TEYXO 29 ñ IOY π - À À 2008 0,01 EPIO IKO TH ENø H E HNøN MOY OYP øn ñ Kø. 7016 ELECTRO MEDIA WORKS 08

TEYXO 29 ñ IOY π - À À 2008 0,01 EPIO IKO TH ENø H E HNøN MOY OYP øn ñ Kø. 7016 ELECTRO MEDIA WORKS 08

ÈÌËÓÈ Î ÔÛË ÙË..ª. Â Ô 29, Io ÏÈÔ - ÁÔ ÛÙÔ 2008 Bi-monthly magazine of the Greek Composers Union 35, Deinokratous Str, 106 76 Athens Tel. & fax ++210 72 56 607 http://www.eem.org.gr Email: gcu@otenet.gr π ÈÔÎÙ ÙË ø ø ªOÀ OÀƒ ø ÂÈÓÔÎÚ ÙÔ 35, 106 76 ı Ó, ËÏ./ fax: 210-72 56 607 ÓÙ ÎÙÈÎ ÔÌ Î fiùë ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ. ÁÓfi * ËÌÔÛÈÔÁÚ ÊÈÎ ÚÂ Ó ÂˆÓ Ó ÚË * ÓÙÔÓÈÛÌfi ÏË M Ú -XÚÈÛÙ Ó KÚÈı Ú *  ÓÈÎ ÂappleÂÍÂÚÁ Û Ï ÓË Î ÚÎÔ * ÏÏÈÙ ÓÈÎ ÂappleÈÌ ÏÂÈ ª Ú -ÃÚÈÛÙ Ó ÚÈı Ú * Ï ÓË Î ÚÎÔ * Àapple ı ÓË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ & ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ ª Ú -ÃÚÈÛÙ Ó ÚÈı Ú * ªfiÓÈÌÔÈ Û ÓÂÚÁ Ù ŒÊË ÁÚ ÊÈÒÙË ÂˆÚÁ K ÏÔ ÎË ÕÛË ÔÓ Ï Ô XÚ ÛÙÔ MËÙÛ ÎË Ï Í Ó ÚÔ ªÔ * ÔÚ ÓÙ P ÌÔ ÎÔ ƒô ÙË ˆÌ Ì ÎÔ * ÓÂÚÁ Ù ÙÂ Ô Ú ˆÓ, ª Ú ÏÔ appleë, πˆû Ê µ Ï Ù, AÁÁ ÏÈÎ apple ÓÈÎÔÏ Ô, AÏ ÍË ÔÚÊ ÚÈ Ë, Ï ÍË Ë, Ìapple ÓË Ì Ú, ª ÚÈ ÏÏË Ê ÎÈ Ó ÎË, ŒÊË ÚÈ ÓÙ Ê ÏÏ Ë, ÂfiÓÙÈÔ Ã Ù ËÏÂÔÓÙÈ Ë µ ÏÈ ÃÚÈÛÙÔappleÔ ÏÔ, Ï ÃÚ ÛÔ Ô Ë ºˆÙÔÁÚ Ê ÂÍˆÊ ÏÏÔ µeforelight ºˆÙÔÁÚ ÊÈÎfi ÏÈÎfi Ú Â :..ª..... ÁÓÔ, Specs n arts, A. KoÓÙÔÁˆÚÁ Ô, D. Leeson ψÛÛÈÎ ÂappleÈÌ ÏÂÈ ª ÚÎ Î ÏÏË, ÈÒÚÁÔ X Ù ËÌÈ ÂÏ ÎË * Ú ÌÌ ÙÂ. ªÂÙ Í 29, 104 39 ı Ó ËÏ./ fax: 210-88 24 983, e-mail: lkanaris@otenet.gr Ó ÚÔÌ - È ÊËÌ ÛÂÈ ª.Ã. ÚÈı Ú, ÙËÏ.: 210-67 13 086 X ÓÈÒÙÔ 17, 154 52 æ ÈÎfi e-mail: mackrit@otenet.gr Àapple ı ÓÔ OÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Ï Í Ó ÚÔ ªÔ * ÔÌÈÎfi Ì Ô ÏÔ : ÙÂÚ Ó ÁÁÂÓÈÒÙÔ EÎÙ appleˆûë - Ú ÁˆÁ ºø π & TYPICON A.E. ËÌ Ú ÎË 20, 11855 ı Ó ËÏ. 210 3470808, e mail:fotolio@typicon.gr (* Ì ÏË ÙË..ª.) H Ó ËÌÔÛ Â ÛË ÎÂÈÌ ÓˆÓ Î È ÏÈÎÔ ÂappleÈÙÚ appleâù È ÌfiÓÔÓ Î ÙfiappleÈÓ Â ÙË ÓÙ ÎÙÈÎ OÌ ÙÔ.. ÙË..ª Ùfi ÙÔ ÙÂ Ô 4. +ıâûè 6. ÌÂÚÔÏfiÁÈÔ 9. Î ËÏÒÛÂÈ Â͈ÙÂÚÈÎÔ 11. È ÛÂÈ - fiïè 18. ÈÔÓ ÛË Ú ÌÌ ÓÔ 19. ddio Ricordi 20. Electro media works 08 23. Humoresque 26. To appleôúùú ÙÔ ÙÔ ªozart 30. nsemble recherche 32. Ó ÓÙ ÍË: Gerard Pape 37. TÚ ÁÔ ÒÓÙ... 40. Luigi Nono 42. H πûùôú ÙÔ Musical 46. ªÔ ÛÈÎÔ ÙË È ÛappleÔÚ 48. fiáè appleï 50. ÂÌÈÓ ÚÈ - È ÁˆÓÈÛÌÔ 52. appleèûùôï - Ó ÎÔÈÓÒÛÂÈ 54. µè ÏÈÔapple ÚÔ Û ÛË 57.  ÓÔÁÚ Ê Ì Ù 59. OappleÙÈÎ ÎÚÔ ÛÂÈ ÚıÚ ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ ÂÓ ÂÎÊÚ Ô Ó appleô ÚˆÙÈÎ ÙÈ applefi ÂÈ ÙÔ.. ÙË..ª. È ÂappleÈÏÔÁ ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ appleôùâïô Ó Â ı ÓË ÙË ÓÙ ÎÙÈÎ ÙÔ Ì. ÂÓ applefiáú Ê ÚıÚ ÂÎÊÚ Ô Ó applefi ÂÈ ÙˆÓ Û ÓÙ ÎÙÒÓ ÙÔ.

