International Conference WIN 4 LIFE Tinos Island, Greece 19 to 21 September 2013 Ο δρόμος του νερού από την μονάδα αφαλάτωσης προς τον τελικό καταναλωτή Παπαδάκης Κων/νος Μηχανολόγος Μηχανικός M.S.c Τήνος 2013
Εισαγωγή Στα ελληνικά νησιά, και γενικά σε όλες τις περιοχές όπου η επάρκεια του διαθέσιμου πόσιμου νερού είναι οριακή, είναι σύνηθες το φαινόμενο οι διαχειριστές να εντοπίζουν και συχνά να εξαντλούν τις προσπάθειές τους, στην ανεύρεση επαρκούς ποσότητας νερού μέσω υδρομαστεύσεων, γεωτρήσεων ή μονάδων αφαλάτωσης, Από την μεριά των τεχνικών, γίνονται συνεχείς προσπάθειες για βελτίωση της παραγωγικότητας και ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας των μονάδων μέσω βελτιστοποίησης των μεθόδων και καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων (π.χ ανάκτηση ενέργειας ) ώστε να μπορεί να γίνει και οικονομικά βιώσιμη η παροχή πρώτης ύλης από την εκάστοτε μονάδα αφαλάτωσης Όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι προφανείς για την εξασφάλιση της αναγκαίας πρώτης ύλης για την περαιτέρω διαχείριση και την διαμόρφωση του τελικού προϊόντος που λέγεται πόσιμο νερό στην βρύση του καταναλωτή. Πρέπει λοιπόν να επισημανθεί και η προσοχή στην διαχείριση του δικτύου διανομής και στην επίδραση που έχει αυτό στην ποιότητα των υπηρεσιών προς τον τελικό καταναλωτή Τι εννοούμε με τον όρο διαχείριση δικτύου ύδρευσης Σε κάθε δίκτυο ύδρευσης, ανεξάρτητα του μεγέθους και του αριθμού των ανθρώπων που εξυπηρετεί, είναι υποχρέωση του κάθε διαχειριστή να έχει τον μοναδικό στόχο Να προσφέρει συνεχώς βελτιωμένες υπηρεσίες ώστε ο πολίτης να έχει νερό σε Επαρκή ποσότητα και πίεση Άριστη ποιότητα σύμφωνη με την κείμενη νομοθεσία Σε κόστος που θα εξασφαλίζει την πρόσβαση στο πολύτιμο αυτό αγαθό παράλληλα με την προστασία του νερού ως είδος σε ανεπάρκεια και των ανάπτυξη-συντήρηση των αναγκαίων υποδομών.
Η μονάδα αφαλάτωσης είναι σε θέση να προσφέρει στον διαχειριστή ως πρώτη ύλη, πόσιμο νερό σε πολύ καλή ποιότητα και στις ποσότητες που είναι σχεδιασμένη. Η ύπαρξη πολλών απωλειών από το δίκτυο διανομής μπορεί να προκαλεί και πλασματικό πρόβλημα επάρκειας ποσοτήτων. Επιπλέον η διαχείριση στην πορεία μέσω του εγκατεστημένου δικτύου διανομής και των μεθόδων λειτουργιάς μπορεί να υποβαθμίσει την ποιότητα σε σημείο που το νερό να μην μπορεί να χαρακτηριστεί πλέον πόσιμο. Στην συνέχεια, η τιμολόγηση του νερού προς τους πολίτες είτε μέσω μίας λανθασμένα χαμηλής τιμής πώλησης είτε μέσω της συστηματικής υποεγγραφής των υδρομετρητών, δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στα έσοδα του διαχειριστή με προφανείς προεκτάσεις στην βιωσιμότητα της όλης διαχείρισης. Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας της διαχείρισης είναι ζωτικής σημασίας, καθώς με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η κάλυψη του κόστους λειτουργίας των υποδομών αλλά και η απαραίτητη συντήρηση και αναβάθμιση των υποδομών. Έστω για παράδειγμα μία μονάδα αφαλάτωσης που να παράγει νερό με κόστος 1 / κυβικό μέτρο. Αν ο διαχειριστής χάνει μια ποσότητα της τάξης του 50% στην διανομή (ποσοστό που είναι δυστυχώς είναι πραγματικότητα σε πολλά