Επηθνηλσλία θαη Σρέζεηο Ζεπγαξηώλ Επζηξαηηνο Παπάλεο, Επηθνπξνο Καζεγεηήο Κνηλσληνινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ-Ψπρνιόγνο

Transcript

1 1 Επηθνηλσλία θαη Σρέζεηο Ζεπγαξηώλ Επζηξαηηνο Παπάλεο, Επηθνπξνο Καζεγεηήο Κνηλσληνινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ-Ψπρνιόγνο Πεξηερόκελα 1. Τν νινθαύησκα ηεο δηαθπιηθήο επηθνηλσλίαο. 2. Ο ξόινο ηνπ ςεύδνπο ζηηο εξσηηθέο ζρέζεηο 3. Η αλαηνκία ηεο δήιεηαο 4. Η ςπρνινγηθή εξκελεία ησλ εξσηηθώλ ηξηγώλσλ 5. Η απνδόκεζε ηεο νηθνγέλεηαο 6. Η γπλαηθεία κνλαμηά 1. Τν νινθαύησκα ηεο δηαθπιηθήο επηθνηλσλίαο. Η έιιεηςε επηθνηλσλίαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζα κπνξνχζε λα απνηειεί αλέθδνην, αλ δελ επεξέαδε ηελ θαζεκεξηλφηεηα φισλ ησλ αλζξψπσλ θαη δελ γηλφηαλ αηηία γηα παξαλνήζεηο, ζπγθξνχζεηο, επηξάπεια θαη θαηαζιηπηηθά επεηζφδηα. Αλ θαη κπξηάδεο ζπδεηήζεηο έρνπλ γίλεη γηα ηελ επίιπζε ηνπ αθαλζψδνπο απηνχ δεηήκαηνο θαη πνιχ κειάλη έρεη ρπζεί ζηηο ζειίδεο επηζηεκνληθψλ θαη κε εληχπσλ, νη δηρνγλσκίεο θαη νη έξηδεο ησλ εηδηθψλ, αιιά θαη ε εληεηλφκελε αζπλελνεζία κεηαμχ ησλ δχν θχισλ, εηδηθά ζηηο κέξεο καο, θαίλεηαη λα κελ δηαθσηίδνπλ ην εξεβψδεο αίληγκα. Θα κπνξνχζακε λα ηζρπξηζηνχκε φηη ε βαβέι ηεο επηθνηλσλίαο είλαη ζθεπσξία ηνπ πεπξσκέλνπ ή ζπλνκσζία ησλ γνληδίσλ θαη φηη ηα ζηεξεφηππα ή νη αηεθκεξίσηεο απφςεηο γηα πάληα ζα ηαιαλίδνπλ θάζε δηάδξαζε άλδξα θαη γπλαίθαο. Ίζσο νη ζενί πξαγκαηηθά λα ρψξηζαλ ηνλ αλδξφγπλν ηφζν ακεηάθιεηα, πνπ ε ηέιεηα ζπλεχξεζε θαη επαλέλσζε λα είλαη νπηνπηθή πξνζδνθία ή κπζηηθηζηηθή εκπεηξία. Γηα λα πηζηνπνηήζνπκε ην αλέθηθην ηεο νκαιήο ζπλδηαιιαγήο ησλ δχν θχισλ αο εμεηάζνπκε πνηεο είλαη νη δηαθνξέο εθείλεο, πνπ επεξεάδνπλ ηελ πνηφηεηα θαη πνζφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο θαη νμχλνπλ ηα πξνβιήκαηα δηαπξαγκάηεπζεο. -Πνιινί ςπρνιφγνη δηαηείλνληαη φηη ε απηνεθηίκεζε ησλ αλδξψλ βαζίδεηαη ζηελ επίηεπμε, ηξνθνδνηείηαη απφ ζηφρνπο, ελψ ε απηνπξαγκάησζε ησλ γπλαηθψλ, πεξηζζφηεξν αλζξσπνθεληξηθή, δηαζθαιίδεηαη απφ ηελ ηζνξξνπία ησλ ζρέζεσλ, ηελ αζθάιεηα θαη ηε βαζχηεηα ηεο θαηαλφεζεο. Με άιια ιφγηα ν άλδξαο επηζπκεί λα

2 2 ζαπκάδεηαη γηα ηνπο άζινπο ηνπ, ελψ ε ζπλνδνηπφξνο ζην βίν ηνπ αλαιψλεη ρξφλν θαη ελέξγεηα, γηα λα ηνπ εμεγήζεη πψο αηζζάλεηαη. Αγάπε πνπ αλαιχεηαη, ηεθκεξηψλεηαη θαη εθθξάδεηαη γηα ηηο γπλαίθεο ζε αληηπαξάζεζε κε ην ζεβαζκφ θαη ηελ ηηκή, πνπ εμάπηεη ην ελδηαθέξνλ ησλ ηζρπξψλ. -Τν αξζεληθφ θχιν κεηά καλίαο επηδηψθεη ηε δηαηήξεζε ηνπ ειέγρνπ, δελ δεηά εχθνια βνήζεηα, ρξεζηκνπνηεί ιηγφηεξεο ιέμεηο απφ ην ζειπθφ, γηα λα πεξηγξάςεη θαη λα εμεγήζεη θαη δχζθνια εξκελεχεη ζπλαηζζεκαηηθέο απνρξψζεηο. Φεηξφηεξε εκπεηξία ηνπ λα ραζεί θαη λα επηηξέςεη ζηελ απειπηζκέλε ή εμαγξησκέλε ζπλνδεγφ λα δεηήζεη νδεγίεο απφ έλαλ άγλσζην. Τα εξεζίζκαηα, πνπ αλαθέξνληαη ζε εζσηεξηθέο θαηαζηάζεηο, ηείλεη λα ηα θαηεγνξηνπνηεί ζε επξεία δηπνιηθά ζρήκαηα: νη επηινγέο, φζνλ αθνξά ην ζπκηθφ θνκκάηη, είλαη δηηηέο, άζπξν, καχξν θαη κεηά βίαο γθξη. Ο θφζκνο έηζη γίλεηαη πνιχ απιφο. Κάζε ηη έρεη ην ρξφλν θαη ηνλ ηφπν ηνπ. Αληίζεηα, ην σξαίν θχιν κπνξεί απφ πνιχ κηθξή ειηθία λα εζσηεξηθεχεη ζχλζεηα ζπλαηζζήκαηα, φπσο ε ραξκνιχπε, ν θιαπζίγεισο, ην αλζνρακφγειν, λα αλαγλσξίδεη εχζηνρα ηηο δηαθπκάλζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ άιισλ θαη λα κπαίλεη κε αθξίβεηα ζηε ζέζε ηνπο. Ίζσο ε πξνζσπηθφηεηα απηή λα είλαη αλαγθαία γηα ηελ ηεθλνπνίεζε θαη ηε κέξηκλα ησλ παηδηψλ. Οη εληάζεηο μεθηλνχλ, φηαλ απαηηεί ηελ ίδηα ζπλαηζζεκαηηθή επζηξνθία απφ ην ζχληξνθν. Η εγγελήο αδπλακία θαη ακεραλία ηνπ λα ραξηνγξαθήζεη ηνλ θαηαηγηζκφ ιέμεσλ θαη λα επεμεξγαζηεί ηηο ςπρνινγηθέο εθθάλζεηο απνδίδεηαη ιαλζαζκέλα ζηελ εγθιεκαηηθή αδηαθνξία ηνπ, θαθνχξγεκα πνπ επηζείεη ηξνκεξά αληίπνηλα θαη δνθεξέο καηαηψζεηο γηα ηελ ίδηα. -Μία γπλαίθα κπνξεί λα βεβαηψζεη πσο ε νκνξθηά έρεη ζιίςε, ν έξσηαο απφγλσζε θαη ε νξγή ειπίδα. Δελ δηζηάδεη λα επηθαιεζηεί βνήζεηα, λα παξαρσξήζεη ηνλ έιεγρν (μέξνληαο πσο εθείλνο, πνπ ηνλ δηαρεηξίδεηαη ηνλ θαηέρεη πέξαλ πάζεο ακθηβνιίαο), λα αλαδεηήζεη ζηήξημε, λα απνδερηεί πξνζηαζία. Σπγθαηαλεχεη ζηα δψξα γηα λα θνιαθέςεη ην λαξθηζζηζκφ ηεο, ελψ ππνζπλείδεηα ζθέπηεηαη πσο απηφ απνηειεί πξνζπάζεηα εμαγνξάο απφ ηνλ αθειή ζαπκαζηή ηεο. Ο αληαγσληζκφο είλαη εζσηεξηθή γπλαηθεία ππφζεζε θαη πνιπεπίπεδε. Γίλνληαη φκνξθεο, φρη γηα λα πξνζειθχζνπλ ηνπο άλδξεο, αιιά γηα λα πξνθαιέζνπλ ηηο ππφινηπεο. Η θάζε κία κπνξεί λα εθθέξεη κηα αδηαπξαγκάηεπηε άπνςε πεξί αηζζεηηθήο θαη λα εμαπνιχζεη κχδξνπο γηα ηηο ελδπκαηνινγηθέο επηινγέο ηεο άιιεο. Γλσξίδεη πσο εθ θχζεσο έρεη ην πξνλφκην ηεο εξσηηθήο επηινγήο, αθήλεη, φκσο ηνπο άλδξεο λα ππεξεθαλεχνληαη γηα ην αληίζηξνθν. Οη νξκφλεο επεξεάδνπλ εκθαλψο ηε δηάζεζή ηεο, ελψ αθήλνπλ αλεπεξέαζηνπο ηνπο άξξελεο, νη νπνίνη θαινχληαη λα απνθξππηνγξαθήζνπλ ηα