ıâûè Û Ó Â Ó Ó ÎfiÛÌÔ ÁÂÌ ÙÔ appleôï ÌÔ, appleâ Ó, Î Ù apple ÂÛË, apple ÙË, appleï ÍË, Ù ÂÎÙfi applefi ÙËÓ ÈÒÓÈ ıˆfiùëù ÙˆÓ ÒˆÓ appleôùâïâ Ì ÂÈÎfiÓ ÂÏapple ; ª ÌËÙ Ú Ì Ó ÓÂÔÁ ÓÓËÙÔ ÛÙËÓ ÁÎ ÏÈ ÙË ; ÏÏ Ûˆ ÙÔ apple È Ó Î Ù Ï ÍÂÈ ÔÏÔÊfiÓÔ ÔÏÔÊÔÓËÌ ÓÔ, ÔapplefiÙÂ Ë ÂÏappleÈ ÔÊfiÚ ÂÈÎfiÓ Ù Ó ÌÔÓ Ì appleúôâèîfióèûë Ì appleèâù : ÌÈ ÌËÙ Ú Ì ÙÔ ÌfiÏÈ appleâı Ì ÓÔ apple È ÙË ÛÙ applefi È ÙË. Ÿ È, Ë ÂÈÎfiÓ ÙË ÂÏapple Â Ó È Î appleôèô appleô appleâúó ÂÈ Ì Ó ÌÔ ÛÈÎfi fiúá ÓÔ Û ÌÈ ı ÎË. ÂÓ Û ÓÂÈÛÊ ÚÂÈ ÛÙËÓ Î Ù apple ÂÛË Ô Ù ÛÙËÓ appleâïâ ı ÚˆÛË, ÏÏ Û fiùè ÂÎÙ Ï ÛÛÂÙ È applefi Î Ùˆ. Ô ÁfiÚÈ ÛÙÔ appleô Ï Ùfi ÙÔ, ÛÙËÓ appleï ÙË ÙÔ ÌÈ ÎÈı Ú Ì ÛÙË ı ÎË ÙË applefi ÍÂıˆÚÈ ÛÌ ÓË ÂÚÌ Ù ÓË, ÙÔ ÎÔÚ ÙÛÈ appleô appleâúèì ÓÂÈ ÙÔ ÙÚ Ì ÌÂ Ì ÛÙÚ apple ÙÛ ÚÈÛÌ ÓË ı ÎË ÈÔÏÈÔ. È ÈÂÚ ÎÚ appleùâ Î Ùˆ applefi ÙÈ ÛÎËÓ Û Ó ÏÈÒÓ fiappleô ÔÏfiÁ Ú Û ÙÚ apple È Î È Î Ú ÎÏÂ Î È ÛÙÔ apple ÙˆÌ ÔÈ ÌÔ ÛÈÎÔ ÙË ÔÚ ÛÙÚ ÓÔ ÁÔ Ó ÙÈ ı ΠÙÔ Î È ÛËÎÒÓÔ Ó Ù ÛÙÈÏappleÓ Î È Á ÏÈÛÙÂÚ fiúá Ó ÙÔ, Ê ÓÔÓÙ apple Ûˆ ÙÔ Ù appleôù appleòì Ù ÙÒÓ ÙˆÓ ÔÚÁ ÓˆÓ: ÚÓËÙÈÎ ÎÏ ÚÈÓ Ù, ÊÏ Ô Ù, Ê ÁÎfiÙ Ì ٠ÛÙfiÌÈ Î È Ù ÔËıËÙÈÎ ÙÔ ÎÔÌÌ ÙÈ, ıô ÏÒÌ Ù Û apple Ïfi ÂÓÈÛ Ì ÓÔ ÂÏÔ Ô ÎÈ ÂÓÒ Ô ÒÚÔ ÁÂÌ ÂÈ ÛÙ È Î Ì ÙËÓ applefiîˆêë Î ÎÔÊˆÓ fiïˆó ÙˆÓ ÔÚÁ ÓˆÓ, Ù ÔappleÔ Ó ËÙÔ Ó fiï ÙÔ Ï, fiappleˆ ÛappleÔ ÚÁ ÙÈ Î È ÁÏ ÚÔÈ Î È Î Ú ÂÚ ÓÂ Î È ÎÔÙÛ ÊÈ Û ÓˆÛÙ ÔÓÙ È Á Úˆ applefi Ó ÎÔÌÌ ÙÈ ˆÌ, Ù Î apple ÎÈ ÙˆÓ ıëîòó ÙˆÓ ÎÔÓÙÚ Ìapple ÛˆÓ, appleô Ô Ó ÙÔ ÌapplefiÈ ÂÓfi ÓıÚÒappleÔ, ÛÎÔ Ó Û Ó applefiúùâ appleô Á Ô Ó Û Ó Ó ÏÏÔ ÎfiÛÌÔ... Aapplefi ÙÔ È Ï Ô ÙÔ Ã. ªÔ ÏÈ H Ó Î Ï Ë ÙÔ Ú ÓÔ

σχόλια ειδήσεις Ορχήστρα των... ΧρΗµάτων Τέλος καλό; Αν δεχτούµε την άποψη του Γιώργου Κουρουπού, η τελευταία περιπέτεια της Ορχήστρας των Χρωµάτων λήγει αισίως. Ύστερα από µία σχεδόν εξάµηνη καθυστέρηση, και ενώ σερνόταν για ένα χρόνο η παραίτηση του Προέδρου του. Σ. Γιώργου Στεφανάκη, ύστερα από µία οµοβροντία δηµοσιεύσεων στον Τύπο και στο διαδύκτιο, ένα εκτενές άρθρο της Ελένης Μπίστικα στην «Καθηµερινή», τις διαµαρτυρίες και τις ανακοινώσεις τών µουσικών, καθώς και µία επερώτηση της Μ. αµανάκη στη Βουλή, σχεδόν στο παραπέντε, το Υπουργείο ξύπνησε Όταν το πρωί της Τετάρτης 18 Ιουνίου, φτάναµε στην συνέντευξη τύπου, δεν περιµέναµε µία τέτοια ριζική αναστροφή του «ζοφερού κλίµατος», όπως το χαρακτήρισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου των Φίλων της Ορχήστρας Φίλιππος ωρής. «Αρχίζω µε τα καλά νέα», µας είπε ο Γ. Κουρουπός, για να εξηγήσει στη συνέχεια ότι στη συνάντηση που είχε µε τον Γ. Γ. του Υπουργείου δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι η Ορχήστρα θα λάβει την καθυστερούµενη επιχορήγησή της, που σύµφωνα µε τον ιδρυτικό της νόµο καλύπτει τα ανελαστικά της έξοδα. Όλα καλά; Μένει να το δούµε... Όπως είπε το µέλος του..