δίκτυα της επικράτειας) τότε αμέσως το αναλογικό κόστος νερού για τον διαχειριστή εκτοξεύεται στα 2 ανά κυβικό. Αν τώρα από σφάλματα στην καταμέτρηση, είτε λόγω υδρομέτρου είτε λόγω άλλων παραγόντων, τιμολογείται μόνο το 50% του νερού που τελικά φθάνει στα σπίτια, τότε το συνολικά αναλογικό κόστος ανέρχεται στα 4 ανά κυβικό Έχοντας αυτό ως βασικός στόχο, θα πρέπει η διαχείριση των δικτύων να γίνεται πάνω σε τρείς βασικούς άξονες Μείωση κόστους λειτουργίας Αύξηση εσόδων μέσω ακριβέστερης καταμέτρησης Προστασία του νερού ως φυσικό αγαθό
Μείωση κόστους λειτουργίας Όσον αφορά την μείωση του κόστους λειτουργίας αυτό περιλαμβάνει Την μείωση του κόστους λειτουργίας μέσω της ελαχιστοποίησης των διαρροών του δικτύου (αφού επιβαρύνονται με κόστος μεταφοράς, διύλισης και διανομής )με στρατηγική που είναι σε άμεση συνάρτηση με την διαχείριση της πίεσης λειτουργίας και περιλαμβάνει την αναγνώρισή τους, τον εντοπισμό τους και τις ενδεδειγμένες μεθόδους αντιμετώπισης. Την ελαχιστοποίηση του κόστους συντήρησης μέσω της ελαχιστοποίησης των θραύσεων των αγωγών του δικτύου. Η ελαχιστοποίηση θα επιτευχθεί μέσω της καλύτερης διαχείρισης των πιέσεων λειτουργίας. Την βέλτιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων γεωτρήσεων και λοιπόν υποδομών ώστε να αυξηθεί η παροχετευτικότητα τους και ο ωφέλιμος χρόνος ζωής τους, μειώνοντας την ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις. Σε πολλά δίκτυα της χώρας μας, είναι συνήθης πρακτική η απαίτηση των λειτουργών για μονάδες αφαλάτωσης μεγάλης κλίμακας ως μοναδική λύση για τα προβλήματα επάρκειας νερού ή προβλήματα παροχετευτικότητας σε περιπτώσεις ενίσχυσης από γειτονικά υδραγωγεία. Η προσέγγιση είναι συχνά απλοϊκή χωρίς να λαμβάνει υπόψη δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών πηγών νερού (πχ γεωτρήσεις υδρομαστεύσεις κλπ) αλλά και την δυνατότητα αναρίθμησης μέσω των αποθηκευτικών υποδομών για την κάλυψη των πιθανών αιχμών ζήτησης. Μία μονάδα αφαλάτωσης, λόγω του λειτουργικού κόστους και των ιδιαιτεροτήτων της κατασκευής, είναι σκόπιμο να δουλεύει σε συνεχή βάση και οι όποιες αιχμές να καλύπτονται από τις υπόλοιπες διαθέσιμες πηγές νερού π.χ πηγάδια, γεωτρήσεις, υδρομαστεύσεις κλπ. Με τον τρόπο αυτό, η ορθή διαχείριση των υφισταμένων γεωτρήσεων και η βέλτιστη αξιοποίηση τους ακόμα και με διορθωτικές επεμβάσεις μικρής κλίμακας είναι απαραίτητα προκειμένου το κόστος, τόσο της κατασκευής των νέων μονάδων αλλά και το μελλοντικό δυσβάσταχτο κόστος λειτουργίας και συντήρησης τους να μην μετακυλήσει στο κόστος λειτουργίας του δικτύου και κατά προέκταση στον πολίτη ή να οδηγήσει στην υποβάθμιση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Αύξηση εσόδων μέσω ακριβέστερης καταμέτρησης Όσον αφορά την αύξηση των εσόδων μέσω της ακριβέστερης καταμέτρησης του νερού που καταναλώνεται από τους πολίτες, αυτό θα επιτευχθεί αφενός με την σωστή διαστασιολόγηση των υδρομετρητών και την απαιτούμενη υψηλή ακρίβεια στις χαμηλές παροχές, που είναι και στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι διαρροές στις εσωτερικές εγκαταστάσεις και αφετέρου με την προληπτική αντικατάσταση τους