3 3 ζεκάδηα ηνπ ζψκαηνο, έηνηκνη λα ππνζηνχλ ηηο ζπλέπεηεο ζηελ πηζαλφηαηε αζηνρία πξφβιεςεο. Η δηάζεζε νχησο ή άιισο είλαη θπθινζπκηθή θαη επηξξεπήο ζε αλεξκήλεπηεο κεηαβνιέο, ρσξίο πξνθαλή εμσηεξηθφ ιφγν. Μία αξλεηηθή ζθέςε, κία πηθξή αλάκλεζε, κία επηπφιαηα ιεθηηθή παξαζπνλδία ή επηπνιαηφηεηα ηνπ ζπλνδνχ είλαη αξθεηή, γηα λα πξνθαιέζεη ηελ κήληλ θαη ην ζπλεπαθφινπζν θνιαζκφ ηνπ ελφρνπ. Όκσο δελ ζα απαγγείιεη ε ίδηα ηελ εηπκεγνξία: Ο αθνχζηνο πηαίζηεο ζα εγθαηαιεηθζεί ζην έιενο ηεο ζησπήο θαη ηεο γθξίληαο, έσο φηνπ ε κάληηδα δάθλα ζηαζεί αξσγφο ζε επηηπρή ρξεζκφ. - Τα φξηα ζηηο γπλαίθεο είλαη δπζδηάθξηηα. Τα πάληα ζπζρεηίδνληαη κε φια θαη ε επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ εδξάδεηαη ζην ζπλαηζζεκαηηθφ ηκήκα ηνπ εγθεθάινπ, ζε αληίζεζε κε ηελ παλίζρπξε πιεπξίσζε θαη εμεηδίθεπζε ησλ αλδξψλ. Δηνξαηηθέο θαη επθάληαζηεο είλαη γελεηηθά πξνηθηζκέλεο κε κία δειεπηή ηθαλφηεηα: Να κπνξνχλ λα επεμεξγάδνληαη ηαπηφρξνλα πνιιέο θαηαζηάζεηο, λα αζρνινχληαη παξάιιεια κε δηαθνξεηηθά πξάγκαηα θαη λα ην πξάηηνπλ επηηπρψο, θαηαιείπνληαο ζηελ έθπιεμε ηνλ κε έκπεηξν παξαηεξεηή ησλ ζειέσλ. Αληίζεηα, ην δπλαηφ πξνβάδηζκα ησλ αλδξψλ ζηελ θαηάηκεζε, ζηελ ζχλνςε θαη ζηνλ επηκεξηζκφ, ζηελ επαγσγηθή ινγηθή θαη ζηελ νξζνινγηθή εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ, θαίλεηαη λα κελ βνεζά ζηα πνιππαξαγνληηθά κνληέια επηθνηλσλίαο ησλ γπλαηθψλ. - Η άξηηα θαη ειθπζηηθή εμσηεξηθή εκθάληζε απνηειεί ην κέγηζην δηεγεξηηθφ γηα ηνπο άλδξεο, φζνλ αθνξά ηελ εξσηηθή δηέγεξζε. Η ηεθκεξίσζε ηεο θαιινλήο εγγπάηαη πσο φια ηα ππφινηπα ζα θξηζνχλ κε επηείθεηα θαη ζπγθαηαβαηηθφηεηα. Η ζπιινγηζηηθή ηνπ σξαίνπ δηέπεη ζπλνιηθά ηελ θνπιηνχξα ηεο ζεμνπαιηθήο θηινινγίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηεξνηειεζηίεο θαη αγσλίζκαηα κχεζεο, πνπ πξέπεη επηηπρψο λα ππεξθεξαζηνχλ, γηα λα πηζηνπνίεζνπλ ηελ αξξελσπφηεηα ηνπ επηδνμνπ θπλεγνχ. Σηηο γπλαίθεο, ε θαζνιηθφηεηα ηεο εηθφλαο ηνπ άιινπ παίδεη χςηζην ξφιν: Σηελ αδέθαζηε δπγαξηά βαξχλεη ε εκθάληζε, ζηελ πην απίζαλε ιεπηνκέξεηά ηεο, ε κνξθή σο ηαχηηζε κε εζσηεξηθεπκέλα πξφηππα, θαη ε αίζζεζε δχλακεο, κε ηηο πνιππνίθηιεο δηαζηάζεηο ηεο- εμνπζία, ρξήκα, αιήηηθε θαη αηηζάζεπηε ζπκπεξηθνξά, ζσκαηηθή ξψκε. Σε αξθεηέο πεξηπηψζεηο αθφκα θαη ηα αληίζεηάγλσξίζκαηα κπνξνχλ λα πξνζειθχζνπλ, αξθεί λα δηαζθαιίδνπλ ηελ απνθιεηζηηθφηεηα θαη ηελ θελάθε ηεο δηαρξνληθφηεηαο. Θειθηηθφηαηνο, απξνζκάρεηνο, αλ θαη κε ξεαιηζηηθφο εξαζηήο, εθείλνο πνπ ζα πείζεη φηη δηαθέξεη, πνπ ζα ζπλδπάζεη εηεξφθιεηεο ηδηφηεηεο, φπσο επαηζζεζία κε ππγκή, ελφξαζε κε ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ, αλεμαξηεζία θαη εζεινχζηα

4 4 παξάδνζε, πξσηνβνπιία θαη ζπλαίλεζε, αζθάιεηα θαη αλαζηάησζε, αιιά πξσηίζησο εθείλνο, πνπ ζα θάλεη κία γπλαίθα λα αηζζαλζεί κνλαδηθή θαη αλαληηθαηάζηαηε. Μα αξηζηεχο ζηηο εξσηηθέο πξνηηκήζεηο, εθείλνο πνπ ζα αγλνήζεη, ζα πιεγψζεη, ζα θαζππνηάμεη θαη ζα αθπξψζεη ην είλαη κηαο γπλαίθαο, απηφο πνπ ζα ηελ ππνβηβάζεη ζε αληηθείκελν θαη ζα αγλνήζεη ηελ αμηνπξέπεηά ηεο. Μία γπλαίθα ελδίδεη κία κφλν θνξά ζε κία ηέηνηα αθξφηεηα. Οη άλδξεο δηαξθψο. - Επάισηα ζχκαηα ηεο θαηάζιηςεο νη γπλαίθεο, αληηιακβάλνληαη πην επψδπλα ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, αλάινγα κε ηελ απψιεηα ηεο νκνξθηάο, θαη δελ έρνπλ ηφζεο δηεμφδνπο εθηφλσζεο, φζεο νη άξξελεο. Φηάλνπλ κε πην επηθίλδπλν ηξφπν ζηα φξηα, ζθελνζεηνχλ, ζρεδηάδνπλ θαη απνθαιχπηνπλ ζε φπνηνλ ζέινπλ ηελ πεκπηνπζία ηνπο. Καη ηηο πην πνιιέο θνξέο αγλννχλ πσο θάζε άλδξαο γελληέηαη θαη κεγαιψλεη κε κία βαζηθή αξρεηππηθή νδεγία: Να ππαθνχεη ζε κία γπλαίθα, είηε απηή είλαη ε κεηέξα ηνπ είηε ν εκπλεπζηήο ησλ πφζσλ ηνπ. 2. Ο ξόινο ηνπ ςεύδνπο ζηηο εξσηηθέο ζρέζεηο Σηα πεξηζζφηεξα δεπγάξηα επηθξαηεί ε ςεπδαίζζεζε πσο ε εκπηζηνζχλε είλαη ην θαζνξηζηηθφηεξν θξηηήξην, ζηηο ζηέξεεο βάζεηο ηνπ νπνίνπ ζα ζκηιεπηεί ε πνξεία θαη ε βησζηκφηεηα ηεο ζρέζεο. Φσξίο λα ππνηηκάηαη ε βαξχλνπζα ζεκαζία ηεο, δελ πξέπεη λα παξαγλσξηζηεί ην γεγνλφο φηη ε νηθνδφκεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ρηίδεηαη κε πνιχ θφπν, κε αιιεπάιιειεο δνθηκαζίεο θαη θαηαξξίπηεηαη εχθνια απφ ιίγεο κφλν αζηνρίεο, ρσξίο λα είλαη εχθνια εθηθηή ε επαλαθνξά ηεο. Οη δεζκνί είλαη πνιχ πην ζχλζεηεο δηαδηθαζίεο, γηα λα ζηεξηρζνχλ ζε παξφκνηνπο ππεξαπινπζηεπηηθνχο αθνξηζκνχο θαη ζηεξεφηππα. Σρεδφλ ην 92% ησλ εξσηηθψλ ζπληξφθσλ ςεχδνληαη θαηά ζπλζήθε ή θαηά ζπξξνή, απνθξχπηνπλ πιεξνθνξίεο θαη ελ γέλεη απνθεχγνπλ ηε ζπδήηεζε νξηζκέλσλ επάηζζεησλ ζεκάησλ. Τα ςέκαηα απαηηνχλ πεξηζζφηεξε πλεπκαηηθή ελάξγεηα ζε ζχγθξηζε κε ηελ αιήζεηα, ζπζρεηίδνληαη κε ην επίπεδν επθπίαο, απνηεινχλ θαιχηεξν πξνγλσζηηθφ δείθηε ηεο, απνθαιχπηνληαη απφ ηηο ζπλαηζζεκαηηθέο ελδείμεηο επθνιφηεξα απ' φηη κε ηε ινγηθή. Οη άλδξεο θαηαθεχγνπλ ζε απηήλ ηελ ηαθηηθή ζπρλά, εηδηθά εάλ πξφθεηηαη λα θεξδίζνπλ βξαρππξφζεζκεο εληζρχζεηο, ελψ νη γπλαίθεο πνιχ πην εχθνια απνθξχπηνπλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο, πξνζπνηνχληαη θαη ζθελνζεηνχλ πεηζηηθφηεξα θαη πεξηπινθφηεξα ηηο απνθιίζεηο ηνπο απφ ηελ αιήζεηα. Επηπιένλ, πνιχ πεξηζζφηεξν

