Γ Λυκείου Αρχαία θεωρητικής κατεύθυνσης. Αριστοτέλης



Σχετικά έγγραφα
323 Α) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 18 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ


ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΤΗΡΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2013 ΓΝΩΣΤΟ -ΠΟΛΙΤΙΚΑ Α1.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 27 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 27 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα»

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

ηµοσθένους Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν

Απολυτήριες εξετάσεις Γ Τάξης Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Αρχαία Ελληνικά 27/5/2013

ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- ΤΗΛ , ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

συμφέρον του συνόλου των πολιτών. Αντίθετα, οι άλλες μορφές κοινωνίας επιδιώκουν ένα επιμέρους αγαθό για το συμφέρον των μελών τους.

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Μ. ΤΡΙΤΗ 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 6

Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος

Απολυτήριες εξετάσεις Γ Τάξης Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Αρχαία Ελληνικά 27/5/2013

ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2013 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 2: Ορισμός του δικαίου. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ. Αριστοτέλη «Πολιτικά»

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕΙΡΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΕΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: 7

1.1 Άνθρωπος: κοινωνικό,

Ποιος πρέπει, άραγε, να κυβερνά; Ο λαός; Οι. πλούσιοι; Οι γενικής αποδοχής, Ο ικανότερος; Ένας φωτισµένος δικτάτορας; Καθεµία από αυτές

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

Σελίδα 1 από 5. Τ

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚA ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 4: Η έννοια της δικαιοσύνης. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

Δευτέρα, 27 Μαΐου 2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

1ος Πανελλαδικός Μαθητικός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Δοκιμίου. Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής Αρχαία ελληνική φιλοσοφία

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΛΕΞΕΙΣ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2004

Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Κείµενο διδαγµένο από το πρωτότυπο, 19-21

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Μικρός Οργανισμός)

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Οργανισμός)

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 27 ΜΑΪΟΥ 2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Λογική. Μετά από αυτά, ορίζεται η Λογική: είναι η επιστήμη που προσπαθεί να εντοπίσει και να αναλύσει τους καθολικούς κανόνες της νόησης.

3η - 4η ιδακτική Ενότητα. ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Τι είναι ηµ οκρατία

Η γεωµετρική εποπτεία στην παρουσίαση της απόλυτης τιµής

Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd ΤΟΜΕΑΣ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

Διδαγμένο κείμενο. Ἀριστοτέλους Πολιτικά (Α1,1/Γ1,2/Γ1,3-4/6/12)

ΑΡΧΑΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ. Καθηγητής: Σ. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. (σελ ) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ συν. ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΚΑ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΗΣ 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Κοινότητα και κοινωνία

1.5 ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΙΑΙΡΕΤΟΤΗΤΑΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014

Γεώργιος Φίλιππας 23/8/2015

Η ιατρική και ο γιατρός στις ηθικές πραγµατείες του Αριστοτέλη

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 3. Η παραγωγή του Συντάγματος και των συνταγματικών κανόνων

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Η κριτική ως θεμέλιο της δημοκρατίας

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Παλαιότερες ασκήσεις

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ( π.χ. )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Ημερησίων Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )

ΘΕΜΑ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΗΣ Ο.Λ.Μ.Ε. ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. ΜΕ ΘΕΜΑ «ΝΑΙ ΣΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΟΧΙ ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΧΟΛΕΙΑ»

ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ. Άρτια και περιττή συνάρτηση. Παράδειγµα: Η f ( x) Παράδειγµα: Η. x R και. Αλγεβρα Β Λυκείου Πετσιάς Φ.- Κάτσιος.

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

α) «άτοµα» β) «απεικάσµατα» γ) «επιθυµητικό». Μονάδες 12

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων

Αριστοτέλη, Πολιτικά. Ερωτήσεις Υπουργείου

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Α.3 Πότε η ευθεία y = l λέγεται οριζόντια ασύµπτωτη της γραφικής παράστασης της f στο + ; Μονάδες 3

Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική ανάλυση

Αρχαία Ελληνικά ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015

Κατά βάθος πρόκειται για την πανίσχυρη ψυχική αντοχή ενός εκλεκτού ανθρώπου που σύµφωνα µε την πνευµατική του τοποθέτηση ξέρει να δίνει στα γεγονότα

Transcript:

