Ανάπτυξη Εφαρμογής Δωματίου Μελέτης Ύπνου

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Πτυχιακή Εργασία I Θέμα Π τυχιακής Εργασίας Ανάπτυξη Εφαρμογής Δωματίου Μελέτης Ύπνου Sleep Studies Software Σπουδαστής: Παράβαλος Γιάννης (1082) Υπ.Καθηγητές: Μήτσα Αικατερίνη - Τσέτσος Κωνσταντίνος Ημ,Παράδοσης: 20 Αυγούστου 2008

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΥΠΝΟΣ, ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΝΟΥ (Πολυσωματογραωία)... 4 1.0 Ο ύπνος... 5 1.1 Είμαστε όπως κοιμόμαστε... 6 1.2 Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε?... 7 1.2.1 NREM: 75% του ύπνου... 7 1.2.2 REM: 25% του ύπνου...8 1.3 Κατάσταση REM...9 1.3.1 Τι είναι τελικά η κατάσταση REM?... 10 1.4 Όνειρα και ύπνος... 11 1.4.1 Οι συνέπειες της έλλειψης ύπνου στην υγεία...12 1.5 Διαταραχές του ύπνου...13 1.6 Κατηγορίες διαταραχών... 14 1.6.1 Γενετική και αϋπνία...15 1.6.2 Διαταραχές ύπνου κατά την παιδική ηλικία...16 1.6.3 Αϋπνίες στους ενήλικες... 16 1.16.4 Μελέτη ύπνου και αϋπνία... 16 1.7 Πολυσωματοκαταγραφική Μελέτη Ύπνου (Polysomnography - PSG -)...17 1.8 Το δωμάτιο ύπνου... 18 1.9 Πολυσωματογραφία...19 1.9.1 Καταγραφή εγκεφαλικής δραστηριότητας (EEG)... 19 1.9.2 Καταγραφή κίνησης των ματιών (EOG)...20 1.9.3 Καταγραφή μυϊκών σπασμών (EMG)... 21 1.9.4 Καρδιογράφημα (ECG)... 22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΥΠΝΟΣ. ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΝΟΥ (Πολυσωματογραφία)... 23 2.0 Περίληψη 2ου κεφαλαίου... 24 2.1 Απαιτήσεις... 25 2.2 Σχεδίαση Εφαρμογής...26 2.2.1 Διάγραμμα ροής Sleep Labs... 26 2.3 Φόρμες και modules τους Sleep Labs... 27 2.3.1 Σχεδίαση κεντρικής φόρμας-γονέα... 28 2.3.2 Φόρμα αναζήτησης ασθενή... 31 2.3.2.1 Διάγραμμα ροής φόρμας αναζήτησης ασθενή... 32 2.3.2.2 Τι θα συμβεί εάν...33 2.3.2.3 Εμφάνιση αποτελεσμάτων αναζήτησης... 35 2.3.3 Φόρμα Ασθενή... 36 2.3.3.1 Διαγραφή ασθενή...42 2.3.3.2 Αποθήκευση ασθενή... 44 2.3.3.3 Εισαγωγή νέου ασθενή...48 2.3.3.4 Κλείσιμο καρτέλας ασθενή... 52 2.3.3.4 Εμφάνιση καρτέλας ασθενή... 52 2.3.4 Φόρμα ραντεβού γιατρών...53 2.3.5 Φόρμα φαρμάκων/θεραπείας... 59 2.3.6 Φόρμα πολυσωματογραφίας... 70 2.3.7 Φόρμα Administrator... 71 Σελίδα 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Σχεδίαση Βάση Δεδομένων... 72 3.0 Εισαγωγή 3ου κεφαλαίου... 73 3.1 E.R.D βάσης δεδομένων... 74 3.2 Πίνακες Βάσης...75 3.2.1 Πίνακας ασθενών...75 3.2.2 Πίνακας γιατρών...76 3.2.3 Πίνακας ωρών ραντεβού...76 3.2.4 Πίνακας ραντεβού...76 3.2.5 Πίνακας Θεραπείας ασθενή... 77 3.2.6 Πίνακας Φαρμάκων... 78 3.2.7 Πίνακας κατηγορίες φαρμάκων...78 3.2.8 Πίνακας εταιριών παρασκευής φαρμάκων...79 3.2.9 Πίνακας τύπου φαρμάκων... 79 3.2.10 Πίνακας ενδείξεις φαρμάκων... 79 3.2.11 Πίνακας τρόποι λήψης φαρμάκων... 79 3.2.12 Πίνακας τιμών εξτρά πεδίων... 80 3.2.13 Πίνακας εξτρά πεδίων... 80 3.2.13.1 Πως συνδυάζονται οι δύο παραπάνω πίνακες?... 80 3.2.14 Πίνακας τελευταία χρησιμοποιημένων αριθμών... 81 3.2.15 Πίνακας δωματίων...81 3.2.16 Πίνακας χρηστών...81 Παράρτημα... 83 Σελίδα 2

