ARIST0TELIS QUAE FERUNTUR MAGNA MOKALIA. RECOGNOVIT FRANCISCUS SUSEMIHL. m LIPSIAE IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI. MDCCCLXXXIII.
IilPSIAE: TTPIS Β. G. TEUBNERI.
HENRICO IACKSONI ET HENRICO OMONTO D. D. D. EDITOR,
Magnoram Mo-ralium, qiiae Aristotelis nomiiie feruntnr, postqmam a Seorgio Valla Latine reddita pauloque post Graece in operum Aristoteleorum editione principe Aldina e bono codiee typis impressa, deinde hic illic, licet baud raiiltis locis a sequentibus eorumdem operum editoribus cojaiectando emendata sunt, novam recensionem paravit Bekker duobus codicibus usus, altero antiqniore Laurentiano K b saecudi X\ altero reeentiore Marciano Yeneto M b permultis librari mendis inquinato, qui est ineunte saeculo XY exaratus. Secuta est editio adbuc optima Didotiana Bussemakeri, qui adbibitis coniecturis cum suis tem eis praeeipine, quae Bonitzius in egregiis observationibus in Aristotelis qnae feruntur Magna Moralia et Ethica Eudemia Berol. MDOCCXLIV diralgaverat, mtilta vitia correxit: ceterum libelli Bonitziani censuram, quam scripseratbreier inephem. Ien. MDCCOXLY.p. 843 846, in usiim smim non converfcit. Attamen etiam postea in traditis verbis perpoliendis rectaque interpunctione restituenda et denuo Bonitzius (Zur Texteskritik der Eudemisclien Ethik und der Magna Moralia, in Annal. philol. LXXIX. 1859. p. 15 sqq. Aristotelische Studien II. III. Vindob. MDCCOLXni «= Phil. - hiat. Sitzungsbericbte der Wiener Akademie XLI. p. 390. XLII. p. 39 79) et alii viri docti, velut Brandisius (Handbiich. der Gescbicbte der griechisch-rsmischen Philosophie II, 2 b, Berol. MDCCCLYII), Rassovius (Observationes criticae in Aristotelem, Berol. MDCOCLVm. EmendationesAristoteleae 3 Vimar. MDOCCLXI.
VI Forschungen iiber die Nikomachische Ethik des Aristoteles, Vimar. MDCCCLXXIV), Bamsauer (Zur Charakteristik der aristotelischen Magna Moralia, Oldenb. MDCCCLVIII), Eieckher(in translatione Germanica, Stuttg. MDCCCLIX), Chandler (Miscellaneous emendations and suggestions, Lond. MDCCCLXVI), Spengelius (AristotelischeStudienll. Moh. MDCCCLXV. p. 31 sqq. = Comm. philol. acad. Mon. X. p. 623 sqq.), qui iam antea in clarissima illa dissertatione Ueber die unter dem Namen des Aristoteles erhaltenen etbischen Schriffcen (in eisdem Comm.in.p. 439 sqq.) anno MDCCCXLI edita etiam Imic rei consuluerat, Susemihlius (Zur pseudo-aristotelischen grossen Moral und eudemischenethik, in Mus. Ehen. XXXV. 1880. p. 479 sqq.), Aem. Thomas (Aristotelische Untersucliungen I, in Herm. XVII. 1882.p.545sqq.), haud frustra laboraverunt. Iosephi auteia Scaligeri coniecturas divulgavit Onckenius in Eois I (1864). p. 217 sqq., at exigua est earum utilitas. Nec non mihi novam collationem K b codicis optimi et antiquissimi accuratissimam, quam indefessae E. Schoelli diligentiae debebat, permisit, qua est erga me amicitia, Eassovius, cumque anno MDCCCLXXX Eomae versarer, ibi codicem Vaticanum P b, qui scriptus est sacculo ΧΠΙ 0 x ), mibi perlustratum cum M b Bekkeriano eiusdem familiae (ZZ 2 ) vinculis cohaerere intellexi, quamquam prima eius manus interdum consentit potius cumk b similibusve fontibus: 1) Non, id quod contendi in prolegomenis Ethicorum Nicomacbeorum editionis, XIV 0. Petenti enim mibi coiniter satisfaciens Gr. Heylbutus cum Eomae tria codicis Cantabrigiensis specimina photolithographica arte depicta, quae mihi miserat Iaokson, cum eisdem P b libri particulis compararet, hunc codicem eodem fere tempore atque illum exaratum esse sibi persuasit. Ceterum ut ego propensus est ad credendum non C c librum e P b, sed utrumque ο communi archetypo esse descriptum.
ΥΙΙ sed eum dumtaxat per 1182 1190 totum, inde a p. 1191 urgente tempore cum variis tantum lectionibus Θ K b et M b libris a Bekkero Schoellioque enotatis potui comparare. Domum reversus collata editione Aldina eain Θ contrario cum K b libro congruere vidi, ut ex horum duorum fontium consensu plerumque posset eognosci communis traditio alterrus familiae (Π 1 ). Mixti generis estp 2 Parisiensis Coislinianus 161 codex egregius saeeulo XIV exeunte ortus, quem postquam usque ad p. 1192 fin. liberalissime in usum meum contulerunt partim Ernestus Maassius partim Henricus Omontus, ipse nuperrime intercedente viro excellentissimo de Gossler imperatoris et regis nostri augustissimi administro, cui de bac re gratias ago quam maximas, Gryphiam reeepi ibique in bibliotheca universitatis per ceteram operis partem excussi: multo tamen saepius consentit cum JT 1 recensione, neque omnibus locis, quibus a K b et Ald. recedit, eam ob causam relicta genuina illius familiae lectjone ad alteram JT 2 declinasse credendus est: qua de re infra accuratius disseram. Maxime cum editione Aldina, licet nequaquam ubique, concordat Ζ codex Oxoniensis Oollegi Corporis Cbristi saeculo XV 0 scriptus, euius collationem per 1181 1184a fin. 1196b 1198afin. comiter mecum communicavit Iohannes Stewartus. Ex eiusdem familiae codice (C v ) nescio quo fluxerunt etiam variae leetiones, quas in editionis Aldinae Monacensis aliquando ab ipso possessae marginibus adscripsit vir summus Petrus Victorius: earum nonnullas in mea editione afferre haud abs re milii videbatur: scripturas tamen, quibus γρ. notam praemisit, ex alio haud dubie fonte hausit, meraeque sunt omnes, nisi fallor, coniecturae. Denique ex eiusdem originis libris manu scriptis baustae sunt translationes tum vetusta (Γ) tumgeorgi Vallae (Va.): idquod ut appareretunicuique, huius
ΤΙΠ lectiones "ut omnes afferre operae pretrum non Yidebatur, ita complures tamen in apparatum criticum reeepi, illam ut per p. 1181 et 1182 e codiee Monacensi 306 (de qno vide quae rettuli in editionis meae Politieoram eritieae maioris p. XXXVIII) pro me exseriberet, a Carolo Meisero, quae est eius benignitas, impetravi^ apographumque contuli cum specimine, quod e codice Parisiensi 6307 legitur apiid Iourdainium ngeschichte der aristoteliscben Scbriffcen im Mittelalter, iibersetzt YOII Ad. Stabr, Hal. MUCCCXXXI", p. 400 sq.: paucas qnas per posteriores operis partes commemorayi interpretis lectiones deprompsi e Yictori notis: is enim etiam vetustae translaiionis collationem in exemplari illo editionis Aldinae adscripsit. Contra P b libro simillimus est C c codex Cantabrigiensis olim Iohannis Morei episcopi Eliensis anno MCCLXXIX exaratus, quem, postquam nonnulla ex eo excerpsit Stewartus (Anecdota Oxoniensia. Classical Series. Vol. I Pari'1. Oxon. MDCCCLXXXII p. 52 sq.), per p. 1181 1184a firi. in usum meum liberalissime cum pulvisculo excussit Iackson. Admodum paucis locis alios codices recentiores in aiixilium vocavit Bekker, sed iam ex bis vestigiis cognoscere licet Parisienses 1417 et 1855 artissime cum P 2 conmnctos esse, minus arte Parisiensem 2023 (P 1 ), certe eiusdem familiae Π 1 propaginem esse Parisiensem 2Q24, contra Baroccianum 70 et Palatinum 165 (D c ) alterius Π 2 : v. quae adnotavi ad 1189a, 14 sq. 36; b, 20. 21. 1204b, 18 sqq. 1205a, 19. 21. 23. 1207 a t 31. b, 13. 12Ua, 5 sqq. Neque in laac re neglegenda est titulorum differentia: namque babent άριΰτοτελονς η&ικων μεγάλων α β Κ^Ρ 2, αριΰτοτελονς η&μων μεγάλων νικομαχείων α Q (= Marcianus Venetus 200) Μ 15 D c Baroccianus, άριμοτέλονς Ύ\$ι%ων νικομαχείων μεγάλων α 5 η&μών μεγάλων β P b. Ut autem errores quoque a Bekkero in
M b IX codice perlustrando commissi summoverentur, benigne complures in lioc libro mim locos demio inspexit Hieronymus Yitellius. Ceterum Π 1 et Π 2 familiarum discrimen ortum videtur esse iam ante saeculum VIIF m, siquidem e lectione corrupta κίνΰεις^ quae 1199 a, 33 pro navgsiq m Π 2 apparet, huius recensionis archetypum litteris maiuseulis scriptum fuisse probabiliter est concludendum. Alterutrius antem additamenta, quae gemiina non habeo, plerumque nihilominus cancellis circumscripta in ipsa verba continua recepi. Denique quae de lectionibus libelli cle bona fortuna (B f ) Θ Magnorum Moralium p. 1206b, 30 1207b, 18 et Ethicorum Eudemiorum p. 1246b, 37 1248b, 7 conscripti tradidi, Bussemakero debeo omnia. Cum autem in bac editione delectum tantummodo variarum scripturarum cum lectoribus eomnmnicare mibi liceat, quaecimque e novis illis, de quibus dixi, collationibus prodierunt, vix ullis minutiis neglectis in dnabus dissertationibus de Magnorum Moralium codice Yaticano 1342 (Grryph. et Berol. MDCCCLXXX) et de recognoscendis Magnis Moralibus et Ethicis Endemiis (Grypli. et Berol. MDCCCLXXXII) in medium protuli, nisi quod quae in P 2 codice inde a p. 1293 inveni, cum vel eo quidem tempore, quo posteriorem earum scripsi, nondum haberem, alio loco plena restat ut sim diyulgaturus. Iam vero in bac altera dissertatione, quamvis verba modo seeundum Π 1 modo seeundum Π 2 recensionem sint constituenda, tamen illam liuic nonnibil praestare demonstravi eamque ob causam, ubicunque decerni nequeat, utrras lectio magis probanda sit, semper eam, quam illa praebet, in verba contiima esse recipiendam. Neque qnidquam in bac re eo mutatur, quod ubi primum P 2 codicem, quatenus hoe opus continet, cognoyi totum, nunc de locis quibusdam aliter atque tunc iudicare coactus sum.