1 ηµ. Τζωρτζόπουλος ρ. Φιλοσοφίας Σχολικός Σύµβουλος ΠΕ02 Γ Λυκείου Αρχαία θεωρητικής κατεύθυνσης Αριστοτέλης Ενότητα 15η 1. Μετάφραση Γι αυτόν που ασχολείται µε το σύστηµα διακυβέρνησης, πιο ειδικά µε τη φύση [ή την ουσία] και τα χαρακτηριστικά του κάθε επί µέρους συστήµατος, το πρώτο σχεδόν θέµα για διερεύνηση είναι η πόλη, το τι τέλος πάντων είναι η πόλη. ιότι σήµερα υπάρχουν διαφορετικές γνώµες πάνω σ αυτό το θέµα, καθώς άλλοι ισχυρίζονται ότι την τάδε συγκεκριµένη πράξη την έκανε η πόλη, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν την έκανε η πόλη αλλά η ολιγαρχία ή ο τύραννος [=η συγκεκριµένη εκάστοτε «κυβέρνηση»] εξάλλου βλέπουµε όλη τη δραστηριότητα του πολιτικού και του νοµοθέτη να σχετίζεται µε την πόλη, το δε σύστηµα διακυβέρνησης να είναι ένας τρόπος οργάνωσης αυτών που ζουν στην πόλη. Επειδή όµως η πόλη ανήκει στην κατηγορία των σύνθετων πραγµάτων, όπως όλα εκείνα τα πράγµατα που το καθένα τους είναι ένα όλον, αποτελούµενο όµως από πολλά µέρη, είναι φανερό ότι πρέπει πρώτα να ψάξουµε να βρούµε τι είναι ο πολίτης γιατί η πόλη είναι ένα σύνολο πολιτών. Εποµένως πρέπει να εξετάσουµε ποιον πρέπει να ονοµάζουµε πολίτη και ποια είναι η φύση του. Πράγµατι, για το περιεχόµενο της λέξης πολίτης διατυπώνονται πολλές φορές διαφορετικές µεταξύ τους γνώµες δεν υπάρχει δηλαδή µια γενική συµφωνία για το περιεχόµενο της λέξης πολίτης γιατί κάποιος, ενώ είναι πολίτης σε ένα δηµοκρατικό πολίτευµα, πολλές φορές δεν είναι πολίτης σε ένα ολιγαρχικό πολίτευµα.

2 2. Ερµηνεία-κατανόηση Ι. Μεθοδολογικά στοιχεία: 1. Το ζητούµενο: α. Να διερευνήσουµε τι είναι η πόλη. β. Προϋπόθεση γι αυτό: να διερευνήσουµε τι είναι ο πολίτης. γ. Η όλη διερεύνηση λαµβάνει χώρα στο πλαίσιο διερεύνησης του τρόπου διακυβέρνησης. 2. Η νοητή γραµµή: πολιτεία πόλη πολίτης: Πολιτεία = πολίτευµα, σύστηµα ή τρόπος διακυβέρνησης µιας πόλης Πόλη = έχει το νόηµα του σηµερινού κράτους µε την έννοια της πολιτικά συγκροτηµένης κοινωνίας και της αντίστοιχης διακυβέρνησής της και όχι µε την έννοια της απρόσωπης εξουσίας. Πολίτης = ορίζεται ανάλογα µε το πολίτευµα. α) Εάν θέλουµε να εξετάσουµε το πολίτευµα, πρέπει πρωτίστως να σκεφτούµε πάνω στη φύση της πόλης. β) Για να εισχωρήσουµε στην ουσία του όλου που είναι η πόλη, πρέπει να ξεκινήσουµε από το µέρος που λέγεται πολίτης. γ) Γύρω από την έννοια του πολίτη δεν υπάρχει συµφωνία ή οµοφωνία. 3. Προηγούµενες τοποθετήσεις του Αριστοτέλη: α. Η πόλη προηγείται, σύµφωνα µε τη φυσική τάξη [=φύσει], σε σχέση µε την οικογένεια και τον καθένα από µας. β. Ο άνθρωπος είναι πολιτικό ζώο, καθότι έχει λόγο, σκέπτεται και διαλέγεται για σύνθετες καταστάσεις, αξίες και σχέσεις ζωής. γ. Γενικώς, ο Αριστοτέλης έθεσε το πολιτικό φαινόµενο µε βάση την πόλη και την πολιτική της έκφραση: τον πολίτη.. Ακολουθήθηκε η γενετική µέθοδος.