5 5 είλαη δηαηεζεηκέλεο λα ραξαθηεξίζνπλ ζεηηθά άηνκα, ελψ δελ ην ελλννχλ, λα ππνθξηζνχλ αληίζεηεο ζπκηθέο εθθξάζεηο θαη ηα ςέκαηά ηνπο αλαθέξνληαη ζε άιια πξφζσπα, ζε αληίζεζε κε ηνλ εγσθεληξηζκφ ηεο παξαπιαλεηηθήο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο άλδξεο. Φαίλεηαη φηη ηα αγφξηα ειηθίαο 6-8 εηψλ ςεχδνληαη πην ζπζηεκαηηθά ζε ζχγθξηζε κε ηα θνξίηζηα, ζηα πιαίζηα ηεο δηεθδίθεζεο. Οη πηαίζαληεο εξσηηθνί ζχληξνθνη ζπάληα αηζζάλνληαη ελνρέο γηα ηα ςέκαηα πνπ είπαλ, επεηδή γλσξίδνπλ ηα θίλεηξά, πνπ ηνπο νδήγεζαλ εθεί, θαη δηθαηνινγνχλ εχθνια ην παξάπησκα. Οη ζθελέο κεηακέιεηαο είλαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο πιαζηέο θαη νη κέζνδνη απνθπγήο ηεο ηηκσξίαο, νινέλα θαη ζπλζεηφηεξεο. Άξαγε γηαηί κία ζπκπεξηθνξά κε ηέηνηα ζπρλφηεηα εκθάληζεο εμνβειίδεηαη κεηάβδειπγκίαο θαη απνηειεί ηεθκήξην θαη πηζηνπνίεζε ελφο αβέβαηνπ κέιινληνο γηα ηε ζρέζε. Οη έξεπλεο απνδεηθλχνπλ φηη νη εξσηεπκέλνη δελ κπνξνχλ εχθνια λα δηαθξίλνπλ ηα ςεχδε ηνπ ζπληξφθνπ ηνπο ή εζεινηπθινχλ, γηα φζα ζε ηξίηα πξφζσπα είλαη απνιχησο θαλεξά. Μάιηζηα, νη ηπθισκέλνη απφ ηελ επηζπκία είλαη ηθαλφηεξνη λα εληνπίδνπλ αλαθξίβεηεο ζε αγλψζηνπο, παξά ζην εξψκελν πξφζσπν, ηνπ νπνίνπ ηα ςεχδε θαλεξψλνληαη ηπραία. Ο έξσηαο είλαη εμηδαλίθεπζε θαη πξνβνιή. Καζψο ν εξσηηθφο νίζηξνο δπλακψλεη, νη ζχληξνθνη έρνπλ πνιχ πεξηζζφηεξνπο ιφγνπο λα πνπλ ςέκαηα, αιιά ε δεμηφηεηα επζείαο θξίζεο θαηαπνληίδεηαη. Δελ είλαη ηπραίν φηη πεξίπνπ ην 95% ησλ αλαιεζεηψλ ζα πεξάζνπλ απαξαηήξεηεο. Οη άλζξσπνη εμαπαηνχλ επθνιφηεξα ηα πξφζσπα πνπ ηνπο εκπηζηεχνληαη. Τα ςέκαηα είλαη κία ηέρλε θαη ηερληθή, πνπ καζαίλεηαη απφ ηελ ειηθία ησλ έμη κελψλ. Γηα ηα παηδηά είλαη πνιχ εχθνιν λα απνθχγνπλ ηελ ηηκσξία δηά ηεο πιαγίαο απηήο νδνχ, παξά λα κελ πνπλ αιήζεηα, γηα λα κελ πιεγψζνπλ θάπνηνλ. Οη ςπρνιφγνη είλαη πεπεηζκέλνη, φηη ηα ςέκαηα δηαρσξίδνπλ θαη δηαθπιάζζνπλ ηελ εξσηηθή ζρέζε απφ ηηο αλαπφθεπθηεο αξλεηηθέο ζθέςεηο, δηαηεξνχλ έλα κέξνο ηεοαπηνλνκίαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζε θαηαζηάζεηο, πνπ απηή εθνπζίσο θαη άλεπ φξσλ παξαδίδεηαη ζην ππνθείκελν ηνπ πφζνπ θαη παξέρνπλ ηελ απαξαίηεηε έληαζε, ε νπνία αλαβαζκίδεη ην ελδηαθέξνλ. Παξφια απηά, ε απνθάιπςε ηεο αιήζεηαο θινλίδεη θαη πξνθαιεί ηξηγκνχο, πνπ πξέπεη λα δηεπζεηεζνχλ άκεζα, εηδάιισο ιακβάλνπλ αλεπηζχκεηεο δηαζηάζεηο. Σχκθσλα κε ζηαηηζηηθέο,ηα πεξηζζφηεξα ςεχδε εθζηνκίδνληαη, απφ θφβν κήπσο ε πξαγκαηηθφηεηα, έλα γεγνλφο ή θάπνηα ηειεζζείζα πξάμε δηαηαξάμεη ηε γαιήλε ηεο ζρέζεο. Εάλ ν ζχληξνθνο είλαη επηθξηηηθφο, ειεγθηηθφο θαη θαρχπνπηνο, ε πηζαλφηεηα

6 6 εμαπάηεζεο απμάλεηαη. Μάιηζηα, ε ζπκπεξηθνξά απηή κπνξεί λα εληζρπζεί κε δχν ηξφπνπο: είηε επεηδή δελ έγηλε αληηιεπηή απφ ηνλ ελδηαθεξφκελν θαη απέδσζε άκεζα ζπλαηζζεκαηηθά ή πιηθά θέξδε είηε επεηδή ε αληίδξαζε ηνπ άιινπ ήηαλ ηφζν εξηζηηθή, πνπ ν θφβνο θαη ην άγρνο παγίσζαλ ηελ πεπνίζεζε πσο έλα ςέκα είλαη ζπκθεξφηεξν απφ ηε δηέλεμε. Παξαηεξήζεθε φηη νη ηερληθέο απνζηψπεζεο θαη δηαζηξέβισζεο ηεο αιήζεηαο κε ην ρξφλν γίλνληαη νινέλα θαη πην εκπεξηζηαησκέλεο, αλάινγα κε ην βαζκφ αληίδξαζεο ηνπ ζπληξφθνπ θαη ηελ εκπεηξία. Οη ιεθηηθέο αιιειεπηδξάζεηο ηνπ δεπγαξηνχ ζπλήζσο θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε πιεξνθνξίεο γηα ζπλαηζζήκαηα, γηα ηελ εμνπζία σο ζπζηεκαηηθή επηξξνή, γηα πφξνπο (πιηθνχο θαη πλεπκαηηθνχο), γηα επίιπζε πξνβιεκάησλ, γηα ηε ζεμνπαιηθή δξαζηεξηφηεηα, γηα δηαδηθαζίεο δηεθπεξαίσζεο, γηα ηηο ζρέζεηο ηνπ κε άιια πξφζσπα, γηα γεληθφ ζρνιηαζκφ γεγνλφησλ, θαη γηα ζρεδηαζκφ. Τν ςέκα είλαη ε ζπζηεκαηηθή αιινίσζε ή απφθξπςε πιεξνθνξηψλ ζε θάπνηνλ απφ ηνπο παξαπάλσ ηνκείο, ε νπνία, ζχκθσλα κε ηε ζεσξία ηεο θνηλσληθήο ζπλαιιαγήο, δηέπεηαη απφ ηηο αξρέο ηεο ακνηβαηφηεηαο: Αθφκα θη αλ ην ςεχδνο αγλνεζεί πξφζθαηξα, ε επίδξαζή ηνπ παξακέλεη θαη πξέπεη λα εθηνλσζεί. Οη άλζξσπνη ηείλνπλ λα απνκαθξχλνληαη απφ φζνπο δελ ζπλεξγάδνληαη ή παξαθξαηνχλ αγαζά θαη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Τν ςέκα ελ νιίγνηο, φηαλ γίλεη θαλεξφ, δεκηνπξγεί ηηο αλαγθαίεο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ θαη έιιεηςεο ηθαλνπνίεζεο πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηελ αληαπφδσζε ή ηελ απνμέλσζε. Παξάιιεια, επηηείλεη ηελ ακθηβνιία ζηελ επηθνηλσλία, απμάλνληαο ηελ αβεβαηφηεηα θαη ηελ αλαζθάιεηα. Τα ζπλεζέζηεξα ςέκαηα αθνξνχλ ηηο παιηέο εξσηηθέο ζρέζεηο, ηελ αιιειεπίδξαζε κε άιινπο αλζξψπνπο, εηδηθά εάλ αλήθνπλ ζην αληίζεην θχιν, δηθαηνινγίεο απνκάθξπλζεο θαη δηαρείξηζεο ηνπ ρξφλνπ, ηηο θηιίεο θαη ηηο ζρέζεηο κε ηελ νηθνγέλεηα θαηαγσγήο, ηα έμνδα γηα αγνξά αγαζψλ, ηα πνιχ πξνζσπηθά ζπλαηζζήκαηα θαη ηελ πξαγκαηηθή αληίιεςε γηα ηνλ άιιν. Πνιχ ζπλεζηζκέλε είλαη ε απφθξπςε ησλ ζεμνπαιηθψλ θαληαζηψζεσλ θαη πξνηηκήζεσλ, ηνπ απλαληζκνχ, ηεο αληηπάζεηαο γηα θίινπο ή ηελ νηθνγέλεηα ηνπ ζπληξφθνπ, ηεο απνζηξνθήο γηα ηηο κηθξέο ζπλήζεηεο ηνπ άιινπ, πρ. Γηα ηνλ ηξφπν πνπ ηξψεη,δγηα εηήκαηα θαζαξηφηεηαο θιπ. Όια ηα πξναλαθεξζέληα ζα ελζθήςνπλ σο ιαίιαπα, φηαλ ε ζρέζε απνθηήζεη ππέξκεηξε νηθεηφηεηα ή νδεγεζεί ζε ζνβαξή ζχγθξνπζε. Όζν εηιηθξηλέζηεξνο ζεσξείηαη ν ζχληξνθνο, ηφζν απμάλεηαη ε πξνζπκία γηα ζπλαηζζεκαηηθή επέλδπζε, εθφζνλ νη ζπλζήθεο θαη ε έληαζε ηνπ έξσηα είλαη