χ Verumenimvero gemiinam Π 1 familiae lectionem non m consensu tantum trium fontium K b P 2 Ald., sed haud raro ibi quoque agnoscendam esse, ubi consensus in duobus eorum sive K b Ald. sive K b P 2 sive P 2 Ald. consistit, etsi minime dubium est, at non minus tamen constat in eiusmodi rerum statu non semper tali ratione tertium fontem ad Π 2 recensionem declinare, sed nonnunquam utriusque familiae germanam scripturam eandem esse, in cetera yero duo Π 1 recensionis exempla illa corruptelam se insinuasse, restatque praeterea haud exiguus talium locorum numerus, quibus utrum boc factum an illud potius statuendum sit, ego quidem decernere nequeam. Poterit haud dubie saepius saltem deeerni etiam pluribus codicibus bic illic collatis: a quo negotio, licet eo minus iocundum sit, quo magis in rebus tantummodo minoris momenti scrupuli remanent, minime est liberandus, si quis tempore posteriore novam recensionem perficere studebit, eidemque denuo multoque accuratius, quam a me fieri potuit, etiam P b liber erit perlustrandus: ad solam recognitionem accuratam, qualem mibi demandavit bibliopola, abunde sufficiunt, nisi vehementer fallor, quae ipse attuli nova. Magna Moralia etiamsi antiquiorem qui commemoravit hoo ipso adhibito titulo scriptorem quam Atticum Platonicum 2 ), qui Marci Aureli temporibus vixit, proferre non potuit Spengelius 3 ), tamen vix post secundum a. Chr. saeculum et vix ante exiens tertium orta esse satis probavit Ζ Θ 11 Θ r. 4 ) Neque abhorret ab hac aetate linguae condicio et ratio elocutionis, de quibus complura con- 2) Ap. Euseb. Praep. ev. XV, 4, 9. p. 795 d. κι γονν 'AQIϋτοτέλονς πες>1 ταντα πραγματείας Ένδήμειοί τε %αϊ Νικομάχειοί %αϊ Μεγάλων 3 Η%Ί%ων έπιγραφόμενοα π. τ. λ. 3) Ueb. d. unt. d. Namen des Arist. erb. eth. Schriften p. 452. 4) Philosophie der Griechen II 3, 2. p. 941 944.
XI gesserunt Eamsauer in dissertatione supra citata et Trendelenburgius (Einige Belege fur die nacbaristotelische Abfassungszeit der Magna Moralia, Historiscbe Beitrage zurpliilosophieiil,berolmdccclxvn,p.433 sqq.) 5 ): etenim multo magis colore dictionis, inprimis partim maiore terminorum, quos yocant, technicorum, licet omnes fere excoluerit ex initiis Aristoteleis Eudemiisve, numero et siecitate formularum partim e contrario alacritate quadam dialogorum genus loquendi ac disserendi tangente quam structura verborum et enuntiatorum aut copia vel usu vocabulorum a sermone Aristoteleo differunt: quamquam buius quoque discriminis non desunt exempla. 6 ) Stoicorum rationem tum sententiae tum verba rarissime tantum atque leniter admodum et in rebus haud ita magni momenti modo sapiunt modo perstringunt. 7 ) Exempla 5) Non potui mihi comparare libellum Chr, Panscbii DeMagnisMoralibus libro Aristotelis subditicio, Eut.MDCCCXLI. 6) Veluti, de compositis atque decompositis ut taceam, quae neque apud Aristotelem neque apud Eudemum inveniuntur, frequens usus ορμή vocabuli Stoico quodam pigmento permixtus, v. Trendelenburg. 1.1. p. 437 sqq., et το όλον in principio enuntiati pro όλως rarissime ab Aristotele, satis crebro ab hoc scriptore atque νπερ multo saepius quam περί ab eodem adhibitum, v. Ramsauer 1. 1. p. 4 6: το CLQIGXQV άγα&όν et επιστήμη pro τέχνη positum notavit iam Spengelius 1. 1. p. 446 sq. 515: 1196b, 37 1197 a, 13 (cf. 1197 a, 21 sqq.) alteram scriptor ab altera separat, sed illico 1197 a, 18 20 illam cum hac mirum in modum confundit, v. Ramsauer 1. 1. p. 60 sq. Similis est confusio in usu πά&ος vocabuli: nam etiara criniina, velut adulterium, κάδη appellat 1186 a, 36 sqq. et vitia 1192a, 1 sqq. eamque ob causam omnes virtutes morales μεΰότηταςτών πα&ών 1186 a, 32 sqq. b, 33 sqq. 1200 a, 33 sq. cf. 1190b, 7 sq. Recte vituperat Ramsauer p. 71 pravam verborum compositionem ή %α%έα ή &ηριότης 1200b, 16. 18. cf. 11. 1203 a, 18. Praeterea v. ind. 7) Quae attulit Zeller 1. 1. p. 943. n. 2 (cf. p. 942. n. 3)
XII historica certe omnia videntur esse temporis antiqmoris. 8 ) Fuit scriptor peripateticus neque exeellentia ingeni praeditus neqne mentis qnadam acumine orbus, tametsi plerumque ita liaud sui iudici est, ut liic illic cpmparato demum Eudemo cognoscas, quid sibi voluerit et crtr bao tandem ratione res disposuerit, et kaud raro sibi ipse contradixit. 9 ) Exeerpsit plerumque Ethica Endemia, nonnunquam Nicomachea praetulit 10 ): ubi illum, ubi hunc fontem magis secutus sit, maximam saltem partem ex utriusque locis apparet, quos in notis adscripsi: ab utraque norma ubi discessit, nocuit multo saepius materiae quam profecit. 11 ) Tres commnnes ntrmsqne libros Ε. Ν. EZH Ε. Ε. Α Ε Ζ, si rem universam spectanras, iam eadem forma nec plena sunt nec prorsus recta: naro. distributionem bonorum in τίμια, επαινετά, δννάμεις, αωοτικά et peculiarem liunc δννάμεις Tocabuli usum deprompsit auctor 1183 b, 20 sqq. ex Ε. Ν. HOlb, 10 sqq. et 1096b, 11 sqq. Verumtamen οι άλλοι 1206b, 18. reapse videntur Stoici esse. Plura, licet non haec omnia certa sint, dant Ramsauer 1. 1. p. 55 60 et praecipue Trendelenburgius: cf. etiam n. 6. n. ad 1181a, 24 sqq. ind. s. v. &QSπτικόν et πςο&ετίκός. Stoicae originis esse discrimen yerbormn φιλητόν et φιλητέον 1208b, 36 sqq. a Ramsauero 1.1. p. 74 76 notatum demonstrayit Spengelius Aristotelische Studien I. Mon. MDCCCLXIII p. 17 (Comm. philol. acad. Monac. X. p. 185) e Stob. Ecl. eth. p. 194 sq. 8) Velut Mentor 1197b, 21 sq., mors Darii Codomanni 1212 a, 4 sqq. cf. Spengel. TJeber die drei etc. p. 514 sq., qui addit: auf eine nocli bestebende demokratische Staatsform deutet 1199b, 20 sqq., ygl. 1188 b, 31 sqq., wo ein der Antipbontischen Rede ahnliclier Process yor dem Areopag erwahnt ist. u Dubia sunt sola 1205 a, 22 sq.: ignoti enim sunt grainmatici hoc loco nominati. 9) V. qtiae bene disseruit Ramsauer 1. 1. p. 55 sq. 59. 60 sq. (cf. n. 6), 70 sq. et onmino p. 20 62. Cf. etiam ind. s. γ. αρετή et append. ad 1196b, 4 6. 10) Cf. Spengeliusl. 1. p. 515 sqq. Brandisiusl. 1. p. 1566. 11) Cf. Eamsauer 1. 1. p. 71 76.