μετά την παρέλευση του αναμενόμενο ωφέλιμου χρόνου ζωής τους. Μιλώντας για την ακρίβεια στις χαμηλές παροχές, η μέχρι πρότινος τακτική διαστασιολόγηση του υδρομετρητή γινόταν με γνώμονα την μέγιστη αιτούμενη κατανάλωση με αποτέλεσμα την εγκατάσταση κατά κανόνα μεγάλων υδρομέτρων. Επιπλέον, δεν δινόταν η πρέπουσα σημασία στην κλάση ακριβείας του υδρομέτρου, με αποτέλεσμα να είναι πολύ υψηλό το όριο έναρξης εγγραφής του υδρομετρητή, παράμετρος που επηρεάζεται από την ονομαστική παροχή και την κλάση ακρίβειας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι οι εσωτερικές διαρροές είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία πολύ μικρές, της τάξης των λίτρων την ώρα, οδηγούσε στην μη καταγραφή και κατά συνέπεια μη τιμολόγηση των ποσοτήτων αυτών με προφανή επιβάρυνση τόσο στην απαιτούμενη διαστασιολόγηση των υποδομών υδραγωγείου, όσο και στα έσοδα του διαχειριστή. Οι πολύ μικρές εσωτερικές διαρροές γίνονται πολύ σημαντικές καθώς είναι συνεχείς, ενώ παράλληλα επιβαρύνουν και το δίκτυο αποχέτευσης και τις υποδομές επεξεργασίας των λυμάτων, δημιουργώντας πρόσθετο κόστος λειτουργίας Η προστασία του πολύτιμου αγαθού του νερού Οι κατευθύνσεις για την προστασία του νερού είναι οι ακόλουθες: Κατεύθυνση τροφοδοσίας Ορθολογική χρήση των διαθέσιμων πηγών νερού (πχ γεωτρήσεις ) Ελαχιστοποίηση των απωλειών νερού από τα συστήματα διανομής. Βέλτιστη ανάπτυξη των πηγών νερού. Κατεύθυνση διαμόρφωσης κατανάλωσης Δημόσια εκπαίδευση. Συγκεκριμένες πολιτικές για την τιμολόγηση του νερού Κανονισμοί για την διατήρηση του νερού. Εισαγωγή συσκευών χαμηλής κατανάλωσης. Κίνητρα για καταναλωτές / πελάτες.
Η σημασία της συλλογής δεδομένων Η πρώτη αμιγώς τεχνική προσέγγιση στην κατεύθυνση είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού συλλογής δεδομένων (πίεσης δικτύου, στάθμης δεξαμενής, παροχή δικτύου ) από διάφορα σημεία του δικτύου. Η βασική αρχή είναι ότι: Δεν μπορείς να διαχειριστείς κάτι αν δεν μπορείς να το μετρήσεις Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να συλλέγονται δεδομένα από διάφορα σημεία του δικτύου για την περαιτέρω αξιολόγησής τους. Μια αρχική προσέγγιση είναι η συλλογή δεδομένων από τους χειριστές του δικτύου κατά την φάση των εργασιών τους. Η προσέγγιση αυτή είναι απλοϊκή και δεν μπορεί να μας αποτυπώσει δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει το δίκτυο σε περιόδους μικρής κατανάλωσης (πχ νύχτα) ή μεγάλης (πχ ενεργοποίηση μεγάλου καταναλωτή ) ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα της αποτελεσματικότητας της υδραυλικής συμπεριφοράς του δικτύου. Η ενδεδειγμένη λύση είναι η χρήση συστημάτων SCADA που θα έχουν την δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης των λειτουργικών χαρακτηριστικών σε επιλεγμένα σημεία του δικτύου, θα τα καταγράφουν και θα τα διαθέτουν στον χειριστή του δικτύου για περαιτέρω έλεγχο και αξιολόγηση. Το Επιχειρησιακό Κέντρο Λειτουργίας της ΕΥΔΑΠ ΑΕ Η επιλογή των σημείων παρακολούθησης γίνεται μέσω σχεδιασμού διακεκριμένων περιοχών ζήτησης με σαφή γεωγραφικά όρια και δεδομένα πιεζομετρικά φορτία τροφοδοσίας (περισσότερα γνωστά ως πιεζομετρικές ζώνες).