Εισαγωγικό Σημείωμα Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια πραγματοποίησης της πτυχιακής μου εργασίας με θέμα Ανάπτυξη εφαρμογής που χρησιμοποιείται σε εργαστήριο μελέτης ύπνου Η ολοκλήρωση της χρειάστηκε 6.5 μήνες η ανάπτυξη του interface έγινε σε περιβάλλον VB.net 2003 και το κομμάτι των βάσεων σε MySQL/SQL Server 2000 Το αποτέλεσμα είναι μια εφαρμογή που καλύπτει συνολικά μια μικρή κλινική που ασχολείται με την μελέτη του ύπνου,περιλαμβάνοντας την διαχείριση των ασθενών και των στοιχείων τους,της φαρμακευτικής τους αγωγής, παρακολούθηση πολυσωματογραφίας καθώς και την δυνατότητα προγραμματισμού ραντεβού των γιατρών της κλινικής. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 3 κεφάλαια. - Το 1ο αφορά το θεωρητικό κομμάτι που αφορά την πτυχιακή και αναφέρεται στο ύπνο και στην μελέτη του καθώς και στην λειτουργία/ σκοπό του εργαστηρίου μελέτης του ύπνου. - Το 2ο κεφάλαιο καταγράφει τις απαιτήσεις της εφαρμογής,της διαδικασία ανάπτυξης της, τα διαγράμματα ροής καθώς και αποσπάσματα απο τα σημαντικότερα κομμάτια κώδικα σχολιασμένα εκτενώς - Το 3ο κεφάλαιο αφορά της σχεδίαση της βάσης δεδομένων,περιέχει το ERD της βάσης καθώς και το κάθε πίνακα που χρησιμοποιήθηκε εκτενώς σχολιασμένο. Βασική πηγή άντλησης πληροφοριών ήταν τον διαδίκτυο καθώς και κάποιες κλινικές/ νοσοκομεία της Αθήνας οπού πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τους υπεύθυνους των τμημάτων (Ευαγγελισμός,Ιατρικό κέντρο Αθηνών,Σισμανογλειο). Ευχαριστώ θερμά τον κύριο Κ.Τσέτσο για την ανάθεση της πτυχιακής καθώς και για το έναυσμα που μου έδωσε ώστε να ασχοληθώ με τις βάσεις δεδομένων διδάσκοντας μου τις βασικές αρχές στο εργαστήριο "Βάσεις Δεδομένων Ι" Σελίδα 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΠΝΟΣ, ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΝΟΥ (Πολυσωματογραφία) Σελίδα 4

Ο Ύπνος Ο ύπνος είναι μια φυσική κατάσταση ξεκούρασης οπού συναντάται στο σύνολο των έμβιων όντων του πλανήτη και είναι καθοριστικός παράγοντας επιβίωσης της πλειοψηφίας των ζωντανών οργανισμών. Η ποσότητα καθώς και η ποιότητα του ύπνου μπορεί να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό της συμπεριφορά μας καθώς και την απόδοση μας σε όλου τους τομείς της κοινωνικής μας ζωής,γι αυτό και η εξασφάλιση ποιότητας καθώς και η μελέτη αυτού έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία έτη. Το 2002 έρευνα του NSF( National Sleep Foundation) έδειξε ότι το 74% των ενηλίκων Αμερικάνων αντιμετωπίζουν τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο,το 39% κοιμάται λιγότερο από επτά ώρες και το 37% αντιμετωπίζει πρόβλημα νύστας κατά την εργασία του μειώνοντας την παραγωγικότητα και την απόδοση του. Το προηγούμενο αιώνα ο άνθρωπος μείωσε αισθητά τον μέσο ορό ύπνου προσπαθώντας να προσαρμοστεί στην γρήγορα μεταβαλλόμενη και αγχωτική κοινωνία που ζούμε άλλα αυτό δεν σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μας και το κατ'επέκταση το σώμα μας έχει προσαρμοστεί σε αυτόν τον νέο εξουθενωτικό τρόπο ζωής με αποτέλεσμα ουσιαστικά στην προσπάθειας μας για αύξηση της παραγωγικότητας να καταφέρνουμε να εξοντώσομε μακροπρόθεσμα τον οργανισμό μας. Ο σωστός και ποιοτικός ύπνος συμβάλει στο μέγιστο στο πως αισθανόμαστε και αποδίδουμε την επόμενη μέρα και έχει μεγάλη επίπτωση στην ποιότητα της ζωής μας,το ποσό πολύ ύπνο χρειαζόμαστε καθορίζετε από το τόσο όσο χρειάζεται να μην νιώθουμε νύστα καθ'όλη την διάρκεια της επόμενης ημέρας,οι ειδικοί που ασχολούνται με την μελέτη του ύπνου καθορίζουν ως ικανοποιητικό τον ύπνο διάρκειας μεταξύ επτά και εννέα ωρών,βέβαια οι τιμές ποικίλουν ανάλογα με τον οργανισμό του καθενός,έτσι κάποιος μπορεί να αισθάνεται ξεκούραστος καθ'όλη την διάρκεια της ημέρας με 5 ώρες ύπνου ενώ κάποιος άλλο να νυστάζει έχοντας κοιμηθεί 10 ώρες. Η ανάγκη για ύπνο ποικίλη ανάλογα με τα στάδια ενηλικίωσης του ανθρωπινού οργανισμού,οχ. τα νεογέννητα χρίζονται πολύ ύπνο και δεν έχουν καθορισμένο ακόμα το βιολογικό τους ρολόι. Σελίδα 5