XIII compositos legisse videtur atque nos. 12 ) Attamen loco, id quod recte Spengelius 13 ) monuit, admodum inepto post commentationes illas duas, quarum prior (I, 33. 1193a, 39 1196b, 3) iustitiam, posterior (I, 34. 1196b, 4 1198b, 20) prudent iam et sapientiam ceterasque virtutes intellectuales tractat, positae inveniuntur apud eum breves de aequitate et de benevolentia dissertationes (II, 1.2. 1198b,24 1199a,3)pauloquepostll99a, 14 1200 a, 34 quattuor problemata rursus ad iustitiam spectantia et mium ad universam virtutem pertinens: quod si Bieekher 14 ) ab eo ipso haec omnia potius ante 1196b, 4 inserta fuisse coniecit, forsitan de priore illa parte II, 1. 2. recte hoe statuerit, licet ne id quidem firmiter asseverare audeam, ceterum non reputavit in problematorum horum secundo et quarto 1199a, 2-3 sqq. 1199b, 38 sqq. simul commentationem de prudentia respici antecedentem, quin semel 1199b, 38 expressis verbis 15 ) citari. Ergo pro communi appendice totius quae est de virtutibus doetrinae habenda sunt quinque ista problemata, similemque appendicem etiam in exemplaribus, quae Magnorum Moralium scriptori praesto fuerunt, Ethicorum Nicomacheorum eteudemioram adiectam fuisse crediderim eodem loco, hoc est inter Ε. Ν. Ζ et Η Ε. Ε. Ε et Z, sive Eudemus eam scripserit sive alius philosophus peripateticus aetate suppar paulove posterior. 16 ) 12) V. Spengeliusl. 1. p. 502 sq. 516, cui frustra, si quid video, oblocutus est Rarrisauer 1. 1. p. 36 45. 73 sq. cf. n. 16. 13) L. 1. p. 493. 14) L. 1. p. 907 sq. 15) Id quod ipse adliunc locum Riecklier adnotat. Ceteruin repeto quae iain monuit Ramsauer 1. 1. p. 37. 16) Haud multo minus futiles sunt disputationes earn. ipsain ob causam et secundum Eassovi et secunduin ineuni iudicium ab Aristotele abiudicandae, quae loco proxime antecedente leguntur E. N. V, 11 13 et 15: cf. etiam, id quod mihi sup-
XIV Nec magis apta, ut de 1183b, 8 18 taceam, est sedes eorum, quae exposuit scriptor 1206 a, 36 b, 29, qnam in rem Wilson in epistnla ad me missa attentionem meam conyertit 17 ), attamen haec quoque iam ab initio biiic loco esse destinata, iterum ex ipsis auctoris verbis (cf. a, 36. μ,ε^αβάς 18 ), b, 7 sqq.) patet: cnr vero talem in modum ibi repetita sint quae iam satis illustrata erant 1201 a, 16-35.1202a,8-18.1197b,36 1198a,9(ef.l206b,17sqq. cum 1197b, 37 sqq.), si ex me quaeris, in initio fragmenti Eudemii 1246 a, 27 1249 b, 25 olim talia scripta fuisse coniciam, praesertim cum etiam in priina, quae iranc est, eiusdem parte 1246 a, 27 b, 36 similitudinem quandam cum hoc Magnorum Moralium capite 1206b, 5 sqq. baud perperam detexerit Eritzscheus. 19 ) Cum autem falso loco traditum nobis esse boc fragmentum demonstraverit Spengelius 20 ), hac quoque in re virum hunc peditavit Wilson, 1199a, 30 sqq. cum verbis similibus Ε. Ν. V, 13. 1137a, 13 17. Multo quidem aliter rem expedire conatur Ramsauer 1. 1. p. 36 45, cf. n. 12: sed nimis artificiosae mihi videntur eius coniecturae et nihilominus rerum rationem non explanant totam. 17) Ceterum cf. iam Spengelium 1. 1. p. 503: v. infran. 24. 18) Iterum τ. η. 24. 19) In editionis Ethicorum Eudemiorum p. 244. Idem haud dubie voluit iam Spengelius 1. 1. p. 503. 20) L. 1. p. 499 504. Quae ei opposuit Brandisius 1. 1. p. 1565 sq., etsi assensum tulerunt Zelleri 1. 1. p. 874 sq. n. 3. p. 877. n. 1, de his cur milii non persuaserit, videant lectores ex eis, quae amepraemissainyenientetmciseudemiis. Quid quod de primo certe capite 1246a, 27 b, 36 ipse dubitat Brandisius? Scribit enim: ob das vorangestellte Kapitel etwa einer das Vorangegangene zusammenfassenden Ueberleitung zur Lebre von der wahren Gliickseligkeit angehore oder Trummer eines fruheren Abschnittes der Tugend-
XV egregium secutus baud adniodnm dubito, quin antiqniorem ordinem servaveritmagnorummoraliumscriptor: quod si verum est, legit haee omnia in fine potius communium illorum librorum ante Ε. Ν. Θ, 1. 1155a, 1 = E. E.Ji, 1. 1234b,18, unde amissointerim etiam eo, qnodille ante oculoshabuerat 21 ), principio exulatum postea abierunt in appendieem Ethicorum Eudemiorum 22 ): observa, quaeso, duplicem quoque transitum in E. N. 1154b, 34. λοιπόν δε %al τζερϊ φιλίας ερονμεν (vel, ut legitur in Ιϊ 2, λοιπόν δε %αϊ περί φιλίας εΰτϊν ειπείν %α\ ποιόν τι %αι τις δ φίλος) et 1155 a, 1. μετά δε ταντα περί φιλίας εποιτ αν διελ^εϊν 5 ne urgeam particulae δε defectum Ε. Ε. 1234b, 18 περί φιλίας κ. τ. λ. 23 ) Verumtamen aptiorem hunc locum in Eudemiis fuisse quam in Moralibus Magnis ne Spengelio quidem coneedo 24 ): immo lehre gewesen sei, bescbeide ich mich. nicht entscheiden zu konnen". 21) Sic scribo, quia ante hoc alia fortasse iam antea exciderant: v. n. 24 et 1248 b, 10. ην εκαλονμεν ηδη καλοκάγα- &ίαν. 22) Simile fortasse exemplum offerunt quae hodie admoduni incommode Yero ordine baud dubie turbato ultimam libri Etbicorum Nicomacbeorum quinti paginam complent 1138 a, 4 b, 13 (c. 15). Etsi enim traditam sibi capitum seriem interdum mutat -Magnorum Moralium scriptor, tamen haec reapse ab eo lecta potius proxime post 1136 a, 12 (c. 11) loco haud meliore et postea deimim inde, cum germanam sedem proxime post 1137 a, 4 (c. 12) non detegerent, in exitum totius buius libri ablegata esse haud sine ulla verisimilitudine conicias. 23) De eiusmodi defectu v. quae monuit Dielesius Zur Textgescbichte der aristoteliscben Physik (Abhandlungen der Berliner Akademie), Berol. MDCCCLXXXII, p. 41. 24) Rectissime ipse Spengelius 1. 1. p. 503: Das Unnaturlicbe und Unzusammenzuhangende der jetzigen Anreihung fioilte aucb der Yerfasser der grossen Ethik und suchte es durcb ein Flickwerk zu besebonigen II, 7. 1206 a, 36. άπορη-
ΧΥΙ ea in re maxime ab hoc discedo, quod lmnc quoque ordinem non iam ab ipso Eudemo profectum, sed ab eo liaec omnia proxime ante dissertation.es de temperantia et de voluptate scripta esse reor 25 ) et proxime post ea, quae excerpsit auctor Magnorum Moralium 1199 a, 14-1200 a, 35, si reapse haec erant iam ipsiiis Eudemi opus. TJtut autem se haec res habet, minime me turbat tertius locus, qui et ipse Wilsonem vexavit, 1208a, 5 b, 2 eum prius 1196 b, 4 13 dictis comparatus. Optime enim rem expedivit iam Kamsauer. 26 ) Nam ceteroqui iam Magnorum Moralium seriptori idem tantum atque nobis paulo longioris disputationis Eudemiae fragmentum illud superfuisso certissimiim est. 27 ) Postquam igitur per 1206 b, 30 1208 a, 4 secutus est vestigia verborum E. E. 1246b, 37 1249a, 16, venit ad 1249a, 17 b, 23: ergo quid mirum, si haec cum ut nobis satisfacere nequeunt, iam ei non satisfacerent, cumque a tlieologica ratione, qua illo inprimis loco Aristotelis doctrinam corrigere conatus σείε δ 3 αν tig μεταβάς ν,αϊ επί των αρετών το τοιοντον. Gerade dieses aus eigener Yollniaclit zur Verbindung gesetzte μεταβάς muss, wenn wir das Original damit zusanmienstellen, unseren Verdacht bestatigen," dass Anderes und Aehnliches vorausgegangen" war. At frustra conaberis tibi excogitare quae cuni antecederent, potuerint efficere, ut hic reditus a temperantia et a voluptate ad doctrinam de yirtutibus plane fieret naturalis ( wodurcli die Anreilmng ganz naturlicli wurde"). 25) V. quae attuli in notis 20 et 24, atque inprimis observa initium capitis alterius 1246 b, 37 sq. επεϊ δ 3 ο ν μόνον ή φρόνηοις τιοιεΐ ττ\ν ενπραγίαν nccl άρετην, άλλα φαμεν καί τονς εντν%εις εν κράττειν κ. τ. λ. et tertii 1248b, 8 sqq. 26) L. 1. ρ. 26 31. 27) Nisi quod in fine fortasse adiecta erant quibus usus est scriptor Magnorum Moraliuni 1208 a, 31 b, 2. An haec ex suo ingenio hausit? Cf. Spengelius 1. 1. p. 503.