7 7 θπζηνινγηθή. Τν ςέκα απμάλεη ηε δηάζεζε γηα ζηέξεζε πφξσλ, γηα επηβνιή νξίσλ, γηα επαλάθηεζε ηεο απηνλνκίαο θαη γηα δηαηήξεζε ησλ πξνλνκίσλ ηεο ειεχζεξεο δσήο. Η εκθάληζή ηνπ είλαη δεισηηθή ηεο δηαπίζησζεο φηη ε ζρέζε δελ είλαη ιεηηνπξγηθή θαη ε επζχλε δελ πξέπεη λα επηξξίπηεηαη απνθιεηζηηθά ζηνλ ςεπδφκελν. Οη ξφινη ζηελ εξσηηθή δηαδηθαζία είλαη πάληνηε ζπκπιεξσκαηηθνί. Τν ςέκα ζε ηειηθή αλάιπζε κπνξεί λα εθιεθζεί σο θφβνο γηα ηνλ αζθπθηηθφ ελαγθαιηζκφ ελφο ζπληξφθνπ ή κία θξαπγή γηα πεξηζζφηεξε πξνζνρή θαη αιιαγή. 3. Η αλαηνκία ηεο δήιεηαο Η δήιεηα είλαη έλα ζπλαίζζεκα ηφζν ζηελά ζπλπθαζκέλν κε ηνλ έξσηα, πνπ ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ζεκειηψδεο θαη αλαληηθαηάζηαην ζπζηαηηθφ ηνπ. Έρεη βησζεί απφ φινπο, φζνπο έρνπλ ηξσζεί απφ ηα ηνβφια βέιε ηεο χπνπιεο θαη παλάξραηαο ζεφηεηαο, ελψ απνηέιεζε θίλεηξν γηα παξάηνικεο θαη απνλελνεκέλεο πξάμεηο, πνπ ελέπλεπζαλ ηελ ηέρλε φισλ ησλ επνρψλ θαη πνιηηηζκψλ ηεο πδξνγείνπ. Η δήιεηα, σο ςπρηθή έληαζε έρεη θαηαδπλαζηεχζεη ηελ θαξδηά θαη ην λνπ ζπλεηψλθαη κε εξαζηψλ, ελψ ε αζπγθξάηεηε θαζνιηθφηεηα ηε λνκηκνπνηεί ππνζπλείδεηα, εθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο πνπ νδεγεί ζηα άθξα, απεηιψληαο θαη ηε δσή αθφκα ηνπ απνδέθηε, αιιά θαη ηελ πλεπκαηηθή ηζνξξνπία ηνπ θαηαθπξηεπκέλνπ απφ απηήλ. Ο πάζρσλ απνζηαζηνπνηείηαη απφ ηνλ εαπηφ, θαηαιακβάλεηαη απφ ζπζηεκαηηθέο παξαλνηθέο ζθέςεηο θαη ζελάξηα, θαληαζηψλεη ηηο βαζαληζηηθέο ιεπηνκέξεηεο ηεο απηζηίαο, ζπλδέεη πξαγκαηηθά θαη άζρεηα ζηνηρεία, γηα λα ηεθκεξηψζεη ηελ ελνρή, ηαιαλίδεηαη απφ αηέξκνλα ξνή θνξηηζκέλσλ ζθέςεσλ, θαηαθιχδεηαη απφ πιεκκπξίδα αηειέζθνξσλ ζπλαηζζεκάησλ, παξεγνξείηαη πξνζσξηλά απφ έλαλ ζηνηρεηνζεηεκέλν ιφγν, γηα λα παξαζπξζεί μαλά θαη μαλά ζηε δίλε ηεο ακθηβνιίαο. Ο βίνο νιφθιεξνο ζηξνβηιίδεηαη γχξσ απφ ην αληηθείκελν ηεο ιαηξείαο, ε θαηάζιηςε δηαδέρεηαη ηελ παξακπζία θαη ην δπζηπρέο ζχκα κεηαηξέπεηαη ζχληνκα ζε αλδξάπνδν ηνπ καδνρηζκνχ. Αθνχγεηαη παξάδνμν, αιιά ε επηβεβαίσζε ηεο ππνςίαο απνηειεί ηελ απαξρή ηεο ιχηξσζεο. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα ε δήιεηα δελ απνηειεί απηφλνκε ςπρηθή θαηάζηαζε. Αληίζεηα είλαη έλα κείγκα ζπλαηζζεκάησλ, πνπ ελνπνηνχληαη θάησ απφ ηελ γεληθεπκέλε έλλνηα: Σπλνςίδεη ηηο αλεπάξθεηεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο, αληαλαθιά ηα επίπεδα απηνεθηίκεζεο, κνξθνπνηεί ηνπο θφβνπο θαη αλαθαιεί κλήκεο απσζεκέλεο ηεο

8 8 παηδηθήο ειηθίαο. Αηηία ζπθξνπζηαθψλ ρσξηζκψλ, αλακνριεπηήο πάζνπο θαη κέζεμεο ζηηο ζθνηεηλέο αηξαπνχο ηεο ιαγλείαο, γνεηεία ή θαηάξα, ε δήιεηα πηζηνπνηεί ηνλ ηξφκν ηεο εγθαηάιεηςεο, ηελ απεηιή ηεο κνλαμηάο, ην δηζηαγκφ κπξνζηά ζηηο απξνζδφθεηεο αιιαγέο, ηελ πζηεξία ελψπηνλ ηεο απψιεηαο ειέγρνπ ησλ γεγνλφησλ ηεο δσήο. Η δήιεηα είλαη έλα εζηζηηθφ θνθηέηι θφβνπ, νξγήο, πηθξίαο, καηαίσζεο, αδπλακίαο, αλαζθάιεηαο, πεξηζσξηνπνίεζεο, θαηαδηθαζηηθήο θνηλσληθήο ζχγθξηζεο, δηαζηξέβισζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, θηεηηθφηεηαο θαη ελνρήο. Είλαη ν θαηήγνξνο πνπ επηθπξψλεη θαη θέξλεη ζηελ επηθάλεηα ηα ηξσηά ζεκεία ηνπ εαπηνχ, πνπ ππέβνζθαλ θαη ηψξα ζπκβνινπνηνχληαη, ελδπφκελα ην πξνζσπείν ηνπ ίκεξνπ γηα έλα πξφζσπν, γηα κία άπηζηε γπλαίθα ή άλδξα, πνπ δηαξθψο δηνιηζζαίλεη, μεγιηζηξά, μεθεχγεη θαη ράλεηαη κε θάζε απξνλνεζία θαη άδηθε κνκθή ηνπ ιαβσκέλνπ απφ ηε δήιεηα ζπληξφθνπ. Η δήιεηα πξνζθαιεί ηε κλήκε ηεο κεηέξαο πνπ ραλφηαλ απφ ηα κάηηα ηνπ βξέθνπο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο πξνζθνιιεζεο, ηξέθεηαη απφ ην άγρνο ηνπ απνρσξηζκνχ, πνπ θάπνηε γέλλεζε αγσλίεο, φηαλ βηψζεθε ζε ειηθία κφιηο 8 έσο 18 κελψλ, αλαδεχεη ηελ θξαπγή πσο απηή πνπ αγαπάο πεξηζζφηεξν κπνξεί λα εμαθαληζηεί αλά πάζα ζηηγκή. Κη αλ απηή ε ακέιεηα δηαπξάρζεθε απφ ηελ πνιχηηκε κεηέξα, πφζν κάιινλ απφ εθείλε, πνπ θαηαιακβάλεη αξγφηεξα ην ζξφλν ηεο: ηελ γπλαίθα πνπ πνζείηαη. Ο κχζνο ηεο απνθιεηζηηθφηεηαο ηνπ εξσηηθνχ ζπληξφθνπ, πνπ ηφζν ππνθξηηηθά θαη πεξίηερλα έρεη θαιιηεξγεζεί ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ην πξσηφγνλν θνκκάηη ηνπ εγθεθάινπ, πνπ αληηδξά ζηνλ παληθφ κε ηε θπγή ή ηελ επίζεζε, ε βαζηά εκπεδσκέλε πεπνίζεζε πσο κπνξεί ν άλζξσπνο λα αγαπά κφλν έλα άηνκν ηε θνξά, ε ςεπδαίζζεζε φηη έλα κνλαρά πξφζσπν κπνξεί λα θαιχςεη φιεο ηηο αλάγθεο θαη ν αδπζψπεηνο θνηλσληθφο έιεγρνο ζπλεγνξνχλ ζηελ θαιιηέξγεηα λνζεξψλ ζρέζεσλ θαη ζηελ δηαηψληζε ηεο δήιεηαο. Ερζξφηεηα πξνο ηνπο θίινπο, θαρππνςία, εμαληιεηηθφο έιεγρνο σξαξίσλ θαη αζπλεπεηψλ, απνκφλσζε θαη δηεζηξακκέλν ελδηαθέξνλ γηα ην πην αζήκαλην ηεθκήξην ελνρήο, παξαθνινχζεζε, ηερλάζκαηα θαη αμεκέξσηεο λχρηεο ζπλζέηνπλ ην ζθεληθφ ηεο λεχξσζεο. Οη ειπίδεο κεηαηξέπνληαη ζε Εξηλχεο θαη ε έληαζε πνιιαπιαζηάδεη ηνλ πφζν, πνπ αθξνβαηεί ζηα φξηα ηνπ θπζηνινγηθνχ θαη ηεο παζνινγίαο: Η γπλαηθεία θαθνπνίεζε, ςπρνινγηθή θαη ζσκαηηθή έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζηε δήιεηα, πνπ έρεη ζπζηεκαηνπνηεζεί. Όζν πην πνιχ δέλνληαη νη άλζξσπνη κε ηνπο εξσηηθνχο ηνπο ζπληξφθνπο, ηφζν πεξηζζφηεξα ηα δηαθπβεχκαηα απφ έλαλ ρσξηζκφ. Αλ ε απηνεθηίκεζε εμαξηάηαη απφ

9 9 ηνλ έιεγρν ησλ θαηαζηάζεσλ, απφ ηελ θνηλσληθή ζχγθξηζε θαη ηηο ζρέζεηο κε ηνπο γνλείο, ηφηε ε δήιεηα είλαη ην ζπλαίζζεκα εθείλν, πνπ ζέηεη φια ηα παξαπάλσ ζε ακθηζβήηεζε. Κακηά θνξά ζεξαπεχεηαη κε ην ρξφλν, άιινηε πάιη εθδειψλεηαη ζπρλφηεξα ζε λένπο, πνπ δελ δηαζέηνπλ εκπεηξία δεζκψλ. Καη θάπνηε, φηαλ πξφθεηηαη γηα ηνλ ηειεπηαίν έξσηα, φηαλ απεπζχλεηαη ζηε λχθε ηεο λεθξηθήο θιίλεο, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε εμάξζεηο αλεμέιεγθηεο θαη βίαηεο.