"Είμαστε όπως κοιμόμαστε" Το να σχεδιάζουμε το ημερήσιο πρόγραμμα μας ώστε να μας μένει αρκετός χρόνος για να κοιμηθούμε είναι καθοριστικό στο να έχουμε καλή ποιότητα ζωής,ένας πολύ αποδοτικός τρόπος προγραμματισμού είναι να να κοιμόμαστε τόσο ώστε να δίνουμε στον οργανισμό μας την δυνατότητα να ξύπνα από μονός του χωρίς ξυπνητήρι έχοντας έτσι ξεκουραστεί όσο χρειαζόταν με αποτέλεσμα να είμαστε έτοιμοι για όλες την ημερήσιες υποχρεώσεις μας Σύμφωνα με στατιστική έρευνα του 2002 το 80% των Αμερικάνων πιστεύει πως κυρία αίτια της οποίας μειωμένης απόδοσης στην εργασία και η κακή υγειά είναι αποτέλεσμα της φτωχής ποιότητας άλλα και της μικρής ποσότητας ύπνου κατά την διάρκεια της νύχτας Πολλοί ανθρώποι τείνουν να γίνουν ακόμα και επικίνδυνη άθελα τους εξαιτίας της έλλειψης ύπνου που είναι ικανή να προκαλέσει προβλήματα αυτοσυγκέντρωσης,κακή λήψη κρίσιμων αποφάσεων και ανασφαλές πράξεις που συνεπάγονται από την πνευματική κούραση που φέρνει η αϋπνία,πρόσφατες έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η παρατεταμένη στέρηση ύπνου επιφέρει και πρόωρη γήρανση ακόμα και διαβήτη καθώς επίσης και το πολύ σημαντικό στατιστικό αποτέλεσμα του ότι ετησίως συμβαίνουν περίπου 100.000 τροχαία ατυχήματα με αίτια την υπνηλία η την έλλειψη ορθής κρίσης εξαιτίας έλλειψης ύπνου, ατυχήματα που κοστίζουν 1.500 θανάτους κάθε χρόνο. Napping at Work provide a place for employees to n ap of workplaces allow employees to nap during breaks of employees would take a nap"lf their employer allowed it Σελί δα 6

Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε? Ενώ κοιμόμαστε περνάμε από διάφορα στάδια και καταστάσεις ύπνου,αυτή η "αρχιτεκτονική" σχεδίαση του ύπνου αποτελείται από 4 στάδια τα οποία χωρίζονται σε δυο βασικές καταστάσεις αυτή του REM (Rapid Eye Movement) και αυτή του NREM (Non-Rapid Eye Movement)/αυτές οι καταστάσεις και τα στάδια μπορεί να συμβούν ακανόνιστα και επανειλημμένα καβάλοι την διάρκεια ενός κανονικού 8ωρου βραδύνου ύπνου. NREM: 75% του ύπνου - Ενώ αρχίζουμε να κοιμόμαστε μπαίνουμε στην κατάσταση NREM που αποτελείται από 1 έως 4 στάδια. Στάδιο 1 υπνηλία,το στάδιο οπού βρισκόμαστε ανάμεσα στην κατάσταση ύπνου και ξύπνιου,η αντίληψη και τα αντανακλαστικά είναι αισθητά μειωμένα καθώς ο οργανισμός μας εισέρχεται στην κατάσταση ύπνου,τα μάτια μας κινούνται αργά και οι μύες έχουν αρχίσει να χαλαρώνουν,πολλοί ανθρώποι σε αυτό το στάδιο βιώνουν στιγμιαίους μήκους σπασμούς που είναι γνωστοί ως hyping mycological και που κάποιες φορές μπορούμε να το νιώσουμε σαν να πέφτουμε. Στάδιο 2 είμαστε στην διάρκεια του ύπνου,όντας αποκομμένη από το περιβάλλον άλλα σε πλήρη ετοιμότητα,η αναπνοή και οι παλμοί της καρδιάς είναι κανονικοί ενώ η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται σταδιακά,τα μάτια μας σταματούν να κινούνται ενώ τα εγκεφαλικά μας κύματα γίνονται χαμηλότερης συχνότητας. Στάδια 3 & 4 είμαστε πλέον σε κατάσταση βαθύ ύπνου,το σύνολο των οργανικών λειτουργιών μας έχει γίνει πιο αργό,η πίεση του αίματος πέφτει,η αναπνοή γίνεται πιο αργή,η αιμάτωση των μυών αυξάνεται,το σώμα αναπληρώνει ενέργεια και ορμόνες που ευνών την ανάπτυξη και την αποκατάσταση παράγονται στο σώμα,ο εγκέφαλος μας παράγει πολύ αργά εγκεφαλικά κύματα τα οποία ονομάζονται κύματα Δ έλτα ^Μ waves). Σελίδα 7

REM: 25% του ύπνου Όταν μπούμε σε κατάσταση REM ο ρυθμός της αναπνοής μας γίνεται πιο γρήγορος,ακανόνιστος και βαρύς,τα μάτια μας κινούνται πολύ γρήγορα (εξ'ου και η όνομα REM) σε διάφορες κατεύθυνσης και οι μύες των ακρών μας παραλύουν προσωρινά (αυτό γίνεται ώστε να αποτραπεί η κίνηση αυτών κατά την διάρκεια που βλέπουμε όνειρα,είναι ουσιαστικά μια λειτουργιά άμυνας του οργανισμού,τα συμπτώματα υπνοβασίας προέρχονται από αποτυχία αυτής της "απενεργοποίησης" των ακρών κατά την διάρκεια των όνειρων), οι παλμού της καρδιάς μας αυξάνονται το ίδιο και η πίεση του αίματος. Η πρώτη REM κατάσταση προκύπτει περίπου μετά από 70 με 90 λεπτά αφού έχουμε μπει στο στάδιο 4 της Non-REM κατάστασης, Ενας πλήρης κύκλος ύπνου διαρκεί από 90 έως 110 λεπτά κατά μέσο ορό,οι πρώτοι κύκλοι κάθε νύχτας περιλαμβάνουν μικρές περιόδους REM και μεγάλες περιόδους βαθύ ύπνου (στάδιο 4 Non-REM) και κατά την διάρκεια της νύχτας η κατάσταση REM αυξάνεται σε διάρκεια ενώ η κατάσταση νόθοι ύπνου μειώνεται,λίγες ώρες πριν ξυπνήσουμε σχεδόν το σύνολο του ύπνου μας αποτελείται από τα στάδια 1 & 2 Non-REM κατάστασης και REM. Οι ανθρώποι που ξυπνούν μετά από λίγα λεπτά ύπνου συχνά δεν μπορούν να θυμηθούν τι έκαναν τα τελευταία λεπτά πριν κοιμηθούν,υποφέροντας από ένα είδος αμνησίας,πράγμα που παρατηρείται συχνά όταν δεχθούμε ένα τηλεφώνημα η κάνουμε μια συζήτηση κατά την διάρκεια της νύχτας και ενώ κοιμόμασταν άλλα και επίσης εξηγεί το γεγονός ότι πολλές φορές κλείνουμε το ξυπνητήρι και δεν το θυμόμαστε αν ξανακοιμηθούμε. Παρακάτω αναλύεται περαιτέρω η κατάσταση REM καθώς παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον μιας και σχετίζεται άμεσα με ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια που απασχολούν των άνθρωπο αυτό των όνειρων. Σελίδα 8