XVII est Eudemns, magis etiam, quam fas erat, abliorreret 28 ), si igitur in eodem argumento tractando 1208 a, 5 sqq. suo magis ingenio quam normae Eudemiae, etiamsi satis haud dubie infeliciter, se commisit et in liac rerum condicione simili colore ex parte tinxit quae hoc loco protulit atque quae antea 1196b, 4 sqq. protulerat? 29 ) Apte enim comparat Wilson 1208a, 8. παΐ πον εβτιν δ ορθός λόγος cum 1196b, 12 sq. άναγκαΐον ϊβως εΰτϊν ποώτον μεν εν ω 6 λόγος εγγίνεται^ νπερ τούτον διελεα&οα. Ceterum ipsa Magna Moralia in fine mutila sunt, quoniam amicitiae tractatio non est usque ad exitum plane perducta: legit haud dubie scriptor, etsi nunc baec quoque perierunt, apud Eudemum quae ultimo loco proposnit 1213b, 18 30, sed nisi etiam pfrira legisset, vix usus esset hoc fragmento, neque, si sanae mentis fuit, opiis suum claudere potuit verbis ώβτε 6%ε- %τεον αν εϊη το πώς δει %. τ. λ. 30 ): utram vero decimum quoque Ethicorum Nicomacheorum librum, quae est Spengeli 31 ) suspicio, excerpserit an non, boc quidem in medio relinquere milii satius videtur. Quamquam Θ locis, quales sunt 1185b, 8 sqq. (etsi sibi ipse contradicit 1197 a, 1 β sqq.). 1196b, 4 1197b, 10.1212b, 37 1213a, 9 (ubirationem habuit Metapliysicorum libri Λ), forsitan id saltem haud sine 28) Quin etiam antea iam 1206b, 30 1207 b, 19 (c. 8) hac in re deseruit normam Eudemi Θ, 2. 1246b, 37 1248b, 7: accuratiora et plura invenies apud Zellerum 1. 1. p. 343. n. 1 (cf. p. 873 877) atque Brandisium 1. 1. p. 1558 sqq. 1565. 29) Ceterum simile raendum in ipsum cadit Eudemum, si ex eius Ethicis insertum est Nicomacheis libri sexti caput primum procul dubio spurium (1138 b, 15 34), cuius yestigia pressit scriptor Magnorum Moralium 1196b, 4 13. At res incerta est: potest enini interpolator potius hoc caput composuisse ex Ε. Ε. 1249 a, 17 b, 23. 30) Y. Spengelius 1. 1. p. 504. 31) L. 1. p. 505. Aristoteles, Ethica m., ed. SUSEMIHL. b
XVIII causa colligas, ab hoc scriptore vix tanta fiducia, quanta ab Aristotele in illo libro factum est, potiorem felicitatis liumanae partem in vita contemplativa esse positam. Ceterum qui in textu purgando versati sunt alios omnes praeter Bonitzium longe superavit Spengelius vir mea laude maior, cuius errores partim modeste refutare partim pio silentio transire par est, sed cuius merita qui nuper detrahere conati sunt ratione odiosa atque molesta, inviti potius sibi condiderunt pusilli animi monumentum minime honorificum. Me autem in eodem illo negotio etiam eo Iackson et Wilson adiuverunt, quod nonnullas coniecturas suas mecum commnnicaverunt. Eormas refiexivas wbxov, αντω etc. contra Π 1 familiae traditionem pro ccvtov, αντώ etc. tacite plerumque, ubi opus erat, restitui Bekkeri exemplum secutus, quia de accentibus alterius familiae raro certior factus sum e collationibus non satis accuratis. Pro άνδρία, quod praeferant P 2 et Ald., semper scripsi ανδρεία cum K b et P b et, ut videtur, M b. 32 ) De signis criticis compendiisque mibi adbibitis nolo repetere quae in prolegomenis ad Ethica Nicomacbea et ad Politica dixi: sigla fontium et editionum, ut faeilioris conspectus gratia lioc breviter iterem, liaec sunt: Ε. Κ = Ethica Mcomaeliea. Ε. Ε. = Ethica Eudemia. Γ = vetusta translatio. Ζ = Oxoniensis Collegi Corporis Christi 112. K b = Laurentianus LXXXI, 11. corr. 1 K b = correctiones ipsius librari. 32) In γίνεσΰ'οα vel γίνεΰ&αι, γινώβκειν yel γίγνώΰκειν, ονδείς vel ον&είς scribendo et ν εφελκνβτικω ante consonantes aut ponendo aut omittendo et in biatibus vel tolerandis vel elisione crasive tollendis semper secutus SUHL codiceni optimuin et antiquissinmm K b.
XIX corr. 2 ' 3 K b = duo eitisdem saeculi correctores. rc. K b = correetor tertius. M b = Marcianus Venetus 213. p* = Yaticairas 1342. C c Cantabrigiensis. D c = Eomano-Palatinus 165. pi = Parisiensis 2023. p 2 = Parisiensis Coislinianus 161. p 2 = correctiones eiusdem codicis rubro pigmento scriptae. Par. 1417 = Parisiensis 1417. Par. 1855 = Parisiensis 1855. Par. 2024 = Parisiensis 2024. Bar. = Baroccianus 70. Ald. = operum Aristoteleorum editio princeps. Aldina. H == K b M b P b P 2 et per 1181 1184a fin. Ζ C c, per 1196b 1198a fin. Z. Π 1 = K b P 2 Ald. et per 1181 1184a fin. 1196b 1198a iin. Z. JT 2 = M b P b et per 1181 1184a fin. C c. B f = libellus de bona fortuna. C v = codex Yictori. Ya. = Yalla. Bas. 1 = operum Aristoteleornm editio Basileensis prima. Bas. 2 = eorundem editio Basileensis secunda. Bas. 3 = eomndem editio Basileensis tertia. Bk. = Bekker. Bu. = Bussemaker.
ΗΘΙΚΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ Α. Ι Επειδή προαιρούμε&α λέγειν νπερ η&ικών, πρώτον αν ειη iisi a βκεπτέον τίνος εΰτι μέρος το ήφος. ως μεν ονν ΰυντόμως 25 είπεΐν, δόζειεν <^&ι/^> ονκ άλλης η της πολιτικής είναι μέρος, εΰτι γαρ ον&εν εν τοις πολιτικοΐς δυνατόν πραζαι άνευ τον ποιόν τίνα είναι, λέγω δ' οίον ΰπονδαιον* το δε ΰπουδαΐον είναι 2 εΰτι το τάς άρετας εχειν' δει άρα, ει τις μέλλει εν toig lisib 3 πολιτικοΐς πρακτικός είναι, το ή$ος είναι ΰπονδαΐος' μέρος 25 έΰτιν άρα, ως εοικε, καϊ αρχή η περί τα η&η πραγματεία της πολιτικής, το δ' όλον και την επωννμίαν δικαίως δο~ κει αν μοι εχειν ή πραγματεία ονκ η^ικήν άλλα πολιτι- 4 κήν. δει άρα, ως εοικε, πρώτον νπερ αρετής ειπείν, τι τέ ii82a εΰτι και εκ τίνων γίνεται, ον&εν γαρ ϊύως όφελος είδέναι μεν την άρετην, πώς δε εΰται και εκ τίνων μή επαΐειν. ον γαρ μόνον όπως είδήύομεν τι εΰτι ΰκοπεΐΰ&αι δει, άλλα Lib. Ι. 1181 a, 24 1182 a, 7 «= Ε. Ν. 1094 a, 24 b, 10: ad 1182a, 1 7cf. etiam Ε. E. 1216b, 3 25. Ε. Ν. 1130b, 26 28, praeterea tamen v. Ramsauer p. 60. n. Trendelenburg. p. 435 437. Lib. I. 1181a, 24. ή&ικών rzk b C v, ή&ών c. c. Va. 26. δοκει TP (pallidius, sed eadem m. P b ) Bk. Bu., videbuntur Γ av add. Spengelius Susem. 27. γαρ] δ' ripva., om. C et pr. P b (γαρ suppl. ead. m.) 1181 b, 25. το] κατά το Π 2 et, ut videtur, Γ οπονδαΐον mg. Bas. 3 26. έβτϊν om. H 2 άρα ως Γ JPVa., αρετής C, άρα M b P b 1182a, 3. εσται] άν Γ Ζ Ald. επαΐειν] οϊειν M b, όίειν C c et pr. P b, ία. άϊειν mg. rc. P b. 4. είδηαωμεν Γϋ et pr. K b et corr. 2 K b (είδήβομεν, ut videtur? corr. 1 K b ). ακοπεΐνΰ&αι Ald., οί'εα&αι M b, οιεβ&αι P b C c. Aristoteles, Ethica m., ed. SUSEMIHL. 1
2 Α. 1. 1182 a, 5 25. (Γ 5 καΐ εκ τίνων εβται όκεψαΰ&αι. αμα γαρ είδηΰαι βονλόμε&α %αι αυτοί είναι, τοιοντοι' τοντο δ' ον δννηΰόμε&α, εάν μη είδώμεν καί εκ τίνων καί πώς εΰται. άναγκαΐον μεν ονν ειδηύαι τι εΰτιν αρετή (ου γαρ ράδιον είδεναι το εκ 5 τίνων εΰται καί πως εΰται, άγνοονντα το τι εΰτίν, ωΰπερ ονδ' ίο επί των επιστημών)' ον δει δε λαν&άνειν ονδ' εϊ τίνες πρότερον ντνερ τούτων είρήκαΰιν. πρώτος μεν ονν ενεχείρηΰεν Πν- 6 Ζαγοράς περί άρετης ειπείν, ούκ ορ&ώς δε' τάς γαρ άρετάς είς τους άρι&μούς άνάγων ονκ οϊκείαν των αρετών,την Ό*εωρίαν εποιεϊτο' ον γαρ εΰτιν ή δικαιοΰύνη άρι&μος ίΰάκις ϊΰος. 15 μετά τοντον Σωκράτης επιγενόμενος βέλτιον καί επί πλεΐον 7 είπεν νπερ τούτων, ονκ δρ&ώς δε ονδ' οντος, τας γάρ άρετας επιΰτήμας εποίει' τοντο δ εΰτιν είναι αδύνατον, αϊ γάρ επιΰτημαι πάΰαι μετά λόγον, λόγος δε εν τω διανοητικώ της ιρνχης εγγίνεται μορίω' γίνονται ονν αϊ άρεταί πάΰαι κατ 20 αύτον εν τω λογιΰτικω της <ψνχης μορίω' ΰνμβαίνει ονν αντω επιΰτήμας ποιονντι τάς άρετάς άναιρεΐν το αλογον μέρος της ψνχης, τοντο δε ποιών αναιρεί καί πά&ος %αί η%ος, διο ονκ ορ&ώς ηψατο ταύτη τών αρετών, μετά ταύτα 8 δε Πλάτων διείλετο την ιρνχην εις τε το λόγον έχον καί 25 είς το αλογον ορ&ώς, καί άπεδωκεν εκάΰτω [τάς] άρετάς προΰη- 5. εστί Γ Π 1 6. αυτοί ΓΠ ι Υ&., ημείς Π 2 7. μεν ο$ν] μεν K b, ονν M b, μέντοι Spengelius 9. εσται K b, εστί Ρ 2, αν Γ Ζ Ald., om. Π 2 εσται] αν Γ Ζ Αλά. άγνοοϋντας τι Π 2 () 10. πρότερον ripva., πρώτον Π 2 11. είρηκεισαν Π 2 πρώτον ΓΖ "K b Μ*> P b Va. 14. εποιήσατο Ζ ΑΜ. ίσάκιος ίσάκις M b P b (attamen ίσάκις in ras. rc. P b ), ίσάκιος ίσως 0 16. τοντον K b et pr. P 2 (em. corr. 1 ). ] 17. είναι secl. Scaliger, ante εστίν transponendum esse ci. Spengelius. 19. μόνωι PZK b Ald. καθ' 3 αντων Ald., om. K b Ζ 21. άνάλογον Ζ Ald., όλον pr. C «(rubro pigmento crx. ead., ut videtur, m.) 23. όρ&ώς] είκότως Π 2 \\ταντα post 24. δε P b Ρ 2 1 24. τε om. Π 2 25. εκάστω Ρ 2, εκάστον c. c. Bk. Bu. τάς in mg. P b, superscr. (ead., ut yidetur, m.) O, om. Π 1 Bk. Bu. τάς άρετάς ζτάςy προσήκουσας aut τάς προσήκουσας άρετάς dubitanter ci. Susem. προσήκουσας] πρέπουσας M b et spatio unius litterae post ε relicto C c, πρεπρούσας et προνσας m ras. P b.