10 10 4. Η ςπρνινγηθή εξκελεία ησλ εξσηηθώλ ηξηγώλσλ Επζηξάηηνο Παπάλεο, Επίθνπξνο Καζεγεηήο Κνηλσληνινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ-Χπρνιφγνο Η πην αξρεηππηθή ζρέζε, ζηελ νπνία ν άλζξσπνο απφ ηε γέλλεζή ηνπ εθηίζεηαη, είλαη ε ηξηαδηθή. Τν ζηαζεξφηεξν ζρήκα ηεο γεσκεηξίαο ην ηξίγσλν, κε ηδηφηεηεο κνλαδηθέο, πνπ είραλ εθηηκεζεί θαη ππνινγηζηεί απφ ηνπο αξραίνπο πνιηηηζκνχο. Εθφζνλ πηνζεηεζεί ζηηο αλζξψπηλεο εξσηηθέο ζρέζεηο, εγγπάηαη ζπλαηζζήκαηα αθξαία, αληηθαηηθά θαη ξφινπο ελαιιαζζφκελνπο, κε έλαλ θνηλφ παξνλνκαζηή: ηε ζπλελνρή θαη ηελ ππνθξηζία. Τν ζχκα εζθεκκέλα ή αθνχζηα πξνεηνηκάδεη ηε ζηάπξσζή ηνπ θαη νη ζχηεο απνιακβάλνπλ πχξξεηεο λίθεο, κέρξη ηελ ηειηθή ηνποαπηνεμφλησζε. Φπζηθά, ζε πεξηφδνπο ζεμνπαιηθνχ θνξεζκνχ θαη ζε ρξφλνπο, θαηά ηνπο νπνίνπο πνιιά δεπγάξηα ζπκβηβάδνληαη κε παξάιιεινπο, κε επηθνηλσληαθνχο βίνπο, νη επηπηψζεηο ησλ ηξηγσληθψλ ζρέζεσλ δελ πξνθαινχλ ηα ζεακαηηθά ζθάλδαια αιινηηλψλ επνρψλ θαη δελ νδεγνχλ εχθνια ζε εληππσζηαθά εγθιήκαηα πάζνπο ή απηνθηνλίεο. Επεξεάδνπλ, φκσο, αλεμάιεπηα ηελ ςπρνζχλζεζε ησλ εκπιεθνκέλσλ, πξννησλίδνπλ αλάπεξεο εμαξηήζεηο θαη θπξίσο θαηαζηξέθνπλ ηελ αζψνηεηα θαη ηελ επδαηκνλία ησλ παηδηψλ, εάλ απηά ππάξρνπλ θαη έξζνπλ αληηκέησπα κε ηελ ακείιηθηε απνθάιπςε. Όπσο φια ηα πξνπαηνξηθά ακαξηήκαηα, έηζη θαη ε ηξηγσληθή έιμε πξνυπνζέηεη έλα κχζν θαη κία απαγφξεπζε. Η Νέκεζηο αξγφηεξα ζα ρξεζηκνπνηήζεη απηφθιεηα θάζε πηζαλή παξαιιαγή ηηκσξίαο, ηχςεσλ θαη πφλνπ. Δελ ζα κπνξέζεη, παξφια απηά, λα εμαιείςεη απφ ηε κλήκε ησλ έθπησησλ εξαζηψλ ηελ εδνλή θαη ηελ ππεξβαηηθή κέζεμε, πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλππαθνή θαη ηελ αθαηαλίθεηε έιμεπξνο ην παξάλνκν θαη ην θνηλσληθά θαηαδηθαζηέν. Εκπεηξία δσήο ηνπιάρηζηνλ γηα ηνλ έλαλ εθ ησλ δξαζηψλ ηεο ζπλσκνζίαο, αιιά θαη'εμαθνινχζεζε έγθιεκα γηα ηνλ άιιν θαη αζπλείδεηε πξνηξνπή γηα ηνλ ηξίην, ην εξσηηθφ ηξίγσλν αληιεί ηε γνεηεία ηνπ απφ ηελ απξφνπηε ιχζε ηνπ νηδηπνδείνπ ζπκπιέγκαηνο θαη ελδπλακψλεηαη απφ ην ακεηάθιεην θέιεπζκα ηεο θνηλσλίαο γηα κνλνγακία, απνθιεηζηηθφηεηα, αθνζίσζε θαη παληνηηλή δέζκεπζε. Τν παηδί πνπ ζα εξσηεπζεί, θαηά ηελ ςπραλαιπηηθή ζεσξία, ηνλ γνλέα ηνπ αληηζέηνπ θχινπ, ζα θαηαιήμεη ζε έλαλ θαηαλαγθαζηηθφ ζπκβηβαζκφ: λα απαιχλεη ηελ ήηηα ηεο κε νινθιεξσηηθήο απφθηεζεο ηνπ γνληνχ, ηαπηηδφκελν κε απηφλ ηνπ ίδηνπ θχινπ. Όκσο κεξηθά παηδηά ηειηθά ληθνχλ θαη απνζπνχλ ηελ απνθιεηζηηθφηεηα ζηνπο

11 11 ζηνραζκνχο ηεο κεηέξαο ή ηνπ παηέξα. Η εμνκνίσζε κε ηνλ εηηεκέλν γνληφ είλαη ππνρψξεζε θαη ελδνηηζκφο. Σην κέιινλ ην αγφξη ή ην θνξίηζη απηφ ζα κπνξεί λα ζπλάπηεη εξσηηθέο ζρέζεηο, κφλν εάλ ππάξρεη αληαγσληζκφο, γηα λα μαλαβηψζεη ηνλ παηδηθφ ζξίακβν. Θα επηδηψθεη ηελ αδξελαιίλε ηνπ απαγνξεπκέλνπ, φπσο αλνκνιφγεηνο ήηαλ θαη ν πφζνο πξνο ηνλ εζσηεξηθφ γνληφ. Ο κχζνο ηεο ξνκαληηθήο αγάπεο, ηεο ραξηζκέλεο σο ζετθφ θαη δίθαην φθιεκα, ην alter ego ηνπ θαζελφο, ε πιαησληθή ππφζρεζε, πνπ επαγγειίδεηαη κία αδειθή ςπρή, ε νπνία θαξηεξεί ππνκνλεηηθά, γηα λα παξαζχξεη ζε κία ζπκπαληηθή έλσζε, έρεη εδξαηψζεη ζηνλ πνιηηηζκφ καο ηε θελάθε πσο ε αξκνλία ησλ εξσηηθψλ ζρέζεσλ κπνξεί λα απνηειεί δψξν θαη φρη θνπηαζηηθή θαη καθξνρξφληα πξνζπάζεηα. Η επηπρία θαη ε νινθιήξσζε δελ είλαη πνηέ απηνλφεηε ζπλήζσο θξχβεηαη ζηελ αηαιάληεπηε ζέιεζε, ζηηο βνπιήζεηο πνιιψλ αλζξψπσλ θαη φρη ζην δεεηηθφ βιέκκα κηαο γπλαίθαο, ζην ζαξσηηθφ κεηδίακα ελφο άλδξα ή ζηελ νπηνπία κηαο εξσηηθήο πνίεζεο, πνπ ζχληνκα ζα δηακειηζηεί απφ ην δηεθπεξαησηηθφ ραξαθηήξα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, θαηαιείπνληαο ζπληξφθνπο εθζηαζηαζκέλνπο γηα ηελ απξφζκελε απψιεηα ηνπ κέιηηνο. Είλαη εμάιινπ θνηλφ κπζηηθφ πσο ηα ζεζπέζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ άιινπ δελ είλαη παξά νη ειιείςεηο καο, πνπ γξήγνξα ζα απεθδπζνχλ ηε ζαγήλε θαη ζα απαηηήζνπλ εθθσθαληηθά θαη πην εξηζηηθά απφ πνηέ ηελ αδηαπξαγκάηεπηε πιήξσζή ηνπο. Όζα πξηλ ηε δέζκεπζε ελνπνηνχλ, ηα ίδηα αθξηβψο αξγφηεξα κεηαζρεκαηίδνληαη θαη δηαθνξεχνπλ ην φλεηξν. Καη ηφηε ζα έξζεη θαη ε ζηηγκή, πνπ ν έλαο απφ ηνπο δχν, πην επάισηνο απφ πνηέ, ζα αλαπιεξψζεη ην ρακέλν ρξφλν επελδχνληαο ζε θάπνην ηξίην πξφζσπν, πνπ ζα εκθαληζηεί σο εξσηηθφο κεζζίαο θαη ζα αλαηξέςεη ζε κία ζηηγκή ηε λελεκία θαη ηε γαιήλε. Τα εξσηηθά ηξίγσλα θαίλνληαη αθαηακάρεηα, επεηδή δελ νινθιεξψλνληαη πνηέ. Πξνζθαινχλ,αιιά δελ ελδίδνπλ, ζσπεχνπλ αιιά δελ ηηζαζεχνληαη. Σθεπσξνχλ κε ηηο αλαζθάιεηεο, θαξαδνθνχλ θξαδαίλνληαο ην αλεθπιήξσην θαη θαηαδηθάδνπλ ηνπο ηιάκνλεο ζπκκεηέρνληεο ζε απνδνρή ηνπ ειάρηζηνπ. Τν ηξίην πξφζσπν πάληα ζα ζηεξείηαη ην αληηθείκελν ηνπ πφζνπ ηνπ, ην νπνίν ζα πνξεχεηαη αλάκεζα ζε δχν δηεθδηθεηέο: ην ζηαζεξφ θαη ην αδνθίκαζην, ην ηεθκεξησκέλν θαη ην ακθίβνιν. Κεληξνκφιεο θαη θπγφθεληξεο ελνξκήζεηο ζα θαηαδπλαζηεχνπλ ην ινγηζκφ, επηηείλνληαο ηελ πξνζκνλή γηα ηελ επαλάιεςε ηεο ζπλεχξεζεο. Η θαηαδίθε ηνπ αηειέζθνξνπ, ε αδπλακία ηεο πιήξνπο αθνζίσζεο, ηα ξαληεβνχ, πνπ δελ επνδψζεθαλ, νη φξθνη, πνπ δελ ηεξήζεθαλ, νη ππνρξεψζεηο πξνο ηηο δπν