Κατάσταση REM Η κατάσταση REM ανακαλύφθηκε το 1953 από τους Asterisky και Littman ερευνητές που μελετούσαν τα όνειρα και την ηλεκτρομαγνητική δραστηριότητα του εγκέφαλου κατά την διάρκεια τους. Κατά τις έρευνες του παρατήρησαν ότι όταν το αντικείμενο που μελετούσαν ξυπνούσε κατά την διάρκεια που τα μάτια του κινούνταν απότομα και γρήγορα μπορούσε να θυμηθεί πιο έντονα τα όνειρα που είχε δει λίγο πριν,ενώ όταν ξυπνούσε ενώ βρισκόταν σε κατάσταση Non-REM είχε σημιτικές δυσκολίες στο να θυμηθεί τι και αν ονειρεύτηκε από τότε η κατάσταση REM συνδέθηκε άμεσα με τα όνειρα. Οι πρώιμες τότε συσκευές εγκεφαλογραφημάτων (EEG) αναλύοντας τα εγκεφαλικά κύματα των ανθρώπων παρήγαγαν αρκετά διαφορετικά γραφήματα κατά την διάρκεια της κατάστασης REM που μάλιστα έμοιαζαν αρκετά με τα εγκεφαλογραφήματα ενός ξύπνιου ανθρώπου. H -i-irm m i/vvvym ^w^v\/ i I I l!t -M-t-iH-l-t 1-1 1 LJLJ limg tt*r two Α0Ο rcc SAC3 eoo* 4UL4-4--U4- l Σελί δα 9

Τι είναι τελικά η κατάσταση REM? Δυστυχώς δεν υπάρχει ακριβής απάντηση άλλα υπάρχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θεωρία διατυπωμένη από τον Γάλλο επιστήμονα Michel Jove. Ο Jove διατύπωσε την θεωρία δανειζόμενος την λειτουργιά ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή,λέγοντας ότι επειδή κατά την διάρκεια του REM ο εγκέφαλος μας είναι ουσιαστικά αποσυνδεδεμένος από τα ερεθίσματα του έξω κόσμου μπορεί να συγκριθεί με έναν Η/Υ που είναι έκτος λειτουργίας εκμεταλλευόμενος αυτήν την κατάσταση επαναπρογραμματιζεται,βλέπει δηλαδή την φάση REM του ύπνου σαν ένα στάδιο προγραμματισμού του ανθρωπινού εγκέφαλου και των νευρώνων του,διαδικασία που συμβάλει στην ομαλή λειτουργιά και ετοιμότητα του τις ώρες λειτουργίας του,εξ'ου και τα όνειρα που βλέπουμε τα οποία φαίνονται να είναι εικόνες η μνήμες που δημιουργεί/ ανακαλεί ο εγκέφαλος μας στην προσπάθεια του να "τακτοποιήσει" τα κομμάτια του. Έτσι η κατάσταση REM μπορεί να χαρακτηριστεί ουσιαστικά ως ένας μηχανισμός που μας συνδέει με την πραγματικότητα κατά την διάρκεια που είμαστε αποκομμένη από αυτήν,χαρακτηριστικό είναι ότι η REM παρατηρείται και κατά την διάρκεια οπού ανθρώποι αποκόπτονται επιτηδευμένα η ασυνείδητα από την πραγματικότητα όπως λιποθυμίες,εκστάσεις κ καθώς και ότι είναι άμεσα συνδεδεμένη με παραισθήσεις. Σελίδα 10

Όνειρα και Ύπνος Κατά την διάρκεια του ύπνου και συνολικά 6 χρόνια κατά μέσο ορό στην ζωή μας τα περνάμε βλέποντας όνειρα, επιστημονικά δεν έχει αποδειχθεί το τι ακριβώς είναι ούτε ποιος ο λόγος ύπαρξης τους,ο Sigmund Freud πίστευε ότι δρουν σαν μια δικλείδα ασφάλειας για τις υποσυνείδητες επιθυμίες μας,χωρίς ωστόσο να μπορεί να δώσει μια ακριβής η έστω μια γενικά αποδέκτη ερμηνεία για αυτά. Η REM κατάσταση,οπού σε αυτήν βλέπουμε την συντριπτικά μεγαλύτερη ποσότητα των όνειρων μας,εκπέμπονται κάποια σήματα από περιοχές του εγκέφαλου που ονομάζονται "γέφυρες" και τα οποία ταξιδεύουν στην περιοχή που ονομάζεται "Θάλαμος" η οποία τα συνδέει με τον εγκεφαλικό ιστό,ο οποίος είναι το εξωτερικό μέρος του εγκεφάλους μας υπεύθυνο για ικανότητες όπως η μάθηση,η σκέψη και η ικανότητα οργάνωσης. Οι "γέφυρες" στην συνεχεία στέλνουν σήματα που απενεργοποιούν τους νευρώνες της σπονδυλικής στήλης προκαλώντας προσωρινή παράλυση στα άκρα,πιθανή διαταραχή κατά την διάρκεια της απενεργοποίησης τους μπορεί να επιφέρει προβλήματα που υπάγονται στην γενικότερες διαταραχές του ύπνου,όπως υπνοβασία,οχ ένας άνθρωπος που ονειρεύεται ότι κλότσα μια μπάλα μπορεί να κλοτσήσει κατά την διάρκεια του ύπνου αν προηγούμενος δεν έχει γίνει σωστά η προσωρινή απενεργοποίηση των ακρών. Όταν αρχίσουμε πλέον να βλέπουμε ένα όνειρο είμαστε αποκομμένη από τον κόσμο,οι αισθήσεις μας είναι μεν σε ετοιμότητα άλλα ουσιαστικά απενεργοποιημένες γαρ'όλα αυτά μπορούμε να δούμε να ακούσουμε να αισθανθούμε ακόμα και να μυρίσουμε πράγματα τα οποία δεν υπάρχουν γύρω μας εκείνη την στιγμή πάρα μονό στο όνειρο μας,τι είναι τελικά ένα όνειρο Σελίδα 11