(I) Α. 1. 1182 a, 26 1182 b, 12. 3 κούβας. μέχρι μεν ονν τούτον καλώς' μετά μέντοι τοντο ονκέτι δρ&ως. την γαρ άρετην κατέμιξεν \και βννέξενζεν] εις την πραγματείαν την νπερ τάγα&ον, ον δη ορ&ώς' ον γαρ οίκεΐον* νπερ γαρ των όντων και άλη&είας λέγοντα ουκ έδει νπερ αρετής 9 φράξειν' ονδεν γαρ τούτω κάκείνω κοινόν. οντοι μεν ονν έπϊ 30 τοΰοντον εφήψαντο καϊ όντως' εχόμενον δ' αν εϊη μετά ταντα 6κέιρα6&αι τι δει αυτούς λέγειν ύπερ τούτων, πρώτον μεν ονν ϊδεΐν δει οτι πάόης επιότήμης καϊ δυνάμεως εύτί τι τέλος, καϊτοντ αγαθόν ονδεμια γαρ οντ επιστήμη οντε δύνα- 10 μις 'ένεκεν κακόν εΰτίν. ει ονν παβών των δννάμεων αγαθόν S5 το τέλος, δηλον ώς και της βελτίΰτης βέλτιΰτον αν ενη. αλλά μην η γε πολιτική βελτίΰτη δύναμις, ωβτε το τέλος ιΐ82ΐ αντης αν εϊη ** άγα&όν. νπερ άγα&ον άρα, ως εοικεν, ημΐν λεκτέον, Και ύπερ αγα&ον ον τον απλώς, αλλά τον ημΐν' ον γάρ τον &εών άγα&ον' αλλ' ύπερ μεν τούτον και άλλος λό- 11 γος καϊ αλλότρια η ύκέψις. ύπερ τον πολιτικού άρα ημΐν λε- 5 κτέον άγα&ον. πάλιν δε και τοντο διελεΐν δει. νπερ άγα&ον τον πώς λεγομένον, ον γάρ ε6τιν άπλονν. λέγεται γάρ αγαθόν η το αριΰτον εν έκάΰτω τών όντων, τοντο δ' έ<$τι το διά την αύτον φύΰιν αίρετόν* η ον τάλλα μετάσχοντα άγα&ά 12 εΰτίν, τοντο δέ έβτιν η tdew τάγα$ον. πότερον ονν νπερ της ιδέας 10 τον άγα&ον δει, η ον, αλλ ώς το κοινον εν άπαΰιν υπάρχον άγα&όν; έτερον γάρ της fc^ag τοντο δόζειεν αν είναι, η μεν 1182a, 32 b, 2 = Ε. Κ 1094a, 1 b, 10 1182b, 2 5 = Ε. Ε. 1217 a, 21 24. cf. Ε. Ν. 1102 a, 13 sqq. 10 1183 b, 8 = Ε. Ε. 1217b, 1 1218b, 24. cf. Ε. Ν. 1096a, 11 1097a, 13. 26. μέντοι τοντο] δε ταντα Π 2 27. %αϊ σννέζενξεν om. Γ Π 1 Va.Bk. Bu. 28. ον δη] ονδεν Π 2 \\ 31. ηψαντο Ζ Ald. 36. βέλτιατον TVa. Casaubonus, βέλτιον JTAld. 1182b, 2. rayafrov Casaubonus, ζτο άριοτο^ άγα&όν Bonitzius 4. τον] το ΖΚ*> et, ut yidetur, Γ # ω ci. Spengelius άγα&όν ΓΖΕ> Ald. άλλοις (?) Γ, άλλος ό P b C 0,' τέλος Ald. ] 5. τον om. Ρ 2 αολιτικον om. Γ Ζ Κ 13 aqa άγα&ον ημΐν λεκτέον Ζ K b Bk. Bu., άρα ημΐν άγα&ον λεκτέον M b et, ut videtur, Γ, ημΐν άρα άγα&ον λεκτέον P b C c 8. εν] ovtf \\ 9. αντον Π 2 Α\ά. 12. άγα&οΐςγζ K b. 1*
4 Λ. 1. 1182 b, 13 35. (Ι) γαρ Ιδέα χωριΰχον και ανχο κα^ avxo' xb δε κοινον εν απαύιν υπάρχει, ονκ εΰχιν δη xavxov χω χωριΰχώ. ον γαρ αν 15 ποχε χο χωριΰχον και χο πεφνκος ανχο κα& αύχο είναι εν παόιν ύπαρχοι, πόχερον ονν ΰπερ χονχον δει λέγειν χάγα&ον 13 χον εννπάρχονχος η ον, δια χι; οχι χονχο εόχί μεν χο κοινον, ως 6 δριβμος και η επαγωγή* 6 δε οριβμος βονλεχαι χην εκάΰχον ονϋίαν λέγειν, ήχοι οχι άγα&ον η οχι κακόν τ) ο χι 20 αν άλλο rj* λέγει δε 6 ορός οχι χο χοιόνδ' άγα&ον κα&όλον, ο αν ή ανχο δι' ανχο αιρεχόν χο δε εν απαΰιν εννπάρχον ομοιον χω ορω εΰχίν' ο δε ορός λέγει οχι άγα&όν, επιΰχήμη 14 δέ γε ονδε δνναμις ονδεμία λέγει νπερ χον χέλονς χον αύχης οχι άγα&όν, άλλα χονχο μεν άλλης δννάμεώς εΰχι &εωρηβαι 25 (ονχε γαρ 6 ίαχρος οίίτε 6 οικοδόμος λέγει οχι αγαθόν η νγίεια ονδε η οικία, αλλ' οχι ο μεν ύγίειαν ποιεί, και ώς ποιεί, ο δ' οΐκίαν)' δήλον χοίνννοχι ονδε xy πολιχικη ύπερ χον άγα&ον 15 λεκχεον χον κοινον. μία γαρ εΰχιν και ανχη χών λοιπών έπιΰχημών* χονχο δε ουδεμίας ην λέγειν ονχε δννάμεως ονχ επι- 30 ΰχήμης ώς χέλος' ονδ' αρα χης πολιχικης εόχιν χο νπερ χον κοπ/οό aya/froo λέγειν χον πατά χον οριόμόν. άλλα μην ονδε 16 χον καχά χην έπαγωγην κοινον. δια χι', οχι οχαν βονλώμε&α δεΐζαί [και] χι χών μέρος άγα&ών, η χω οριόμω δείκννμεν οχι 6 ανχο ς λόγος εφαρμόχχει επί χ ε χάγα&ον και επί χονχο 35 ο αν βονλώμε&α δείξαι οχι άγα&όν, τ) xy επαγωγή, οίον 1182b, 22 27 = Ε. Ε. 1218b, 22 24. 14. δη Va. Rieckher, δ ε Γ Π Ald. Bk. Bu. 15. το post και om. JT 3 16. απααν ΙΡ Ρ 2 (fors. recte) νπάςχοι, sed οι pallidiore atramento C c, νπάρχει Γ M b P b, νπάρχγ Ald. 20. το om. U 1 C c et pr. P b (suppl. ead. m,) 21. αν Ζ, εάν cet. (inp 32 tamen verbum cum antecedente et sequente prorsus evanuit) 23. αντής Bk., αντής fontes 25. οτι] ει M b et fort. P b, om. C c et fort. (id quod potius crediderim) P b 28. αντη Ζ M b C c P 2 Ald. (fors. recte), αύτη P b 30. τέλος Bonitzius, τέλους Γ Π Ald.Va.Bk. 33. και om. Γ Π 1 Va. Bk. Bu. 34. οτι] & Π 2 \\ 35. δ αν Va. (?) Bk., δ εάν M b et corr. 1 P b (nigriore atramento), εάν rwc* et pr. P b.