Μία τυπική ζώνη πίεσης του δικτύου της ΕΥΔΑΠ (Ζώνη +400 Πάρνηθας) Στις ζώνες αυτές θα εντοπίζονται κομβικά σημεία λειτουργίας και θα εγκαθίστανται διατάξεις συλλογής λειτουργικών δεδομένων (πίεση και παροχή) και στην συνέχεια θα αντιπαραβάλλονται με δεδομένα που θα προκύπτουν από την υδραυλική προσομοίωση των δικτύων αυτών πάνω σε σύγχρονα υπολογιστικά προγράμματα. Με τον τρόπο αυτό θα εντοπιστούν τοπικές αδυναμίες, τερματικά, στραγγαλισμένες ή κλειστές βάνες, αγωγοί που λειτουργούν πάνω από την παροχετευτικότητα τους αλλά και αγωγοί που υπολειτουργούν ώστε και θα δοθεί η δυνατότητα να ρυθμιστούν επιμέρους λειτουργίες του δικτύου για την διαχείριση της ζήτησης και να βελτιωθεί η υδραυλική συμπεριφορά της ελεγχόμενης πιεζομετρικής ζώνης.
Η σημασία της διατήρησης ισοζυγίου εισροών εκροών Δεν μπορείς να καταλάβεις πόσο καλά διαχειρίζεσαι ένα σύστημα αν δεν τηρείς ισοζύγιο εισροών- εκροών. Αυτό σημαίνει πως σε κάθε περιορισμένο πιεζομετρική ζώνη ή τουλάχιστον στο δίκτυο που διαχειριζόμαστε, πρέπει να είναι μετρήσιμο του νερό που εισέρχεται (μεταφέροντας μαζί του το κόστος μεταφοράς, επεξεργασίας ή διύλισης και διανομής) σε σύγκριση με το νερό που καταμετρείται ότι κατανάλωσαν οι πολίτες και κατά συνέπεια χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό που πρέπει. Στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι οποιαδήποτε αναμενόμενη και επιθυμητή κατανάλωση οφείλουμε να την καταγράφουμε για λόγους διαχείρισης και ανεξάρτητα από την τιμολόγηση της ( πχ παροχές σε σχολεία, πάρκα ή εκκλησίες )
Ουσιαστικά λοιπόν, το παρεχόμενο νερό αναλύεται στους παρακάτω παράγοντες Παρεχόμενη ποσότητα Νόμιμη κατανάλωση Απώλεια νερού Τιμολογούμενη Ατιμολόγητη κατανάλωση Φαινομενικές Απώλειες Πραγματικές απώλειες Μετρούμενη Μη Μετρούμενη Μετρούμενη Μη Μετρούμενη Παράνομη υδροληψία Υποεγγραφές Υδρομετρητών Διαρροές δικτύων διανομής και Υπερχειλίσεις Δεξαμενών Διαρροές λόγω εκκένωσης δικτύων για επισκευές Τιμολογούμενο νερό Ατιμολόγητο νερό Είναι λοιπόν απαραίτητος στόχος του κάθε διαχειριστή να μειώνει το ατιμολόγητο νερό για να βελτιστοποιήσει και την αποτελεσματικότητας της διαχείρισής του καθώς οι συνέπειες του ατιμολόγητου νερού εκτός από οικονομικές έχουν κοινωνικές αλλά και περιβαλλοντολογικές προεκτάσεις Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο των υφάλμυρων γεωτρήσεων η της ερημοποίησης περιοχών από την υπεράντληση αλλά και η διαμάχη τοπικών κοινοτήτων για τον έλεγχο των πηγών νερού στην περιφέρεια και ειδικότερα στα ελληνικά νησιά