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα όνειρο είναι μες προσπάθεια του εγκέφαλου μας να βάλει μια τάξη στο χάος που μας περιβάλει,ανασύρει εικόνες από το συνειδητό και το υποσυνείδητο μας,εξού και ο άγνωστοι ανθρώποι η τα άγνωστα μέρη που βλέπουμε και που όμως μας φαίνονται γνωστά,και δημιουργεί μια "ταινία" από τυχαίες εικόνες και μνήμες που ανέσυρε εκείνη την στιγμή,θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε σαν μια φαντασία που λαμβάνει μέρος χωρίς να την προκαλούμε συνειδητά,όπως άτας είμαστε ξύπνιοι και σκεφτόμαστε τις επόμενες καλοκαιρινές μας διακοπές η το καινούριο μας σπίτι που πρόκειται να αποκτήσουμε. Συνοπτικά ένα όνειρο θα μπορουσαμε να πουμε οτι είναι η βίωση μίας σειράς εικόνων, ήχων, ιδεών, συναισθημάτων και άλλων αισθήσεων κατά την διάρκεια του ύπνου, κυρίως κατά τη φάση REM. Το περιεχόμενο των ονείρων είναι συχνά αδύνατο ή έστω απίθανο να συμβεί στην φυσική πραγματικότητα, και είναι πέρα από τον έλεγχο αυτού που το βιώνει. Η εξαίρεση σ' αυτό είναι γνωστή ως συνειδητό ονείρεμα το άτομο συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά είναι σε θέση να αλλάξει το ονειρικό του περιβάλλον και να ασκήσει έλεγχο σε διάφορες πτυχές του ονειρικού περιεχομένου. Το ονειρικό περιβάλλον είναι πολύ πιο ρεαλιστικό κατά τη διάρκεια του συνειδητού ονειρέματος - συχνά αντίστοιχου ρεαλισμού με τον φυσικό κόσμο κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης - και οι αισθήσεις του ατόμου οξυμένες. Τα όνειρα σύμφωνα με την σημερινή ψυχολογική ερμηνεία τους, αναδύονται από το ασυνείδητο και σύμφωνα με τον Σίγκμουντ Φρόυντ, το όνειρο είναι ο πλέον ξεκάθαρος δρόμος (βασιλική οδός) προς αυτό. Με τα όνειρα συνδέεται η ανάλυση ονείρων, μια ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιεί την ερμηνεία ονείρων ως μέσο θεραπείας. Οι συνέπειες της έλλειψης ύπνου στην υγειά Ο ύπνος είναι η στιγμή που το σώμα παράγει ποικίλες ορμόνες που βοηθούν στην ανάπτυξη, ρυθμίζουν τα αποθέματα ενέργειας και ελέγχουν τις μεταβολικές και ενδοκρινικές λειτουργίες. Για παράδειγμα το επίπεδο αίματος της ορμόνης κορτιζόνη που μπορεί να προάγει την επαγρύπνηση αυξάνετε κατά την διάρκεια του τελευταίου στάδιου του ύπνου,για αυτό και η έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει αντίκτυπο στο σωματικό βάρος και να προάγει συμπτώματα παχυσαρκίας και διαβήτη. Σελίδα 12

Διαταραχές του ύπνου. Από την στιγμή που ο ύπνος επηρεάζεται από πολλούς και διαφορετικούς νευροδιαβιβαστές οι οποίοι στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει την ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα Δημαρά μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο. Τα προϊόντα που περιέχουν καφείνη ενεργοποιούν κάποια μέρη του εγκέφαλου που μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία,το πολύ κάπνισμα το αλκοόλ και κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν χημικά που ερεθίζουν το νευρικό σύστημα μπορούν και αυτά με την σειρά τους να προκαλέσουν προβλήματα στον ύπνο. H συνηθέστερη ένδειξη υπνηλιακών διαταραχών είναι η άυπνα (insomnia) η άυπνα έχει αντίκτυπο και κατά την διάρκεια του ύπνου άλλα και κατά την διάρκεια της ημέρας Τα αγχογόνα περιστατικά, η ήπια κατάθλιψη ή οι αγχώδεις διαταραχές, είναι σε θέση να κρατήσουν αρκετούς ανθρώπους ξύπνιους τη νύχτα...οι άνθρωποι που πάσχουν από αϋπνία ταλαιπωρούνται επειδή δυσκολεύονται να κοιμηθούν και επειδή ξυπνάνε χωρίς λόγο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Εξάλλου, ο ύπνος τους είναι ανήσυχος και ταραγμένος και συχνά αισθάνονται υπνηλία το πρωί. Στις καθημερινές του δραστηριότητες, κάποιος που πάσχει από αϋπνία, είναι αγχώδης, ευερέθιστος, ξεχνάει εύκολα και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Εθνικού Ιδρύματος Διαταραχών του Ύπνου των ΗΠΑ, περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες, αναφέρουν ότι είχαν αϋπνία για τουλάχιστον λίγες νύχτες κάθε εβδομάδα τον περασμένο χρόνο, ενώ το ένα τρίτο από αυτούς παραδέχτηκε ότι είχαν αϋπνία σχεδόν κάθε νύχτα. Αν και η αϋπνία είναι η πιο συχνή διαταραχή του ύπνου, δεν θα πρέπει να θεωρείται μεμονωμένο πρόβλημα, αλλά μάλλον ένα γενικό σύμπτωμα, όπως ο πυρετός και ο πόνος. Για να είναι η θεραπεία αποτελεσματική, θα πρέπει προηγουμένως να αποκαλυφθεί το αίτιο της αϋπνίας. Οι μισές σχεδόν από τις περιπτώσεις αϋπνίας σχετίζονται με ψυχολογικά προβλήματα ή διαταραχές του συναισθήματος. Σελίδα 13