Λ. 1. 1182b, 36 X183a, 26. 5 (I) oxav %ελωμεν δεΐζαι οχι η μεγαλοψυχία, εΰχϊν άγα&όν, φαμεν οχι η δικαιοΰννη άγα&ον και η ανδρεία και απλώς Π83» αϊ άρεχαί, η δε μεγαλοψυχία αρεχη^ ωΰχε κα\ η μεγάλο- 17 <ψνχία άγα&όν ονδε δη ΰπερ xov καχα χην επαγωγην κοινον άγα&ον λεκχέον xy πολιχικη^ οχι χα c^ttt άδύναχα ΰνμβηΰεχαι χονχω και χω καχα, χον ορον κοινώ άγα&ώ. οχι γαρ 5 αγα^όν^ καϊ ενχαν& ερεΐ δηλον χοίννν Ζχι νπερ χον άρίβχον 18 άγα&ον λεκχεον εΰχϊν καϊ άρίΰχον χον ημΐν άρίόχον' χο δ' όλον ιδοι αν χις οχι ονκ εΰχιν μιας ο%χ επιΰχήμης ονχε δννάμεως χο ύπερ πανχος άγα&ον ΰκοπεΐν. διά χι; οχι χάγα&ον εν πά~ ΰαις χαΐς καχηγορίαις εΰχϊν* και γαρ εν χω χι καϊ εν χω ίο ποιώ καϊ εν χω ποΰω καϊ πόχε και προς χι \καϊ χινϊ] καϊ 19 απλώς εν απάΰαις, άλλα μην χο πόχε αγαθόν εν μεν ίαχρικη 6 ίαχρος οίδεν, εν δε κνβερνηχικη 6 κνβερνήχης, εν εκάΰχη δ' εκαΰχος. πόχε μεν γαρ δει χεμεΐν 6 ίαχρος οϊδεν^ πόχε δε δει πλεΐν ο κνβερνήχης. εν εκάΰχη δε χο πόχε ά^αφόν 15 fcwtftog χο κα& εανχον είδηΰει' ονχε γάρ 6 ίαχρος χο εν xy κνβερνηχικγι αγαθόν πόχε είδηΰει, ονχε δ κνβερνήχης χο εν ίαχρικη. ονκ αρα ονδ' ονχως νπερ χον κοινον rcya^oi? λεκχεον * χο 20 γαρ πόχε εν πάΰαις κοινον. ομοίως δε καϊ χο προς χι αγαθόν καϊ χο καχα. χάς αλλάς καχηγορίας κοινον μεν άπά- 20 ΰαις, ονδεμιάς δ' εΰχϊν ονχε δννάμεως ονχ επιΰχήμης ειπείν νπερ χον εν εκάΰχη πόχε άγα&ον, ονδ' αν χης πολιχικης νπερ χον κοινού άγα&ον λέγειν, νπερ χον αγα&ον αρα, καϊ νπερ χον 21 άρίΰχον, και νπερ χον ημΐν αρίΰχον. ϊΰως δε ονδε δει βονλόμενόν χι δεικννναι, χοΐς μη φανεροις παραδείγματι χρήΰ&αι, αλλ 25 νπερ χών αφανών χοΐς φανεροΐς, καϊ νπερ χών νοηχών χοΐς 1183a, 7 23 = Ε. Ε. 1217b, 25 1218a, 1. cf. Ε. Ν. 1096a, 23 34 24 28 = Ε. Ε. 1218a, 15 sqq. 36. ή om. M b C c et corr. P b (eras.) 1183a, 5. τονχο Ζ Ald. (γρ. χοντω Victorius) 11. καϊ τιν\ secl. Spengelius. Susem., καί πον ci. Bonitzius, rec. Bu. (fors. recte) 12. πάααις ΓΡ Ζ Ald. (fors. recte) 15. δει om. M*> Bk. Bu. 16. xfj om. Π 2 P 2 [ 22. αν της K b, ανχής Ald.
6 Α. 1. 1183 a, 27 1183b, 8. (Ι) αίύ&ητοις. \καϊ] ταντα γάρ φανερώτερα. όταν ονν νπερ τάγαοόν τις έγχειρη λέγειν, ού λεκτέον εΰτιν νπερ της tdeag. καίτοι οϊονταί γε δεΐν, otav ύπερ τον άγα&ον λέγωύιν, νπερ της 22 30 Ιδίας δεΐν λέγειν' νπερ γαρ τον μάλιότα άγα&ον φαβι δεΐν λέγειν, α-υτό δε εκαότον μάλιύτ εβτίν \το] τοιοντον, ωβτεμάλιβτ αν εϊη αγαθόν η ιδέα, ως οϊονται. 6 δη τοιοντος λόγος άλη&ής 23 μεν εΰτιν ϊβως' άλλ' ονχ η πολιτική επιΰτήμη η δύναμις, νπερ ης ννν 'βΰτιν 6 λόγος, ονχ νπερ τούτον ΰκοπεΐ τάγα&ον, 35 άλλα τον ήμΐν αγαθόν, [ουδεμία γαρ οντ επιστήμη οντε δνναμις νπερ τον τέλονς λέγει οτι αγαθόν, ωότε ονδ' η πολιτική.] διο ονχ νπερ τον κατά την ίδέαν άγα&ον τον λόγον ποιείται. αλλ' ϊΰως [φηΰϊ] τούτω τάγα&ω άρχη χρηΰάμενος ύπερ των 24 κα& εκαύτα, εκ τούτον πρόβας, έρεΐ. ovs* όντως ορ&ως. δει γάρ Π83 b τας αρχάς οικείας λαμβάνειν, άτοπον γαρ, ει τις βονλόμενος το τρίγωνον ως δνΰιν ορϋ'αις ι6ας έχον δεΐζαι, λάβοι αρχήν οτι ή ψνχή ά&άνατός. ον γαρ οικεία, δει δε τήν αρχήν 25 οϊκείαν είναι και ΰννημμένην' ννν δε και ανεν τον τήν ψν- 5 χήν είναι ά&άνατον δείξει τις δνΰίν όρ&αΐς ϊβας έχον το τρίγωνον. ομοίως δε καϊ έπϊ των άγα&ών εΰτι &εάΰαΰ&αι 26 τα άλλα ανεν τον κατά τήν ίδέαν άγα&ον διο ονκ οϊκείαν αρχήν είναι τούτον τάγα&ον. *ούκ ορ&ώς δε ονδ' δ Σωκράτης 35 sq. == Ε. Ε. 1218b, 22 24 1183b, 8 18 = Ε. Ε. 1216 b, 3 25. 27. καϊ om. JI 2 ZP 2 Bk. Bu. φανερώτατα Π 1 P> C c Va. τον άγα&ον M b Bk. Bu., άγα&ον Π 1 \\ 28. τις post εγχειρώ K b Ald. (fors. recte) 30. δεΐν prius om. Z, secl. Sealiger 31. το om. IVP 3 P b Bk. Bu. 32. δε Spengelius 34. ονχ] ον γαρ Ζ AlcL, secl. Scaliger 35. ουδεμία 36. πολιτική = 1182 b, 22. έπιατήμη 30. τέλος secl. Wilson Susem. 36. οτι] ως οτι K b Ρ 2, ώς οτ Ζ, ως οτ C v 38. φησϊ (φηαϊν Ald.) Π 1 Va., om. 2T 2 Bk.Bu. 39. έρεΐ M b et mg. rc. P b, έρώ ZC C P 2 Ald. Va. et, ut videtur, pr. P b, εν ωι K b 1183 b, 5. είναι post άΰάνατον JT 2 Bk. Bu. 6. έπϊ] νπερ K b Ρ 2 7. δώ 8. τάγαfrov om. IT 2, secl. Bk. διο] δια το Bonitzius, rec. Bu. 8. ζβήλον των άγα&ών) τοντο τάγα&όν Casaubonus, ζλέγομεν
(I) Α. 1. 1183b, 9 2. 1183b, 31. 7, έπιΰτήμας ετυο^ε^ τάς άρετάς. εκείνος γαρ ονδεν οίετο δεΐν μάτην είναι, εκ δε τον τάς άρετάς επιΰτήμας είναι ΰννέβαι- ίο ν εν αντω τας άρετας μάτην είναι, δια τι; οτι επϊ των επιστημών βνμβαίνει άμα είδέναι την επιΰτήμην τι ε<$τι καϊ είναι επιστήμονα (ει γαρ Ιατρικήν τις οίδεν τι εστίν, και te^og οντος εν&έως εστίν, ομοίως δε και των άλλων επιστημών^' 27 άλλ' ουκ επϊ τών αρετών τοΐ^ο σνμβαίνει. ον γαρ εϊ τις οίδεν 15 την δικαιοσύνην τι εστίν, εν&έως δίκαιος εστίν, ώς δ' αντως καπϊ των άλλων, συμβαίνει ονν καϊ μάτην τάς άρετάς είναι και μη είναι έπιστήμας.* II ε7γεί $' ύπερ τούτων διώρισται, πειρα&ώμεν λέγειν ν tayaow ποσαχώς λέγεται, εστί γαρ τών άγα&ών τα μεν 20 τίμιοι^ τα 8* επαινετά, τα δ\ δννάμεις. το δε τίμιον λέγω το τοιούτον, το Φεΐον, το βέλτιον, οίον ψυχή, νους, το άρχαιότερον, η αρχή, τα τοιαύτα' τίμια γαρ ε'φ' οις η τιμή, τοις δε τοιούτοις πασιν τιμή άκολον&εΐ. ονκούν καϊ ή αρετή τίμιον, όταν γε δή άτι αντής σπονδαΐός τις γένηται' ήδη γαρ οντος εις 25 2 το της αρετής 6χήμα ήκει. τα δ' επαινετά, οίον άρεταί' άπο γαρ τών κατ αντάς πράξεων 6 έπαινος γίνεται, τα δε δυνάμεις, οίον αρχή πλούτος ισχύς κάλλος' τούτοις γαρ και 6 σπονδαιος εν αν δύνηται χρήσασ&αι και 6 φαύλος κακώς' δώ δννάμεις τα τοιαύτα καλούνται άγα&ά. άγα&ά 30 3 μεν δή είσίν (δοκιμάζεται γαρ τη τού ΰπονδαίον αντών εκα- 20 35. = Ε. Ν. HOlb, 10 1102a, 4. cf. Ε. Ε. 1219b, 8 sq. 11 16. τήν^} φόντου τάγα&ον vel simile quid Spengelius, τ ο ντο τάγαftov Bonitzius ουκ 18. επιστήμης ηοη huc pertinere monuit Spengelius, asteriscis circumscripsit Susem. (cf. 1182 a, 15 sqq.) 16. <T om. K b Ο 19. επεϊ δ'] επειδή Ald., fasidel Ζ, γρ. επεϊ δή Vict. 23. ή αρχή secludenda aut το αρχον vel ό άρχων restituendum esse ci. Spengelius γάρ] δ' Π 1 C c et pr. P b (crx. rc, ut videtur, nigriore atram.) et Coraes 24. δε] γάρ ci. Coraes (ed. Ε. Ν. p. 222) 25. δή om. Π 2 Bk. Bu. 28. δυνάμει pr. K b (ein. corr. 2 ) 29. δύναιτο Spengelius 30. δυνάμει K b Ald. Ya. Bk. Bu. 31. εκαστον ante αντών Ρ 2, om. K b.