σ. Σεραφείµ Φυντανίδης: «Ελπίζω οι υποσχέσεις του Υπουργού να είναι κατά το 10% αληθινές». Πάντως ως τη στιγµή που γράφεται αυτό το κείµενο (Παρασκευή 27 Ιουνίου), το Υπουργείο δεν έχει εκταµιεύσει ούτε ένα ευρώ Έτσι κι' εµείς αποφασίσαµε να µην αλλάξουµε την φωτογραφία των πλανόδιων µουσικών που είχαµε επιλέξει πριν τις τελευταίες εξελίξεις. Την δηµοσιεύουµε ελπίζοντας ότι οι µουσικοί των «Χρωµάτων» δε θα χρειαστεί ποτέ να βγάλουν έτσι τα προς το ζειν... Πάντως ανάµεσα στους βασικούς χρηµατοδότες της Ορχήστρας πρέπει να συγκαταλέγονται και οι µουσικοί της, καθώς δεδουλευµένα που εξοφλούνται µε έξι ή δώδεκα µήνες καθυστέρηση, είναι στην ουσία ένα άτοκο δάνειο. Το µεγαλύτερο µέρος των αναµενόµενων χρη- µάτων θα καλύψει αναγκαστικά τις αναίτιες δαπάνες που δηµιουργήθηκαν εξ αιτίας των καθυστερήσεων, όπως τα πρόστιµα που βάζει το ΙΚΑ στις εκπρόθεσµες οφειλές. Κατά τα άλλα η επετειακή συναυλία θα έπρεπε µάλλον να λέγεται «επαιτιακή», αφού έγινε µόνο επειδή οι Φίλοι της Ορχήστρας κατάφεραν να συγκεντρώσουν το... µυθώδες ποσό των 25.000 ευρώ. Μάθαµε ότι ο Σύλλογος των Φίλων µπορεί να καλύψει, µέσα από εισφορές και δωρεές, το περίπου ένα τρίτο των ανελαστικών εξόδων. Η οικονοµική ασφυξία των προηγούµενων µηνών έκανε αδύνατη την υποβολή πρότασης προς το Ελληνικό Φεστιβάλ, καθώς επίσης και τη διαφηµιστική προβολή των εκδηλώσεων που έγιναν το χειµώνα στο «Τριανόν». Ίσως οι πολυδιαφηµιζόµενες αλλαγές που θα γίνουν στο Υπουργείο. να αποτελούν µία καλή ευκαιρία ριζικής λύσης του προβλήµατος που δεν είναι άλλη από την ένταξη των «Χρωµάτων» στον τακτικό προϋπολογισµό του. Εµείς πιστεύουµε ότι τα έξοδα της Ορχήστρας είναι αντιστρόφως ανάλογα της προσφορά της, κάτι που τόνισαν τόσο ο Νίκος Τσούχλος όσο και ο Θόδωρος Αντωνίου. Ο πρώτος αναφέρθηκε στα πολλά σηµαντικά ξένα έργα, συµφωνικά και όπερες, που πρώτη η Ορχήστρα παρουσίασε στην Ελλάδα ενώ ο δεύτερος υπογράµµισε: «Τα Χρώµατα έχουν παίξει περισσότερα ελληνικά έργα απ' ότι όλες οι υπόλοιπες ελληνικές ορχήστρες µαζί.» Ακούει κανείς; Κ. Λ. Πειραµατικής Σκηνής νεκρανάσταση Με µία... τριλογία θανάτου! Την ανασύσταση της «Πειραµατικής Λυρικής Σκηνής», που ιδρύθηκε επί Καρυτινού, αλλά καταργήθηκε από τον...εξωγήινο Λαζαρίδη, χαιρετίζουµε ως δείγµα ευαισθησίας της σηµερινής διεύθυνσης στη σύγχρονη ελλη- 11