12 12 παξάιιειεο ζρέζεηο, πνπ δηνγθψλνληαη, ε θνχξαζε θαη ην άγρνο ζα δηαθφςνπλ ην θαχιν θχθιν θαη ζα ζηήζνπλ ηελ αγρφλε ηνπ πξνκειεηεκέλνπ ηέινπο. Όινη νθείινπλ λα ζπγθαηαηεζνχλ ζηελ έιιεηςε. Δηθαηνινγίεο, ηερλάζκαηα, ππεθθπγέο,πξνζρήκαηα, εθινγηθεχζεηο θαη πξνβνιέο ζα επηζηξαηεπζνχλ, γηα λα θακνπθιάξνπλ ηελ αγσλία, ηελ ελνρή, ηνλ ίκεξν, ην ζξήλν θαη ην επαπεηινχκελν πέλζνο. Μεραληζκνί άκπλαο ζα πςψζνπλ ηείρε αζεκειίσηα, γηα λα ζπγθαιχςνπλ ηελ αδπλακία νξηζηηθήο απφθαζεο. Θλεζηγελείο απνθάζεηο γηα δηάιπζε ηεο παξάλνκεο ιαηξείαο ζα ιακβάλνληαη, γηα λα αλαηξεζνχλ ζην πξσηφγλσξν θαη αηειεχηεην ηξηθχκηζκα ηεο εξσηηθήο θιίλεο. Μέζα απφ ηελ δηαδηθαζία φινη ζα θιεζνχλ ζε αλαζηνραζκφ, αιιά ιίγνη ζα ελζηεξληζηνχλ ηελ ηξαρχηεηα ησλ αδέθαζησλ θξίζεσλ. Ο θαηλνκεληθά αζψνο ζα αλαξξσηεζεί ηη ηνλ απνκάθξπλε απφ ηνλ ζηαζηαζηή, γηα λα απνδεηρζεί εμίζνπ θηαίρηεο. Οη ζχηεο ζα απηνζρεδηάζνπλ, απνινγνχκελνη γηα ηε βεβήισζε ησλ εζηθψλ αξρψλ ηνπο θαη ζα επηθαιεζηνχλ δπλάκεηο άηεγθηεο, πνπ ηνπο εμαλάγθαζαλ ζηελ παξάδνζε ζηνλ δειεαζηηθφ βφξβνξν. Όινη φκσο γλσξίδνπλ φηη ην ηίκεκα ζα είλαη αλάινγν ηεο έληαζεο θαη ηνπ παξνμπζκνχ. Τν ηξίην άηνκν εμαίθλεο νκνηάδεη κε παλάθεηα γηα φιεο ηηο νδχλεο ηνπ βίνπ, ν ζσηήξαο, πνπ δελ εκθαλίζηεθε ζηε ζσζηή ζηηγκή κέζα ζην ρξφλν, ε απνθάιπςε πνπ απνδφκεζε φινπο ηνπο ζπλαηζζεκαηηθνχο θιπδσληζκνχο. Μεηαηξέπεηαη ζηνλ απφ κεραλήο ζεφ, πνπ ζα άξεη κε ηελ θαηαλφεζή ηνπ ηηο πιεγέο ηφζσλ ςπρνινγηθψλ κεηαπηψζεσλ. Καη πνπ αλ ραζεί, θαλείο δελ ζα κπνξέζεη λα ππνθαηαζηήζεη ηελ ζαιπσξή ηεο ίαζεο, πνπ θνπβαιά, θαλείο δελ ζα κπνξέζεη λα επσκηζηεί ην άιγνο ηεο ζχγθξηζεο. Η θπγή ηνπ ζα πξνζθαιέζεη ηε κνίξα, πνπ ελδίδεη, ζα επαλαθέξεη ηε δνθεξή θαη κίδεξε πξαγκαηηθφηεηα. Θα μαλαληψζεη, άξαγε μαλά ηελ πεκπηνπζία ηνπ έξσηα. Θα γεπηεί απφ ηελ ακβξνζία ηεο εδνλήο, ζα επηηξέςεη άιινηε ζηνλ εαπηφ ηνπ λα θπξηεπηεί απφ ην δηνλπζηαθφ πλεχκα. Ελδφκπρα, άιισζηε, πνιινί παξαδέρνληαη πσο ε έιεπζε ηνπ ηξίηνπ έδξαζε, ζε ηειηθή αλάιπζε, εμηζνξξνπεηηθά ζηελ ππάξρνπζα ζρέζε, ζέηνληαο ζε επαλαδηαπξαγκάηεπζε ηνπο φξνπο θαη ηηο ζπλζήθεο ηεο. Η ππέξβαζε, επνκέλσο, ησλ νξίσλ θαη ησλ εζθακκέλσλ είλαη ηφζν απφιπηε, πνπ πεξίεξγεο ςπρνινγηθέο ζπκβάζεηο κνηάδνπλ κε θπζηνινγηθέο: Η ηξίηε δελ δειεχεη ηε λφκηκε ζχδπγν, αιιά νπνηαδήπνηε άιιε πξνζεγγίζεη ηνλ εξαζηή ηεο. Δελ κπνξεί εχθνια λα απαηηήζεη, γηαηί εθηφο ζπαλίσλ πεξηπηψζεσλ, ε πηζαλή λίθε ηεο θαη ε κειινληηθή θαηνρή ηνπ ζα απνγπκλψζεη ηε ζρέζε ηεο θαη ζα δηαηξαλψζεη ηε

13 13 ξερφηεηα. Εμάιινπ, πάληα ππνβφζθεη ε ππνςία πσο φια ζηξνβηιίδνληαη γχξσ απφ ηελ θαζαξή εξσηηθή επηζπκία θαη πσο ε ςεπδεπίγξαθε θνπιηνχξα αγάπεο ζθελνζεηήζεθε, γηα λα ζπγθαιχςεη ηα αδπζψπεηα έλζηηθηα, φπσο ηελ νξγή θαη ηελ αλφζεπηε ιίκπηλην. Τα εξσηηθά ηξίγσλα δελ είλαη αζπλήζεηο θαηαζηάζεηο. Απνθχεκα ηεο απνπληθηηθήο κνλνγακίαο θαη ησλ ζπιινγηθψλ απαγνξεχζεσλ, είλαη απνιχησο θπζηνινγηθά θαη ιεηηνπξγηθά ζε άιινπο πνιηηηζκνχο. Όκσο θαλείο δελ κπνξεί λα δξα πέξα απφ ηα φξηα, πνπ ζέηεη ε θνηλσλία θαη ην ππεξεγψ, αλ δελ είλαη πξνεηνηκαζκέλνο λα ζεξίζεη ζχειιεο. Η κνλαμηά ζην γάκν θαη ηε ζρέζε Έλα αθηέξσκα ζε όζεο γπλαίθεο επηιέγνπλ ζαλ λα κελ είλαη απηέο Επζηξάηηνο Παπάλεο, Επίθνπξνο Καζεγεηήο Κνηλσληνινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ-Ψπρνιόγνο Μέξνο Δεύηεξν Η θνηλσληθή απνδόκεζε ηεο νηθνγέλεηαο Υπάξρνπλ θάπνηνη θαλφλεο, πνπ δελ ζεζπίδνληαη απφ ηνπο αλζξψπνπο, αιιά νχηε θαη απφ ηηο θνηλσλίεο. Έλαο απφ απηνχο νξίδεη πσο, εάλ ε παηδηθή ειηθία δελ είλαη αλέθειε, πνιχ δχζθνια ε επηπρία θαη ε ηζνξξνπία ζα δηαλζίζνπλ ην βίν θαηά ηελ ελήιηθε δσή. Αλ ε απηνεθηίκεζε δελ θεξδεζεί παξάιιεια κε ην ζεβαζκφ, ηελ απηνλνκία, ηε ζηνξγή θαη ηελ άδνιε αγάπε θαηά ηα πξψηα ρξφληα, εηο κάηελ αθφκα θαη ν πην επηηπρεκέλνο πνιίηεο ζα δηαζθαιίζεη ηελ εζσηεξηθή γαιήλε. Πάληνηε ε ραξά ζα ριεπάδεη απφ ηελ αληίπεξα φρζε θαη ην ζζέλνο ζα αλαισζεί ζε κία αθαηάπαπζηε πξνζπάζεηα λα απνδεηρζεί ε πξνζσπηθή αμία ζηνπο άιινπο θαη ζηνλ εζσηεξηθφ γνλέα, πνπ ζα θαηξνθπιαθηεί επηθξηηηθφο θαη βινζπξφο ζε θάζε γσληά ηεο ςπρήο. Τν απψηαην κέιεκα θάζε παηέξα θαη κεηέξαο είλαη ε επηπρία ηνπ παηδηνχ, φρη φπσο ηελ νξίδνπλ απηνί, αιιά φπσο πξνθχπηεη απφ ηε δνθηκή θαη πιάλε ησλ επηινγψλ ηνπ. Οη γνλείο είλαη ην ζηήξηγκα ζε θάζε πηψζε θαη νη παζηραξείο πξνζθεθιεκέλνη ζε θάζε ζπκπφζην ζξηάκβνπ ηνπ ηέθλνπ ηνπο. Σθνπφο ηνπο λα κεηαδψζνπλ ηνλ αθξηβφ

14 14 πνιηηηζκφ ηεο αλζξσπφηεηαο θαη λα ην θαηαζηήζνπλ ελεξγφ θαη δπλακηθφ κέινο κηαο θνηλσλίαο, θαιιηεξγψληαο ζην έπαθξν ηηο δεμηφηεηεο, πνπ ηνπ δσξίζηεθαλ. Μα θπξίσο λα ηνπ παξνπζηάδνπλ φια ηα δεδνκέλα, ψζηε νη απνθάζεηο ηνπ λα βαζίδνληαη ζηε δηθή ηνπ αμηνινγηθή θξίζε θαη φρη ζηηο ζθνπηκφηεηεο ησλ κχζσλ θαη ησλ ζηεξενηχπσλ. Εμάιινπ, ε παηδεία είλαη κία κφληκε αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά θαη φρη κία άηεγθηε θνηλσληθή αλαγθαηφηεηα. Μεξηθνί απφ ηνπο κχζνπο, πνπ αλαηηηνιφγεηα δηαπεξλνχλ δηαγελεαθά ηελ θνηλσλία, ράλνπλ ηελ επθακςία ηνπο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη δελ εμππεξεηνχλ ηνπο ζθνπνχο, γηα ηνπο νπνίνπο θαηαζθεπάζηεθαλ. Τν άηνκν είλαη πέξα θαη πάλσ απφ ζεζκνχο θαη θαλνληζηηθά πιαίζηα, είλαη ν δεκηνπξγφο ηεο ηζηνξίαο ηνπ, ν δηαρεηξηζηήο ησλ εμειίμεσλ θαη φρη ην απξφζσπν φξγαλν, πνπ πνιινί θνηλσληνιφγνη πηζηεχνπλ. Οπνηνζδήπνηε κεηαζρεκαηηζκφο ζην ζπιινγηθφ, έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζηε κηθξή ζηηγκή, πνπ έθεξε ηελ αδηφξαηε αιιαγή ζηηο ζειήζεηο θαη ζηηο αλάγθεο ηνπ αηφκνπ. Έλαο απφ ηνπο θαιχηεξα δηαθπιαγκέλνπο κχζνπο είλαη απηφο ηεο ζπληξνθηθφηεηαο θαη ηεο νηθνγέλεηαο, σο κία εθ ησλ νπθ άλεπ ζπλζήθε γηα ηελ πξνζσπηθή επηπρία. Απνθχεκα απηψλ κπνξεί λα ζεσξεζεί ε εκκνλή ζε αμηψκαηα, φπσο ηα αθφινπζα: -Ο γάκνο είλαη ν πξννξηζκφο θάζε αλζξψπνπ. Μέζα απφ απηφλ επηηπγράλεηαη ε νινθιήξσζε θαη ε επεκεξία ηνπ αλζξψπνπ -Ο γάκνο απνηειεί αληίδνην ζηε κνλαμηά. -Οη ζπληξνθηθέο ζρέζεηο αμίδνπλ, αλ είλαη δηαρξνληθέο θαη απνθιεηζηηθέο -Ο πφζνο θαη ν ξνκαληηζκφο δηαξθνχλ, έζησ θαη κε ηερλάζκαηα, γηα πάληα, εθφζνλ ππάξρεη αιεζηλή αγάπε -Ο αθνζησκέλνο ζχληξνθνο θαηαλνεί θαη πξνβιέπεη θάζε αλάγθε ηνπ άιινπ. Σρεδφλ καληεχεη ηε ζθέςε θαη ηηο επηζπκίεο ηνπ. -Η ζχγθξνπζε πξνμελεί αλεπαλφξζσηε δεκηά ζε κία ζρέζε -Όινη φζνη δελ απνθηνχλ παηδηά, ελψ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα, θάπνηε ην κεηαληψλνπλ -Οη γνλείο πξέπεη λα ζπζηάδνπλ ηα πάληα γηα ην θαιφ ησλ παηδηψλ ηνπο. -Η επηπρία κπνξεί λα δηαζθαιηζηεί απφ ην ζχληξνθν, εάλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ είλαη δηελεθή θαη εηιηθξηλή Οη πεπνηζήζεηο απηέο εκπνηίδνληαη κε κεγάιν νίζηξν ζηηο γπλαίθεο θαη ζηελ πξνζθηιή ηνπο ινγνηερλία. Εάλ αλαπαξαρζνύλ ππό ηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο, γίλνληαη όρη κνλάρα επηθίλδπλεο, αιιά θαη πξνπνκπνί θαηάζιηςεο. Σρεδόλ όιεο

