνξεία ηνπ θιάδνπ απνηειεί ε ζηξαηεγηθή επέθηαζε πξνο ηνκείο κε ζεκαληηθά πεξηζώξηα αλάπηπμεο: Δπέθηαζε ζηηο αγνξέο ηεο ΝΑ Δπξώπεο 6

Οη ρώξεο ηεο ΝΑ Δπξώπεο θαη ε Τνπξθία έρνπλ ζεκαληηθά πεξηζώξηα αλάπηπμεο ηνπ θιάδνπ ηδησηηθώλ λνζνθνκείσλ, θαζώο ηα επόκελα ρξόληα αλακέλεηαη (i) ζεκαληηθή αύμεζε ηνπ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ, ην νπνίν είλαη ρακειόηεξν ηνπ επξσπατθνύ κέζνπ όξνπ θαηά 25% (ii) αύμεζε ησλ δαπαλώλ πγείαο σο πνζνζηό ηνπ ΑΔΠ, ην νπνίν είλαη ζρεδόλ ην ½ ηνπ επξσπατθνύ κέζνπ όξνπ (iii) αύμεζε ησλ θιηλώλ σο πνζνζηό ηνπ πιεζπζκνύ, θαζώο ζηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο νη ππάξρνπζεο θιίλεο δελ θαιύπηνπλ ηηο αλάγθεο ησλ θαηνίθσλ ησλ ρσξώλ ελώ κηθξό πνζνζηό απνηεινύλ νη ηδησηηθέο θιίλεο. Πξνώζεζε ηνπ ηνπξηζκνύ πγείαο ζηελ Διιάδα θαη ζηηο ζπγαηξηθέο εμσηεξηθνύ Γπλεηηθή αγνξά απνηεινύλ νη ηνπξίζηεο πγείαο, νη νπνίνη αλαδεηνύλ λνζνθνκεηαθέο ππεξεζίεο εθηόο ηεο ρώξαο ηνπο. Ο λνζνθνκεηαθόο ηνπξηζκόο άγγημε δηεζλώο ηα $6 δηο. ην 26 θαη εθηηκάηαη όηη ζα πξνζεγγίζεη ηα $1 δηο. ην 212 (McKinsey & Company estimates), κε θηλεηήξηεο δπλάκεηο ην θόζηνο ησλ επεκβάζεσλ θαη ηελ απνθπγή ηνπ κεγάινπ ρξόλνπ αλακνλήο. Πέξα από ηηο ρώξεο απηέο κε ζπγθξηηηθό πιενλέθηεκα ρακεινύ θόζηνπο (όπσο ε Τνπξθία), ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία ζηελ Διιάδα κπνξνύλ λα πξνζειθύζνπλ αιινδαπνύο αζζελείο πνπ επηδεηνύλ πξνζηηέο ηηκέο ζε ζπλδπαζκό κε πνηνηηθέο ππεξεζίεο θαη θνξπθαίνπο ηαηξνύο θπξίσο γηα πιαζηηθέο επεκβάζεηο θαη εμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε. Γεκηνπξγία εηδηθεπκέλσλ λνζνθνκείσλ ή ηκεκάησλ λνζνθνκείσλ Σύκθσλα κε ζηνηρεία αζθαιηζηηθώλ εηαηξεηώλ, ην 2% ησλ Διιήλσλ πνπ θαηεπζύλνληαη ζε λνζνθνκεία ηνπ εμσηεξηθνύ αθνξνύλ λνζειείεο απνθαηάζηαζεο (π.ρ. νξζνπεδηθά θαη θπζηνζεξαπείεο) θαη άιιν έλα 2% νγθνινγηθά πεξηζηαηηθά. ωζηόζο, ελλοσεύοςν και κίνδςνοι Ωζηόζν, ηα πεξηζώξηα θέξδνπο ελδέρεηαη λα δερηνύλ ζπζηαιηηθέο πηέζεηο ππό ηελ επίδξαζε ησλ παξαθάησ παξαγόλησλ: ηεο επηθείκελεο εηζόδνπ λέσλ παηθηώλ ζηνλ θιάδν ησλ πςειώλ ειιεηκκάησλ ησλ δεκόζησλ αζθαιηζηηθώλ ηακείσλ (ιόγσ απζηεξόηεηαο ζηε ρνξήγεζε παξνρώλ) ηεο απμαλόκελεο δηείζδπζεο ησλ ηδησηηθώλ αζθαιηζηηθώλ νξγαληζκώλ Τν πιήξεο θείκελν ηεο εηδηθήο κειέηεο ηεο Δζληθήο Τξάπεδαο ηεο Διιάδνο γηα ηα ηδησηηθά λνζνθνκεία κπνξεί λα αλεπξεζεί ζηελ εηδηθή ηζηνζειίδα: http:/www.nbg.gr/αλαθνηλώζεηο-δθδόζεηο/γεκνζηεύκαηα-δθδόζεηο/ Κιαδηθέο Μειέηεο Αζήλα, 1 Γεθεκβξίνπ 29 7