humor`èsque Ú ÌÌ Ù Û ÓıÂÙÒÓ applefi ÙËÓ Î ÏÔÎ ÈÚÈÓ Î Ù ÛÎ ÓˆÛË ÚÈÛÙÔ Ì ÙÔÓ Û Ó ÂÏÊÔ ÃÚ ÛÙÔ Ì Ú appleô appleúòùô Ó Ó Û ÙÔ apple Ú Î Ùˆ È ÛΠÛÙÈÎfi ΠÌÂÓÔ ÌÂ Ê ÓÙ ÛÙÈÎ ÏÏËÏÔÁÚ Ê Â Û ÓıÂÙÒÓ Ì ÙÔ ÁÔÓ ÙÔ. appleèï Í ÌÂ Ó ËÌÔÛÈ ÛÔ Ì ÙÔ ÁÁÏÈÎfi appleúˆùfiù appleô ÂappleÂÈ ÔappleÔÈ appleôùâ ÂÏÏËÓÈÎ applefi ÔÛË ı Ù Ó ÂÍã ÛÔ ÛÓfiËÙË ÁÈ ÙÔÓ Ì ËÙÔ Ó ÁÓÒÛÙË. ÚÔÙÚ appleôóù ÛÂ Û ÌÌÂÙÔ ÛÙÔ ÛÙ Ô, ÂÍËÁÔ Ì fiùè ÙÔ Î ÌÂÓÔ ÏÏ Î È ÙÔ ÛÙ Ï ÙË Î ıâ ÂappleÈÛÙÔÏ, apple Ú apple ÌappleÂÈ ÌÂÛ ÛÙÔ ÌÔ ÛÈÎfi ÊÔ Î È ÛÙËÓ appleúôûˆappleèîfiùëù ÙÔ ÓÙ ÛÙÔÈ Ô Û Óı ÙË. Î ÙÛ : ÃÚ ÛÙÔ ªËÙÛ ÎË 23

ÂappleÈÎ ÈÚfiÙËÙ!!! ÌÔ ÛÈÎ... ÙÔ Ï ÃÚ ÛÔ Ô Ë Ô Ó Ô LOOK ÙÔ ªÔzart appleâúèapple ÙÂÈ ÌÈ Ó Î Ï Ë ÂÓ apple Ú ÂÈ Ù appleôù appleèô ÔÈÎÂ Ô ÛÙÔ ÌÂÏÂÙËÙ Î È Ï ÙÚÂÈ ÙË ÓÙ ÓË ÌÔ ÛÈÎ applefi ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ªfiÙÛ ÚÙ. ªÔ ÛÈÎ ÁÂÌ ÙË ÂÓ ÚÁÂÈ, ÎÚ ÛÙ ÏÏÈ- ÓË È ÁÂÈ, ÂÍÈÛÔÚÚÔappleËÌ Ó ÓÙÈı ÛÂÈ, ÌÂÛÙfi appleâúèâ fi- ÌÂÓÔ, Î È ÍÂapple Ú ÛÙË ÙÂÏÂÈfiÙËÙ ÛÙÔ ÂÈÚÈÛÌfi ÏÂappleÙÔÌ - ÚÂÈ Î È ÊfiÚÌ. ÚfiÎÂÈÙ È ˆÚ ÌÊÈ ÔÏ ÁÈ ÙËÓ Î ÏÏÈÙ ÓÈÎ apple Ú Î Ù ı ÎË ÙÔ È ÊˆÙÈÛÌÔ.  ÓÙ ıâûë Ì ÙËÓ Ú Ù ˆÙË ÌÔ ÛÈÎ ÙÔ, ÙÔ appleúfiûˆappleô ÙÔ ªfiÙÛ ÚÙ ÂÓ apple Ú ÂÈ appleï ÔÓ Î È, ÛÙ Ò, ÔÈ ıâóùèî appleâèîôó ÛÂÈ ÙÔ Â Ó È ÂÏ ÈÛÙÂ. Ô ÙÔ ÂÍËÁ ÙÔ apple ÁÎfiÛÌÈÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÁÈ ÙËÓ Ó ÁÓÒÚÈÛË ÂÓfi appleúfi- ÛÊ Ù Ó Î Ï Êı ÓÙÔ appleôúùú ÙÔ ÙÔ. ÁÎÂÎÚÈÌ Ó, ÛÙÈ 15 ª ÚÙ Ô 2008, Û ËÌÂÚ ÙÔ Royal Musical Association ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ, Ô Î ıëáëù Cliff Eisen (King s College, London) Ù ÙÔappleÔ ËÛ ÙÔÓ appleâèîôóè fiìâóô Ó Ú ˆ ÙÔÓ πˆ ÓÓË ÃÚ ÛfiÛÙÔÌÔ µfiïêáî ÓÁÎ ÂfiÊÈÏÔ ªfi- ÙÛ ÚÙ (ÌÈ Û ÓÔappleÙÈÎ Ó ÎÔ ÓˆÛË ËÌÔÛÈ ÙËΠÛÙÔ - ÁÎ ÚÔ appleâúèô ÈÎfi «Eighteenth-Century Music», ÙÂ. 5, Ú. 1, ª ÚÙÈÔ 2008, ÛÛ. 138-140). Ÿappleˆ Ó ÌÂÓfiÙ Ó, Ë Â ËÛË Î Ó ÙÔ Á ÚÔ ÙÔ Îfi- ÛÌÔ, ÙÔ Â appleôúùú ÙÔ Ì Ûˆ ÛÊ Ï ÛÙËΠappleïô ÛÈÔapple - ÚÔ, ÊÔ Ë Í ÙÔ ÂÎÙÈÓ ıëîâ Û ÚÎÂÙ ÂÎ ÙÔÌÌ - ÚÈ ÔÏÏ ÚÈ. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÙËÓ ÛËÌ ÓÙÈÎfiÙÂÚË Ó Î Ï - Ë appleúôûˆappleèîô ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ ÙÔ Û Óı ÙË, Ë ÂÈÎfiÓ ÙÔ ÔappleÔ Ô Â Ó È È apple ÁÎÔÛÌ ˆ ÁÓˆÛÙ ÚË ÛÙËÓ - ÛÙÚÈ Î ÛÔÎÔÏ ÙÔ ÈÔÌË Ó ÏÏ fi È Ó ÁÎ ÛÙÈÎ Î È ıâóùèî. appleï ÔÓ ËÌÔÊÈÏ appleúôûˆappleôáú Ê ÙÔ ªfi- ÙÛ ÚÙ ÚÔÓÔÏÔÁÂ Ù È applefi ÙÔ 1819, Û Â fió ÙÚÈ ÓÙ ÚfiÓÈ ÌÂÙ ÙÔ ı Ó Ùfi ÙÔ. Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙË Ó Î Ï Ë ÂÓ Ú ÂÈ Ô Ù ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ Ô ÙÂ Î Ó ÛÙËÓ ÛÙÚ, ÏÏ apple Ú fiíˆ ÛÙË Ì - ÎÚÈÓ ÏÈÊfiÚÓÈ Î È Ë ÛÙËÓ ÔÈÏ ÙÔ ÚÈÙ Ô (ÁÓˆ- ÛÙfiÙÂÚË ˆ Silicon Valley). Ù Ë ÙÔ ÊÂÚ ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 2003 Ó ÂappleÈÛÙÚ ÂÈ ÌÂÚÈÎ Ófi Û ÏÏ ÎÙË applefi ÙËÓ πù Ï ÌÂ Ô ÎÈ ÒÙÈ Ó٠Πappleô   ÁÔÚ ÛÂÈ applefi appleï Ófi ÈÔ appleˆïëù. Î ÛfiÓÈ appleâúèâ Ó appleôèîèï ÓÙÈÎÂÈÌ ÓˆÓ, fiappleˆ ÓÔÌ ÛÌ Ù Î È ÌÂÙ ÏÏÈ, È Ï, ÎÔÛÌ Ì Ù, Ó ÙÂ- ÈÎ. 1 ÏÂÙÔ ÚÁÈÎfi Í ÊÔ, Ô ÌÂÁ Ï ÎÏÂÈ È ÂÍÒappleÔÚÙ, ÌÈ ÙÚ appleô Ï, Î È ÌÈ ÛÂÈÚ applefi apple Ó ÎÂ Î È appleôúùú Ù ÌÈÓÈ - ÙÔ ÚÂ. applefi Ù ÙÂÏ ٠Í ˆÚ Ô Ó Ô appleúôûˆappleôáú - Ê Â, ÂÓfi ÁÔÚÈÔ appleâú appleô Î ÂÙÒÓ Î È ÂÓfi Ó ÚÔ Ó Ú (28-30 ÚfiÓˆÓ) appleô appleâèîôó ÂÙ È Û appleúôê Ï Î È ÊÔÚ ÎfiÎÎÈÓÔ Û Î ÎÈ. ŸÙ Ó Ó Ù ÓÔÎÚ ÙË apple Ú Ù ÚËÛ fiùè ÙÔ ÌÈÎÚfi Áfi- ÚÈ ı Ì ÂÈ Ó applefi Ù appleôúùú Ù ÙÔ Ó ÚÔ ªfiÙÛ ÚÙ Ô ÏÈÊÔÚÓ Ô Û ÏÏ ÎÙË appleâ ı ÓıËΠÛÙÔÓ Neal Zaslaw, Î ıëáëù ÛÙÔ ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Cornel Î È ÎÔÚ Ê Ô ÌÂÏÂÙËÙ ÙÔ Û Óı ÙË. ΠÓÔ ÙÔÓ apple Ú appleâì  ÛÙÔÓ Daniel Leeson, Âapple ÛË ªÔÙÛ ÚÙÈÛÙ ÏÏ Î È Î ÙÔÈÎÔ ÙÔ Silicon Valley. O ÙÂÏÂ Ù Ô ı Ì Ù È fiùè ÓÙÈÎÚ ÔÓÙ ÁÈ appleúòùë ÊÔÚ ÙË Û ÏÏÔÁ ÛÙÈ Ú ÙÔ 2004, ÂÓ 26

σύγχρονης µουσικής σύνολα της Λορέντας Ράµου Ensemble Recherche αφοσίωση στην αναζήτηση Το Ensemble Recherche (ER) βρέθηκε στην Αθήνα τον περασµένο Νοέµβριο για την παγκόσµια πρεµιέρα της παράστασης του Jan Fabre I am a mistake (MMA, 29.11.07), µε πρωτότυπη µουσική του Wolfgang Rihm. Η παρτιτούρα, που είχε την καθαρότητα και τη δοµή αραχνοΰφαντου ιστού, εκτελέστηκε µε εξαιρετική ακρίβεια από το ER υπό τη διεύθυνση του Lucas Vis. Με την ευκαιρία αυτή, είχαµε πριν τη συναυλία µια συνοµιλία µε τον φλαουτίστα Martin Fahlenbock και τη διαχειρίστρια του Enseble Tanja Ratzke για τις δραστηριότητες του συνόλου, την ιστορία του και τα µελλοντικά του σχέδια. Πέρα απ' όλα όσα ειπώθηκαν και τον πληροφοριακό χαρακτήρα της συνάντησής µας, αυτό που µένει στη µνήµη είναι µια βαθειά και απόλυτη αφοσίωση των µελών που αποτελούν τo συγκρότηµα στους στόχους που έχουν θέσει. Οι συνθήκες δουλειάς τους απέχουν πολύ από το να τους εξασφαλίζουν την οικονοµική άνεση και τη σταθερότητα ενός ωραρίου που ισχύουν στη Γερ- µανία για τους