3 ΙΙ. Ανάλυση: 1. Τι σηµαίνει η έννοια πολιτεία; Σηµαίνει σύστηµα διακυβέρνησης µιας πόλης, το πολίτευµα. Κάτι παρόµοιο µε το σηµερινό σύνταγµα. Η διερεύνηση ή εξέταση: του πολιτεύµατος γενικά, της φύσης του κάθε πολιτεύµατος, των ιδιαίτερων γνωρισµάτων του, προϋποθέτει την εξέταση σχετικά µε το τι είναι η πόλις. 2. Η συλλογιστική πορεία είναι η εξής: από το αφηρηµένο στο συγκεκριµένο ή από το γενικό προς το ειδικό ή µερικό. 3. Συγκεκριµένα ξεκινάµε από το πολίτευµα και για να το κατανοήσουµε προχωρούµε πιο εξειδικευµένα στην πόλη και από εδώ στον πολίτη. 4. Γιατί πρέπει να προηγηθεί η διερεύνηση της έννοιας της πόλης; Επειδή υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το ποιος είναι γενεσιουργός παράγοντας της πολιτικής πράξης και ποιος φέρει την ευθύνη. 5. Χρειάζεται συνεπώς να διευκρινίζεται, αν την ευθύνη τη φέρνει η πόλη γενικά ή οι φορείς της εξουσίας, ειδικά αν πρόκειται για ολιγαρχικά ή τυραννικά καθεστώτα. 6. Άλλος λόγος για τη διερεύνηση της πόλης είναι η ανάγκη να εξηγήσουµε, να κατανοήσουµε, να µελετήσουµε την όλη πολιτική δραστηριότητα, τις συγκεκριµένες πράξεις του πολιτικού και του νοµοθέτη. Επίσης είναι αναγκαίο να διερευνηθεί πώς είναι οργανωµένη η πόλη σε συνάφεια µε τον τρόπο διακυβέρνησής της. 7. Ο Αριστοτέλης µας υποδεικνύει την αναλυτική µέθοδο ως οδηγό για την εξέταση της έννοιας της πόλης. Κατά τη µέθοδο τούτη, πρέπει να ξεκινήσουµε από τη µελέτη της έννοιας του πολίτη για να αποκρυπτογραφήσουµε µε ακρίβεια την ουσία της πόλης. 8. Γιατί πρέπει να ακολουθήσουµε αυτή τη µέθοδο εξέτασης; α) Επειδή η πόλη αποτελείται από µέρη, τα οποία είναι οι πολίτες. β) Επειδή και για την έννοια του πολίτη υπάρχουν διαφορετικοί ορισµοί και προσδιορισµοί. 9. Άρα πρέπει να εξετάσουµε την έννοια του πολίτη και να την εξετάσουµε προς διπλή κατεύθυνση: α) Ποιος πρέπει να αποκαλείται πολίτης; β) Ποια είναι η φύση του;