Μείωση του ατιμολόγητου νερού από τις πραγματικές απώλειες νερού μέσω της διαχείρισης της πίεσης σε πιεζομετρικές ζώνες Εφόσον εξασφαλιστεί η καλή υδραυλική λειτουργία της πιεζομετρικής ζώνης, τότε έρχεται η ώρα να εξασφαλίσουμε ότι η πίεση σε όλα τα σημεία του δικτύου θα είναι ελεγχόμενη εντός ορίων που εξαρτώνται από το ανάγλυφο και την επιθυμητή πίεση που θα προσφέρεται στον πολίτη αποφεύγοντας περιττές υπερπιέσεις κατά την διάρκεια της χαμηλής κατανάλωσης αλλά και χαμηλές πιέσεις ή στερήσεις κατά την διάρκεια της μεγάλης ζήτησης Η προσέγγιση που χρησιμοποιείται ευρέως είναι η χρήση πιεζοθραυστικών βανών ή στην περίπτωση ανάγκης αντλιών η χρήση ρυθμιστών στροφών να σκοπό να διατηρούν σταθερή το φορτίο κεφαλής και αφήνοντας την πίεση σε διάφορα σημεία του δικτύου να εξαρτάται αποκλειστικά από την υδραυλική λειτουργία του δικτύου. Λόγω των μεταβολών της κατανάλωσης εντός της ημέρας, οι υδραυλικές απώλειες μέσα στο δίκτυο είναι μεταβαλλόμενες και κατά συνέπεια οι πιέσεις σε διάφορα σημεία του δικτύου μεταβάλλονται αντίστοιχα Με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται η παροχετευτικότητα του δικτύου αλλά και θα μειωθούν και τα φαινόμενα θραύσεων, οδηγώντας σε αύξηση του ωφελίμου χρόνου ζωής των δικτύων
Μύθοι γύρω από την ρύθμιση της πίεσης 1 ος Μύθος Ο μόνος τρόπος να μειωθούν οι διαρροές είναι να εντοπίζονται και να επισκευάζονται Στην περίπτωση αυτή, είναι εύκολο κάποιος να σκεφθεί ότι αν έχω να επενδύσω λεφτά για να μειώσω τις διαρροές, τότε ο μόνος τρόπος είναι να αρχίσω την χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία της επισκευής των διαρροών, εμφανών αλλά και αφανών. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα, οι διαρροές του δικτύου είναι μόνιμες ανεξάρτητα από το προφίλ κατανάλωσης και εξαρτώνται μόνο από την πίεση λειτουργίας και μάλιστα σύμφωνα με μελέτες, η σχέση είναι ευθέως ανάλογη Κατά συνέπεια, ακόμα και η παραμικρή μεταβολή στην πίεση λειτουργίας του δικτύου έχει άμεσα αντίκτυπο στο μέγεθος των διαρροών του δικτύου. Άρα μπορείς να μειώσεις τις διαρροές σου και χωρίς να κάνεις επισκευές Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας να έχουμε πάντοτε την απαραίτητη πίεση.
2ος μύθος Για την διαχείριση της πίεσης είναι αρκετή η τοποθέτηση μιας πιεζοθραυστικής βάνας Συνήθως η ρύθμιση των πιεζοθραυστικών βανών γίνεται με γνώμονα την δυσμενέστερη κατάσταση,που συνήθως συμβαίνει μερικές μέρες τον χρόνο, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες αλλά και κατά την διάρκεια της νύχτας, η πίεση στα δυσμενέστερα,από υδραυλικής απόψεως σημεία του δικτύου είναι υψηλότερη από την επιθυμητή Η υπερπίεση αυτή, σε συνδυασμό με τις έντονες μεταβολές που συμβαίνουν κατά την διάρκεια της ημέρας, οδηγεί συχνά σε θραύσεις που, πέρα από το σημαντικά υψηλό κόστος επισκευής, οδηγεί και σε μείωση της ωφέλιμης ζωή του δικτύου και κατά συνέπεια προσθέτει σημαντικό κόστος στην λειτουργία και συντήρηση του δικτύου Η σύγχρονη προσέγγιση είναι η μεταβαλλόμενη ρύθμιση της PRV, είτε χρονικά είτε μέσω της διερχόμενης παροχής ώστε να μπορεί να εξασφαλίζει της πίεση στα δυσμενέστερα σημεία του δικτύου αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα που διαπιστώθηκαν από την απλή λειτουργία που αναφέρθηκε παραπάνω