Τα αγχογόνα περιστατικά, η ήπια κατάθλιψη ή οι αγχώδεις διαταραχές είναι σε θέση να κρατήσουν αρκετούς ανθρώπους ξύπνιους τη νύχτα. Με την κατάλληλη θεραπεία, όπως η φαρμακευτική αγωγή ή η συμβουλευτική παρέμβαση, μπορούν να βελτιωθούν τόσο ο νυχτερινός ύπνος όσο και η καθημερινή απόδοση. Κατηγορίες Διαταραχών Οι γιατροί ταξινομούν την αϋπνία με κριτήριο τη διάρκεια των συμπτωμάτων: παροδική θεωρείται η αϋπνία που διαρκεί μόνο λίγες ημέρες, βραχυχρόνια θεωρείται εκείνη που διαρκεί λίγες εβδομάδες και μακροχρόνια εκείνη που επιμένει για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η αιτία της παροδικής και της βραχυχρόνιας αϋπνίας είναι συνήθως σαφής στον ασθενή, όπως η απώλεια ή ο χωρισμός από ένα αγαπημένο πρόσωπο, το άγχος σχετικά με ένα αναμενόμενο γεγονός (όπως ο γάμος, η δημόσια ομιλία, ο αρραβώνας, η αλλαγή οικίας), η αλλαγή της χρονικής ζώνης μετά από ταξίδι (jet lag) ή η δυσφορία που προκαλούν οι ασθένειες και οι τραυματισμοί. Τα αίτια της χρόνιας αϋπνίας μπορεί να είναι η λήψη κάποιων φαρμάκων ή παθολογικές καταστάσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αϋπνία συχνά ανακουφίζεται μετά από αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής ή αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου. Μια συχνή μορφή επίμονης αϋπνίας είναι η επίκτητη αϋπνία. Μετά από μερικές άγρυπνες νύχτες αρκετοί άνθρωποι έχουν την τάση να συσχετίζουν το περιβάλλον του υπνοδωματίου τους με την κατάσταση της αϋπνίας. Οι διάφοροι τρόποι που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της στέρησης ύπνου -οι μικροί σύντομοι ύπνοι, η χρήση καφεΐνης, η λήψη αλκοόλ πριν από την κατάκλιση και η αποφυγή άσκησης- το μόνο που καταφέρνουν είναι να επιδεινώνουν το πρόβλημα. Καθώς η αϋπνία χειροτερεύει, επιδεινώνεται και το άγχος που προκαλεί, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό ενός φαύλου κύκλου, μέσα στον οποίο το άγχος για την αϋπνία και τις συνέπειες της, μετατρέπεται στο κύριο αίτιο της αϋπνίας. Σελίδα 14

Σε σπάνιες περιπτώσεις η αϋπνία ξεκινά στη νεογνική ηλικία και προφανώς οφείλεται σε ενδογενή ανωμαλία του μηχανισμού χρονορρύθμισης του ύπνου. Η άυπνα χαρακτηρίζεται από 3 κυρία συμπτώματα - Αδυναμία "εκκίνησης" ύπνου - Δυσκολία στο να μείνουμε σε κατάσταση ύπνου - Μόνιμο ξύπνημα πολύ νωρίς/ με λίγες ώρες ύπνου - Ξύπνημα πολλές φορές κατά την διάρκεια του ύπνου - Υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας Οι αϋπνίες έχουν σε μεγάλο βαθμό να κάνουν με τη γενετική. Πολλές νοητικές ασθένειες, όπως η διπολική διαταραχή, η σχιζοφρένεια, η κατάθλιψη και το άγχος είναι άρτια συνδεδεμένες με κληρονομικούς ή βιολογικούς παράγοντες. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως υπάρχει ένας γενετικός παράγοντας που προδιαθέτει τους ανθρώπους να εμφανίσουν διαταραχές στον ύπνο, συμπεριλαμβανομένης και της υπνοβασίας, των εφιαλτών ή της ασφυξίας ύπνου. Παρομοίως, στην ομάδα υψηλής επικινδυνότητας συμπεριλαμβάνονται και τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό χρόνιων παθήσεων, όπως αυτοάνοσες ασθένειες. Σελίδα 15