15 15 κεηαζέηνπλ ηελ πξνζσπηθή αθεξαηόηεηα θαη επζύλε ζε ηξίηα πξόζσπα, ν έιεγρνο ησλ νπνίσλ είλαη αδύλαηνο. Η γπλαίθα επσκίδεηαη σο πξνζσπηθή ελνρή ηελ απνηπρία πξαγκάησζήο ηνπο θαη νδεγείηαη κε αθξίβεηα ζην ζπλαηζζεκαηηθό μεθιήξηζκα. Όκσο, φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, ε ίδηα ε θνηλσλία πνπ κε πεξηζζή ζέξκε δηαηξαλψλεη απηέο ηηο αξρέο, πξνεηνίκαζε ηελ αθχξσζή ηνπο. Ο κχζνο ηεο επηπρηζκέλεο ππξεληθήο νηθνγέλεηαο θαιιηεξγήζεθε ζπζηεκαηηθά, γηα λα δηαηεξεί ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, λα εγγπάηαη ηε δηαηψληζε ηνπ ζεζκνχ θαη λα δηαζθαιίδεη ηελ πνηφηεηα δσήο ζηα αδχλακα κέιε θαη θπξίσο ζηα παηδηά θαη ηηο άιινηε αλίζρπξεο θαη θαιφβνιεο κεηέξεο-ζπδχγνπο. Η παξνπζίαζε ελφο ζπλαηλεηηθνχ πιαηζίνπ, κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγνχζαλ φια εμηδαληθεπκέλα, νη πάληεο είραλ δηαθξηηνχο ξφινπο θαη ζπγθεθξηκέλεο πξννπηηθέο θαιιηεξγήζεθε απφ ηελ ηειεφξαζε, ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηελ πνιηηεία, πνπ απνζηψπεζαλ ηα ζθνηεηλά ζεκεία ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη ηε δπζηπρία, πνπ θξχβεηαη πίζσ απφ θαηλνκεληθά ηέιεηεο ζπλζήθεο. Σηηο παξαδεηγκαηηθέο εθείλεο νηθνγέλεηεο πνηέ δελ παξνπζηάζηεθε, παξά κφλν σο ππνλννχκελν, ε αλεξγία, ε θηψρηα, ε έιιεηςε κνξθσηηθψλ επθαηξηψλ, ηα λαξθσηηθά, ε κεηαλάζηεπζε, ε κνηρεία, ν αιθννιηζκφο, ε ζρνιηθή απνηπρία, νη αδξαλείο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο, ην δηαδχγην, ε ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ, ε θνηλσληθή αληζφηεηα. Αθφκα θαη φηαλ 'έξρνληαλ ρξφληα δίζεθηα θαη κήλεο νξγηζκέλνη', ε νκφλνηα ηεο νηθνγέλεηαο παξέκελε άξξεθηε θαη αδηαπξαγκάηεπηε θαη ηειηθά ζσηήξηα γηα ηελ άξζε ησλ δεηλψλ. Οη ηειεζεαηέο πξνηηκνχζαλ λα παξαθνινπζνχλ ηηο θαζεκεξηλέο επηθαλεηαθέο αζρνιίεο ηνπ αζηηθνχ απηνχ κνξθψκαηνο ζηελ αθίλδπλε παξαιιαγή ηνπ, ζπλαηλψληαο ππνζπλείδεηα ζηελ ππνθξηζία, εμαηηίαο ηεο πξνζδνθίαο ηνπο λα δεκηνπξγήζνπλ θαη νη ίδηνη θάπνηε κία εμίζνπ φιβηα θακίιηα θαη δηαηεξψληαο ζηηο κλήκεο ηνπο ηηο κνξθέο ησλ γνληψλ ηνπο ζε ππεξθφζκηα θαη αγηνπνηεκέλε δηάζηαζε. Ξελφθεξηεο ακεξηθαληθέο ζεηξέο αγαπήζεθαλ γηαηί ππελζχκηδαλ ηελ ακέξηκλε αγξνηηθή δσή ζε απηνχο, πνπ εγθαηέιεηςαλ ηελ χπαηζξν, αλαδεηψληαο λέεο επθαηξίεο ζηελ πφιε. Η ίδηα απηή γεληά, ησλ παηέξσλ καο, αλφξζσζε κε ην κφρζν ηεο ηελ κεηαπνιεκηθή Ειιάδα, ρσξίο λα γλσξίζεη πνηέ πνιέκνπο θαη θαηαζηξνθέο, φπσο νη δηθνί ηνπο γνλείο, κεηαιακπάδεπζε ζηα ηέθλα ηηο παξαδνζηαθέο αμίεο, εηζήγαγε, φκσο, άιινηε άζεια θαη άιινηε εθνχζηα ηα ζηνηρεία εθείλα, πνπ αξγφηεξα δηέιπζαλ ην ζεζκφ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ππνδνχισζαλ ηε ρψξα ζηνπο αξγπξακνηβνχο ηνπ ΔΝΤ. Σηε γεληά

16 16 απηή νθείινπκε ην ζεκεξηλφ επ δελ θαη ηηο ελνρέο ζε θάζε επηινγή καο. Αλ θάπνηνο αλαδεηά ηα ηζηνξηθά θαη εζνγξαθηθά δεδνκέλα, πνπ εξκελεχνπλ ηελ ησξηλή ζχγρπζε αμηψλ, ηελ νηθνλνκηθή δπζπξαγία, αιιά θαη ηνλ επδαηκνληζκφ, δελ πξέπεη λα ςάμεη ζε αξρεία αξηζηεξψλ θνκκάησλ, αιιά ζηηο πνιπαγαπεκέλεο ειιεληθέο ηαηλίεο ηνπ 60 θαη ηνπ 70. Η αληηπαξνρή, ην νπτζθπ πνπ αληηθαηέζηεζε ηνλ γιπθχ νίλν, ε πξνίθα πνπ ηφζεο ηζηνξίεο ελέπλεπζε, ην ξνθ πνπ ζπκπνξεχζεθε κε ην δεκνηηθφ, ηα ιατθά πνπ εηζήιαζαλ ζηα ζαιφληα, ην θπλήγη ηεο απνθαηάζηαζεο, νη γάκνη κεηαμχ πινπζίσλ θαη θησρψλ παξά ηηο ιπζζαιέεο αληηδξάζεηο, ε θαζνιηθή απνδνρή ηνπ κίλη, νη απζηεξνί γνλείο, πνπ πάληνηε θάκπηνηαλ, αιιά θπξίσο ε ζενπνίεζε ηνπ έξσηα σο ηεο κφλεο δηθαηνινγίαο γηα έλα γάκν, φια πξνκελνχζαλ ηελ απνθαζήισζε ησλ εηδψισλ θαη ηελ απνκπζνπνίεζε ησλ πάλησλ ζηηο κέξεο καο. Σηε δηαθαηλφκελε θνηλσληθή αιιαγή ζπλεγφξεζε ε δεθαεηία ηνπ 80 κε ηελ παιιατθή απνδνρή παξαραξαγκέλσλ ζνζηαιηζηηθψλ ηδεσδψλ θαη θηελήο θαηεπζπλφκελεο ππνθνπιηνχξαο, πνπ εηζήγαγε ζηε ζπλείδεζε ησλ πνιηηψλ ηνλ εδνληζκφ σο πξσηαξρηθφ κέιεκα, ηνλ επηειηζκφ ηεο θνηλνβνπιεπηηθήο δεκνθξαηίαο, ηνπο εξσηχινπο πξσζππνπξγνχο, ηε δηαθζνξά, ηε λνκηκνπνίεζε ησλ πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ, ην βφιεκα θαη ηελ απαμίσζε νηνπδήπνηε παξαδνζηαθνχ ζηνηρείνπ σο δεμηνχ, θαζηζηηθνχ θαη εμνβειηζηένπ. Η ζεκεξηλή γεληά, πνπ δηθαίσο αλ θαη ιαλζαζκέλα, αξλείηαη λα αζρνιεζεί κε ηηο πιάλεο εθείλσλ ησλ θαηξψλ, αθφκα αλαξξσηηέηαη ζηα ακθηζέαηξα θαη ζηα κπαξ γηαηί ην παηξίο, ζξεζθεία, νηθνγέλεηα είλαη βξηζηά θαη γηαηί ην ςσκί, παηδεία, ειεπζεξία μεπνπιήζεθε κηζνηηκήο ζηα ξάθηα ησλ ζνχπεξκάξθεη ηεο πνιηηηθήο θαη ηεο αλεληηκφηεηαο. Καη ηαπηφρξνλα δελ θαηαλνεί γηαηί ην ζεμ πξέπεη λα κπεξδεχεηαη κε ηνλ έξσηα, γηαηί ηνλ κπακπά ηνλ έβιεπε θάζε δεχηεξν ζαββαηνθχξηαθν θαη γηα πνην ιφγν νη δηθέο ηεο κλήκεο απφ ηελ νηθνγέλεηα δελ είλαη ελδεδπκέλεο κε ζαιπσξή. Δπζηπρώο, ε κεηαπνιίηεπζε θαη ηα ηδαληθά ηεο απνηεινύλ πιένλ ηνλ πνιηηηζηηθό θαη ζεζκηθό κεζαίσλα ηεο ειιεληθήο ηζηνξίαο, ζηνλ νπνίν ρξσζηάκε ηε κηδέξηα θαη ηελ θαηάζιηςε ηνπ παξόληνο. Η γπλαηθεία κνλαμηά Επζηξάηηνο Παπάλεο, Επίθνπξνο Καζεγεηήο Κνηλσληνινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ-Χπρνιφγνο Τα θνηλσληθά δίθηπα, νη δηαζπλδέζεηο δειαδή κε ηα ππφινηπα κέιε ηεο θνηλφηεηαο,