µουσικούς ορχήστρας. Η συµµετοχή στην οµάδα του ER είναι µια επιλογή, όπου η ποιότητα και η ποσότητα της δουλειάς δεν αντισταθµίζονται σε καµιά περίπτωση µε τις οικονοµικές απολαβές. Όµως, ο τρόπος, το αντικείµενο, και το αποτέλεσµα αυτής της κοινής προσπάθειας, είναι µια αδιαµφισβήτητη προτεραιότητα για όλα τα µέλη. Όταν πριν από δύο χρόνια χρειάστηκε να βρεθεί ένα καινούριο βιολοντσέλο, πήρε αρκετό χρόνο να βρεθεί ένας µουσικός που να έχει όχι µόνο το απαιτούµενο επίπεδο αλλά και να µπορεί να εναρµονιστεί µε τον υπάρχοντα τρόπο δουλειάς. Ιστορικό Το σύνολο σχηµατίστηκε το 1985 από σπουδαστές της Hochschule του Φράιµπουργκ µέσα σε µια ιδιαίτερα πρόσφορη για τη σύγχρονη µουσική ατµόσφαιρα. Στη δηµι- 30

Gerard Pape Û ËÙ ÌÂ ÙÔÓ.. ÁÓfi Û Ó ÓÙÂ ÍË EÎÏÂÎÙÈÎ Û ÁÁ ÓÂÈÂ 32

και πολιτική µουσική του Αλέξη Πορφυριάδη* 1ο µέρος Η στρατευµένη σύγχρονη µουσική και ο ιταλός συνθέτης Luigi Nono Αν ερευνήσει κανείς έργα συνθετών στρατευµένης µουσικής όπως οι Nono, Eisler, Weil, Dallapicola και Henze διαπιστώνει πόσο διαφορετική προσέγγιση είχε ο καθένας απ' αυτούς πάνω στο ζήτηµα της αισθητικής της στρατευµένης µουσικής. Ο Nono υποστήριξε ότι ο συνθέτης πρέπει να βοηθήσει το κοινό που τον ενδιαφέρει να κατανοήσει την αισθητική τής avant garde, και όχι να απλοποιήσει τις διαδικασίες σύνθεσης, για να µπορέσει το συγκεκριµένο κοινό να τις αντιληφθεί (όπως ήταν π.χ. η προσέγγιση των Θεοδωράκη, Eisler, ή Weil). Στις απόψεις του αυτές τον Nono βοήθησε η έ- νταξή του το 1952 στο Κ.Κ.Ιταλίας. Η ένταξή του ήταν η λογική συνέπεια µίας ανάπτυξης που ανάγεται στην περίοδο του φασισµού στην Ιταλία. Σε συνεντεύξεις του ο Nono αποσαφηνίζει τον ρόλο που έπαιξε η Resistenza, δηλαδή η ενεργή αντίσταση κατά του φασισµού, στη δια- µόρφωση της προσωπικότητάς του. Σπουδαίο ρόλο έ- παιξε επίσης η µελέτη των κειµένων του Antonio Gramsci, ενός από τα ιδρυτικά µέλη του Κ.Κ.Ιταλίας. Αυτή η σπουδή αρχίζει για τον συνθέτη µε την ανακάλυψη του Quaderni del carcere (Τετράδια Φυλακής) στα χρόνια µετά τον 2ο παγκόσµιο πόλεµο. Με την µελέτη των δηµοσιεύσεων του Gramsci ο Nono απέκτησε µια πνευµατική σχέση µε έναν συγκεκριµένο χώρο ιδεών. Θα περάσουν βέβαια κάποια χρόνια µέχρι να αισθανθεί την αναγκαιότητα της στρατευµένης µουσικής και να παρουσιάσει ένα προσωρινό σχέδιο, ό- που οι δύο πόλοι - Μουσική και Πολιτική - θα είναι στενά συνδεδεµένοι. Μία πρώτη περίληψη των απόψεών του παρουσίασε στο