4 10. Προτού όµως ο φιλόσοφος ασχοληθεί µε τον πολίτη προβαίνει σε έναν έµµεσο προσδιορισµό της πόλης ως όλου σε σχέση µε τα µέρη, δηλαδή τους πολίτες. Τι είναι η πόλη; 11. Είναι ένα όλο µε πολλά µέρη. Αυτό το όλο όµως δεν προκύπτει ακριβώς ως άθροισµα των µερών. Είναι το σύνολο που βασίζεται µεν στα µέρη, εδώ στους πολίτες, αλλά σε κάθε περίπτωση τα υπερβαίνει και συγκροτείται ως µια υπέρτερη έννοια, ως ένα πλέον ποσοτικά και ποιοτικά. Με µια λέξη είναι ένα όλο διαφορετικό τόσο από τα µέρη του όσο και από το άθροισµά τους. 12. Το τι είδους όλο είναι, µπορεί να εξαχθεί από παρόµοιες αναφορές του φιλοσόφου στο έργο του Μετά τα Φυσικά (1041b 10-33). Εκεί χρησιµοποιεί το παράδειγµα της συλλαβής, σύµφωνα µε το οποίο η τελευταία δεν είναι µόνο ένα άθροισµα φωνήεντος και συµφώνου αλλά και κάτι άλλο. Αυτή είναι το αίτιο που συντελεί ώστε η συλλαβή να είναι συλλαβή, να έχει ένα νόηµα και να αποτελεί την ουσία του κάθε πράγµατος. 13. Το ίδιο συµβαίνει και µε την πόλη: είναι η ουσία και η αλήθεια των συστατικών της µερών και συγχρόνως ο δηµιουργικός λόγος [=παράγοντας, αιτία] για την ολοκλήρωση των µερών της και για µια αυτάρκη ζωή. 14. Ας σκεφτούµε λίγο πιο συγκεκριµένα, γιατί δεν εννοούν όλοι το ίδιο πράγµα µε τη λέξη πολίτης. Τα κριτήρια για τη διαφορετική κατανόηση της έννοιας του πολίτη έχουν ισχύ, ανάλογα µε την περίπτωση και την κατάσταση, κυρίως την πολιτική κατάσταση. Έτσι είναι δυνατόν ένα άτοµο να αναγνωρίζεται ως πολίτης, σύµφωνα µε το δηµοκρατικό πολίτευµα, και να µην αναγνωρίζεται σύµφωνα µε το ολιγαρχικό. 15. Με βάση και άλλες αναφορές των Πολιτικών (1275 b 5-6), ο Αριστοτέλης αποσαφηνίζει ότι το πολίτευµα που επιτρέπει να οµιλεί κανείς για πολίτη είναι η δηµοκρατία, ενώ τα άλλα πολιτεύµατα δεν εγγυώνται µε απόλυτη βεβαιότητα την έννοια του πολίτη, γιατί δεν λειτουργεί η εκκλησία του δήµου και τα λαϊκά δικαστήρια. 16. Πώς κατανοείται ο τρόπος δράσης των πολιτικών; Ο φιλόσοφος καταθέτει έναν διαχρονικά ισχύοντα προβληµατισµό για τη νοµιµότητα της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας και για το βάρος της πολιτικής ευθύνης. 17. Ως προς τη νοµιµότητα το ερώτηµα είναι: ποιος φέρει τελικά την ευθύνη για τις διάφορες ενέργειες και πράξεις της πολιτικής εξουσίας: οι συγκεκριµένοι εκάστοτε πολιτικοί ή γενικά η πόλη; Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η πεποίθηση ότι την ευθύνη

5 την φέρνουν οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες ή ανελεύθερα καθεστώτα και όχι γενικά η πόλη. 18. Ο Αριστοτέλης αντλεί ίσως τον πιο πάνω προβληµατισµό από το ιστορικό παράδειγµα των Θηβαίων. Σύµφωνα µε τον Θουκυδίδη (ΙΙΙ 62), όταν οι Θηβαίοι κατηγορήθηκαν από τους Πλαταιείς για µηδισµό, απάντησαν ότι γι αυτό υπεύθυνη δεν είναι όλη η πόλη, αλλά η ολιγαρχία που κυβερνούσε. 19. Υπάρχουν περιπτώσεις όµως όπου η ευθύνη καταµερίζεται σε ολόκληρη την πόλη, σήµερα θα λέγαµε στον λαό. Τέτοιες είναι κυρίως οι περιπτώσεις, όπου επικρατεί δηµοκρατικό πολίτευµα. Παράδειγµα ο Σπαρτιάτης Γύλιππος προτείνει, µετά την ολοσχερή καταστροφή των Αθηναίων στη Σικελία, οι ηττηµένοι Αθηναίοι να υποστούν τα ίδια που έκαναν και αυτοί σε φάσεις που ήταν νικητές. 20. Βέβαια, συνεχίζει, µπορεί να µην φταίει ο λαός, αλλά η ηγεσία του. Όµως η ηγεσία καθοδηγεί τον λαό µε βάση αυτά που του αρέσουν και ηχούν ευάρεστα. Εάν λοιπόν ο λαός έχει σωστές κατευθύνσεις και αποφασίζει σωστά µε την ετυµηγορία του ή µε άλλους τρόπους µπορεί να συνετίσει τους πολιτικούς. 21. Στις σύγχρονες εποχές, ο αριστοτελικός προβληµατισµός εξακολουθεί να έχει αµείωτη ισχύ, σχετικά µε το ποιος έχει την ευθύνη για τις σωστές ή λανθασµένες επιλογές της πολιτικής εξουσίας. Σε κάθε περίπτωση, η σχέση λαού και πολιτικής εξουσίας ως προς την ευθύνη των πολιτικών πράξεων ποτέ δεν είναι µονοσήµαντη, αλλά αµφίδροµη.