17 17 έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηηο γπλαίθεο, επεηδή δηαζθαιίδνπλ εθηφλσζε ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο θφξηηζεο, ξνή ηεο πιεξνθνξίαο θαη ππνζηήξημε ζε πεξίπησζε δπζθνιηψλ. Σπλήζσο δηαθξίλνληαη ζε δίθηπα δεζκψλ, κε ζπγγεληθά θαη θηιηθά πξφζσπα θαη δηαζχλδεζεο, κε άηνκα!πνπ δελ έρνπλ ην ίδην θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη κνξθσηηθφ επίπεδν. Σε απηά κπνξνχλ πιένλ λα πξνζηεζνχλ ηα ζπκβνιηθά, νη δηαδηθηπαθέο αιιειεπηδξάζεηο θαη γλσξηκίεο, πνπ έρνπλ απνβάιιεη ηελ γεσγξαθηθή εγγχηεηα σο αλαγθαηφηεηα. Η κνλαμηά είλαη κία ςπρηθή θαηάζηαζε πνπ ζέηεη ζε επηθπιαθή ηνλ εαπηφ, φηαλ έρεη απνθνπεί απφ ηνπο δεζκνχο, πνπ ηνλ ελψλνπλ κε ηελ θνηλσλία. Ταπηφρξνλα είλαη έλα ζεκάδη πσο νη κέρξη ηψξα ιεηηνπξγηθέο ζπκπεξηθνξέο δελ έρνπλ νπζηαζηηθφ αληίηηκν θαη δελ κπνξνχλ λα εμαξγπξσζνχλ, ψζηε λα παξάγνπλ ςπρνινγηθή ηζνξξνπία, απνδνρή θαη επεμία. Η κνλαμηά είλαη κία πξνεηδνπνίεζε πσο κία γπλαίθα έρεη αλάγθε απφ αιιαγή, πσο δηέξρεηαη έλα κεηαβαηηθφ ζηάδην, φηη ρξεηάδεηαη λέεο εκπεηξίεο, φηη δελ γλσξίδεη αθξηβψο πνηεο είλαη νη επηζπκίεο ηεο θαη πσο νη ππάξρνπζεο έρνπλ απσιέζεη ηελ ζπλαηζζεκαηηθή ηνπο ειθπζηηθφηεηα. Σε κεγαιχηεξε έληαζε είλαη θαθφο νησλφο γηα ηελ επεξρφκελε θαηάζιηςε, ηελ ρακειή απηνεθηίκεζε, ην λεπξσζηθφ άγρνο θαη ηα θαξδηαθά επεηζφδηα (έξεπλεο δείρλνπλ φηη ν θίλδπλνο θηάλεη εηδηθά ζηηο γπλαίθεο ην 80%, φηη απμάλεηαη ε αξηεξηαθή πίεζε, απνδπλακψλεηαη ην αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα θαη εληείλνληαη νη δηαηαξαρέο χπλνπ). Η κνλαμηά κπνξεί λα πξνέιζεη απφ νπνηνδήπνηε πέλζνο ή απψιεηα πξαγκαηηθή ή θαληαζηαθή. Η κνλαμηά ραξαθηεξίδεηαη σο θνηλσληθή, φηαλ ζπλεπάγεηαη ηελ απνμέλσζε απφ ηνπο θίινπο, ηηο εξσηηθέο ζρέζεηο θαη ηελ νηθνγέλεηα. Είλαη ζπρλφηεξε ζε γπλαίθεο, πνπ πξνζπαζψληαο λα αλαδείμνπλ κία δπλακηθή πξνζσπηθφηεηα, ζπζηάδνπλ ηα πάληα ζην βσκφ ηεο θαξηέξαο θαη ζε εθείλεο, πνπ αθνζησκέλεο ζην γάκν, ζηα παηδηά θαη ζηηο ζπκβάζεηο, ιεζκφλεζαλ λα θαιιηεξγήζνπλ ηηο δεμηφηεηέο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα απνθνπνχλ απφ ηηο εμειίμεηο. Αιιά θπξίσο πξνέξρεηαη απφ ηελ αδπλακία ησλ ζεκαληηθψλ άιισλ λα θαηαλνήζνπλ κία εμειηζζφκελε γπλαηθεία ςπρνζχλζεζε, πνπ εθιηπαξεί κε ρίιηα θξππηνγξαθεκέλα ή θαλεξά κελχκαηα γηα επηθνηλσλία θαη εγγχηεηα. Οη φκνξθεο γπλαίθεο έρνπλ πνιιαπιάζην θίλδπλν έθζεζεο ζε απηφ ην βαζαληζηηθφ βίσκα. Σε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο ε γπλαίθα γίλεηαη ηδηάηηεξα επάισηε ζε άλδξεο-ζσηήξεο ή ζε κεηαηρκηαθέο θαηαζηάζεηο, πνπ δχζθνια κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί. Τελ πξφζθαηξε αλάηαζε δηαδέρεηαη ε ζιίςε, επεηδή ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο νη βεβηαζκέλεο

18 18 απνθάζεηο δελ ιακβάλνπλ ππφςε ην θφζηνο, θαπειεχνληαη ηελ αδπλακία, ζθεηεξίδνληαη ηελ θξαπγή αγσλίαο θαη πξνμελνχλ ζπλαηζζεκαηηθφ φιεζξν. Εάλ ην ππεξεγψ θαη ε αλαηξνθή κεηαηξέςνπλ ηελ εδνλή ζε ελνρέο θαη ε γπλαίθα είλαη αζπλεζηζηε ζε ππεξβαηηθά άικαηα, ε πιεκκειήο θαη αζηφραζηε επεμεξγαζία ηνπο νδεγεί ζε κεγαιχηεξε κνλαμηά θαη αίζζεκα θελνχ. Η κνλαμηά είλαη ζξίακβνο ηνπ αηνκηζκνχ ζηε ζπιινγηθή ζπλείδεζε θαη ζην νκαδηθφ πλεχκα. Η ππαξμηαθή κνλαμηά ζρεηίδεηαη κε ηελ θαθή ζρέζε κε ηνλ εαπηφ: είηε εμαηηίαο ηνπ θνξεζκνχ ησλ εκπεηξηψλ θαη ηεο ζπλερνχο ελαζρφιεζεο κε αλνχζηα ηδαληθά, φπσο ν επδαηκνληζκφο, ν θαηαλαισηηζκφο, ν εδνληζκφο, ε θνζκηθή ειαθξφηεηα θαη εμαηηίαο ηεο αξγνπνξεκέλεο δηαπίζησζεο πσο φζα εγγπψληαη ηελ ςπρηθή γαιήλε θαη επθνξία ζπάληα εθπνξεχνληαη απφ ηελ χιε. Η θνζκνζεσξία θαη ε αληίδξαζε ζηελ ηδέα ηνπ ζαλάηνπ, εάλ δελ εκθνξνχληαη απφ ειπίδα, ζάξξνο θαη θαξηεξία, αιιά πεξηνξίδνληαη ζε κεδεληζηηθέο αληηιήςεηο, νδεγνχλ κε αθξίβεηα ζηνλ καξαζκφ θαη ηελ θνηλσληθή αλαιγεζία. Πνιιέο γπλαίθεο επηρεηξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ηε κνλαμηά κε ηε κνλαμηά, πέθηνληαο ζε έλα θαχιν θχθιν απηναπνκφλσζεο θαη κεκςηκνηξίαο, απφ ηνλ νπνίν βγαίλνπλ άιινηε ληθήηξηεο θαη άιινηε ιεειαηεκέλεο. Η ςπρηθή απηή έληαζε αληηκεησπίδεηαη επθνιφηεξα πξνηνχ δηεηζδχζεη ζηα κχρηα ηεο χπαξμεο θαη πξνθαιέζεη ζήςε ζε θάζε έθθαλζε ηεο δσήο. Φαίλεηαη πσο ε άζθεζε, ε απνρή απφ ην αιθνφι θαη ην θάπληζκα, ε αιιαγή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαζεκεξηλψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δηαηξνθήο δξνπλ επεξγεηηθά. Απηφ φκσο, πνπ νρπξψλεη απνηειεζκαηηθφηεξα είλαη ε πξνζήισζε ζηε δηαξθή θαιιηέξγεηα ηνπ λνπ, ε αλάιεςε θνηλσληθήο δξάζεο, ν εζεινληηζκφο θαη θπξίσο ε επηθνηλσλία κε άηνκα πνπ δελ αλήθνπλ ζηνλ ήδε ππάξρνληα θχθιν, αιιά είλαη θνξείο εξεζηζκάησλ θαη πλεπκαηηθψλ επθαηξηψλ πξσηφγλσξσλ. Οη ζρέζεηο έρνπλ έλα θξίζηκν ζεκείν, πέξα απφ ην νπνίν εκθσιεχεη κφλν ε παξαθκή θαη ε έιιεηςε επηθνηλσλίαο. Η γπλαίθα, πνπ επηζπκεί λα απνθχγεη ηε ζπκαηνπνίεζε θαη λα εμαιείςεη ηε βινζπξή απεηιή ηεο θαηάζιηςεο νθείιεη λα μεθηλήζεη ηελ επίπνλε πξνζπάζεηα απφ ηνλ εμνβειηζκφ φισλ ησλ λνζεξψλ θαη θίβδεισλ ζρέζεσλ απφ ηε δσή ηεο. Γηαηί ε κνλαμηά δελ έρεη λα θάλεη κε ηελ πνζφηεηα ησλ δεζκψλ, αιιά κε ηελ πνηφηεηα θαη ηηο πξννπηηθέο ηνπο.