8 Α. 2. 1183ΐ>, 32 1184a, 17. ΰχον χρήύει^ ον χη χον φανλον)' χοΐς δ 9 ανχοΐς ταυτο^ ΰνμβέβηκεν άγα&οΐς και χην χνχην χης γενέΰεως αυχών αιχίαν είναι, άπο χνχης γαρ και ττλοότος γίνεχαι καϊ άρχη 35 και όλως οΰα είς δυνάμεως χάζιν ηκει. λοιπόν δε και χέ- 4 χαρχον χών άγαμων xb βωβχικον καϊ ποιηχικον άγα&ον, otov γνμνάΰια υγιείας καϊ ει χι άλλο χοιονχον. αλλ' ϊχι και αλλην έχει χάγα&ά διαίρεβιν* οίον ε<5χΐ χων άγα- 5 &ών χα μεν πάνχγ καϊ πάνχως αιρεχά^ χα δ' ου. οίον ή μεν δικαιii84a οΰννη καϊ αί αλλαι άρεχαϊ καϊ πάνχη καϊ τίάνχως αιρεχαί^ ίβχνς δε καϊ πλούτος καϊ δνναμις καϊ χα χοιανχα οϋχε πάνχτ] ονχε τίάνχως. ϊχι καϊ άλλως' χων γαρ άγα&ών χα μεν έΰχιν χέλη 6 χα δ' ου χέλη, οϊον η μεν Νγίεια χέλος, χα δε χης ΰγιείας 5 ένεκεν ον χέλη. καϊ otia οΰχως έχει, χούχων αεί χο χέλος βελχιον, οΐον ή νγίεια βελχιον η χα υγιεινά, και απλώς άει κα&όλον χονχο βελχιον ον ένεκεν καϊ χα δλλα. τιάλιν ανχών χών χελών βελχιον άει χο χέλειον χον άχελοϋς. χέλειον δε 7 εβχιν ον παραγενομένον μη&ενος εχι προΰδεόμε&α, αχελες δε ον 10 παραγενομένου προΰδεόμε&αχινός, οίον χης δικαιοσύνης μεν [μόνον) παραγενομένης τίολλών προΰδεόμε&α, χης δε ευδαιμονίας παραγενομένης ονδενος εχι προΰδεόμε&α. χονχο αρα itixiv χο αριΰχον ημΐν ο ξηχονμεν, ο εϋχι χέλος χέλειον' χο δε δη χέλειον χέλος χάγα&όν εΰχι και χέλος χών άγα&ών. 15 μεχά χανχα χοίνυν πώς χο αριΰχον δει ΰκοπεΐν; πόχερον οΰχως 8 ως και αύχοϋ ΰυναρι&μουμένον; άλλ άτοπον, χο γαρ αριΰχον επειδή εΰτι χέλος χέλειον, xb δε χέλειον χέλος ως απλώς 35 37 == Ε. Ν. 1096b, 11 13 38 1184a, 2. cf. Ε. Ν. 1094b, 16 19 1184a, 3 14 = Ε. Ν. 1096 b, 13 15. 1097 a, 15 b, 16. b, 20 sq. 15 38 = Ε. Ν. 1097b, 16 20. 33. ahiav post 34. είναι M b Bk. Bu. 37. νγιείας] καϊ νγίεια Π 2 ] 1184a, 6. η om. K b Ald. (fors. recte) 10. μεν om. TP μόνης Ρ 2, om. 7T 2, del. Bk. Bu. 14. χάγα&όν των άγαμων Rassoyius, άγα&όν το άγα&όν JTAld.Bk.Bu. 17. ώς om. ΙΡ.
Λ. 2. 1184a, 18 38. 9 (Π) ειπείν ον&εν αν άλλο δό'ξειεν είναι η εΰ^μον/οί., την <Γ ενδαψονίαν εκ πολλών αγαθών ΰνντί&εμεν* εάν δη το βέλτιΰτον ΰκοπών %αί αντο ΰνναρι&μής, αντο αντον εΰται 20 βελτιον. αντο γάρ βέλτιΰτον έΰτίν, οίον τα. υγιεινά &εις %αϊ την νγίειαν, ΰκόπει τί τοντων πάντων βέλτιΰτον* βέλτιΰτον δε εΰτιν ύγίεια' ει δη τοότο πάντων βέλτιΰτον, %αϊ αντό α'ύτοό 9 βέλτιΰτον, ατοττον δη ΰνμβαίνει, ον δη ϊΰως οντω γ ε ΰ%επτέον το βέλτιΰτον, άλλα αρά γε οϋτω πως, οίον χωρίς αντον; η 25 και τοντο άτοπον; η γαρ ενδαιμονία εΰτιν εκ τίνων άγα&ών ΰνγκειμένη' το δ 1 ε'ξ ων άγαμων ΰνγκειται, ΰκοπεΐν ει τοντ εΰτιν βέλτιον, άτοπον' ον γάρ εΰτιν άλλο τι χωρίς τοντων η 10 ευδαιμονία, άλλα ταντα, αλλ' άρά γε οντωΰί πως αν τις ορ&ως ΰκοποΐτο ΰνγκρίνων το αριΰτον; οίον αντην την εύδαι- 3α μονίαν την εκ τοντων των άγα&ων ονΰαν ΰνγκρίνων προς άλλα α μη εΰτιν εν αντη ενόντα, οϋτω το αριΰτον ΰκοπών ορ&ώς αν ΰκοποΐτο; αλλ' ονκ εΰτιν άπλονν το αριΰτον ο ξητονμεν ννν. οίον λέγοι αν τις είναι αριΰτον την φρόνηΰιν απάντων των 11 άγα&ων κα&*εν ΰνγκρινομένων, αλλ' ιΰως ονχ οϋτως ξητητέον 35 εΰτιν το αριΰτον άγα&όν. το γάρ τέλειον ξητονμεν άγα&όν, η δε φρόνηΰις μόνη ονΰα ον τέλειον* ούκ άρα τοντο το αριΰτον ο ξητονμεν, ούδε το οϋτως αριΰτον. 20. βνναρι&μεig Ald. et pr. K b (em. corr. 2 ) 21. βέλτιατονπ^β,., βέλτιον Π 2 1 εστίν Spengelius, εβται Π Ald. Va.Bk. Bu. (εΐτις) τά et 22. σκοποί Spengelius 23. τοντο sequente parva ras. C c, τοντωνπ ι Υ&.\\Μ. β έλτιον Spengelius, v. tamenaddendaj ον δη] ονδ 3 Spengelius γε ante οντω Π 2 Ald., om. Ρ 2 1 25. agabk., άραοοντ. Ρ 2, o>«i7 l P b C c Va. et pr. P 2 (dem*> dubius sum) γε] τόγεπ 2 <>f> χωριστόν αντό, si ν. 28 recta sit Π 2 familiae lectio, coniciat Spengelius 27. εξ ων] δ ε Spengelius ει 28. βέλτιον secl. Scaliger τοντων ci. Bk. (prb. Speng.), τοντων τον ci. Susem. 28. βέλτιον Ald. (Speng.), βέλτιΰτον c. c. Bk.Bu. \\ χωριατόν νφ 3 ων η JT 2, χωρίς των νφ 3 ων ή Ρ 2 29. αλλ' add. Ald., γε αλλ 3 Ρ 2 ] άρά Ya. Bk., άρα Π Ald. (de M b dubius sum) 32. ταντη TP 34. των add. P 2 Ald. 35. αλλ 3 ί'αως ονχ] ΐαως ονδ 3 ci. Spengelius.