Διαταραχές ύπνου κατά την παιδική ηλικία: -Πιθανός κίνδυνος εμφάνισης αϋπνίας κατά την ενηλικίωση Η αϋπνία κατά την παιδική ηλικία είναι μία κοινή διαταραχή, όπως και η πάρα-αϋπνία, συμπεριλαμβανομένης της υπνοβασίας και των σχετικών διαταραχών. Πρόκειται για μία αρκετά σοβαρή διαταραχή, η οποία χρίζει έντονης προσοχής. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να καταλάβει ένας γονιός εάν το παιδί του πάσχει από αϋπνία ή συναφείς διαταραχές ύπνου. Στα μικρά παιδιά, η αϋπνία εμφανίζεται συνήθως με τη μορφή εφιάλτη, ενώ τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας που πάσχουν από αϋπνίες συνηθίζουν να ξυπνούν πολύ νωρίς το πρωί ή δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν τη νύχτα. Τα πιο συνήθη συμπτώματα κατά την παιδική ηλικία είναι η υπνοβασία, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και οι εφιάλτες. Κάποιες φορές, οι διαταραχές ύπνου στα παιδιά οφείλονται σε βαθύτερα αίτια όπως το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) ή κάτι πιο απλό, όπως ο φόβος που μπορεί να δημιουργείται στο παιδί όταν φτάνει η ώρα να κοιμηθεί (π.χ. το σκοτάδι). Αϋπνίες στους ενήλικες Οι ενήλικες υποφέρουν συνήθως από αϋπνίες λόγω χρόνιων παθήσεων, αίσθησης πόνου ή δυσφορίας, ενώ οι διαταραχές ύπνου είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην έλλειψη ύπνου είναι τα ψυχολογικά προβλήματα ή ακόμα και η κατάχρηση ουσιών όπως το αλκοόλ. Μελέτη ύπνου και αϋπνία Η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου ή απλά μελέτη ύπνου μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις διαταραχές του ύπνου αλλά για ποιον λόγο υποφέρουν κάποιοι από αϋπνίες. Επιπλέον, βοηθά στον προσδιορισμό των βαθύτερων αιτιών που ενδεχομένως να ευθύνονται για την αϋπνία, συμπεριλαμβανομένης και της ασφυξίας ύπνου. Με τη σωστή θεραπεία, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να απαλλαγούν από τις αϋπνίες. Σελίδα 16

Πολυσωματοκαταγραφική Μελέτη Υπνου (Polysomnography - PSG -) H Πολυσωματοκαταγραφική Μελέτη Ύπνου (Π.Μ.Υ) είναι ένα πολύ-παραμετρικό τεστ στην επιστήμη μελέτης του ύπνου το αποτέλεσμα της οποίας ονομάζεται πολυσωματογραφημα. Η Π.Μ.Υ είναι μια περιεκτική καταγραφή των βιολογικών αλλαγών που συμβαίνουν στον εγκέφαλο μας κατά την διάρκεια του ύπνου,συνήθως πραγματοποιείται την νύχτα κατά την διάρκεια ενός φυσιολογικού ύπνου και γίνετε στο εργαστήριο ύπνου,ένα δωμάτιο ειδικά σχεδιασμένο για την Π.Μ.Υ. Σελίδα 17

Το δωμάτιο Ύπνου Το εργαστήριο ύπνου περιλαμβάνει ήσυχο, μονόκλινο δωμάτιο που κοιμάται ο εξεταζόμενος και ξεχωριστό χώρο που βρίσκονται τα καταγραφικά μηχανήματα και το προσωπικό που παρακολουθεί την καταγραφή. Από τους διάφορους τύπους μελέτης ύπνου η κλασική Πολυσωματοκαταγραφική μελέτη, δηλαδή αυτή που καταγράφει, εκτός των αναπνευστικών παραμέτρων, και τις παραμέτρους σταδιοποίησης του ύπνου (το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, το ηλεκτρομυογράφημα και το ηλεκτροοφθαλμογράφημα) είναι η πιο αξιόπιστή εξέταση και θεωρείται ως η εξέταση αναφοράς. Το αποτέλεσμα της μελέτης ύπνου δεν πρέπει να βασίζεται στην αυτόματη ανάλυση των δεδομένων από το πρόγραμμα ανάλυσης αλλά χρειάζεται οπωσδήποτε διόρθωση της αυτόματης ανάλυσης από έμπειρο προσωπικό για την αποφυγή σοβαρών σφαλμάτων. Η συνταγογράφηση της συσκευής CPAP προϋποθέτει μελέτη ύπνου με τη συσκευή για την τιτλοποίηση της κατάλληλης πίεσης. Η χρήση της συσκευής μια νύχτα στο νοσοκομείο είναι χρήσιμη και για την ασφάλεια του ασθενούς διότι αν εμφανιστούν επιπλοκές θα επιλυθούν σε ελεγχόμενο και ασφαλή χώρο. Η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου στην Ελλάδα, σύμφωνα με το ΦΕΚ που την προσδιορίζει, περιλαμβάνει και τις παραμέτρους σταδιοποίησης του ύπνου (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, κ.λπ.). Η μελέτη πρέπει να εκτελείται σε εξειδικευμένες κλινικές νοσοκομείων που διαθέτουν την απαραίτητη υποδομή και στελεχώνονται από ιατρούς με αποδεδειγμένη εμπειρία στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Η αποδεδειγμένη εμπειρία, διεθνώς, προϋποθέτει εκπαίδευση 6 έως 18 μηνών Η καταγραφή των γραφημάτων γίνεται στα ανάλογα μόνιτορ που μέσω ηλεκτρόδιων προσαρτημένα στον ασθενή καταγράφουν τις βασικές λειτουργίες που είναι απαραίτητες για την διεξαγωγή του τεστ. Στην Ελλάδα λειτουργούν 11 τέτοια εργαστήρια μελέτης ύπνου σε μεγάλα νοσοκομεία της χώρας η λίστα των οποίων παρουσιάζεται στο παράρτημα του βιβλίου. Σελίδα 18