Μείωση της βραδινής κατανάλωσης μετά την εφαρμογή Αποτέλεσμα της μεταβαλλόμενης πίεσης πιεζοθραυστικής βάνας με χρονική εξάρτηση (ημέρα-νύχτα) Παρατηρείται σημαντική μείωση της νυχτερινής παροχής άρα και των διαρροών 3 ος μύθος Η διαχείριση της πίεσης είναι απαραίτητη μόνο σε δίκτυα με μεγάλες πιέσεις Σε κάθε περίπτωση έχει αποδειχθεί ότι η μείωση των διαρροών είναι ευθέως ανάλογη της μείωσης της πίεσης Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τις διαρροές είναι τα υλικά του δικτύου αλλά και η ηλικία του Έτσι σε ένα δίκτυο που λειτουργεί με ονομαστική πίεση 10 μέτρων, μία μείωση κατά μόλις 1 μέτρο, σημαίνει μείωση κατά 10% και κατά συνέπεια και οι διαρροές θα μειωθούν αντίστοιχα κατά 10%
Μείωση του ατιμολόγητου νερού από την μείωση της μη μετρούμενης κατανάλωσης με την χρήση υδρομέτρων μεγαλύτερης ακρίβειας Επανερχόμενοι στο παρακάτω πίνακα, είναι προφανές ότι ο δρόμος της μείωσης του ατιμολόγητου νερού, ως άξονα της βέλτιστης διαχείρισης του δικτύου Ύδρευσης, περιλαμβάνει και τον έλεγχο της ατιμολόγητης κατανάλωσης νερού, νερό δηλαδή που καταναλώθηκε από τους πελάτες (είτε ως υποεγγραφή κατανάλωσης, είτε ως απώλεια εντός της οικίας του πελάτη) και δεν ανιχνεύεται ώστε αφενός να τιμολογηθεί και αφετέρου να ενεργοποιηθεί ο πελάτης στην περίπτωση της διαρροής. Παρεχόμενη ποσότητα Νόμιμη κατανάλωση Απώλεια νερού Τιμολογούμενη Ατιμολόγητη κατανάλωση Φαινομενικές Απώλειες Πραγματικές απώλειες Μετρούμενη Μη Μετρούμενη Μετρούμενη Μη Μετρούμενη Παράνομη υδροληψία Υποεγγραφές Υδρομετρητών Διαρροές δικτύων διανομής και Υπερχειλίσεις Δεξαμενών Διαρροές λόγω εκκένωσης δικτύων για επισκευές Τιμολογούμενο νερό Ατιμολόγητο νερό Στην ατιμολόγητη κατανάλωση εντάσσονται και οι καταναλώσεις που για λόγους κοινωνικής πολιτικής δεν χρεώνονται (πχ πάρκα, σχολεία, εκκλησίες) Στην περίπτωση αυτή, η μέτρηση των καταναλώσεων αυτών είναι απαραίτητη, ανεξάρτητα από την χρέωση, για την ορθή εκτέλεση του ισοζυγίου εισροών εκροών. Είναι συνήθης πρακτική να υπερεκτιμώνται οι καταναλώσεις αυτές, προκειμένου να υποτιμηθεί η επίδραση των πραγματικών διαρροών στο ισοζύγιο και κατά συνέπεια στην διαχείριση του δικτύου. Για να γίνει αντιληπτή η συνεισφορά των υδρομετρητών μεγάλης ακρίβειας,( κατηγορίας C ως αναβάθμιση από την κατηγορία B) θα παραθέσουμε μερικά αριθμητικά δεδομένα Μία αστική οικογένεια έχει μέση κατανάλωση νερού τα 500 λίτρα την ημέρα
Μία διαρροή από το καζανάκι της τουαλέτας, έχει παροχή τα 240 λίτρα την ημέρα (δηλαδή επιπλέον κατανάλωση σχεδόν κατά 50%). Η διαρροή αυτή εκτιμάται στα 10 λίτρα / ώρα, όταν ο μέσος υδρομετρητής κλάσης Β, αρχίζει να γράφει με αποδεκτή ακρίβεια 5% από τα 30 λίτρα την ώρα, άρα το νερό αυτό δεν τιμολογείται. Με βάση το ISO 4046 έχουμε τις εξής παραμέτρους απόδοσης για τα υδρόμετρα κλάσης Β Ορίζονται ως Qmin = 0,02 * Qnom= 0.03 m3/hr (για Qnom=1.5 m3/hr) Qtrend=0,12 * Qnom= 0.18m3/hr(για Qnom=1.5 m3/hr) Qmax=2*Qnom= 3 m3/hr (για Qnom=1.5 m3/hr) Η ακρίβεια των υδρομετρητών μεταξύ του Qmin και Qtrend ορίζεται στο ± 5% ενώ από το Qtrend μέχρι το Qmax στο ± 2% Το νερό αυτό καταλήγει στην αποχέτευση, όπως και το συντριπτικό ποσοστό των εσωτερικών διαρροών των πελατών, αυξάνοντας αδικαιολόγητα και την ποσότητα των λυμάτων προς συλλογή, απομάκρυνση και επεξεργασία. Το κόστος διαχείρισης της επεξεργασίας των λυμάτων, είναι αρκετά υψηλό καθώς περιλαμβάνει τόσο το κόστος λειτουργίας όσο και το μεγάλο κόστος κατασκευής των αρχικών επενδύσεων