Darmstadt, στην εισήγησή του «Ιστορία και Παρόν στη Μουσική σήµερα», το 1959. Έκανε έτσι γνωστές τις θέσεις του απέναντι στις τάσεις παραµερισµού της Ιστορίας, που εµφάνιζε η σύγχρονη σύνθεση. Ο Nono αποµακρύνθηκε γρήγορα από την ιδέα της αυτόνοµης τέχνης τονίζοντας την λειτουργική αξία τού έργου τέχνης και των τεχνικών που χρησιµοποιούνται σε αυτό. Μέσα σε ένα περιβάλλον, όπου η τεχνική και ο έλεγχος του υλικού µε περίπλοκες διαδικασίες (σειραϊσµός) ήταν το κυριότερο ρεύµα της σύγχρονης µουσικής, άρχισε να µιλά εναντίον της a priori υπεροχής της Τεχνικής στη µουσική και να υποστηρίζει ότι η απουσία αναφοράς της µουσικής τεχνικής στο κοινωνικό γίγνεσθαι γίνεται εργαλείο στα χέρια του συστήµατος. Το 1969 περιέγραψε στην εισήγησή του «Μουσική και επανάσταση» το µοντέλο της στρατευµένης µουσικής στο ο- ποίο είχε καταλήξει: H πολιτική µουσική πρέπει να δοκι- µαστεί από λειτουργικής άποψης στην πάλη των τάξεων και στον αντι-ιµπεριαλιστικό αγώνα. Αν και ενεργό µέλος του Κ.Κ., οι συνήθως ετερόδοξες θέσεις του γίνονταν δύσκολα δεκτές από τους µανδαρίνους του κόµµατος. Η εσωτερική δηµοκρατία ό- µως στο Κ.Κ.Ιταλίας εκείνη την εποχή ήταν τόσο δυνατή, που επέτρεπε θέσεις που ήταν τελικά αντίθετες µε τους επίσηµους στόχους του κόµµατος. Για παράδειγµα, τη δεκαετία του 50 το κόµµα ακολουθούσε το δόγµα του σοσιαλιστικού ρεαλισµού. Αργότερα η ηγεσία του κόµ- µατος αποµακρύνθηκε από το δόγµα αυτό, αλλά ο Nono είχε αλλάξει ρότα πολύ πριν. Εν τούτοις ο Nono δεν δέχτηκε ποτέ πιέσεις παρά το ότι χρησιµοποιούσε τεχνικές της 2ης σχολής της Βιέννης, οι οποίες σύµφωνα µε τους κώδικες του σοσιαλιστικού ρεαλισµού ήταν σηµάδια «µικροαστικής παρακµής». 40

µουσικά είδη του Καµπάνη Σαµαρά 1ο µέρος Το µιούζικαλ (musical comedy, musical play) είναι ένα τυπικά αµερικάνικο µουσικό ψυχαγωγικό θέατρο σχεδόν ταυτόσηµο µε το Broadway της Νέας Υόρκης. Έχοντας (τουλάχιστον στο ξεκίνηµά του), το διπλό χαρακτηριστικό της κωµωδίας και της µουσικής και αναµειγνύοντας την πρόζα µε µουσική και τραγούδια, (σόλο-ντουέτα, τρίο, χορωδιακά και ορχηστικά µέρη), τους χορούς και τις θεαµατικές σκηνογραφίες, κατάφερε αρκετά γρήγορα να ξεπεράσει το θεατρικό χαρακτήρα του - χωρίς πάντως να τον απαρνηθεί ποτέ εντελώς - και να γίνει ένα γνήσιο κινηµατογραφικό είδος. Το µιούζικαλ ευνοήθηκε πολύ από τον κινηµατογράφο του Hollywood και αναπτύχθηκε κυρίως µέσα από τις παραγωγές των δεκαετιών από το 30 ως