Πολυσωματογραφία Κατά την διάρκεια μίας πολυσω ματογραφίας λαμβάνουν μέρος οι εξής εξετάσεις/ καταγραφές. - Ο εγκέφαλος μέσω του εγκεφαλογραφήματος (EEG / electroencephalography) To EEG είναι μια μέτρηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας που παράγεται από τον εγκέφαλο και καταγράφεται από τα ηλεκτρόδια τα οποία είναι προσαρτημένα στο κεφάλι του ασθενή. Η συγκεκριμένη μέτρηση απαιτεί 4 "ερευνητικά" ηλεκτρόδια και 2 "αναφορικά" ηλεκτρόδια, τα 4 πρώτα τοποθετούνται στο κεφάλι του ασθενή μέσω ηλεκτραγωγιμου gel αυτά τα ηλεκτρόδια θα καταγράφουν την εγκεφαλική δραστηριότητα η οποί αξιολογείται σε 4 στάδια ανάλογα με το στάδιο του ύπνου στο οποίο βρίσκεται ο ασθενής (1,2,3,4,REM και ξύπνιος) W M 1 ψ! $ \ [i taa- B E T A 1 4-3 0 H z l l) l\ t Aw ake, n orm al alert 1 I] V consciousness (V / h ; 1 w t a [ \ A L P H A? 13 H z Relaxed, ratm, lu rid f.,. n o t thinking \ ί \ Ί \ / Ί / λ \ / Α λ Η \\ if λ ί \\ Π V i / / Π ϊ \ II ν VI V ( \,:f, T H E T A 4 -» H i Deep relaxation and m i'h ilu ion, m cn tai im agery V j A / P s. - O E L T A 1 3 Η* D eep, dream less sk?ep Σελίδα 19

- Την κίνηση των ματιών μας (EOG / electrooculography) Η EOG είναι μια τεχνική μέτρησης της κίνησης του αμφιβληστροειδή χιτώνα το μετρήσιμο γράφημα ονομάζεται electrooculogram, το EOG αντίθετα από το EEG δεν αναπαριστά ξεχωριστές ενεργοποιήσεις του ματιού για κάθε του κίνηση αλλά καταγράφει μία γενική κίνηση του χιτώνα,συγκεκριμένα τα ηλεκτρόδια που προσαρτώνται γύρω από το μάτι του ασθενούς σε 4 σημεία καταγράφουν την κίνηση του χιτώνα σαν θετική καμπύλη αν το μάτι κινηθεί από το κέντρο με κατεύθυνση προς ένα από τα ηλεκτρόδια και αρνητική καμπύλη αν κινείται μακριά από αυτά έτσι υπολογίζοντας την εκάστοτε διαφορά των θετικών και αρνητικών καμπυλών καταγράφει την κίνηση του ματιού Σελίδα 20

- Τους μυϊκούς σπασμούς (EMG / electromyogram) Το EMG είναι μια τεχνική που μετά και καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα που προκαλείται από την Μίκη κίνηση. Αντιθέτως με τις άλλες δυο καταγραφές εδώ δεν έχουν προσάρτηση ηλεκτροδίων πάνω στο δέρμα του ασθενή άλλα μέσα σε αυτό ώστε να μπορεί να γίνει αξιόπιστη μέτρηση της Μίκης κίνησης. Η μέτρηση καταγράφεται μέσω 4 ηλεκτρόδιων,δυο από αυτά τοποθετούνται στο στο σαγόνι και τα άλλα δυο τοποθετούνται στο εσωτερικό των μηρών. Σελίδα 21

- Τον καρδιακό ρυθμό (ECG / electrocardiogram) To ECG είναι η μέθοδο παρακολούθησης και καταγραφής των καρδιακών παλμών η οποία παράγει το καρδιογράφημα το οποίο προκύπτει καταγράφοντας την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς μέσω των ηλεκτρόδιων που τοποθετούνται στον ασθενή Πιο συγκεκριμένα η υγιής καρδιά θα δώσει σταθερά και έντονα λεκτικά σήματα που θα καταγράφονται περιοδικά ενώ μια προβληματική θα παρουσιάσει ανωμαλίες με λιγότερο δυνατά σήματα η με σήματα διαφορετικής έντασης. - Την αναπνοή από την μύτη και από το στόμα καθώς και την ποσότητα οξυγόνου στο αίμα καθώς και την πίεση ταό αίματος. Επίσης καθ'όλη την διάρκεια του τεστ ο ασθενής μαγνητοσκοπείται από κάμερα. Όλες οι εν λόγω μετρήσεις καταγράφονται από το λογισμικό και παράγεται το πολυσωματογραφημα το οποίο μελετάται από τον αρμόδιο γιατρό ο οποίος βγάζει το πόρισμα της εξέτασης και προτείνει την ανάλογη θεραπεία. Σελίδα 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Δημιουργία της εφαρμογής Sleep Labs Σελίδα 23

Περίληψη 2ου Κεφαλαίου Στο 2ο κεφάλαιο του βιβλίου αναφερόμαστε στην διαδικασία που ακολουθήθηκε για την δημιουργία της εφαρμογής Sleep Labs. Σε αυτό περιλαμβάνονται Οι απαιτήσεις που πρέπει να πληροί η εφαρμογή, Η αρχική σχεδίαση, Διαγράμματα ροής Μέθοδοι υλοποίησης καθώς και σχεδιασμού του interface Κομμάτια κώδικα εκτενώς σχολιασμένα Για το σχεδιασμό της εφαρμογής πραγματοποιήθηκε συνάντηση με 2 αρμόδιους χειριστές των συστημάτων που υπάρχουν στο δωμάτιο ύπνου στα νοσοκομεία Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, ώστε να αντληθούν οι απαραίτητες πληροφορίες για το τι χρειάζεται η εφαρμογή να πληρεί. Οι απαιτήσεις που προέκυψαν παρουσιάζονται παρακάτω. Σελίδα 24