Άρα το κόστος της διαρροής είναι διπλό αφού επιβαρύνει και το δικτύου Ύδρευσης αλλά και το δικτύου αποχέτευσης. Στο παράδειγμα αυτό, η καταγραφή της διαρροής αυτής, εκτός του ότι θα έδινε την δυνατότητα στον διαχειριστή να εισπράξει έγκαιρα το ποσό που του αναλογεί για την υπηρεσία που προσφέρει( παροχή πόσιμου νερού και συλλογή λυμάτων προς επεξεργασία, θα έδινε και την δυνατότητα στον πελάτη να αντιληφθεί έγκαιρα την διαρροή του προκειμένου να την επισκευάσει. Υπάρχουν σύγχρονα συστήματα καταμέτρησης της κατανάλωσης (ΑΜR Automatic meter reading) που δίνουν, τόσο στον πελάτη, όσο και στον διαχειριστή την δυνατότητα να εντοπίζει μικρές και συνεχείς καταναλώσεις, που δεν συνάδουν με φυσιολογική κατανάλωση. Με τον τρόπο, και στα πλαίσια της Υπευθυνότητας για την διαφύλαξη του αγαθού, ο διαχειριστής μπορεί να ενημερώνει έγκαιρα τον πελάτη προκειμένου να επισκευάζει τις εσωτερικές διαρροές του
Συμπεράσματα Έχοντας ως στόχο την μείωση του ατιμολόγητου νερού ώστε να αποφύγουμε το κόστος που αυτό επιφέρει στο κόστος λειτουργίας του δικτύου, μπορούμε να συνοψίσουμε τις επιδράσεις στον παρακάτω πίνακα Απώλειες Ανάγκη για Κόστος Ανάγκη για Ανάγκη για υπερδια/λόγηση υδροληψίας, υπερδια/λόγηση υπερδια/λόγηση Περιβαλλοντικό Υποδομών διύλισης και Υποδομών Υποδομών κόστος επεξεργασίας διανομής Ύδρευσης Αποχέτευσης Λυμάτων Πραγματικές απώλειες Δικτύου ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ? ΝΑΙ ΝΑΙ Οικιακές απώλειες ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ Υποεγγραφή υδρομετρητών ΝΑΙ ΟΧΙ? ΟΧΙ? ΟΧΙ? ΟΧΙ? Είναι λοιπόν βασική αρχή η μείωση των απωλειών τόσο από την μείωση των διαρροών μέσω της καλύτερης διαχείρισης της πίεσης του δικτύου, όσο και από την καλύτερη καταγραφή των καταναλώσεων μέσω ακριβέστερων υδρομετρητών. Ο έλεγχος των πιέσεων, εκτός από την μείωση των διαρροών θα επιφέρει: Μείωση των απαραίτητων μεγεθών στις μονάδες αφαλάτωσης μείωση του κόστους επισκευών του δικτύου με παράλληλη ωφέλεια την αύξηση του ωφέλιμου χρόνου ζωής των δικτύων μείωση του κόστους μεταφοράς,διύλισης και διανομής προστασία του πολύτιμου αγαθού και ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντολογικών συνεπειών Η καλύτερη καταγραφή και χρέωση των καταναλώσεων, εκτός από την εξασφάλιση των εσόδων του διαχειριστή και κατά συνέπεια της βιωσιμότητας του διαχειριστή θα επιφέρει: δυνατότητα για ευέλικτη τιμολογιακή πολιτική με δικαιότερα κοινωνικά κριτήρια Καλύτερη εκτίμηση των απαραίτητων έργων υδροληψίας και διανομής Δυνατότητα ενημέρωσης του πελάτη σε περίπτωση εσωτερικής διαρροής