το 50. Από την άλλη, και ο κινηµατογράφος αυτός ήταν άµεσα επηρεασµένος από τα σκηνικά θεάµατα του Broadway. Ωστόσο, η θεατρική καταγωγή του µιούζικαλ πηγαίνει παλαιότερα, έχοντας ρίζες στην οπερέτα, το βαριετέ, το καµπαρέ και το music hall. Το µιούζικαλ εµφανίζεται παράλληλα µε ένα άλλο είδος µουσικού θεάτρου που έρχεται σαν «προέκταση» του βαριετέ και του music hall. Πρόκειται για την επιθεώρηση (revue), µε την οποία όµως -όπως θα δούµε- έχει σαφείς και εµφανείς διαφορές. Ο ιστορικός David Ewen ανιχνεύει τις ρίζες του µιούζικαλ κάπου στα µέσα του 18ου αιώνα ως ένα είδος όπερας βασισµένης σε γνωστά λαϊκά τραγούδια, στα οποία βάζανε καινούργια λόγια για τις ανάγκες του έργου. Οι παραστάσεις αυτές είχαν συνήθως ως πρόθεση, να διακωµωδήσουν κάποιο δηµόσιο πρόσωπο, ή να πα- 42 Η ιστορία του musical Αναπολώντας το παρελθόν Αναζητώντας το µέλλον; ρωδήσουν ένα ήδη γνωστό θεατρικό έργο. Η πρώτη τέτοια παράσταση έγινε το 1735 µε την «Flora», όπερα βασισµένη πάνω σε αγγλικές µπαλάντες. Την ίδια εποχή ήταν δηµοφιλή και άλλα είδη µουσικών παραστάσεων: παντοµίµες, κωµωδίες, music hall και κωµειδύλια. Όλα αυτά διαδίδουν και ενισχύουν έ- να είδος θεάµατος µε βασικό χαρακτηριστικό την ποικιλία: τραγούδια, κωµικά σκετς, ακροβατικά και άλλα πολλά νούµερα που εναλλάσσονται µεταξύ τους. Η ποικιλο- µορφία της παράστασης ενός µιούζικαλ είναι δανεισµένη από τα προηγούµενα είδη. Όµως σε αντίθεση µε αυτά, που εξαιτίας της φύσης και του χαρακτήρα τους δεν µπόρεσαν να αφοµοιωθούν από την µεγάλη οθόνη, το µιούζικαλ έδειξε, εξ αρχής τη τάση του προς την 7η τέχνη, αλλά και την άµεση συγγένειά του µε αυτήν. Ίσως γιατί κατ' εξοχήν βασίζεται στο θέαµα (spectacle). Πρόκειται για το στοιχείο που στερέωσε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα ανάµεσά σε όλα τα άλλα είδη. Έτσι, παρά την αρχική του ακαµψία, κατέκτησε πολύ γρήγορα το κοινό, κατορθώνοντας να το αποσπάσει από τις θεατρικές αίθουσες και το ζωντανό υπερθέαµα. Φτάσαµε λοιπόν να επικεντρώσου- µε το ενδιαφέρον µας µε πολύ ξεκάθαρο τρόπο στο µουσικό θεατρικό είδος της µουσικής κωµωδίας, ή πιο απλά, µιούζικαλ. Πολύ πιστεύουν ότι το µιούζικαλ του Broadway, δηλαδή το αµερικάνικο µιούζικαλ (όπως θα δούµε στην πορεία, έχουµε και ευρωπαϊκό µιούζικαλ), είναι το πιο ενδιαφέρον είδος τέχνης, χάρις στο οποίο πρωτοτύπησε η Αµερικάνικη µουσική. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι αποτελεί την πραγµα-