10 Α. 3. 1184b, 1 4. 1184b, 23. 1184b μετά τοίννν τοντο έχει, τα άγα$ά αλλην διαίρεβιν. ΠΙ εΰτι γαρ των άγα&ών τα μεν εν ψνχη, οίον αϊ άρεταί, τα δε εν τω ΰώματι, οίον ύγίεια κάλλος, τα δ' εκτός, πλοντος αρχή τιμή η εϊ τι άλλο των τοιούτων, τούτων δε τα εν ψν%% 5 βέλτιβτα. τα (Γ εν ψνχη διώριΰται αγα&ά εις τρία, εις 2 φρόνηΰιν εις άρετην και ήδονήν. ηδη τοίννν το μετά τοντο, ο καϊ λεγομεν πάντες και δοκεΐ και τέλος των άγα&ών και τελειότατον είναι, ή ευδαιμονία, και τοντο ταντό φαμεν είναι το εν τνράττειν καϊ εν ξην. το δε 3 ίο τέλος εΰτϊν ονχ άτΰλονν αλλά διττόν' ενίων μεν γαρ εΰτιτό τέλος αύτη ή ενέργεια και η χρηΰις, οίον της όψεως [έύτιν η οραΰις] * και ε6τιν γε η χρηοίς αιρετωτέρα της εξεως' τέλος γάρ η χρηΰις' ονδεις γάρ αν βούλοιτο εχειν την όψιν μη μέλλων δ^αν άλλα μύειν. ομοίως δε και ε% ακοής καϊ των τοιούτων, ών άρα 4 15 καϊ [η] %ρηΰις καϊ έξις εΰτίν, αεί βέλτιον και αιρετώτερον η χρηΰις της ε'ξεως' η γάρ χρηΰις καϊ η ενέργεια τέλος, η δ' έξις της χρήβεως ένεκεν. μετά τοντο τοίννν τοντ εάν τις όκοπή 5 έτά των επιΰτημών τίαΰών, οψεται ούκ αλλην μεν ποιονΰαν οϊκίαν, αλλην δε ΰτζονδαίαν οϊκίαν, άλλα την οίκοδομικην* 20 και ον ποιητικός 6 οικοδόμος, η τούτον αρετή τον αντον τούτον εν ποιητική, ομοίως \καϊ\ έπϊ των άλλων απάντων. μετά τοίννν τοντο δρώμεν οτι ον&ενι άλλω η ψνχη IV ξωμεν* εν ψνχη δέ εΰτιν αρετή' το αντό γέ τοί φαμεν 1184b, 1 6 = Ε. Ε. 1218b, 32 36. cf. Ε. Ν. 1098b, 12 15 9 17 = Ε. Ε. 1219a, 13 18. cf. Ε. Κ 1094 a, 3 sqq. 17 21 = Ε. Ε. 1219a, 18 23. cf. Ε. Ν. 1098a, 7 sqq. 22 1185a, 1 = Ε. Ε. 1219 a, 23 35. 1184b, 1. καϊ post άγα&ά add. M b Bk.Bu. (fors. recte) 3. οίον post εκτός add. P 2 11. αντη C c Ald. εστίν η ορασις add. JT 2 P 2, c. c. om. Va.Bk.Bu. 12. γάρ Susem., δε JTAld.Ya.Bk. Bu. 15. και primum oin. Π 2 η prius secludendura esse ci. Bk., del. Bu. 19. την (αυτήν τήι>)> ci. Spengelius 20. τοντον εν] ΰπονδαίον? Iackson 21. εν supra versum, sed pr. m. P b, om. IPYa.Bk. καϊ add. P 2 Ald., c. c. om. Bk.Bu. των λοιπών post των άλλων add. Π 2 22. τοίννν post τοντο Ρ 2 Ald.
(IV) Α. 4. 1184b, 24 1185a, 8. 11 την χε ψυχήν ποιεΐν %αϊ χήν χης ψυχής άρεχην. αλλ' ή μεν αρετή εν έκάΰχω χοϋχο ποιεί (ευ^> ου εΰχιν άρεχή, ή δε ψυχή 25 %αϊ χαλλα μέν, ψυχή δε ξώμεν' δια χήν χης ψυχής 2 άρεχήν ci^a ευ ξήΰομεν. χο δε γε ευ ζην και ευ πράχχειν ου&εν άλλο η χο ευδαιμονεΐν λέγομεν. χο ci^ ευδαιμονεΐν %αί ή ευδαιμονία εν χω ευ ζην εΰχίν, χο δ' ευ ξην εν χω κατά χάς άρεχάς ζην* χουχ αρ εΰχιν χέλος και ή ευδαιμονία 30 3 καϊ χο αριΰχον. εν χρήΰει χοίνυν χινι αν εΐη %αϊ ενεργεία η ευδαιμονία, ών γαρ ην ε'ξις και χρηΰις, ή χρηΰις %α\ ή ενέργεια χέλος' χης δε ψυχής ή άρεχή ε'ξις εΰχιν' εΰχιν δε %αϊ ενέργεια %αϊ [η] χρηβις αύχης χών άρεχών' ώΰχε χέλος αν εϊη ή ενέργεια %αι η χρηΰις αυχης' ή ευδαιμονία αρ' 35 4 αν εϊη εν χω καχά χας αρεχάς ξην, επειδηπερ ούν χο αρι- (Sxov αγαθόν εΰχιν ή ευδαιμονία, και αυχη χέλος %α\ χέλειον χέλος ενεργεία, ξωνχες αν %αχα χας αρεχας εύδαίμονες αν εϊ- 5 ημεν %αί εχοιμεν χο αριΰχον άγα&όν. επεϊ d' οϋν εΰχιν ή ευδαι- ii85a μονία χέλειον αγαθόν %αϊ χέλος, ουδέ χοϋχο δεΐλαν&άνειν οχι καΐ εν χελείω εΰχαι. ου γαρ εΰχαι εν παιδί (ον γαρ εΰχι παις ευδαίμων), cux εν άνδρί' ουχος γαρ χέλειος. ούδ* εν χρόνω γε άχελει, αλλ' εν χελείω. χέλειος δ' αν εϊη χρόνος, οΰον 5 άνθρωπος βιοΐ. %αϊ γαρ λέγεχαι δρ&ώς παρά χοις πολλοίς ΰχι δει χον ευδαίμονα εν χω μεγίΰχω χρόνω χοϋ βίου κρίνειν, ως δέον χο χέλειον είναι %αϊ iv χρόνω χελείω %αί εν αν- 32 35. cf. Pol. 1332 a, 8 sq. Zeller 1. 1. ρ. 151. η. 5 1185a, 1 6 = Ε.Ε. 1219a, 35 b, 6 6 9 = Ε. Ε. 1219b, 6 8. cf. Ε. Ν. 1100 a, 10 sqq. 25. ευ add. Spengelius, ante κοιεί Bonitzius Bu. ή 26. μεν, nisi prorsus eicienda sint, corrupta esse suspicatur Bonitzius, certe μεν etiam Breier, η 26. ncci et 26. δε, quod om. M b, secludenda esse dubitanter ci. Spengelius 26. ταντ' άλλα dubitanter ci. Rieckher 28. λέγομεν ενδαιμονειν om. J7 2 i! 30, %al ad<l Ald. Va. 34. δε %ul Bonitzius, δε ή JTAld.Bk., δε [η] Spengelius η secl. Bonitzius Bu. Spengelius των αρετών secl. Spengelius 35. αντων Susem. 37. %al τέλειον τέλος om. IPYa.Bk. Bu. (fors. recte) 1185a, 8. εν alterum secl. Spengelius.
12 Α. 4. 1185 a, 9 33. (IV> -θφώττω. ort δε ενέργεια εΰτιν, ϊδοι αν τις και εντεν&εν. εν 6 ίο γαρ τοις ντννοις, οίον ει τις κα&εύδοι διά βίου, τον τοιούτον οί) π,άνν βονλόμε&α λέγειν εύδαίμονα είναι' το μεν γάρ ζην αντώ υπάρχει, άλλα το ζην αντω κατά τάς άρετάς ούχ υπάρχει, ο ήν κατά την ενέργειαν. μετά τοντο το μέλλον λέγεΰ&αι οντε λίαν δό'ξειεν αν οί%εΐον εΐ- 7 15 ναι τούτων οντε μακράν άπέχον. οίον επειδήπερ εΰτιν, ως δοκεϊ, μόριόν τι της ψνχής ω τρεφόμενα, ο καλονμεν Φρεπτικόν (τοντο γάρ ενλογόν εΰτιν είναι' τονς γονν λί&ονς δρώμεν άδννάτονς τρέφεσαι οντάς, ωΰτε δηλον οτι των εμψύχων εΰτι το τρέφεσαι' εί δε των εμψύχων, η ιρνχη αν ειη αιτία' της δε 8 20 ψνχης τούτων μεν των μορίων ον&εν αίτιον αν εϊη τον τρέφεΰ&αι, οίον το λογιΰτικον η το &νμικδν η το επι&νμητικόν, άλλο δέ τι παρά ταότα? ώ ον&εν εχομεν οίκειότερον όνομα επιΰεϊναι η ΰρεπτικόν)' τι ονν, αν τις εϊποι, πότερον καϊ τούτον 9 τον μορίον της ψνχής εΰτιν αρετή; εί γάρ εΰτι, δηλον οτι 25 και ταύτη δεήΰει ενεργεΐν' της γάρ τελείας αρετής ή ενέργεια ευδαιμονία, εί μεν ονν εΰτιν αρετή τούτον η μη εΰτιν, άλλος λόγος' εί δ' άρα εΰτιν, ονκ εΰτιν ταύτης ενέργεια, ών γάρ μη εΰτιν ορμή, ονδ' ενέργεια τούτων εΰται' ονκ εοικεν δε είναι ορμή εν τω μορίω τούτω, αλλ 5 ομοιον εοικεν είναι τω 30 πνρί. καϊ γάρ εκείνο ο τι αν εμβάλης καταναλώΰει, καν μή εμβάλης, ονκ έχει δρμήν προς το λαβείν, οντω και τοντο το μόριον της ψνχής έχει' αν μεν γάρ εμβάλφς τροφήν, τρέφει, αν δε μή εμβάλης τροφήν, ονκ έχει δρ- 9 13 = Ε. Ν. 1098b, 29 1099a, 3. Ε. Ε. 1219a, 23 27. cf. Ε. Κ 1102b, 5 7. 14 35. cf. Ε. Ν. 1102 a, 32 b, 12 (Ε. Ε. 1219b, 36 40. cf. 29' 26). 10. κα&ενδει Π 2 Ρ 2 14. οΰτε λίαν] οντ αν λίαν Π 1 20. τοντων μεν τών~] 'όντωντριών vel των τριών Scaliger 27. εί ενέργεια quomodo consentiant cum 24. εί 26. ευδαιμονία iure suo quaerit Spengelius 30. εκείνωι K b Ald. έκεΐνω fort. pr. P b καν] καϊ εί P 2 Ald.